Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego Seminarium

Transkrypt

1 Rezonans Magnetyczny w Neuroradiologii Wrocław, kwietnia 2017 Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego Seminarium Marek Stajgis Zakład Radiologii Ogólnej i Neuroradiologii Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

2 Uraz kręgosłupa spine injury (SI) Uraz rdzenia spinal cord injury (SCI)

3 SI co powinniśmy wiedzieć Urazy kręgosłupa

4 SI co powinniśmy wiedzieć

5 SI co powinniśmy wiedzieć Kręgosłup musi być czysty 8-10% dodatkowych objawów związanych z urazem rdzenia kręgowego pojawia się po przyjęciu do szpitala!

6 SI co powinniśmy wiedzieć Czy potrzebujemy klasyfikacji? - Tak, bo musimy się porozumieć z chirurgami, ortopedami i neurochirurgami

7 Uraz kręgosłupa Stabilny czy niestabilny?

8 Stabilność kręgosłupa po urazie Stabilność mechaniczna kręgosłupa (White and Panjabi def.) zdolność kręgosłupa do uniemożliwienia się przemieszczania struktur kostnych pod wpływem działania sił fizjologicznych Stabilność neurologiczna stan neurologiczny nie ulega pogorszeniu

9 SI co powinniśmy wiedzieć SLIC? TLICS?

10 SI co powinniśmy wiedzieć SLIC - Sub-axial Injury Classification and Severity Scale TLICS - Thoraco-Lumbar Injury Classification and Severity scale - klasyfikacja, która jest pomocna w wyborze postępowania u chorego po urazie kręgosłupa + ma znaczenie prognostyczne * Spine Trauma Study Group ( )

11 SLIC - Sub-axial Injury Classification and Severity Scale TLICS - Thoraco-Lumbar Injury Classification and Severity scale - oparta 3 składowych urazu kręgosłupa - każda z nich jest niezależnym czynnikiem wpływającym na leczenie i rokowanie

12 1. Typ urazu (mechanizm urazu) 2. Stabilność aparatu krążkowowięzadłowego 3. Stan neurologiczny chorego - nowe podejście do postępowania ze złamaniami kręgosłupa - klasyfikacja prosta i przyjazna - dane ze wszystkich badań obrazowych + badanie neurologiczne

13

14 Interpretacja < 4 punktów - leczenie zachowawcze 4 punkty - zachowawcze/operacyjne? > 4 punktów - zawsze operacyjne

15

16 Typ urazu (mechanizm urazu) 1. Kompresyjny 2. Dystrakcyjny 3. Rotacyjny

17 Typ urazu 1. Uraz kompresyjny - widoczne zmniejszenie wysokości w części lub całym trzonie kręgowym

18 Typ urazu 1. Uraz kompresyjny - Stabilny (warunek nie ma widocznych objawów uszkodzenia tylnej kolumny kręgosłupa)

19 Typ urazu 1. Uraz kompresyjny - musi być wykluczone złamanie wybuchowe ( burst fracture) (uszkodzenie warstwy korowej tylnej powierzchni trzonu kręgowego lub poszerzenie nasady sugeruje taki uraz)

20 Typ urazu - kolumna tylna > może być nienaruszona Złamanie wybuchowe - duża siła urazu powoduje zgniecenie przedniej i środkowej kolumny kręgosłupa - większości tych złamań towarzyszy stenoza kanału kręgowego > tylna część trzonu kręgowego ulega przemieszczeniu do światła kanału kręgowego

21 Typ urazu 1. Uraz kompresyjny - jeżeli jest zmniejszenie wysokości trzonu kręgowego > 50% musi być wykonna operacyjna stabilizacja kręgosłupa - inaczej > pogłębienie kyfozy i stenozy kanału kręgowego

22 Typ urazu Złamanie Jefferson a złamanie wybuchowe pierścienia kręgu C1

23 Typ urazu 1. Uraz kompresyjny - odłamanie krawędzi trzonu ( tear-drop ftx)

24 Typ urazu 2. Uraz dystrakcyjny - dowód w postaci dezintegracji anatomicznej kręgosłupa w osi pionowej - może obejmować kostne elementy przednie lub tylne kręgów (z towarzyszącymi złamaniami kompresyjnymi lub wybuchowymi) lub/oraz aparat więzadłowy - Zawsze uraz niestabilny!

25 Typ urazu Złamanie Chance a - uraz wysokoenergetyczny - przedni wektor siły działa wzdłuż osi rotacji położonej w przedniej lub środkowej kolumnie kręgosłupa - pasy bezpieczeństwa (*małe dzieci) - do 45% urazów w obrębie narządów jamy brzusznej (*urazy trzustki)!!!

