ZAPAS WÊGLA ORGANICZNEGO W GLEBACH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTALNEGO BORU MIESZANEGO

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZAPAS WÊGLA ORGANICZNEGO W GLEBACH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTALNEGO BORU MIESZANEGO"

Transkrypt

1 26 M. KONDRS, D. CZÊPIÑSK-KMIÑSK, P. SIENICK,. OTRÊB, K. TORZEWSKI, L. OKTB DOI /v ROCZNIKI GLEBOZNWCZE SOIL SCIENCE NNUL Vol. 63 No 4/212: MREK KONDRS 1, DNUT CZÊPIÑSK-KMIÑSK 1, PULIN SIENICK 1, NN OTRÊB 2, KROL TORZEWSKI 3, LIDI OKTB 1 1 Katedra Nauk o Œrodowisku Glebowym, Zak³ad Gleboznawstwa, SGGW w Warszawie 2 Kampinoski Park Narodowy 3 Uniwersytet Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie ZPS WÊGL ORGNICZNEGO W GLEBCH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTLNEGO BORU MIESZNEGO ŒWIE EGO W KMPINOSKIM PRKU NRODOWYM THE STOCK OF ORGNIC CRBON IN FOREST SOILS IN PHYTOCENOSIS OF THE CONTINENTL MIXED CONIFEROUS FOREST IN KMPINOS NTIONL PRK bstract: In this study physical and chemical analyses of soils were conducted in four areas of the habitat fresh mixed coniferous forest typical of the Kampinos National Park (2% forest area KPN). n attempt was made to evaluate the stock of organiarbon in every genetic horizon and the whole profiles of selected soils, and one counted the indicator ITGL (FSTI Forest Soil Trophizm Index). In the examined soils, the particle size distributions, the content and ability to store organiarbon was analyzed as well as the amount of total nitrogen, C:N ratio, soil reaction and sorption properties. The highest content and stock of organiarbon was noted in the Brunic renosol (Distric) Postagricultural. In the investigated soils, the reserve of the organiarbon is aumulated in almost equal proportional shares, dividing soil into horizontal organic and mineral parts. S³owa kluczowe: zawartoœæ wêgla, zapas wêgla, w³aœciwoœci fizykochemiczne, Kampinoski Park Nrodowy Key words: content of carbon, stock of organiarbon, physical and chemical properties, Kampinos National Park WSTÊP W ostatniej dekadzie coraz czêœciej podnoszona jest kwestia mo liwoœci ³agodzenia zmian klimatycznych przez lasy, jako ich kolejna istotna funkcja. Gleby leœne natomiast stanowi¹ bardzo wa ny element siedliska, dlatego równie powinny byæ monitorowane pod k¹tem mo liwoœci sekwestracji dwutlenku wêgla. Stan gleb ch jest wypadkow¹ d³ugotrwa- ³ego ich funkcjonowania w czasie i przestrzeni we wzajemnej relacji z drzewostanem. Do gleby systematycznie dociera materia organiczna, której specyfika i tempo rozk³adu zale y od bardzo wielu czynników: w³aœciwoœci fizykochemicznych i biologicznych gleb, klimatu, stopnia uwilgotnienia oraz sk³adu gatunkowego zespo³ów roœlinnych. Podpisanie Protoko³u z Kioto (1997 rok) zobowi¹za³o jego sygnatariuszy do redukowania emisji gazów cieplarnianych, w tym przede wszystkim CO 2. Oprócz dzia³añ prowadz¹cych do redukcji emisji gazów cieplarnianych mo liwe jest w³¹czenie dzia³añ, które sprzyjaj¹ zwiêkszeniu sekwestracji wêgla przez lasy, które uznawane s¹ za jedne z bardziej aktywnych, naturalnych poch³aniaczy tego pierwiastka. Sekwestracja wêgla w glebach ch posiada znaczny potencja³ do zmniejszenia zasobów CO 2 w atmosferze [Lal 25]. Oczekuje siê znacznego zwiêkszenia udzia³u gleb ch w kszta³towaniu globalnego bilansu wêgla w przysz³oœci [Rainer i in. 21]. Protokó³ z Kioto okreœla dwie grupy dzia³añ z zakresu LULUCF (Land Use, Land Use Change, Forestry u ytkowanie ziemi, zmiany w u ytkowaniu ziemi i leœnictwo). Chocia sektor LULUCF nie zosta³ jeszcze ujêty w unijnych celach redukcji emisji do roku 22, by³ on czêœciowo uwzglêdniany w zobowi¹zaniach Unii w ramach Protoko³u z Kioto do konwencji UNFCCC w oraz

2 ZPS WÊGL ORGNICZNEGO W GLEBCH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTLNEGO BORU MIESZNEGO ŒWIE EGO W KPN 27 okresie r. Jednak e obowi¹zuj¹ce zasady rozliczania, stanowi¹ce zbiór dobrowolnych i obowi¹zkowych praktyk, cechuj¹ siê powa nymi niedoci¹gniêciami. W trakcie rokowañ miêdzynarodowych prowadzonych w ostatnich latach stwierdzono zgodnie, e wymagaj¹ one ulepszenia [Komunikat Komisji Europejskiej 212]. Konieczne sta³o siê wiarygodne oszacowanie iloœci wêgla organicznego, które mog¹ byæ sekwestrowane w glebach [Lal 25]. Nale y wzi¹æ pod uwagê znaczn¹ przestrzenn¹ zmiennoœæ gleb, która siê zaznacza nawet w niewielkiej skali [Gruba 29]. Nawet ich niewielkie wahania mog¹ doprowadziæ do znacz¹cych zmian w przep³ywie CO 2 miêdzy ekosystemami l¹dowymi i atmosfer¹ [Wójcik 26]. Celem niniejszych badañ by³o okreœlenie w³aœciwoœci fizykochemicznych oraz zawartoœci wêgla i oszacowanie jego zapasów w glebach Kampinoskiego Parku Narodowego, reprezentuj¹cych najpowszechniej wystêpuj¹cy typ siedliska leœnego. MTERI Y I METODY Badania gleb przeprowadzono w pó³nocno-zachodniej czêœci Kampinoskiego Parku Narodowego, w obrêbie ochronnym Kromnów, w obwodzie Krzywa Góra, w bliskim s¹siedztwie obszaru ochrony œcis³ej Czerwiñskie Góry. Na 4 stanowiskach, reprezentuj¹cych charakterystyczne dla tego kompleksu siedlisko leœne, wykonano odkrywki glebowe zlokalizowane na równinie miêdzywydmowej w oddziale 27 (profile 1 i 2) i w oddziale 28 (profile 3 i 4). Sporz¹dzono opis morfologiczny gleb i ustalono pozycjê systematyczn¹ gleb wed³ug Klasyfikacji gleb ch Polski [Bia³y i in. 2], Systematyki gleb Polski [211] oraz WRB [Bednarek i in. 29]. Wykonano zdjêcia fitosocjologiczne na analizowanych stanowiskach, okreœlono typ siedliskowy lasu oraz zespó³ roœlinny. Z wyró nionych w profilach gleb poziomów genetycznych pobrano próbki, w których oznaczono w³aœciwoœci fizykochemiczne nastêpuj¹cymi metodami [Ostrowska i in. 1991; Bednarek i in. 24]: sk³ad granulometryczny metod¹ areometryczn¹ Bouyoucosa w modyfikacji Cassagrande a i Prószyñskiego, a grupy granulometryczne okreœlono wg PTG [29]; ph w H 2 O i 1M KCL dm 3 potencjometrycznie; kwasowoœæ hydrolityczn¹ (Hh) metod¹ Kappena; zawartoœæ wêgla organicznego ogó³em (Corg) za pomoc¹ automatycznego analizatora wêgla firmy Shimadzu TOC 5; ogóln¹ zawartoœæ azotu (Nog) zmodyfikowan¹ metod¹ Kjeldahla, stosuj¹c analizator Kjeltec-Tecator; zawartoœæ kationów wymiennych w wyci¹gu 1M CH3 COONH4: Ca i Mg technik¹ S, a K i Na technik¹ fotometrii p³omieniowej; gêstoœæ objêtoœciow¹ gleby suchej (D) w mineralnych poziomach metod¹ wagow¹ za pomoc¹ cylindrów o objêtoœci 1 cm 3, dla poziomów organicznych przyjêto gêstoœæ za Borkiem [1983], Janowsk¹ i Czêpiñsk¹-Kamiñsk¹ [1983] oraz Karczewsk¹ i in. [27]. Obliczono nastêpuj¹ce wskaÿniki: stosunek C:N; zapas wêgla organicznego wg wzoru Zp [kg m 2 ] = [(h D mo)/1] (1 q%); gdzie h mi¹ szoœæ poziomów (cm); D gêstoœæ objêtoœciowa (g cm 3 ); mo procentowa zawartoœæ wêgla organicznego w danym poziomie; 1 wspó³czynnik przeliczeniowy jednostek masy i powierzchni by uzyskaæ wynik w kg m 2 ; q zawartoœæ procentowa czêœci szkieletowych (> 2 mm) [Stendhal i in. 21]; sumê kationów zasadowych (S= Ca+ Mg+ K+ Na); pojemnoœæ sorpcyjn¹ T= Hh + S; stopieñ wysycenia gleby kationami o charakterze zasadowym Vs = (S/T) 1. Wykorzystuj¹c w³aœciwoœci fizykochemiczne, obliczono dla poszczególnych gleb wskaÿnik ITGL (Indeks Trofizmu Gleb Leœnych) wed³ug Bro ka i Zwydaka [23]. Wyliczono równie zapas wêgla organicznego dla pedonów o powierzchni 1 m 2 w przekroju ca- ³ego profilu glebowego, czyli do g³êbokoœci 2 cm. WYNIKI I DYSKUS Wszystkie badane powierzchnie porasta³ zespó³ roœlinny Querco roboris-pinetum (kontynentalny bór mieszany) zubo a³y florystycznie w wyniku gospodarki leœnej. W zdjêciach fitosocjologicznych (tab. 1) zaznacza siê d¹browowy charakter roœlinnoœci, co jest nawet miejscami bliskie gr¹dom wysokim, ubogim z Calamagrostis arundinacea. Wystêpuje doœæ du a liczba gatunków w runie i d¹b ma znaczny udzia³ w drzewostanie. Nie ma jednak typowych gatunków dla d¹brów œwietlistych. Typ siedliskowy lasu okreœlono jako bór mieszany œwie y (BMœw). Drzewostany na stanowiskach 1, 3 i 4 by³y w IV klasie wieku, kolejno dla poszczególnych stanowisk (61, 74 i 63 lat). Na stanowisku 2 wiek drzewostanu mieœci³ siê w V klasie (91 lat). Gleby zaklasyfikowano wed³ug Klasyfikacji gleb ch Polski [Bia³y i in. 2] do gleb rdzawych w³aœciwych (profile 1, 2, 3) o zasadniczej budowie profilu: Ol-----C oraz rdzawych bielicowych (profil 4) o profilu: Ol--Ees-Bfe-- C. Klasyfikacjê badanych gleb wed³ug pozosta³ych systemów zamieszczono w tabeli 2. Badania niniejsze potwierdzi³y pogl¹dy Lasoty i in. [211] oraz Zielonego [24], e ró ne podtypy i odmiany podtypu gleb rdzawych mog¹ tworzyæ siedliska z zespo³em kontynentalnego boru mieszanego.

