Zależności pomiędzy polimorfizmem genu hormonu wzrostu a cechami użytkowymi bydła rasy limousine

Transkrypt

1 Medycyna Weterynaryjna vol. 59 (2), , 2003 pages Dybus A., Kmieć M., Sobek Z., Wiśniewski B. Associations between polymorphism of the growth hormone gene and production traits of Limousine cattle (article in Polish) Associations between two polymorphic sites of the GH gene and production traits of Limousine cattle were analysed. A total of 130 calves were included in the study. The PCR- RFLP method was used. The frequencies of genotypes and alleles were as follows: LL genotype, LV, VV, and GHL, GHV for GH-AluI polymorphism and AA genotype, AB, and GHA, GHB for GH-MboII polymorphism. Associations between polymorphism of the growth hormone gene and utility characteristics of calves were observed. Keywords: growth hormone gene, PCR-RFLP, beef cattle, Limousine Zależności pomiędzy polimorfizmem genu hormonu wzrostu a cechami użytkowymi bydła rasy limousine Andrzej Dybus, Marek Kmieć, Zbigniew Sobek x, Bogdan Wiśniewski xx Akademia Rolnicza w Szczecinie, Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt x Akademia Rolnicza w Poznaniu, Katedra Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt xx Agro-Sokołów sp. z o.o. Streszczenie Analizowano zależności pomiędzy dwoma miejscami polimorficznymi w genie hormonu wzrostu a cechami użytkowymi bydła rasy limousine. Badania przeprowadzono na 130 cielętach. Wykorzystano metodę PCR-RFLP. Otrzymano następujące częstości występowania genotypów i alleli: 0,469 - genotyp LL, 0,408 LV, 0,123 - VV, 0,673 - GH L, 0,327 - GH V dla polimorfizmu GH-AluI oraz 0,723 genotyp AA, 0,277 - AB, 0,862 - GH A, 0,138 - GH B dla polimorfizmu GH-MboII. Zaobserwowano statystycznie istotne zależności pomiędzy polimorfizmem genu hormonu wzrostu a cechami użytkowymi cieląt.

2 Słowa kluczowe: gen hormonu wzrostu, PCR-RFLP, bydło mięsne, limousine Somatotropina bydlęca jest hormonem białkowym o masie około 22-kDa (26). Zbudowana jest ze 190 lub 191 aminokwasów, z alaniną lub fenyloalaniną na N-końcu. Spowodowane jest to alternatywnym przekształcaniem białka prekursorowego w czasie jego wydzielania (14). Inna różnorodność bydlęcej somatotropiny (bst), będąca wynikiem zmienności allelicznej, powoduje pojawienie się w pozycji 126 bst leucyny lub waliny (24). Jedną z głównych funkcji somatotropiny jest regulacja postnatalnego wzrostu kręgowców za pośrednictwem insulino-podobnego czynnika wzrostowego IGF-I (13). Hormon wzrostu pobudza retencję azotu, glukoneogenezę, lipolizę i utlenianie tłuszczów w wielu tkankach (17). Podawanie egzogennego hormonu wzrostu cielętom powodowało zwiększenie przyrostów dziennych od 3 do 25% (19). Gen hormonu wzrostu zlokalizowano w chromosomie 19 bydła (10). Zbudowany jest on z pięciu eksonów i czterech intronów (8). W bydlęcym genie GH zlokalizowano wiele miejsc polimorficznych. W części promotorowej genu GH wykryto istnienie sześciu miejsc polimorficznych, oraz jedno w pierwszym intronie. Niektóre z wymienionych miejsc polimorficznych pokrywają się z potencjalnymi miejscami wiązania czynników transkrypcyjnych, zaangażowanych w ekspresję genu GH (11). W części promotorowej genu GH, w odległości 9 nukleotydów od kasety TATAAA, wykryto ponadto delecję AAG (21). Polimorfizm ten obserwowano dotychczas tylko u mięsnych ras bydła (6, 21). Wcześniejsze badania ujawniły polimorfizm w genie GH wykrywany przy zastosowaniu następujących enzymów restrykcyjnych: BglI, BamHI, EcoRI, PstI, PvuII i TaqI. Polimorfizm ten spowodowany był insercją/delecją około 1000 pz w regionie 3 genu (4, 9). Zastosowanie hybrydyzacji Southerna z cdna bydlęcego genu GH jako sondą, wykazało istnienie miejsca polimorficznego dla enzymu restrykcyjnego MspI (4), które zlokalizowano w III intronie w pozycji 1547 (28). Lucy i wsp., (16) wykazali istnienie miejsca polimorficznego w V eksonie genu GH, którego podłożem molekularnym jest substytucja C G, powodująca zamianę kodonu CTG na GTG, i w konsekwencji substytucję leucyny przez walinę w produkcie białkowym (15). W innych badaniach (27) opisano ponadto polimorfizm w V eksonie genu GH, w pozycji 2241, którego podłożem molekularnym jest transwersja A C. W populacji bydła japońskiego (czarnego i brunatnego) wykazano istnienie dodatkowego miejsca polimorficznego w genie GH, którego podłożem molekularnym jest mutacja punktowa C T

