Księgarnia PWN: Simon Hix - System polityczny Unii Europejskiej. Spis treści

Transkrypt

1 Księgarnia PWN: Simon Hix - System polityczny Unii Europejskiej Spis treści Wstęp do wydania drugiego Wstęp do wydania pierwszego Spis tabel i wykresów Wykaz skrótów Wstęp: System polityczny UE UE: system polityczny, ale nie państwo Działanie systemu politycznego UE Aktorzy, instytucje i wyniki procesu politycznego: podstawy współczesnych nauk politycznych Teorie integracji europejskiej i polityki UE Podział kompetencji politycznych w UE: umowa konstytucyjna Struktura książki CZĘŚĆ I PODZIAŁ WŁADZ 2. Władza wykonawcza Teorie władzy wykonawczej, delegowanie i swoboda w korzystaniu z uprawnień 55 Zakres władzy Rady UE i państw członkowskich Traktaty i reformy traktatów: zamierzona i niezamierzona delegacja władzy Rada Europejska: pierwszeństwo wpływu na politykę UE i otwarta metoda koordynacji... 64

2 6 Spis treści Koordynacja procesu tworzenia polityki UE przez państwa członkowskie: fuzja i europeizacja Zakres władzy Komisji Europejskiej Gabinet polityczny: główna instytucja wykonawcza UE System administracyjny UE Instytucje regulacyjne: organizacje typu quango System komitologii: współdziałanie podwójnej egzekutywy Procedury w systemie komitologii Konflikt międzyinstytucjonalny w wyborze i działaniu procedur Demokratyczne mechanizmy kontroli egzekutywy UE Odpowiedzialność polityczna: wybór i wotum nieufności wobec Komisji Odpowiedzialność administracyjna: kontrola parlamentarna i transparencja Organizacja władzy wykonawczej w UE Zapotrzebowanie na rząd unijny: delegacja selektywna państw członkowskich Wkład rządu unijnego: preferencje Komisji, przedsiębiorczość i wpływy Podsumowanie: polityka podwójnej egzekutywy Władza prawodawcza Teorie koalicji legislacyjnych i organizacji systemu władzy prawodawczej Ewolucja systemu legislacyjnego UE Polityka legislacyjna w Radzie Tworzenie agendy: prezydencja Rady, rady sektorowe i komitety Sposoby głosowania i sojusze polityczne w Radzie UE Polityka legislacyjna w Parlamencie Europejskim Zachowania członków PE: reelekcja i awanse w PE, polityka parlamentarna Tworzenie agendy: kierownictwo, frakcje polityczne i komisje parlamentarne Tworzenie koalicji Negocjacje prawodawcze pomiędzy Radą a PE Teoretyczne modele systemu dwuizbowego UE Empiryczny dowód władzy Parlamentu Podsumowanie: duża złożoność znanej polityki Władza sądownicza Polityczne teorie konstytucji i sądów System prawny UE i Europejski Trybunał Sprawiedliwości Skład i działanie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Konstytucjonalizacja UE Bezpośrednia skuteczność: prawo UE jako prawo dla obywateli UE Nadrzędność: prawo UE jako prawo pierwszego rzędu? Integracja przez prawo i konstytucjonalizm ekonomiczny Cechy quasi-państwowe: zewnętrzna suwerenność i wewnętrzny przymus

