Czym są emocje? Emocje. Emocje, nastroje, dyspozycje. Definicja emocji. Przyczyny i znaczenie emocji

Transkrypt

1 Czym są emocje? Emocje Przyczyny i znaczenie emocji Każdy wie, czym jest emocja, dopóki nie poprosić go o definicje B.Fehr, J Russell Zastanów się czym dla ciebie są emocje Do czego byś je porównał? Emocje, nastroje, dyspozycje Ekspresje Zmiany somatyczne Emocje relacjonowane Nastroje Cechy osobowości Zaburzenia emocjonalne sekundy minuty godziny dni tygodnie miesiące lata całe życie Definicja emocji Emocja spowodowana jest zazwyczaj przez ocenę zdarzenia jako istotnego dla osiągnięcia celu Rdzeniem emocji jest zmiana gotowości do działania i tworzenie planów Emocja odczuwana jest jako odrębny stan umysłowy, któremu mogą towarzyszyć zmiany somatyczne, akty ekspresji i działania 1

2 Systemowe rozumienie emocji Czemu służą emocje? Doznania somatyczne OTOCZENIE Myśli Zachowania Odczucia i ekspresje Dostarczają nam ważnych informacji o stanie realizacji naszych celów Pomagają w ustalaniu priorytetów i tworzeniu planów działania i typów relacji z innymi Gniew zagrożenie trzeba przeciwdziałać Lęk niebezpieczeństwo nas przerasta, trzeba szukać pomocy Smutek strata trzeba szukać czegoś nowego Świadomość emocji dlaczego warto poznać wszystkie swoje emocje Emocje, których nie jesteś świadomy mogą cię potajemnie kontrolować Nieuświadomione emocje mogą podkopywać zdrowie i naruszać emocjonalną równowagę Emocje w relacjach z innymi Doświadczanie i wyrażanie negatywnych emocji pozwala na wczesne uświadomienie konfliktu i pomaga w rozwiązywaniu problemów Uświadomienie pozytywnych emocji pozwala na ich pełne wyrażenie, które buduje dobre relacje 2

3 Oceny poznawcze a emocje Koncepcja Lazarusa Pierwotne oceny poznawcze oparte sa na trzech cechach Ważność dla celu Zgodność z celem Zaangażowanie ego Dalsze zróżnicowanie emocji odbywa się na podstawie ocen wtórnych Ważność dla celu Zgodność z celem Zaangażowanie ego Nieistotne radość Podnoszące poczucie własnej wartości TAK Emocje pozytywne duma Wzajemne uczucie miłość TAK emocja ZDARZENIE brak emocji Emocje negatywne gniew NIE Podważające poczucie własnej wartości Zagrożenie dla Ja strach/lęk Utrata dla Ja NIE smutek Gniew Jesteś przekonany, że ktoś wyrządza ci krzywdę. Uważasz, że robi to celowo i że jego zachowanie jest niewłaściwe i nieusprawiedliwione (Kto?)..zdecydował, że (co zrobił?).i to zrobił. Było to niewłaściwe, bo (dlaczego sądzisz, że było to niewłaściwe?).. Gniew Czuję się: Czuję: Kontrolowany Złość Nienawiść Zdegustowany Zgorzknienie Wrogość Rozgniewany Znudzenie Niecierpliwość Wyprowadzony z równowagi Pogardę Irytacje Sprowokowany Wściekłość Uprzedzenie Rozżalony Frustracje Upór Ofiarą wrażliwość Że moje prawa zostały naruszone Niedoceniany Wykorzystywany 3