3 w 172 kodonie genu, a konsekwencją zamiana aminokwasu treoniny na metioninę w łańcuchu białkowym (2). W części 3 genu GH wykazano istnienie innego miejsca polimorficznego, prawdopodobnie w pozycji 2637 (25). Badania nad wpływem polimorfizmów w genie hormonu wzrostu na cechy użytkowe zwierząt są zaawansowane, jednakże otrzymywane wyniki są często przeciwstawne. Wykazano, że istnieje zależność pomiędzy polimorfizmem długości fragmentów restrykcyjnych (RFLP) w genie hormonu wzrostu (GH-TaqI) a masą ciała cieląt przy urodzeniu (20). Spośród czterech zidentyfikowanych alleli istotnie dodatni wpływ na masę ciała cieląt wywierał allel GH A. Krowy o genotypie AA rodziły o 4 kg cięższe cielęta niż homozygotyczne krowy CC, BB i DD. Najwięcej informacji pochodzi jednak z badań nad wpływem polimorfizmu zlokalizowanego w V eksonie genu GH (Leu 127 /Val 127 ) na cechy użytkowe bydła. Wartość hodowlana buhajów (dla przyrostów tuszy) była najwyższa u osobników o genotypie LV (22). Wykazano również istnienie zależności pomiędzy genotypami Leu 127 /Val 127 w genie GH a koncentracją hormonu wzrostu oraz insulino-podobnego czynnika wzrostowego IGF-I w surowicy krwi. Buhaje o genotypie LL charakteryzowały się wyższym stężeniem somatotropiny we krwi w porównaniu do osobników o genotypie LV. Dla kontrastu, wyższe stężenie IGF-I w surowicy krwi obserwowano u heterozygotycznych osobników LV (23). Wyniki te mogłyby częściowo tłumaczyć wyższą wartość hodowlaną dla przyrostów tuszy buhajów o genotypie LV, albowiem poziom IGF-I w surowicy krwi jest powiązany z masą ciała i dziennymi przyrostami (1). Chrenek i wsp., (3) analizowali wpływ polimorfizmu Leu 127 /Val 127 na masę ciała oraz średnie dzienne przyrosty buhajków rozpłodowych w 90, 180, 270 i 500 dniu życia. Buhaje o genotypie VV miały istotnie niższe (P < 0,05) dzienne przyrosty i charakteryzowały się niższą masą ciała w porównaniu do buhajów o genotypach LL i LV. W innej pracy (31) wykazano, że masa ciała oraz ilość pobieranej paszy w dużym stopniu zależały od genotypu GH. Heterozygoty LV były najcięższe i spożywały największe ilości paszy, natomiast lepszym wykorzystaniem składników pokarmowych paszy charakteryzowały się osobniki homozygotyczne LL i VV (30). Oprządek i wsp., (19) wykazali, iż istnieją zależności pomiędzy polimorfizmem Leu 127 /Val 127 a cechami użytkowości rzeźnej młodego bydła czarno-białego. Tusze buhajków o genotypach LL i LV charakteryzowały się wyższą zawartością mięsa, odpowiednio o 3,20 kg i 2,56 kg, w porównaniu do osobników o genotypie VV. W najnowszych badaniach (32) wykazano istotny wpływ polimorfizmu Leu/Val na cechy użytkowe bydła mięsnego. Buhaje o genotypie VV charakteryzowały się wyższą masą ciała w wieku 14 miesięcy (o około 30 kg) oraz wyższymi dziennymi przyrostami masy ciała (o około g) w porównaniu do osobników o genotypach LL i LV.