26 Typ urazu Złamanie Chance a - typowe złamanie kolumny kręgosłupa wzdłuż osi poprzecznej - zawsze współistnieje uraz tkanek miękkich - konieczne wykonanie badania MR > (duże ryzyko urazu rdzenia kręgowego, krwiaka wewnątrzkanałowego + urazu tylnego aparatu więzadłowego i tkanek miękkich)

27 Typ urazu Złamanie Chance a Uraz rdzenia kręgowego i tylnych elementów miękkich

28 Typ urazu 3. Uraz rotacyjny - duża siła urazu > działanie rozdzierające lub skrętne na oś kręgosłupa - uraz złożony z wielopłaszczyznową niestabilnością - uraz skrajnie niestabilny!!!

29 Typ urazu 3. Uraz rotacyjny

30 Techniki obrazowania urazów kręgosłupa

31 Techniki obrazowania urazów kręgosłupa Które techniki obrazowania?

32 Klasyczne zdjęcia rtg mają niską czułość w wykrywaniu urazów kręgosłupa: - do 61% złamań nie jest wykrywanych - 36% zwichnięć/podwichnięć jest przeoczone - 20% chorych zinterpretowanych jako norma w rzeczywistości ma niestabilne złamania - u chorych z rozpoznanym urazem kręgosłupa > 14% ma inne niewykryte zmiany urazowe Woodring et al. J Trauma 1993

33 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa:

34 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - doskonałe i szczegółowe uwidocznienie złamań struktur kostnych

35 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - doskonałe i szczegółowe uwidocznienie złamań struktur kostnych

36 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - doskonałe i szczegółowe uwidocznienie złamań struktur kostnych (ale słaba metoda w urazach kości bez złamań > obrzęk szpiku kostnego)

37 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - dokładna ocena stenozy kanału kręgowego

38 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - dokładna ocena stenozy kanału kręgowego

39 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - dokładna ocena stenozy kanału kręgowego (ale tylko przy pomiarach dotyczących struktur kostnych)

40 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - złamanie ostre czy przelewkłe?

45 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - tylko pośrednie uwidocznienie urazów tkanek (jeżeli zostanie wykryte )

50 Wielorzędowa TK jest prawie Złotym Standardem w ocenie urazów kręgosłupa: - doskonałe i szczegółowe uwidocznienie złamań struktur kostnych (ale słaba metoda w urazach kosci bez złamań > obrzęk szpiku kostnego) - dokładna ocena stenozy kanału kręgowego (ale tylko przy pomiarach dotyczących struktur kostnych) - złamanie ostre czy przelewkłe? - tylko pośrednie uwidocznienie urazów tkanek (jeżeli zostanie wykryte )

51 MR powinien być integralną częscią protokołu Pan-Diagnostic w badaniu chorych po przebytym, objawowym urazie kręgosłupa: - istotne, dodatkowe informacje określające stopień ciężkości urazu - potężna broń w obszarach diagnostyki, gdzie TK jest slepa

52 MR zalety = TK ograniczenia MR jest metodą z wyboru w obrazowaniu urazów rdzenia kręgowego

53

54 SI co powinniśmy wiedzieć Urazy rdzenia kręgowego

55 Dodatkowe czynniki ryzyka urazu rdzenia Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego (nawet po niewielkim urazie kręgosłupa): - stenoza kanału kręgowego

56 Dodatkowe czynniki ryzyka urazu rdzenia Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego (nawet po niewielkim urazie kręgosłupa): - stenoza kanału kręgowego - zmiany zwyrodnieniowe

57 Dodatkowe czynniki ryzyka urazu rdzenia Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego (nawet po niewielkim urazie kręgosłupa): - stenoza kanału kręgowego - zmiany zwyrodnieniowe - wypadnięcie jądra miażdżystego

58 Dodatkowe czynniki ryzyka urazu rdzenia Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego (nawet po niewielkim urazie kręgosłupa): - stenoza kanału kręgowego - zmiany zwyrodnieniowe - wypadnięcie jądra miażdżystego - przerost więzadeł żółtych

59 Dodatkowe czynniki ryzyka urazu rdzenia Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego (nawet po niewielkim urazie kręgosłupa): - stenoza kanału kręgowego - zmiany zwyrodnieniowe - wypadnięcie jądra miażdżystego - przerost więzadeł żółtych - osteoporoza

60 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego - 85% urazów jest rezultatem złamań lub przemieszczeń struktur kostnych kręgosłupa

61 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Cały ciąg zmian patologicznych po urazie rdzenia kręgowego dzielimy na 2 chronologiczne okresy: - Uraz pierwotny - ogniskowe uszkodzenie tkanki nerwowej w bezpośrednim następstwie działania sił w trakcie zdarzenia

62 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Cały ciąg zmian patologicznych po urazie rdzenia kręgowego dzielimy na 2 chronologiczne okresy: - Uraz pierwotny - ogniskowe uszkodzenie tkanki nerwowej w bezpośrednim następstwie działania sił w trakcie zdarzenia - Uraz wtórny - kaskada postępujących reakcji biochemicznych prowadząca do > destrukcji dróg aksonalnych, które nie były uszkodzone w momencie urazu