4 Smutek Doznajesz poczucia straty. Utraciłeś coś, lub czujesz, że brakuje ci czegoś, dzięki czemu mógłbyś się czuć szczęśliwy. Możesz też sądzić, że trudno ci będzie to odnaleźć lub czymś zastąpić Utraciłem (brakuje mi) i jestem (stopień twojej pewności), że odzyskam to Smutek Czuje się Czuję Skonfundowany Pokonany Znudzenie Przygnębienie Odrzucony Zdesperowany Rozpacz Rozczarowanie Zdruzgotany Samotny Zniechęcenie Bezradność Wyizolowany Ogłupiały Melancholię Pesymizm Ponuro Potrzebujący Smutek Że utknąłem Staro Przytłoczony Zmęczenie Tęsknotę Jak w pułapce Niespełniony Bezużyteczny Zmartwiony Wyczerpany Przemęczony Strach/lęk Czujesz się czymś zagrożony. Przeczuwasz, że coś złego, bolesnego lub przerażającego może zdarzyć się w przyszłości Boję się, że..wydarzy się w przyszłości Strach/lęk Czuję się Czuję Niespokojny Zalękniony Strach Nieufność Skonfundowany Zdesperowany Przerażenie Wściekłość Zablokowany Zdruzgotany Bezradność Niepokój Zagrożony Uwięziony Brak kontroli nad sobą Panikę Zmartwiony Spięty Przymus Zażenowanie Bezbronny Przytłoczony 4

5 Jaka to emocja? Kiedy jestem w towarzystwie (osoba lub grupa osób) i (sytuacja) Wydaje mi się, że on/ona/oni postrzegają mnie jako (negatywna cecha którą w tobie widzą Czuję, że źle postąpiłem (co robiąc?)..; czuję, że to jest coś złego, ponieważ wiem, że zawsze (nigdy) (twoja zasada) (Osoba lub grupa) nie lubi mnie ponieważ (twoje zachowanie, wygląd zewnętrzny, tryb życia, cecha charakteru) Pragnę czegoś, co jest własnością innych (co to takiego?).. Trudności w nazywaniu emocji Większość sytuacji wyzwala kilka różnych emocji Mogą być ze sobą sprzeczne Emocje nie muszą być logiczne, jednoznaczne, spójne Emocje w danej sytuacji są zwykle skomplikowane, rzadko można je opisać jednym słowem System jaźni - Harry Stack Sullivan Pełne doświadczanie świata wszystkiego co przekazują zmysły, co myśli, w co wierzy, czego pragnie i co czuje Gesty zabraniające czego nie powinieneś widzieć, czuć, doświadczać zaprzeczanie rzeczywistości Uczucia i reakcje, z którymi się nie utożsamiamy wyrzucone ze świadomości, ale nie z psychiki Irytacja Odrętwienie Znudzenie Napięcie Frustracja Wściekłość Unikanie Wypieranie uczucia Uzależnienia Zachowania kompulsywne wstyd UCZUCIA SYGNALIZUJĄCE MECHANIZMY OBRONNE SKRYWANE UCZUCIA WŁASCIWE 5

6 Uczucia sygnalizujące Wskazują, że coś się dzieje na głębszym poziomie Irytacja Odrętwienie Znudzenie Napięcie Frustracja Mechanizmy obronne Niezawodnie wskazują, że blokujesz bolesne i być może zakazane uczucia Wściekłość Unikanie Wypieranie uczucia Uzależnienia Zachowania kompulsywne Głęboko skrywane uczucia właściwe Dowiedz się, co czujesz? Poczucie winy Poczucie straty Smutek Pustka Wstyd Tęsknota Poczucie zranienia Lęk Poczucie bezwartościowości Żal Złość związana z krzywdami i nadużyciami z dzieciństwa Dobre czy złe? Gdzie je odczuwasz? Jakie ono jest? Pozwól mu przemówić Od uczucia do działania Przeszłość Nazwanie uczucia 6

7 Zadanie 1. Jakie uczucia sygnalizujące okazywali bohaterowie filmu? 2. Jakie mechanizmy obronne stosowali? 3. Jakie uczucia właściwe skrywali? Literatura Oatley, Jenkins (2003) Zrozumieć emocje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN Fanning, P, McKay,M (2003) Być mężczyzną we współczesnym zwariowanym świecie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 7