4 Celem badań było ustalenie częstości występowania genotypów i alleli GH w populacji młodego bydła rasy limousine oraz wykazanie, czy istnieją zależności pomiędzy badanymi miejscami polimorficznymi a cechami użytkowymi. MATERIAŁ I METODY Badaniami objęto 130 cieląt rasy limousine, które utrzymywano w gospodarstwie rolnym na terenie południowo-wschodniej Polski. Cielęta urodziły się w latach i były potomstwem 4 buhajów oraz 80 krów. W badaniach polimorfizmu genu GH wykorzystano metodę PCR-RFLP. Źródło kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) stanowiła pełna krew obwodowa, pobierana z żyły jarzmowej do probówek próżniowych (Vacuette ) zawierających K 3 EDTA. Izolację DNA przeprowadzano w oparciu o zestaw odczynników MasterPure TM (Epicentre Technologies). W badaniach analizowano dwa miejsca polimorficzne w genie somatotropiny, zlokalizowane w V eksonie (Leu/Val) oraz w części promotorowej (delecja -35 AAG -33 ). Przy oznaczaniu polimorfizmu w V eksonie genu GH wykorzystano metodykę za Schlee i wsp., (22). Startery flankowały fragment DNA długości 223 par zasad (pz), obejmujący IV intron oraz V ekson genu. Profil termiczny reakcji PCR był następujący: denaturacja wstępna matryc DNA - 5 minut w temperaturze 94 C, następnie 30 cykli: denaturacja właściwa - 94 C/40 sekund, przyłączanie starterów - 60 C/40 sekund, synteza produktów PCR - 72 C/40 sekund oraz synteza końcowa - 72 C/5 minut. Produkty amplifikacji trawiono 5 jednostkami enzymu restrykcyjnego AluI (AG CT, aktywność 10 jednostek/ l, MBI Fermentas). Fragmenty restrykcyjne DNA rozdzielano elektroforetycznie w 3% żelach agarozowych (Gibco-BRL) z bromkiem etydyny w buforze TBE. W przypadku polimorfizmu zlokalizowanego w części promotorowej genu GH (delecja -35 AAG -33 ) zastosowano metodę PCR-RFLP (6). Sekwencje starterowe: PGH1-5 -GACATGACCCCAGAGAAGGA-3 i PGH2-5 -GCCTAGGGAGA GACCAGGAG-3 umożliwiły amplifikację fragmentu genu GH długości 493 pz, który obejmował część promotorową (169 pz), pierwszy ekson, intron A oraz fragment drugiego eksonu (2 pz). Miejsce polimorficzne (delecję AAG) wykrywano poprzez trawienie produktów PCR enzymem restrykcyjnym MboII (GAAGA(N)8). Fragmenty restrykcyjne DNA rozdzielano w 2% żelach agarozowych. Dane dotyczące użytkowości cieląt pochodziły z dokumentacji hodowlanej. Analizowano zależności pomiędzy poszczególnymi genotypami a następującymi cechami użytkowymi: masą ciała - przy urodzeniu, w 210 i 365 dniu życia, wysokością w krzyżu, w