3 28 M. KONDRS, D. CZÊPIÑSK-KMIÑSK, P. SIENICK,. OTRÊB, K. TORZEWSKI, L. OKTB TBEL 1. Wykaz roœlinnoœci wed³ug zmodyfikowanej skali Brauna-Blanqueta TBLE 1. The list of the vegetation aording to the modified Braun-Blanquet scale Gatunki roœlin Plant species nazwa ³aciñska latine name Betula Pinus Quercus Quercus Frangula Robinia Juniperus Quercus Betula Frangula Juniperus Laris Pinus Robinia Quercus Rubus Rubus Rubus Sorbus pendula sylvestris robur robur alnus pseudoacacia communis robur pendula alnus communis decidua sylvestris pseudoacacia robur idaeus saxatilis sp. aucuparia majalis epigejos arundinacea vulgaris carthusiana Convallaria Calamagrostis Calamagrostis Calluna Dryopteris Polygonatum odoratum Calluna vulgaris Galeopsis bifida Poa nemoralis Campanula rotundifolia Festuca ovina Festuca rubra Fragaria vesca Hieracium pilosela Hieracium murorum Luzula pilosa Melampyrum pratense Trientalis europaea Vainium myrtillus Vainium vitis- idea Veronica officinalis Viola renchenbachiana Dicranum polysetum Leucobryum glaucum Hylocomium splendens Pleurozium schreberi Polytrichum commune Warstwa Nr powierzchni rea No nazwa polska Layer polish name pokrycie; covering[%] Brzoza brodawkowata Sosna zwyczajna D¹b szypu³kowy D¹b szypu³kowy Kruszyna pospolita b Robinia akacjowa b Ja³owiec pospolity b D¹b szypu³kowy b Brzoza brodawkowata c R + Kruszyna pospolita c Ja³owiec pospolity c Modrzew europejski c R R Sosna zwyczajna c R Robinia akacjowa c D¹b szypu³kowy c Malina polna c 5 1 Malina kamionka c Malina c Jarz¹b pospolity c + + Konwalia majowa Trzcinnik piaskowy Trzcinnik Wrzos zwyczajny Narecznica krótkoostna Kokoryczka wonna Wrzos zwyczajny Poziewnik dwudzielny Wiechlina gajowa Dzwonek okr¹g³olistny Kostrzewa owcza Kostrzewa czerwona Poziomka pospolita Jastrzêbiec kosmaczek Jastrzêbiec Kosmatka ow³osiona Pszeniec zwyczajny Siódmaczek Borówka czarna Borówka brusznica Przetacznik Fio³ek id³oz¹b bielisty ielistka siwa ajnik lœni¹cy okietnik pospolity ³onnik pospolity R R < W d B d + 5 G d R d P d