3 Spis treści 7 Kompetenz-Kompetenz: kontrola sądowa w konflikcie kompetencyjnym Przenikanie prawa unijnego do narodowych systemów prawnych Ilościowo: wykorzystanie orzeczeń ETS w trybie prejudycjalnym przez sądy krajowe Jakościowo: akceptacja systemu prawnego UE przez sądy krajowe Polityka sądownicza UE Formalizm prawny i kultura prawna Aktywizm Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Strategiczne działania sądów krajowych: delegacja władzy i rywalizacja sądów Interesy prywatne: inni uczestnicy w ETS Strategiczne działania rządów narodowych Podsumowanie: niepewny los czy rodząca się równowaga? CZĘŚĆ II POLITYKA 5. Opinia publiczna Teorie społecznych podstaw polityki Opinia publiczna wobec UE: koniec konsensu permisywnego Integracja słabsza czy mocniejsza: dobra czy zła Europa? Podziały narodowe Konflikty ponadnarodowe: interesy grup społecznych Inne podziały ponadnarodowe: wiek, wykształcenie, płeć, religia, elitarność v. egalitaryzm Kierunek dla Europy: Europa prawicowa czy lewicowa? Powiązania wyborcze: łączenie dwóch wymiarów Unii Podsumowanie: UE jako społeczeństwo pluralistyczne System demokratyczny, partie polityczne i wybory System demokratyczny: wybór partii, liderów partyjnych i polityki partyjnej Deficyt demokracji Partie polityczne: konkurencja międzypartyjna i organizacja partii Partie narodowe a wspólna Europa Partie polityczne na szczeblu europejskim Wybory: wybory do PE i referenda w UE Wybory do PE: rywalizacja na poziomie narodowym czy europejskim? Referenda dotyczące członkostwa w UE i reformy traktatów W kierunku bardziej demokratycznej Unii? Parlament większościowy i/lub z większym zakresem władzy Wybory Komisji: parlamentarne czy prezydencjalne? Podsumowanie: w kierunku bardziej demokratycznego rządu UE?

4 8 Spis treści 7. Reprezentacja interesów politycznych Teorie polityk prowadzonych przez grupy nacisku Lobbing na poziomie Europy: grupy nacisku i tworzenie polityki w UE Biznesowe grupy nacisku: firmy jako aktorzy polityczni Związki zawodowe, interesy publiczne i ruchy społeczne Interesy terytorialne: u źródeł wielopoziomowego systemu rządów Interesy narodowe i kartele w UE Proces reprezentacji interesów Przyczyny reprezentacji interesów: globalizacja i europeizacja Przyczyny większej dostępności UE: zapotrzebowanie na specjalistyczną wiedzę oraz negocjacje w procesie legislacyjnym Podsumowanie: zróżnicowane style reprezentacji interesów CZĘŚĆ III KSZTAŁTOWANIE POLITYKI NA SZCZEBLU UE 8. Regulacja jednolitego rynku europejskiego Teorie regulacji Deregulacja przez integrację negatywną: jednolity rynek UE i polityka ochrony konkurencji Jednolity rynek Polityka ochrony konkurencji Nowe metody liberalizacji rynku: otwarta metoda koordynacji i proces Lamfalussy ego Efekt polityki deregulacyjnej: liberalizacja i konkurencja regulacyjna Reregulacja przez integrację pozytywną: polityka ochrony środowiska i polityka społeczna Polityka ochrony środowiska Polityka społeczna System reregulacyjny UE: pomiędzy harmonizacją a woluntaryzmem Polityka regulacyjna UE Zapotrzebowanie na regulacje: negocjacje międzyrządowe Zapotrzebowanie na regulacje: prywatne grupy nacisku i europluralizm Podaż regulacji: przedsiębiorczość polityczna, pomysły polityczne i kształtowanie decyzji Ograniczenia instytucjonalne: przepisy legislacyjne i struktura polityczna Podsumowanie: neoliberalizm w zetknięciu z rynkiem społecznym Wydatki budżetowe UE Teorie wydatków publicznych i redystrybucji Budżet Unii Europejskiej