5 kłębie, obwodem klatki piersiowej - przy urodzeniu, w 210 i 365, średnim dobowym przyrostem masy ciała za okres i dnia życia. Analizę zależności pomiędzy badanymi miejscami polimorficznymi w genie GH a cechami użytkowymi wykonano za pomocą analizy wariancji według modelu: Y ijklm = + G i + S j + YS k + P l + E ijklm gdzie: Y ijklm analizowana cecha; średnia ogólna, G i genotyp (efekt stały), S j ojciec (efekt losowy), YS k rok-sezon (efekt stały), P l płeć, E ijklm błąd losowy Obliczenia wykonano wykorzystując procedurę GLM pakietu obliczeniowego SAS. WYNIKI I OMÓWIENIE W przypadku polimorfizmu GH-AluI otrzymywano następującej wielkości fragmenty restrykcyjne DNA: 171 i 52 pz dla genotypu LL, 223, 171 i 52 pz - genotyp LV oraz 223 pz (brak trawienia produktu PCR) - genotyp VV. W badanej populacji najczęściej występował genotyp LL (0,469) następnie heterozygotyczny LV (0,408), zaś najrzadziej VV (0,123). Częstość występowania alleli GH L i GH V wyniosła odpowiednio 0,673 i 0,327 (tab.1). Wyższe frekwencje wariantu GH L u bydła rasy limousine zaobserwowali Zwierzchowski i wsp., (32) 0,78 oraz Zhang i wsp., (29) 0,76. W przypadku polimorfizmu GH-MboII otrzymywano następującej wielkości fragmenty restrykcyjne DNA: 351 i 142 pz dla genotypu AA, 493, 490, 351, 142 pz dla genotypu AB oraz 490 pz (brak trawienia, allel delecyjny) dla genotypu BB. W badanej populacji najczęściej występował genotyp AA 0,723, następnie heterozygotyczny AB 0,277, zaś genotypu BB nie zidentyfikowano. Frekwencje alleli GH A i GH B wyniosły odpowiednio 0,862 i 0,138 (tab.1). Otrzymana w badaniach częstość występowania allelu GH A - 0,862 była zbliżona do frekwencji uzyskanych wcześniej dla mięsnych ras bydła. Rodrigues i wsp., (21) otrzymali następujące frekwencje allelu GH A - 0,85 dla rasy nelore oraz 0,91 dla rasy chianina. Nie zaobserwowano M zachwiania AB AB równowagi AA AA genetycznej BB BB populacji, liczebność obserwowana poszczególnych genotypów GH nie różniła się statystycznie istotnie od liczebności teoretycznie wyliczonej (oczekiwanej). W tab. 2 przedstawiono wpływ badanych miejsc polimorficznych w genie hormonu wzrostu na badane cechy użytkowe cieląt rasy limousine.

6 Z danych zawartych w tabeli 2 wynika, że w większości przypadków osobniki o genotypie VV przewyższały osobniki o pozostałych genotypach (LL i LV) w poziomie badanych cech użytkowych. W przypadku wysokości w krzyżu, przy urodzeniu najwyższe były osobniki o genotypie LL, jednakże w kolejnych okresach życia uwidaczniała się przewaga osobników VV, czego wyrazem jest wystąpienie statystycznie istotnych różnic pomiędzy osobnikami o różnych genotypach Leu/Val w 365 dniu życia. Osobniki homozygotyczne VV były wyższe (odpowiednio o 5,32 i 4,08 cm) niż osobniki o genotypach LL i LV (P 0,01 i P 0,05). W odniesieniu do wysokości w kłębie statystycznie istotnych różnic pomiędzy osobnikami o różnych genotypach nie zaobserwowano. Obwód klatki piersiowej zależał istotnie od genotypów GH-AluI. W 210 i 365 dniu życia wystąpiły statystycznie istotne różnice w poziomie badanej cechy pomiędzy osobnikami o różnych genotypach GH. W 210 dniu życia cielęta o genotypie VV charakteryzowały się większym obwodem klatki piersiowej (odpowiednio o 5,46 i 5,24 cm) niż osobniki o genotypach LL i LV (P 0,05). W 365 dniu życia różnice pomiędzy osobnikami jeszcze się pogłębiły. Cielęta homozygotyczne VV miały większy obwód klatki piersiowej (odpowiednio o 12,22 i 9,39 cm) niż osobniki o genotypach LL i LV (P 0,01 i P 0,05). Cielęta o genotypie VV charakteryzowały się również większą masą ciała, co było zapewne przełożeniem wyższych wartości wymiarów liniowych u tych osobników. Statystycznie istotne różnice pomiędzy osobnikami o różnych genotypach GH-AluI zaobserwowano w 365 dniu życia. Osobniki o genotypie VV były o 37,41 kg cięższe niż homozygoty LL (P 0,05). Podobne wyniki uzyskali Zwierzchowski i wsp., (32), którzy wykazali, że buhaje mięsne o genotypie VV w wieku 14 miesięcy charakteryzowały się najwyższą masą ciała. Chrenek i wsp., (3) wykazali jednak, że buhaje o genotypach LL i LV charakteryzowały się wyższą masą ciała oraz miały wyższe dzienne przyrosty niż homozygoty VV, jednakże wyniki tych badań nie mogą być w pełni adekwatne, ponieważ nie dotyczyły rasy limousine. W przypadku średnich dobowych przyrostów masy ciała statystycznie istotnych różnic pomiędzy cielętami o różnych genotypach nie wykazano, chociaż osobniki VV charakteryzowały się najwyższymi przyrostami masy ciała. Podobne wyniki uzyskali Zwierzchowski i wsp., (32), którzy wykazali, że homozygotyczne buhaje VV charakteryzowały się wyższymi dziennymi przyrostami masy ciała (o około g) w porównaniu do osobników o genotypach LL i LV.