4 ZPS WÊGL ORGNICZNEGO W GLEBCH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTLNEGO BORU MIESZNEGO ŒWIE EGO W KPN 29 TBEL 2. Porównanie klasyfikacji gleb wed³ug ró nych systemów: Klasyfikacji gleb ch Polski [Bia³y i in. 2], B Systematyki gleb Polski wyd. 5. [211], C WRB [Bednarek i in. 29] TBLE 2. The comparison of soils classification aording to different systems: Polish Forest Soil Classification, B Polish Soil Classification, C WRB (World Reference Base for Soil Resourses) Nr profile Profile No Klasyfikacja gleb Soil Classification Typ, podtyp i odmiana podtypu gleby Type, subtype and variety of subtype of soil B Typ i podtyp gleby Type and subtype of soil C Grupa gleb Soil group 1 i 2 Gleba rdzawa w³aœciwa mezotroficzna G leba rdzawa typowa (RWt) Brunic renosol(distric) (RDw) 3 G leba rdzawa w³aœciwa porolna (RDw) G leba rdzawa typowa (RWt) Brunic renosol(distric) 4 Gleba rdzawa bielicowa porolna (RDb) Gleba rdzawa zcechami bielicowania (RWbi) lbic Brunic renosol(distric) TBEL 3. Sk³ad granulometryczny gleb zakresy zawartoœci frakcji w badanych profilach [%] TBLE 3. Texture of soil ranges of the content of soil particles in investigated profiles [%] Poziomy genetyczne Genetic horizons (p) C Œ rednica cz¹stek [mm] Diameter of particles [mm] > 2 2,5,5,2 <,2,3, Pod wzglêdem odmiany podtypów gleby w profilach 1 i 2 spe³niaj¹ wed³ug Klasyfikacji gleb ch Polski [Bia³y i in. 2] kryteria dla gleb mezotroficznych, a w profilach 3 i 4 gleb eutroficznych, ale zbli onych do mezotroficznych. Wed³ug klasyfikacji kategorii trofizmu gleb ch proponowanej przez Bro ka i Zwydaka [23] gleby w profilach 1, 2 i 4 nale ¹ do mezotroficznych (ITGL w granicach 16,1 26,), a w profilu 3 wskaÿnik ITGL nieznacznie przekracza graniczn¹ wartoœæ (26,1 36,) dla gleb eutroficznych (tab. 4). Utwory, z których wykszta³ci³y siê badane gleby rdzawe, to dobrze wysortowane piaski eoliczne o uziarnieniu piasków luÿnych, tylko poziomy 1 i 2 w profilu nr 1 oraz poziom C2 w profilu nr 4 mia³y uziarnienie piasków s³abogliniastych (tab. 3). Charakteryzuj¹ siê one bardzo du ym udzia³em procentowym frakcji piasku drobnego (,25,1 mm), w wiêkszoœci przypadków ponad 5% oraz du ¹ rozpiêtoœci¹ i znaczn¹ iloœci¹ piasku œredniego (,5,25 mm) od 4,91 do 62,87%. Brak w nich czêœci szkieletowych oraz frakcji i³owej, a frakcja py³u grubego wystêpuje w œladowych iloœciach. Wszystkie badane gleby mia³y kwaœny odczyn w ca³ych profilach, zró nicowany w poszczególnych poziomach genetycznych oraz miêdzy podtypami i odmianami podtypu od bardzo silnie kwaœnego do kwaœnego. Wartoœci ph w KCl zawiera³y siê od 2,65 w poziomie gleby rdzawej w³aœciwej mezotroficznej (profil 1) do 4,75 w poziomie gleby rdzawej w³aœciwej porolnej eutroficznej (profil 3). Podobnie zró nicowana by³a kwasowoœæ hydrolityczna oraz stopieñ wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym (tab. 4). Najwiêksz¹ wartoœæ kwasowoœci hydrolitycznej stwierdzono w poziomie (profil 1) 125,4, a najmniejsz¹ w poziomie (profil 3),61 cmol(+) kg 1 gleby. Pojemnoœæ sorpcyjna w poziomach ektopróchnicznych by³a wielokrotnie wy sza ni mineralnych. Zawartoœci poszczególnych kationów zasadowych we wszystkich profilach glebowych by³y zbli one z wyj¹tkiem wapnia, którego zawartoœæ w poziomach mineralnych gleb w profilach 3 i 4 jest wyraÿnie wiêksza ni w pozosta³ych profilach. Mo e siê to wi¹zaæ z histori¹ tych stanowisk, jest to teren porolny i najprawdopodobniej w przesz³oœci by³ wapnowany. Gleby te zosta³y zalesione kilkadziesi¹t lat temu, lecz nadal zaznacza siê ich porolnoœæ w wiêkszej mi¹ - szoœci poziomu próchnicznego, nieco mniejszym zakwaszeniu i wiêkszym stopniu wysycenia kationami zasadowymi (tab. 4). Uzyskane wyniki mieszcz¹ siê w granicach wartoœci spotykanych w literaturze, odnosz¹cych siê zarówno do gleb Kampinoskiego Parku Narodowego [Czêpiñska-Kamiñska 1986; Konecka-Betley i in. 1986, 1994, 22; Konecka-Betley 23; Chojnicki, Piotrowska 21], jak i innych kompleksów ch [Degórski 22; Wójcik 26]. W analizowanych glebach wêgiel organiczny akumulowany jest g³ównie w poziomach organicznych i akumulacyjno-próchnicznych (tab. 5). Stosunkowo du y zapas zawieraj¹ jeszcze poziomy wzbogacania. W poziomach ska³y macierzystej w profilach 1 i 3 nie stwierdzono obecnoœci wêgla organicznego, w profilach 2 i 4 pojawia³y siê jego niewielkie iloœci.

5 3 M. KONDRS, D. CZÊPIÑSK-KMIÑSK, P. SIENICK,. OTRÊB, K. TORZEWSKI, L. OKTB TBEL 4. Wybrane w³aœciwoœci fizykochemiczne gleb TBLE 4. Selected physical-chemical properties of the soils Numer profilu Profile number Poziom genet. Genetic horizon 1 Ol 1 2 C2 C4 2 Ol 1 2 C2 3 Ol p C2 4 Ol Ees p Bhfe C2 C4 G³êbokoœæ Depta [cm] ph w, in H 2 O 3,95 3,13 3,81 4,18 4,25 4,41 4,48 4,51 5,4 4,59 4,27 3,43 3,4 3,71 4,64 4,6 4,66 4,9 5,57 3,7 2,87 3,9 4,46 4,61 4,38 4,57 4,75 4,3 3,61 3,43 3,98 4,47 4,47 4,62 4,65 4,6 4,31 4,34 w, in KCl 3,31 2,65 3,39 3,94 4,23 4,34 4,27 4,48 4,55 4,6 3,63 2,85 2,83 3,2 4,35 4,58 4,58 4,65 4,62 4,41 3,76 4,48 4,69 5,12 5,43 5,62 5,69 3,55 2,86 2,81 3,6 4,15 4,37 4,59 4,62 4,6 4,3 4,34 1 [ cmol(+)/kg ] VsBS % Hh* 9,47 12,54 9,3 6, 2,81 1,89 1,8,82,84 1,51 7,74 8,16 9,54 7,61 2,84 1,54 1,17,88,66 7,77 8,73 4,83 2,6 1,11,81,93,61 6,1 7,6 9,99 6,87 3,31 1,96 1,17,93,9 2,5 1,31 Ca 8,79 7,92 1,72 1,48,8,86,33,35 1,42,49 13,52 8,36 1,84 1,85,97,99,51,497,42 13,49 5,2 1,21,76 1,1 3,89,85,93 14,51 13,67 2,66 3,55 2,82 1,87 1,48 1,49,81 1,1 1,1 Objaœnienie Explanation: *Hh kwasowoœæ hydrolityczna hydrolytic acidity. Mg K Na 2,6,91,3,4,3,13,5,3,13,12 1,866,75,43,6,7,18,4,9,13 2,436,782,13,1,13,37,69,34 1,689,923,34,13,1,3,15,6,2,4,21 2,368 1,637,98,115,47,45,3,23,2,39 5 1,,121,87,53,45,28,35,37 2,414 1,228,94,56,52,53,46,52,44,25,37,26,2,12,11,8,7,1,6,5,45,7,8,1,1,1,1,25,1,23,19,5,4,2,2,1,1,1,21,9,3,1,3,3,1,3 1,777 1, ,83,52,46,36,28,41,28 STEB 13,28 1,93 1,94 1,73,86,94,38,39,71,56 17,15 1,3 2,6 1,99 1,6 1,8,55,56,49 18,55 7,3 1,35,84 1,11 1,1,98 1,5 18,5 15,67 2,86 3,68 2,92 1,94 1,55 1,54,85 1,15 1,1 TCEC 22,76 23,47 1,97 7,73 3,68 2,83 1,47 1,21 1,56 2,7 24,89 18,46 11,6 9,6 3,9 2,63 1,73 1,44 1,15 26,33 16,4 6,18 2,9 2,22 1,82 1,91 1,67 24,16 22,74 12,85 1,55 6,23 3,9 2,72 2,48 1,75 3,2 2,41 58,37 46,57 17,64 22,32 23,5 33,13 25,86 31,83 45,66 26,9 68,91 55,81 17,78 2,7 27,15 41,15 32,1 38,62 42,18 7,46 45,51 21,85 28,9 49,9 55,55 51,24 63,12 74,73 68,93 22,25 34,84 46,8 49,62 59,96 62,15 48,58 35,88 45,58 Zapas wêgla organicznego oprócz jego zawartoœci w substracie glebowym danego poziomu wyra onego w procentach, zale y tak e od mi¹ szoœci tego poziomu, stopnia zagêszczenia. Wœród poziomów genetycznych w badanych glebach rdzawych najwiêkszy zapas wêgla organicznego znajduje siê w poziomie w profilu 3 i wynosi 3,78 kg m 2. Wynika to przede wszystkim ze stosunkowo du ej zawartoœci wêgla w tym poziomie, a tak e wiêkszej mi¹ szoœci w porównaniu z takim samym poziomem w pozosta- ³ych glebach. W pedonach o powierzchni 1 m 2 w przekroju do g³êbokoœci 2 cm, ³¹cznie w poziomach organicznych i mineralnych najwiêkszy zapas wêgla organicznego wynosz¹cy 8,819 kg m 2 wykazano w glebie rdzawej bielicowej porolnej (profil 4). Nieco ni sze wartoœci zapasu wêgla organicznego stwierdzono w glebach rdzawych w³aœciwych mezotroficznych (profile 1 i 2) odpowiednio 7,376 i 7,917 kg m 2. Najni szy zapas wêgla nagromadzony by³ w glebie rdzawej w³aœciwej porolnej 6,55 kg m 2 (profil 3). W otoczeniu tego profilu procent pokrycia roœlinnoœci¹ by³ najmniejszy w warstwie pierwszego pietra drzewostanu, a dolnej warstwy drzew nie by³o (tab. 1). Ponadto wystêpuje tu równie najmniejsze pokrycie warstwy podszytu, co mo e byæ przyczyn¹ mniejszego dop³ywu biomasy do gleby na tym stanowisku. WskaŸnik ITGL natomiast by³ dla tego profilu najwy szy, œwiadcz¹c o najwiêkszym trofizmie gleby