5 Spis treści 9 Dochody i system zasobów własnych Wydatki budżetowe Procedura uchwalania budżetu: siła portfela Wspólna polityka rolna Cele i działanie WPR Problemy z WPR Reforma WPR: w kierunku nowego rodzaju polityki (socjalnej) Tworzenie polityki rolnej: czy da się złamać żelazny trójkąt? Polityka spójności Działanie polityki spójności Efekt: polityka z niepewnymi konsekwencjami dla konwergencji Tworzenie polityki spójności: rola Komisji, rządów państw członkowskich i regionów Inne polityki wewnętrzne Badania i rozwój Infrastruktura Integracja społeczna i europejskie społeczeństwo obywatelskie Polityka budżetowa w UE Negocjacje międzyrządowe: kalkulacje narodowych kosztów i korzyści Interesy prywatne: rolnicy, regiony, naukowcy i euro-pork Przedsiębiorczość Komisji: promowanie rządów wielopoziomowych Zasady instytucjonalne: jednomyślność, większość kwalifikowana, ustalanie agendy politycznej i zasada zrównoważonego budżetu Podsumowanie: zbiór powiązanych transakcji społecznych Unia gospodarcza i walutowa Ekonomia polityczna unii walutowej Powstanie UGW Raport Delorsa Traktat z Maastricht Kto się kwalifikuje? Naciąganie kryteriów konwergencji Rozwiązywanie innych problemów: łagodzenie niezadowolenia rządu francuskiego Unia gospodarcza i walutowa Racjonalność ekonomiczna: integracja gospodarcza i optymalny obszar walutowy Negocjacje międzypaństwowe: układ francusko-niemiecki Wpływ na agendę polityczną aktorów pozapaństwowych: Komisja i banki centralne Siła idei: konsens monetarystyczny Polityka gospodarcza i walutowa w UGW Niezależność EBC: budowanie wiarygodności i reputacji Ustalanie stóp procentowych przez EBC

6 10 Spis treści Cel inflacyjny: relacje pomiędzy EBC a Ecofin Krajowa polityka fiskalna: pakt stabilności i wzrostu Europejska polityka fiskalna: transfery budżetowe i harmonizacja podatkowa Elastyczność rynku pracy: mobilność kadr, reformy strukturalne i umowy płacowe Efekt zewnętrzny UGW Podsumowanie: potrzeba koordynacji polityki Polityka wolności i bezpieczeństwa obywateli Teorie obywatelstwa i państwa Europejska polityka wolności i bezpieczeństwa obywateli Od swobodnego przepływu pracowników do obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Swobodny przepływ osób Podstawowe prawa i wolności Polityka imigracyjna i azylowa Współpraca policyjna i sądowa Objaśnienie polityki wolności i bezpieczeństwa obywateli Presja zewnętrzna: wzrost migracji i przestępstw w skali międzynarodowej Interesy rządów: od high politics do porażki regulacyjnej i żądań wyborców Strategie biurokratów: strefy wpływów i paradygmat kontroli Przedsiębiorczość ponadnarodowa: wiarygodność i odpowiedzialność Podsumowanie: zrąb państwa paneuropejskiego Polityka zagraniczna Teorie stosunków międzynarodowych i ekonomii politycznej Zewnętrzna polityka gospodarcza: wolny handel, nie forteca Europa Struktura handlu UE Wspólna polityka handlowa Wielostronne umowy handlowe: GATT i WTO Dwustronne preferencyjne umowy handlowe Polityka rozwojowa: pomoc i handel we wszystkim oprócz broni Zewnętrzne stosunki polityczne: w kierunku unijnej polityki zagranicznej Rozwój współpracy i wspólne podejmowanie decyzji w polityce zagranicznej Sukcesy i porażki polityki: rozbieżność pomiędzy możliwościami a oczekiwaniami Polityka zagraniczna UE Globalna (współ)zależność gospodarcza i geopolityczna Cele i priorytety twardej polityki bezpieczeństwa narodowego Narodowe interesy gospodarcze: rządy państw członkowskich i firmy międzynarodowe

7 Spis treści 11 Reguły instytucjonalne: procedury podejmowania decyzji i ustalanie agendy przez Komisję Podsumowanie: miękkie mocarstwo? Podsumowanie: refleksje na temat Unii Europejskiej Czego dyscyplina nauk politycznych uczy nas na temat UE Władze UE, polityka i kształtowanie decyzji politycznych na szczeblu UE Związki pomiędzy instytucjami sprawującymi władzę, polityką i procesem jej kształtowania w UE Czego UE uczy nas w dziedzinie nauk politycznych Posłowie do wydania polskiego (Monika Poboży) Załącznik: Procedury podejmowania decyzji w Unii Europejskiej Bibliografia Indeks nazwisk