7 Badania nad wpływem polimorfizmu GH-MboII na cechy użytkowe młodego bydła rasy limousine w zdecydowanej większości przypadków nie wykazały zróżnicowania badanych cech użytkowych w zależności od genotypu GH. Tylko w przypadku wysokości w kłębie (w 365 dniu życia) zaobserwowano statystycznie istotne różnice pomiędzy osobnikami o różnych genotypach. Cielęta o genotypie AB były o 2,48 cm wyższe od osobników o genotypie AA (P 0,05). Reasumując, wydaje się, iż otrzymane w niniejszych badaniach zależności pomiędzy polimorfizmem genu GH a cechami użytkowymi młodego bydła limousine, jak również wyniki badań przeprowadzonych wcześniej przez inne zespoły badawcze, upoważniają do zastanowienia się nad faktem praktycznego wykorzystania polimorfizmu Leu/Val w genie hormonu wzrostu w programach selekcyjnych bydła mięsnego. Wyniki badań dotyczące wpływu polimorfizmu w części promotorowej genu GH (GH-MboII) na użytkowość mięsną bydła rasy limousine nie wykazały zróżnicowania badanych cech użytkowych, wydaje się jednak, iż powinny być kontynuowane, ponieważ są to, według wiedzy autorów, pierwsze tego typu badania na świecie. PIŚMIENNICTWO 1. Anderson P.T., Bergen W.G., Merkel M.A., Enright W.J., Zinn S.A., Refsal K.R., Hawkins D.R.: The relationship between composition of gain and circulating hormones in growing beef bulls fed three dietary crude protein levels. J. Anim. Sci. 1988, 66, Chikuni K., Nagatsuma T., Tabata T., Monma M., Saito M., Ozawa S., Ozutsumi K.: Genetics variants of the growth hormone gene in Japanese cattle. Anim. Sci. Technol. 1994, 65, Chrenek, P., Kmet, J., Sakowski, T., Vasicek, D., Huba, J., Chrenek, J.: Relationships of growth hormone genotypes with meat production traits of slovak pied bulls. Czech J. Anim. Sci , Cowan C.M., Dentine M.R., Ax R.L., Schuler L.A.: Restriction fragment length polymorphism associated with growth hormone and prolactin genes in Holstein bulls: evidence for a novel growth hormone allele. Anim. Genet. 1989, 20, Crone D.E., Kim H., Spindler S.R.: and thyroid hormone receptors bind immediately adjacent to the rat growth hormone gene TATA box in a negatively hormoneresponsive promoter region. J. Biol. Chem. 1990, 265,