6 ZPS WÊGL ORGNICZNEGO W GLEBCH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTLNEGO BORU MIESZNEGO ŒWIE EGO W KPN 31 TBEL 5. Zawartoœæ wêgla organicznego i azotu ogó³em, stosunek C:N, gêstoœæ gleby oraz zapas wêgla w poziomach i w pedonie o powierzchni 1 m 2 do g³êbokoœci 2 m. TBLE 5. Content of organic Carbon and total nitrogen, C:N ratio, bulk density and Carbon stocks in genetic horizons and for the pedon 1 m 2 to the depth of 2 m. Numer profilu Profile number Poziom genet. Genetic horizon 1 Ol bv 1 2 -C4 2 Ol bv 1 2 C2 3 Ol p - 4 Ol Ees p Bhfe C2 C4 G³êbokoœæ Depth Corg Org C Nog Nt C:N r 1 TGL FSTI I 2 Zapas org Stock of org C w poziomach in horizons w profilu in profile [ cm] [ g kg 1 3 ] [ g cm ] [ kg m 2 ] [%] ,6 339,1 16,2 8,64 3,9,67 299,7 19,2 17,94 9,84 2,66,87,67 352,6 267,5 7,61 1,77 287,7 253,3 16,32 12,26 4,63 1,99,62 1,18 14,94 13,62 1,82,89,29,17,15 13,83 9,11 1,9,86,28,13,11,3 18,62 14,3,61,17,1,5 12,5 1,72 1,59,92,35,21,11,7,13,8 25, 24,9 8,8 9,7 1,8 3,9 21,7 2,9 16,4 11,4 9,3 6,9 6,1 18,9 18,7 12,6 1,4 23, 23,6 1,3 13,4 13, 9,3 5,7 9,1,2,2 1,27 1,4 1,44 1,6 1,54,2,2 1,28 1,4 1,45 1,56 1,56,2,2 1,3 1,43 1,51 1,6,2,2 1,26 1,37 1,52 24,2 1,48 2,4 1,16 1,512,864,464 21,7 3,76 1,613 1,12,652,413,359 27,4, 7 3,78 1,441,629 24,8,58 3,5,22 2,63,836,337,352,383 7,376 2,7 27,66 13,77 2,5 11,71 6,29 7,917 37,89 9,6 2,37 14,15 8,24 5,22 4,53 6,55 1,69 57,71 22, 9,6 8,819 6,58 39,69 2,29 29,83 9,48 3,82 3,99 4,34 w poziomach w % zapasu w profilu in horizons in % of stock in profile 47,733 52,274 47,493 52,514 68,43 31,64 46,273 53,734 Objaœnienia Explanations: 1 r gêstoœæ objêtoœciowa, bulk density; 2 ITGL Indeks Trofizmu Gleb Leœnych; FSTI Forest Soil Trophizm Indeks, 3 Zapas w poziomach organicznych; stock in organic horizons; 4 Zapas w poziomach mineralnych, stock in mineral horizons. (tab. 5), co z kolei mo e przyspieszaæ procesy rozk³adu materii organicznej. Wystêpuj¹ca tu zale noœæ potwierdzi³a wyniki badañ uzyskane przez Degórskiego [25], który wykaza³ negatywn¹ korelacjê miêdzy yznoœci¹ siedlisk a wielkoœci¹ zapasów materii organicznej w glebie. Kszta³towanie siê zapasów wêgla w badanych glebach wykazuje prawid³owoœci zbli one do uzyskanych w glebach rdzawych w kompleksie m D¹browy Krotoszyñskie [Kondras i in. 21], w badaniach monitoringowych Lasy Pañstwowe w Krainie Mazowiecko-Podlaskiej [Ma³achowska i in. 26] oraz w Puszczy Bia³owieskiej [Degórski 25]. nalizuj¹c z kolei zapasy wêgla organicznego w glebach, z uwagi na ró n¹ historiê u ytkowania, najwiêkszy zapas stwierdzono w glebie porolnej (profil 4), której poziom próchniczny by³ najzasobniejszy w wêgiel organiczny i by³ najbardziej mi¹ szy. Nale y podkreœliæ, e jest bardzo ma³o doniesieñ na temat zale noœci zapasu wêgla organicznego w glebach ch od ITGL oraz typów gospodarki leœnej. Dotychczasowe badania, w tym Lasów Pañstwowych [Ma³achowska i in. 26], okreœlaj¹ tê zale noœæ w stosunku do typów i podtypów gleb. dotychczasowa wiedza wskazuje, e cenne by³oby wykazanie tych zale noœci tak e od poszczególnych w³aœciwoœci fizykochemicznych gleb, co dobrze obrazuj¹ wskaÿniki ITGL i SIG (Siedliskowy Indeks Glebowy) [Bro-