8 6. Dybus A., Kmieć M., Wiśniewski B., Wierzbicki H.,: Polymorphism of the Growth Hormone Gene in Limousine Cattle. Czech J. Anim. Sci. 2002, 47, Falaki M., Prandi A., Corradini C., Sneyers M., Gengler N., Massart S., Fazzini U., Burny A., Portetelle D., Renaville R.: Relationships of growth hormone gene and milk protein polymorphisms to milk production traits in Simmental cattle. J Dairy Res. 1997, 64, Gordon D.F., Quick D.P., Ewin C.R., Donelson J.E., Maurer R.A.: Nucleotide sequence of the bovine growth hormone chromosomal gene. Mol. Cell. Endocrinol. 1983, 33, Hallerman E.M., Nave A., Kashi Y., Holzer Z., Soller M., Beckmann J.S.: Restriction fragment length polymorphism in dairy and beef cattle at the growth hormone and prolactin loci. Anim. Genet. 1987, 18, Hediger R., Johnson S.E., Barendse W., Drinkwater R.D., Moore S.S., Hetzel J.: Assignment of the growth hormone gene locus to 19q26-qter in cattle and to 11q25-qter in sheep by in situ hybridization. Genomics 1990, 8, Hetch C., Geldermann H.: Variants within the 5 -flanking region and the intron I of the bovine growth hormone gene. Anim. Genet. 1996, 27, Høj S., Fredholm M., Larsen N.J., Nielsen V.H.: Growth hormone gene polymorphism associated with selection for milk fat production in lines of cattle. Anim. Genet , 24, Issakson O.G.P., Eden S., Jansson J.: Mode of action of pituitary growth hormone on target cells. Ann. Rev. Physiol. 1985, 47, Lingappa V.R., Devillers-Thiery A., Blobel G.: Nascent prehormones are intermediates in the biosynthesis of authentic bovine pituitary growth hormone and prolactin. P Natl. Acad. Sci. USA 1977, 74, Lucy M.C., Hauser S.D., Eppard P.J., Krivi G.G., Clark J.H., Bauman D.E., Collier R.J.: Variants of somatotropin in cattle: Gene frequencies in major dairy breeds and associated milk production. Domest. Anim. Endocrinol. 1993, 10, Lucy M.C., Hauser S.D., Eppard P.J., Krivi G.G., Collier R.J.: Genetic polymorphism within the bovine somatotropin (bst) gene detected by polymerase chain reaction and endonuclease digestion. J. Dairy Sci. 1991, 74, McBride B.W., Burton J.L., Burton J.H.: The influence of bovine growth hormone (somatotropin) on animals and their products. Res. Dev. Agric. 1988, 5, 1-21.

9 18. Moseley W.M., Paulissen J.B., Goodwin M.C., Alaniz G.R., Claflin W.H.: Recombinant bovine somatotropin improves growth performance in finishing beef steers. J. Anim. Sci. 1992, 70, Oprządek J., Dymnicki E., Zwierzchowski L., Łukaszewicz M.: The effect of growth hormone (GH), -casein (CASK) and -lactoglobulin (BLG) genotypes on carcass traits in Fresian bulls. Anim. Sci. Pap. Rep. 1999, 17, Rocha J.L., Baker J.F., Womack J.E., Sanders J.O., Taylor J.F.: Statistical association between restriction fragment length polymorphism and quantitative traits in beef cattle. J. Anim. Sci. 1992, 70, Rodrigues C.V., Guimaraes S.E.F., Neto E.D., Pinheiro L.E.L.: Identification of a novel polymorphism in the promoter region of the bovine Growth Hormone gene. Anim. Genet. 1998, 29, Schlee P., Graml R., Rottmann O., Pirchner F.: Influence of growth-hormone genotypes on breeding values of Simmental bulls. J. Anim. Breed. Genet. 1994a, 111, Schlee P., Graml R., Schallenberger E., Schams D., Rottmann O., Oldrich-Bludau A., Pirchner F.: Growth hormone and insulin-like growth factor I concentrations in bulls of various growth hormone genotypes. Theor. Appl. Genet. 1994b, 88, Seavey B.K., Singh R.N.P., Lewis U.J., Geschwind I.I.: Bovine growth hormone: evidence for two allelic forms. Biochem. Biophys. Res. Commun. 1971, 43, Unanian M.M., DeNise S.K., Zhang H.M., Ax R.L.: Rapid communication: polymerase chain reaction-restriction fragment length polymorphism in the bovine growth hormone gene. J. Anim. Sci. 1994, 72, Wallis M.: The primary structure of bovine growth hormone. FEBS Lett. 1973, 35, Yao J., Aggerey S.E., Zadworny D., Hayes J.F., Kuhnlein U.: Sequence variations in the bovine growth hormone gene characterized by single-strand conformation polymorphism (SSCP) analysis and their association with milk production traits in Holsteins. Genetics 1996, 144, Zhang H.M., Maddock K.C., Brown D.R., DeNise S.K., Ax R.L.: A novel allele of the bovine somatotropin gene detected by PCR-RFLP analysis. J. Anim. Sci. 1993a, 71, Zhang H.M., Maddock K.C., Brown D.R., DeNise S.K., Ax R.L.: Bovine growth hormone gene frequencies in samples of U.S. AI bulls. J. Anim. Sci. 1993b, 71, 93.

10 30. Zwierzchowski L., Dymnicki E., Łukaszewicz M., Grochowska R., Oprządek J.: Współzależność między polimorfizmem genu hormonu wzrostu a tempem wzrostu, pobraniem i wykorzystaniem paszy u bydła rasy nizinnej czarno-białej. Prace Mat. Zoot. 1997, 51, Zwierzchowski L., Łukaszewicz M., Dymnicki E., Oprządek J.: Polymorphism of growth hormone, -casein (CASK) and -lactoglobulin (BLG) genes in growing Friesian cattle. Anim. Sci. Pap. Rep. 1998, 16, Zwierzchowski L., Oprządek J., Dymnicki E., Dzierzbicki P.: An association of growth hormone, -casein, -lactoglobulin, leptin and Pit-1 loci polymorphism with growth rate and carcass traits in beef cattle. Anim. Sci. Pap. Rep. 2001, 19, Adres autora: dr inż. Andrzej Dybus, ul. Doktora Judyma 6, Szczecin; a.dybus@biot.ar.szczecin.pl

11 Summary Associations between polymorphism of the growth hormone gene and production traits of limousine cattle Associations between two polymorphic sites of the GH gene and production traits of limousine cattle were analysed. A total of 130 calves were included in the study. PCR-RFLP method was used. The frequencies of genotypes and alleles were as follows: LL genotype, LV, VV, and GH L, GH V for GH-AluI polymorphism and AA genotype, AB, and GH A, GH B for GH-MboII polymorphism. Associations between polymorphism of the growth hormone gene and utility characters of calves were observed. Keywords: growth hormone gene, PCR-RFLP, beef cattle, limousine

12 Tab. 1: Częstość występowania poszczególnych genotypów oraz alleli genu GH Polimorfizm Genotypy Allele LL LV VV GH L GH V GH-AluI 0,469 0,408 0,123 0,673 0,327 (n=61) (n=53) (n=16) AA AB BB GH A GH B GH-MboII 0,723 0, ,862 0,138 (n=94) (n=36) (n=0)

13 Tab. 2. Wartości badanych cech użytkowych w zależności od genotypów hormonu wzrostu. Cechy Wysokość w krzyżu (cm) w 3 dniu życia w 210 dniu życia w 365 dniu życia Wysokość w kłębie (cm) w 3 dniu życia w 210 dniu życia w 365 dniu życia Obwód klatki piersiowej (cm) w 3 dniu życia w 210 dniu życia w 365 dniu życia Masa ciała (kg) w 3 dniu życia w 210 dniu życia w 365 dniu życia Średni przyrost dobowy (g) od 3 do 210 dnia życia od 3 do 365 dniu życia Genotypy GH-AluI Genotypy GH-MboII LL LV VV AA AB 75,98 111,98 117,18 A 74,97 108,88 115,24 79,13 153,23 a 167,45 A 36,82 243,49 365,42 a 991,18 848,94 75,68 112,13 118,42 a 75,79 108,64 117,14 78,96 153,45 b 170,28 a 36,40 246,15 382,86 999,09 882,67 75,81 113,00 122,50 Aa 74,37 109,25 118,67 78,87 158,69 ab 179,67 Aa 38,37 252,00 402,83 a 1016,94 946,00 76,01 112,21 118,22 75,14 108,98 115,60 a 79,06 154,04 170,10 37,13 243,77 374,26 991,02 882,58 75,39 112,06 118,16 75,47 108,44 118,08 a 78,94 153,86 169,16 36,08 250,47 381, ,69 853,52 Wartości w wierszach oznaczone tą samą literą różnią się między sobą istotnie. Małymi literami oznaczono istotność różnic przy P 0,05, dużymi literami oznaczono istotność różnic przy P 0,01.