7 32 M. KONDRS, D. CZÊPIÑSK-KMIÑSK, P. SIENICK,. OTRÊB, K. TORZEWSKI, L. OKTB ek 211]. Zaprezentowane w pracy wyniki dla czterech profili s¹ badaniami pilota owymi w Kampinoskim Parku Narodowym i obecnie prowadzone s¹ badania w zakresie sekwestracji wêgla przez gleby na 5 powierzchniach. PODSUMOWNIE Przeprowadzone badania wykaza³y, e kszta³towanie siê zapasów wêgla organicznego gromadzonych w pedonach glebowych jest zró nicowane w obrêbie jednego typu i zespo³u roœlinnego. Najmniejszy zapas wêgla organicznego stwierdzono w glebie o wiêkszej od pozosta³ych gleb troficznoœci (najwy szy wskaÿnik ITGL), która ponadto od doœæ ma³ej g³êbokoœci nie zawiera³a ju wêgla. Najwiêkszy zapas zgromadzony zosta³ w glebie rdzawej bielicowej, porolnej. Uprawa rolnicza w przesz³oœci pozostawi³a w tej glebie dobrze wykszta³cony mi¹ szy poziom próchniczny, a bielicowanie sprzyja przemieszczaniu siê zwi¹zków organicznych w g³¹b profilu. Poziomy organiczne (ektopróchniczne) zgromadzi³y zapas wêgla organicznego bardzo zbli ony do iloœci zmagazynowanej w poziomach mineralnych. Gleby porolne charakteryzowa³y siê nieco wiêksz¹ troficznoœci¹ ni gleby leœne, które w przesz³oœci nie by³y u ytkowane rolniczo. Nie mia³o to jednak jednoznacznego wp³ywu na wielkoœæ zapasu wêgla. PODZIÊKOWNIE Przedstawione w pracy wyniki s¹ fragmentem szerszego programu badañ dotycz¹cych sekwestracji wêgla organicznego w glebach Rezerwatu Biosfery Puszcza Kampinoska wykonywanych w ramach projektu finansowanego przez NCN (nr N N34 794). LITERTUR BEDNREK R., DZIDOWIEC H., POKOJSK U., PRUSIN- KIEWICZ Z. 24. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Warszawa. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 344 ss. BEDNREK R., CHRZYÑSKI P., KB C. (t³. i red.) 29. Klasyfikacja Zasobów Glebowych Œwiata 26. Wyd. UMK w Toruniu: 145 ss. BI Y K., BRO EK S., CHOJNICKI J., CZÊPIÑSK-KMIÑ- SK D., JNUSZEK K., KOWLKOWSKI., KRZY - NOWSKI., OKO OWICZ M., SIENKIEWICZ., SKI- B S., WÓJCIK J., ZIELONY R. 2. Klasyfikacja gleb ch Polski. Centrum Informacyjne Lasów Pañstwowych, Warszawa: 127 ss. BOREK S Niektóre w³aœciwoœci fizyczne gleb Rezerwatu Granica w Kampinoskim Parku Narodowym. [W:] Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na œrodowisko glebowe w Kampinoskim Parku Narodowym. Wyd. SGGW-R, Warszawa: BRO EK S., ZWYDK M. 23. tlas gleb ch. Centrum Informacyjne Lasów Pañstwowych: 467 ss. BRO EK S Gleby i siedliska leœne nizin i wy yn Polski ujêcie klasyczne i numeryczne. Rocz. Glebozn. 62, 4: CHOJNICKI J., PIOTROWSK J. 21. W³aœciwoœci fizykochemiczne i morfologiczne gleb rezerwatu Rybitew Kampinoskiego Parku Narodowego. Rocz. Glebozn. 61, 2: CZÊPIÑSK-KMIÑSK D Zale noœæ miêdzy rzeÿb¹ trenu a typami gleb obszarów Puszczy Kampinoskiej. [W:] Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na œrodowisko glebowe w Kampinoskim Parku Narodowym. Wyd. SGGW, Warszawa: DEGÓRSKI M. 22. Przestrzenna zmiennoœæ w³aœciwoœci gleb bielicoziemnych œrodkowej i pó³nocnej Europy a geograficzne zró nicowanie czynników pedogenicznych. Prace Geogr. 182: 189 ss. DEGÓRSKI M. 25. Wp³yw sposobu u ytkowania lasu na zapasy wêgla organicznego w glebie. Monitoring Œrod. Przyr. 6: GRUB P. 29. Wp³yw drzew na przestrzenn¹ zmiennoœæ ph w wierzchnich poziomach gleb ch. Sylwan 153 (5): JNOWSK E., CZÊPIÑSK-KMIÑSK D Kszta³towanie siê w³aœciwoœci sorpcyjnych ektopróchnicy niektórych gleb KPN. [W:] Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na œrodowisko glebowe w Kampinoskim Parku Narodowym. Wyd. SGGW: KRCZEWSK., SZOPK K., BOGCZ., KB C., DUSZYÑSK D. 27. Rozwa ania nad metodyk¹ monitoringu gleb strefy leœnej Karkonoskiego Parku Narodowego (KPN) w œwietle zró nicowania w³aœciwoœci tych gleb. [In:] Štursa J. & Knapik R. (eds), Geoekologické problémy Krkonoš. Sborn. Mez. Vìd. Konf., øíjen 26, Svobodan. Úpou. Opera Corcontica 44, 1: KOMUNIKT KOMISJI DO PRLMENTU EUROPEJSKIE- GO, RDY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZ- NO-SPO ECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW z dnia Uwzglêdnianie sektora u ytkowania gruntów, zmiany u ytkowania gruntów i leœnictwa (sektora LULUCF) w zobowi¹zaniach Unii zwi¹zanych ze zmian¹ klimatu. KONDRS M., CZÊPIÑSK-KMIÑSK D., OSIÑSKI M., OSIÑSK E. 21. Zapas wêgla organicznego oraz w³aœciwoœci fizykochemiczne gleb w kompleksie m D¹browy Krotoszyñskie. Rocz. Glebozn. 61, 4: 1 1. KONECK-BETLEY K., ZRÊB R., CZÊPIÑSK-KMIÑ- SK D., JKUBOWSKI G., MRCINIK M., STOPNIC- KI J Gleby i zbiorowiska roœlinne rezerwatu,,wilków w KPN. [W:] Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na œrodowisko glebowe w Kampinoskim Parku Narodowym. Wyd. SGGW- R: KONECK-BETLEY K., CZÊPIÑSK-KMIÑSK D., J- NOWSK E W³aœciwoœci fizykochemiczne i chemiczne gleb w KPN (stan na 1991). [W:] Prognozowanie przemian w³aœciwoœci gleb Kampinoskiego Parku Narodowego na tle innych komponentów œrodowiska przyrodniczego. Wyd. Fundacja,,Rozwój SGGW : KONECK-BETLEY K. CZÊPIÑSK-KMIÑSK D., J- NOWSK E., OKO OWICZ M. 22. Gleby strefy ochrony œcis³ej i czêœciowej w Rezerwacie Biosfery Puszcza Kampinoska. Rocz. Glebozn. 53, 3 4: 5 21.

8 ZPS WÊGL ORGNICZNEGO W GLEBCH LEŒNYCH ZESPO U KONTYNENTLNEGO BORU MIESZNEGO ŒWIE EGO W KPN 33 KONECK-BETLEY K. 23. Gleby. [W:] Kampinoski Park Narodowy, Tom I, LL R. 25. Forest soils and carbon sequestration. Carbon Management and Sequestration Center. Forest Ecology and Management 22: LSOT J., ZWYDK M., WNIC T., BRO EK S Ró - norodnoœæ gleb zespo³ów borów mieszanych. Rocz. Glebozn. 62, 4: M CHOWSK J., WWRZONIK J., KLUZIÑSKI L., HILDEBRND R., PLUCIK M., WÓJCIK J. 26: Monitoring lasów. Ocena stanu zdrowotnego lasów w latach Biblioteka Monitoringu Œrodowiska: 28 ss. OSTROWSK., GWLIÑSKI S., SZCZUBI K Z Metody analizy i oceny w³aœciwoœci gleb i roœlin. Warszawa, Instytut Ochrony Œrodowiska: 334 ss. POLSKIE TOWRZYSTWO GLEBOZNWCZE 29. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych PTG 28. Rocz. Glebozn. 6, 2: RINER B., GUENTHER S., MONTNRELL L., VN RNT E. 21. Carbon concentrations and stocks in forest soils of Europe. Forest Ecology and Management 26: STENDHL J., JOHNSSON M.-B., ERIKSSON E., LN- GVLL O. 21. Soil organiarbon in Swedish spruce and pine forests-differences in stock levels and regional patterns. Silva Fennia 33 (1): SYSTEMTYK GLEB POLSKI 211. Wyd. 5, Rocz. Glebozn. 62, 3: 193. WÓJCIK J. 26. Zasoby wêgla organicznego w glebach ch i ich zmiany. Problemy metodyczne i wiarygodnoœæ danych w aspekcie raportowania do Protoko³u z Kioto. [W:] Rola lasów i gospodarki leœnej w kszta³towaniu bilansu wêgla w ekosystemach ch w Polsce. Instytut Badawczy Leœnictwa, Warszawa 2: ZIELONY R. 24. Lasy Kampinoskiego Parku Narodowego na prze³omie XX i XXI wieku. Kampinoski Park Narodowy, T. II: dr in. Marek Kondras Katedra Nauk o Œrodowisku Glebowym SGGW Warszawa, Nowoursynowska 159/37 marek_kondras@sggw.pl

Typologia leśna. Dr hab. Paweł Rutkowski Mgr Monika Konatowska

Typologia leśna. Dr hab. Paweł Rutkowski Mgr Monika Konatowska Typologia leśna Ćw. 02 Dr hab. Paweł Rutkowski Mgr Monika Konatowska 10 cm 70 cm Blw/Bw/Bwż.-p. Wykształciły się w środowiskach wilgotniejszych... (...) Granica między tymi poziomami (Ees i Bhfe) jest

Bardziej szczegółowo

3.2 Warunki meteorologiczne

3.2 Warunki meteorologiczne Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji

Bardziej szczegółowo

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w

Bardziej szczegółowo

Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne

Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Piotr Sewerniak Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski

CHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski CHARAKTERYSTYKA GLEB Marek Degórski Celem badań glebowych była diagnoza taksonomiczna gleb oraz próchnicy nadkładowej zgodna z Systematyką Gleb Polski (1989), jak równieŝ charakterystyka właściwości fizycznych

Bardziej szczegółowo

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ 4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.

Bardziej szczegółowo

ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA

ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA Hubert Szramka Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA WSTÊP Koszty pozyskania drewna stanowi¹

Bardziej szczegółowo

68 A. Miechówka, M. G¹siorek, A. Józefowska MATERIA I METODY W pracy wykorzystano materia³ glebowy pobrany z 6 profili gleb wytworzonych ze zwietrzeli

68 A. Miechówka, M. G¹siorek, A. Józefowska MATERIA I METODY W pracy wykorzystano materia³ glebowy pobrany z 6 profili gleb wytworzonych ze zwietrzeli Wp³yw ROCZNIKI sposobu u ytkowania GLEBOZNAWCZE gleb TOM na zasoby LX NR w WARSZAWA nich wêgla 9: organicznego... 677 67 ANNA MIECHÓWKA, MICHA G SIOREK, AGNIESZKA JÓZEFOWSKA WP YW SPOSOBU U YTKOWANIA NA

Bardziej szczegółowo

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. Do pomiaru strumienia przep³ywu w rurach metod¹ zwê kow¹ u ywa siê trzech typów zwê ek pomiarowych. S¹ to kryzy, dysze oraz zwê ki Venturiego. (rysunek

Bardziej szczegółowo

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) 5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy

Bardziej szczegółowo

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny

Bardziej szczegółowo

DOCHODY I EFEKTYWNOŒÆ GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC 1. Bogdan Klepacki, Tomasz Rokicki

DOCHODY I EFEKTYWNOŒÆ GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC 1. Bogdan Klepacki, Tomasz Rokicki ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, SERIA G, T., Z. 1, 1 DOCHODY I EFEKTYWNOŒÆ GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC 1 Bogdan Klepacki, Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych SGGW

Bardziej szczegółowo

WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki

WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki 46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji

Bardziej szczegółowo

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska

Bardziej szczegółowo

1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X

1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp

Bardziej szczegółowo

JUSTYNA CHUDECKA, TOMASZ TOMASZEWICZ *

JUSTYNA CHUDECKA, TOMASZ TOMASZEWICZ * UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR Nr INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2 JUSTYNA CHUDECKA, TOMASZ TOMASZEWICZ * OCENA POROLNYCH GLEB RDZAWYCH JAKO SIEDLISKA LEŚNEGO NA PODSTAWIE INDEKSU TROFIZMU GLEB LEŚNYCH

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania GABRIELA MAZUR ZYGMUNT MAZUR MAREK DUDEK Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania 1. Wprowadzenie Badania struktury kosztów logistycznych w wielu krajach wykaza³y, e podstawowym ich

Bardziej szczegółowo

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH OPER CORCONTIC 3: 120 126, 2000 ZWRTOŚĆ SIRKI W GLEBCH WYTWORZONYCH Z PISKOWCÓW N TERENIE PRKU NRODOWEGO GÓR STOŁOWYCH The content of total sulphur in soils developed from sandstones in the area of Stołowe

Bardziej szczegółowo

ZAMAWIAJĄCY: ZAPYTANIE OFERTOWE

ZAMAWIAJĄCY: ZAPYTANIE OFERTOWE Opinogóra Górna, dn. 10.03.2014r. GOPS.2311.4.2014 ZAMAWIAJĄCY: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Opinogórze Górnej ul. Krasińskiego 4, 06-406 Opinogóra Górna ZAPYTANIE OFERTOWE dla przedmiotu zamówienia

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna

Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna z oceny sprawozdania Zarządu z działalności KERDOS GROUP S.A. w roku obrotowym obejmującym okres od 01.01.2014 r. do 31.12.2014 r. oraz sprawozdania

Bardziej szczegółowo

GLEBY BORÓW SOSNOWYCH ŚWIEŻYCH LEUCOBRYO-PINETUM AND PEUCEDANO-PINETUM NA OBSZARZE NIŻU POLSKI

GLEBY BORÓW SOSNOWYCH ŚWIEŻYCH LEUCOBRYO-PINETUM AND PEUCEDANO-PINETUM NA OBSZARZE NIŻU POLSKI ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVIII NR 3/4 WARSZAWA 2007: 43-51 STANISŁAW BROŻEK, MACIEJ ZWYDAK, JAROSŁAW LASOTA GLEBY BORÓW SOSNOWYCH ŚWIEŻYCH LEUCOBRYO-PINETUM I PEUCEDANO-PINETUM NA OBSZARZE NIŻU POLSKI

Bardziej szczegółowo

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi 5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych

Bardziej szczegółowo

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach

Bardziej szczegółowo

GMINA HALINÓW. ul. Spó dzielcza 1, 05-074 Halinów

GMINA HALINÓW. ul. Spó dzielcza 1, 05-074 Halinów Inwestor: GMINA HALINÓW ul. Spó dzielcza 1, 05-074 Halinów Jednostka projektowa: Pawe Gembarowski Biuro Projektowo-In ynierskie VETTE ul. Duracza 8 lok. 58, 01-892 Warszawa Zadanie inwestycyjne: Przebudowa

Bardziej szczegółowo

Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej OS-7 Sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu za rok 2009 Stan w dniu 31 XII

Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej OS-7 Sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu za rok 2009 Stan w dniu 31 XII G ÓWNY URZ D STATYSTYCZNY, al. Niepodleg³oœci 208, 00-925 Warszawa www.stat.gov.pl Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Portal sprawozdawczy GUS www.stat.gov.pl Numer identyfikacyjny REGON OS-7 Sprawozdanie

Bardziej szczegółowo

Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego

Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego Aby uzyskad odpowiedź na tak postawione pytanie należy rozważyd kilka aspektów:

Bardziej szczegółowo

CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015

CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 Najwyższy wzrost od Q2 2005 Poziom zadowolenia polskich konsumentów w Q3 15 wyniósł 80 punktów, tym samym wzrósł o 10 punktów względem

Bardziej szczegółowo

Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?

Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie

Bardziej szczegółowo

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Gleboznawstwo z geografią gleb. Kod Punktacja ECTS* 2

KARTA KURSU. Gleboznawstwo z geografią gleb. Kod Punktacja ECTS* 2 Geografia, stopień I studia stacjonarne Aktualizacja 2015/2016 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Gleboznawstwo z geografią gleb Pedology and soil geography Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr hab. Tomasz

Bardziej szczegółowo

Współfinansowanie V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych

Współfinansowanie V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych PROGRAM PRIORYTETOWY Tytuł programu: Współfinansowanie V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Część 1) Dla potencjalnych

Bardziej szczegółowo

Skrócone sprawozdanie finansowe za okres od 01.04.2015 r. do 30.06.2015 r. wraz z danymi porównywalnymi... 3

Skrócone sprawozdanie finansowe za okres od 01.04.2015 r. do 30.06.2015 r. wraz z danymi porównywalnymi... 3 RAPORT ZA II KWARTAŁ 2015 ROKU READ-GENE Spółka Akcyjna z siedzibą w Szczecinie za okres od 01.04.2015 r. do 30.06.2015 r. wraz z danymi porównywalnymi Szczecin, 14 sierpnia 2015 r. SPIS TREŚCI: Skrócone

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A.

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A. SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A. Z W Y N I K Ó W O C E N Y SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI ORAZ GRUPY KAPITAŁOWEJ SPÓŁKI ZA 2015 R., SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁKI ORAZ SKONSOLIDOWANEGO

Bardziej szczegółowo

ZAPAS WĘGLA ORGANICZNEGO ORAZ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEB W KOMPLEKSIE LEŚNYM DĄBROWY KROTOSZYŃSKIE 5

ZAPAS WĘGLA ORGANICZNEGO ORAZ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEB W KOMPLEKSIE LEŚNYM DĄBROWY KROTOSZYŃSKIE 5 ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 4 WARSZAWA 2010: 113-122 MAREK KONDRAS, DANUTA CZĘPIŃSKA-KAMIŃSKA, MICHAŁ OSIŃSKI, EWA OSIŃSKA ZAPAS WĘGLA ORGANICZNEGO ORAZ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEB W KOMPLEKSIE

Bardziej szczegółowo

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a Najwa niejsze kompetencje organów, które odpowiadaj za powo anie i funkcjonowanie sieci obszarów Natura 2000 w Polsce oraz ustalaj ce te kompetencje artyku y ustawy o ochronie przyrody Organ Generalny

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego.

ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego. ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu Wrocław, 31-07-2014 r. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego. Zamówienie jest planowane do realizacji z wyłączeniem

Bardziej szczegółowo

Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych?

Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych? Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych? Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne i optymalizacyjne Strategie fundamentalne Portfel losowy 2 Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne

Bardziej szczegółowo

WYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

WYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Szczecin dnia 28.07.2015r. Akademia Sztuki w Szczecinie Pl. Orła Białego 2 70-562 Szczecin Dotyczy: Przetarg nieograniczony na dostawę urządzeń i sprzętu stanowiącego wyposażenie studia nagrań na potrzeby

Bardziej szczegółowo

ADUNEK RODZAJ ZAGRO ENIA OCHRONA OSOBISTA PODSTAWOWE CZYNNOήI KIEROWCY DODATKOWE I SPECJALNE CZYNNOήI KIEROWCY PO AR PIERWSZA POMOC INFORMACJE

ADUNEK RODZAJ ZAGRO ENIA OCHRONA OSOBISTA PODSTAWOWE CZYNNOήI KIEROWCY DODATKOWE I SPECJALNE CZYNNOήI KIEROWCY PO AR PIERWSZA POMOC INFORMACJE INSTRUKCJA DLA UN1263 FARBA, UN1263 MATERIA POKREWNY DO FARBY, UN1866 YWICA W ROZTWORZE, zapalna, UN1120 BUTANOLE, UN1993 MATERIA ZAPALNY CIEK Y I.N.O., klasa 3 - bezbarwna ciecz o zapachu ostrym, przenikliwym;

Bardziej szczegółowo

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca 4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki

Bardziej szczegółowo

ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY

ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje

Bardziej szczegółowo

PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP

PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła

Bardziej szczegółowo

DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY

DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CBOS SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),

art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Bardziej szczegółowo

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania

Bardziej szczegółowo

Seria 64 - odporne farby naszkliwne na porcelanê, Bone China i Vitreous China

Seria 64 - odporne farby naszkliwne na porcelanê, Bone China i Vitreous China 1/6 Seria 64 - odporne farby naszkliwne na porcelanê, Bone China i Vitreous China Farby Serii 64 mo na stosowaæ we wszystkich w temperaturze ok. 130 st C. konwencjonalnych metodach zdobienia jak sitodruk

Bardziej szczegółowo

Ojcowski Park Narodowy

Ojcowski Park Narodowy Ojcowski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 16.

Bardziej szczegółowo

Zró nicowanie florystyczne i siedliskowe wydm w dolinie Narwi

Zró nicowanie florystyczne i siedliskowe wydm w dolinie Narwi DOI: 10.2478/frp-2014-0014 ORYGINALNA PRACA NAUKOWA Leœne Prace Badawcze (Forest Research Papers), Czerwiec (June) 2014, Vol. 75 (2): 149 158. Zró nicowanie florystyczne i siedliskowe wydm w dolinie Narwi

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŒÆ METALI CIÊ KICH W GLEBACH UPRAWNYCH Z OKOLIC ELEKTROWNI STALOWA WOLA

ZAWARTOŒÆ METALI CIÊ KICH W GLEBACH UPRAWNYCH Z OKOLIC ELEKTROWNI STALOWA WOLA E. HAJDUK, J. KANIUCZAK, S. W AŒNIEWSKI ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE Vol. LXIII No 1/01: 6 DOI: 10.78/v109-01-0006-3 EDMUND HAJDUK, JANINA KANIUCZAK, STANIS AW W AŒNIEWSKI Katedra Gleboznawstwa, Chemii Œrodowiska

Bardziej szczegółowo

Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko

Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko Acta Agrophysica, 2011, 18(2), 311-319 SORPCYJNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny

Bardziej szczegółowo

Og oszenie o przetargu nieograniczonym 1. Zamawiaj cy : Spó dzielnia Mieszkaniowa Pracowników Nauki 30-073 Kraków, ul. Reymonta 42

Og oszenie o przetargu nieograniczonym 1. Zamawiaj cy : Spó dzielnia Mieszkaniowa Pracowników Nauki 30-073 Kraków, ul. Reymonta 42 Og oszenie o przetargu nieograniczonym 1. Zamawiaj cy : Spó dzielnia Mieszkaniowa Pracowników Nauki 30-073 Kraków, ul. Reymonta 42 2. Og asza przetarg nieograniczony na wykonanie prac : docieplenie stropodachów

Bardziej szczegółowo

Fot. Sebastian Nowaczewski Fot. 1. Gęsi podkarpackie (Pd) cechują się stosunkowo długim grzebieniem mostka i tułowiem i przeważnie białym upierzeniem

Fot. Sebastian Nowaczewski Fot. 1. Gęsi podkarpackie (Pd) cechują się stosunkowo długim grzebieniem mostka i tułowiem i przeważnie białym upierzeniem INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji

Bardziej szczegółowo

Satysfakcja pracowników 2006

Satysfakcja pracowników 2006 Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom

Bardziej szczegółowo

Zaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T.

Zaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. 1 1 Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. Skrzypek MODEL NAJLEPSZYCH PRAKTYK SYMULACJE KOMPUTEROWE Kraków 2011 Zaproszenie

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. Spis treœci

Spis treœci. Spis treœci Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XVII Rozdzia³ I. Przedmiot i metoda pracy... 1 1. Swoboda umów zarys problematyki... 1 I. Pojêcie swobody umów i pogl¹dy na temat jej sk³adników... 1 II. Aksjologiczne

Bardziej szczegółowo

Regulamin konkursu na logo programu Start In Poland

Regulamin konkursu na logo programu Start In Poland Regulamin konkursu na logo programu Start In Poland 1. Organizator konkursu Organizatorem konkursu jest: Ministerstwo Rozwoju Plac Trzech Krzyży 3/5 00-507 Warszawa 2. Przedmiot konkursu Przedmiotem konkursu

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Departament Pielęgniarek i Położnych wśród absolwentów studiów pomostowych, którzy zakończyli udział w projekcie systemowym pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek

Bardziej szczegółowo

5. Sytuacja na rynku pracy

5. Sytuacja na rynku pracy 5. Sytuacja na rynku pracy Obserwuje siê systematyczn¹ poprawê na rynku pracy. W roku 2006 w regionie, podobnie jak w ca³ym kraju, notowano dalszy wzrost liczby pracuj¹cych. Jednoczeœnie zwiêkszy³o siê

Bardziej szczegółowo

Ekonomia rozwoju. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I

Ekonomia rozwoju. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Ekonomia rozwoju wykład 1 dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Ustalenie celu naszych spotkań w semestrze Ustalenie technikaliów Literatura, zaliczenie Przedstawienie punktu startowego

Bardziej szczegółowo

ZWI ZKI PRÓCHNICZNE CZARNYCH ZIEM LEŒNYCH W PARKU KRAJOBRAZOWYM DOLINA BARYCZY

ZWI ZKI PRÓCHNICZNE CZARNYCH ZIEM LEŒNYCH W PARKU KRAJOBRAZOWYM DOLINA BARYCZY ZWI ZKI PRÓCHNICZNE CZRNYCH ZIEM LEŒNYCH W PRKU KRJOBRZOWYM DOLIN BRYCZY DOI:.478/v9---5 ROCZNIKI GLEBOZNWCZE SOIL SCIENCE NNUL Vol. 6 No /: 5 5 BET BZ, DM BOGCZ, BRT OMIEJ GLIN Instytut Nauk o Glebie

Bardziej szczegółowo

Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa

Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa Elżbieta Budka I posiedzenie Grupy Tematycznej ds. Zrównoważonego Rozwoju Obszarów Wiejskich Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 30 listopada 2010 r.

Bardziej szczegółowo

Roczne zeznanie podatkowe 2015

Roczne zeznanie podatkowe 2015 skatteetaten.no Informacje dla pracowników zagranicznych Roczne zeznanie podatkowe 2015 W niniejszej broszurze znajdziesz skrócony opis tych pozycji w zeznaniu podatkowym, które dotyczą pracowników zagranicznych

Bardziej szczegółowo

TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych

TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych -...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.

Bardziej szczegółowo

Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI

Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Regulamin rekrutacji uczniów do klasy pierwszej Szkoły Podstawowej im. Maksymiliana Wilandta w Darzlubiu. Podstawa prawna: (Dz.U.2014 poz.

Regulamin rekrutacji uczniów do klasy pierwszej Szkoły Podstawowej im. Maksymiliana Wilandta w Darzlubiu. Podstawa prawna: (Dz.U.2014 poz. Regulamin rekrutacji uczniów do klasy pierwszej Szkoły Podstawowej im. Maksymiliana Wilandta w Darzlubiu Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie o światy (Tekst jednolity Dz. U.z 2004

Bardziej szczegółowo

Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR

Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR Biuro Naczelnictwa ZHR 1 Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR (za³¹cznik do uchwa³y Naczelnictwa nr 196/1 z dnia 30.10.2007 r. ) 1 Kr¹g Harcerstwa Starszego ZHR - zwany dalej "Krêgiem" w skrócie "KHS"

Bardziej szczegółowo

Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków

Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności

Bardziej szczegółowo

Załącznik 1. Formularze terenowe. Monitoring przyrodniczy siedlisk napiaskowych.

Załącznik 1. Formularze terenowe. Monitoring przyrodniczy siedlisk napiaskowych. Załącznik 1. Formularze terenowe. Monitoring przyrodniczy siedlisk napiaskowych. Monitoring stanu ochrony siedliska przyrodniczego Pustynia Błędowska, Transekt nr: 5 Daty obserwacji 17.05.2015 Autor Anna

Bardziej szczegółowo

UCHWALA NR XXXIXI210/13 RADY MIASTA LUBARTÓW. z dnia 25 września 2013 r.

UCHWALA NR XXXIXI210/13 RADY MIASTA LUBARTÓW. z dnia 25 września 2013 r. UCHWALA NR XXXIXI210/13 RADY MIASTA LUBARTÓW z dnia 25 września 2013 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miasto Lubartów Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych

Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia

Bardziej szczegółowo

Modu³ wyci¹gu powietrza

Modu³ wyci¹gu powietrza LabAirTec System dygestoriów LabAirTec Renggli pozwala zapewniæ podwy szony poziom bezpieczeñstwa oraz niezale noœæ, jednoczeœnie daj¹c wiêkszy komfort pracy. W wyniku wspó³pracy specjalistów od aerodynamiki

Bardziej szczegółowo

INWENTARYZACJA ZIELENI

INWENTARYZACJA ZIELENI Lp. Nazwa polska Nazwa ³aci ska Obw d [cm] Uwagi 1 Jarz b pospolity, Jarz bina Sorbus aucuparia 57 2 Jarz b pospolity, Jarz bina Sorbus aucuparia 42 3 Jesion wynios³y Fraxinus excelsior 63 4 Jesion wynios³y

Bardziej szczegółowo

1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1

1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1 Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? 1 FILTR ROZWI ZUJE PROBLEMÓW Z WOD 1 TWARDOŒÆ 2 ELAZO 3 MANGAN 4 AMONIAK 5 ORGANIKA Zanieczyszczenia takie jak: twardoœæ, mangan, elazo, naturalne substancje

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja zieleni zał. nr 2

Inwentaryzacja zieleni zał. nr 2 Nazwa polska Nazwa łacińska śr. pnia (cm) wys. śr. 1 Dąb szypułkowy Quercus robur 297 18 14 stan dobry, wskazane do przeprowadzenia 2 Grab zwyczajny Carpinus betulus 155 12 10 stan dobry, wskazane do przeprowadzenia

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wawer.warszawa.pl

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wawer.warszawa.pl Strona 1 z 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wawer.warszawa.pl Warszawa: Ochrona osób i mienia w obiektach Urzędu m. st. Warszawy

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr RADY MIASTA KONINA. w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego.

UCHWAŁA Nr RADY MIASTA KONINA. w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. DRUK NR 911 projekt UCHWAŁA Nr RADY MIASTA KONINA z dnia 2014 roku w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. Na podstawie art.18 ust. 2 pkt 8 oraz art. 40 ust.1, art.41 ust. 1 i art.

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY CZASU PRACY. 1. PODSTAWOWY [art. 129 KP]

SYSTEMY CZASU PRACY. 1. PODSTAWOWY [art. 129 KP] 1. PODSTAWOWY [ 129 KP] Podstawowy system czasu w typowych (standardowych) stosunkach : do 8 godzin Standardowo: do 4 miesięcy Wyjątki: do 6 m-cy w rolnictwie i hodowli oraz przy ochronie osób lub pilnowaniu

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I

REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) Dz.U.05.73.645 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z dnia 28 kwietnia 2005 r.) Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Polska-Warszawa: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2015/S 061-107085

Polska-Warszawa: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2015/S 061-107085 1/6 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:107085-2015:text:pl:html Polska-Warszawa: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2015/S 061-107085 Przewozy

Bardziej szczegółowo

Obiekty wodociągowe w Sopocie. Ujęcia wody i stacje uzdatniania

Obiekty wodociągowe w Sopocie. Ujęcia wody i stacje uzdatniania Obiekty wodociągowe w Sopocie Ujęcia wody i stacje uzdatniania Obecnie system wodociągowy w Sopocie zaopatruje mieszkańców w wodę za pomocą trzech ujęć: Bitwy pod Płowcami, Brodwino i Nowe Sarnie Wzgórze

Bardziej szczegółowo

Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI

Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI Co ma najwyższy potencjał zysku w średnim terminie? Typy inwestycyjne na 12 miesięcy Subfundusz UniStrategie Dynamiczny UniKorona Pieniężny

Bardziej szczegółowo

KWIECIEŃ 2008 RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI

KWIECIEŃ 2008 RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ KWIECIEŃ 2008 ANALIZA DANYCH OFERTOWYCH Z SERWISU GAZETADOM.PL Miesięczny przegląd rynku mieszkaniowego w wybranych miastach Polski

Bardziej szczegółowo

Modernizacja siedziby Stowarzyszenia 43 232,05 Rezerwy 16 738,66 II

Modernizacja siedziby Stowarzyszenia 43 232,05 Rezerwy 16 738,66 II DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA 1) szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierający stan tych aktywów

Bardziej szczegółowo

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie

Bardziej szczegółowo

Minimalne wymagania odnośnie przedmiotu zamówienia zawarto w punkcie I niniejszego zapytania.

Minimalne wymagania odnośnie przedmiotu zamówienia zawarto w punkcie I niniejszego zapytania. Lubań, 12.06.2011 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na projekt współfinansowany przez Unie Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs. HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości Znak sprawy: GP. 271.3.2014.AK ZAPYTANIE OFERTOWE Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości 1. ZAMAWIAJĄCY Zamawiający: Gmina Lubicz Adres: ul. Toruńska 21, 87-162 Lubicz telefon:

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) Sygn. akt II CSK 35/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 października 2013 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska

Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim

Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej

Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej biblioteczka zamówień publicznych Agata Hryc-Ląd Małgorzata Skóra Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej Nowe progi w zamówieniach publicznych 2014 Agata Hryc-Ląd Małgorzata

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta

REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta Stowarzyszenie Artystyczne Lustra z siedzibą w Gdyni zwane dalej Organizatorem, ogłasza otwarty Konkurs na utwór muzyczny, który będzie

Bardziej szczegółowo

Sergiusz Sawin Innovatika

Sergiusz Sawin Innovatika Podsumowanie cyklu infoseminariów regionalnych: Siedlce, 16 lutego 2011 Płock, 18 lutego 2011 Ostrołęka, 21 lutego 2011 Ciechanów, 23 lutego 2011 Radom, 25 lutego 2011 Sergiusz Sawin Innovatika Projekt

Bardziej szczegółowo

LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/13/151 Zapewnienie prawa do jednakowego wynagradzania

Bardziej szczegółowo