63 Anatomia rdzenia kręgowego

64 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz pierwotny - siły mechaniczne w miejcu urazu pierwotnego powodują rozdarcie błon komórkowych komórek nerwowych - Pat: obszar martwicy krwotocznej tendencja do lokalizacji w istocie szarej: - bardziej miękka spoistość (niż istota biała) - bogate mikrounaczynienie - nierównomierny rozkład sił w momencie urazu w obrębie tkanek rdzenia kręgowego > największe siły działają na rdzeń w jego centralnych partiach

65 Kontrast : - aksony położone blisko istoty szarej są w więszkym sopniu uszkodzone - aksony położone obwodowo - mają zachowaną anatomofizjologiczną strukturę i tworzą okrężną, cienką warstwę prawidłowej tkanki nerwowej położoną pod oponą miękką rdzenia

66 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz pierwotny - poza krwawieniem w obrębie istoty szarej i bezpośredniej śmierci komórek nerwowych w miejscu bezpośredniego urazu > nie ma innych dużych zmian morfologicznych w rdzeniu kręgowym ważne co dzieje się później!

67 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - proces aktywny > zaczyna się bezpośrednio w momencie urazu - gwałtowne przyśpieszenie i zwolnienie ruchu tkanek oraz siły rotacyjne działające na rdzeń kręgowy > rozciągnięcie i uszkodzenie struktury aksonów - aktywacja fosfolipaz i enzymów proteolitycznych > dezorganizacja szkieletu komórkowego

68 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny miejscowy obrzęk przerwanie ciągłości aksonów

69 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - 2 godziny powiększanie się obszaru krwotocznego, liczne zmiany o charakterze nadzianki krwawej

70 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - 2 do 8 godzin penumbra otacza obszar pierwotnego urazu, obrzęk w istocie białej

71 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny godzin ogniska krwotoczne nadal się powiększją. Zatarcie granicy pomiędzy istotą szarą i białą (postępujący obrzęk w istocie białej)

72 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny dni ogniska krwotoczne nadal widoczne, *strefa obrzęku jast największa!

73 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - 7 dni ogniska krwotoczne nie są już widoczne > miejsce obszaru urazu pierwotnego wypełnione produktami rozpadu komórek

74 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - 21 dni - pojawiają się jamy malacyjne

75 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - 3 miesiące - duże jamy opustoszeniowe otoczone bliznami glejowymi (proliferacja astrocytów)

76 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - miesiące i lata - zwyrodnienie Wallerian a w drogach wstępujących i zstępujących (scieńczenie aksonów jako rezultat ich separacji od podłoża neuronalnego (neuronal soma) - zanik rdzenia kręgowego > powyżej i poniżej poziomu urazu - pourazowa syryngomielia > dalsze pogorszenie stanu neurologicznego

77 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Uraz wtórny - miesiące i lata - zwyrodnienie Wallerian a w drogach wstępujących i zstępujących (scieńczenie aksonów jako rezultat ich separacji od podłoża neuronalnego (neuronal soma) - zanik rdzenia kręgowego > powyżej i poniżej poziomu urazu - pourazowa syryngomielia > dalsze pogorszenie stanu neurologicznego

78 Mechanizmy urazu rdzenia kręgowego Wszczepienie mesenchymalnych komórek macierzystych do uszkodzonego fragmentu rdzenia kręgowego

79 Obrazowanie ostrego urazu rdzenia kręgowego Czego szukamy?

80 Obrazowanie ostrego urazu rdzenia kręgowego Ucisk rdzenia kręgowego Zmiany śrórdzeniowe

81 Obrazowanie ostrego urazu rdzenia kręgowego Ucisk rdzenia kręgowego - Stenoza kanału kręgowe - Zmiany zwyrodnieniowe - Pourazowe wypadnięcie jądra miażdżystego - Wewnątrzkanałowe przemieszczenie struktur kostnych - Wewnątrzkanałowe krwiaki

82 Obrazowanie ostrego urazu rdzenia kręgowego Zmiany śródrdzeniowe: - obrzęk - wczesne niedokrwienie - hematomyelia - obszary nadzianki krwawej - częściowe/całkowite przerwanie ciągłości rdzenia MRI jest metodą z wyboru - kwalifikacja do zabiegu neurochirurgicznego - cele prognostyczne

83 Scenariusze kliniczne

84 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 1.

85 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 1. Bez widocznych zmian śródrdzeniowych w sekwencjach T2-zależnej i GRE u chorych z zaburzeniami funkcji rdzenia dobrze rokuje

86 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 2. Zmiany hyperintensywne w obrazach T2 > nie muszą skutkować deficytem neurologicznym

87 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Obrzęk - wczesne zmiany (*obrzęk) rozprzestrzeniają się dogłowowo i doogonowo od miejsca/poziomu urazu - do wysokości 2 trzonów kręgowych powyżej i poniżej poziomu urazu

88 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Obrzęk

89 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Obrzęk

90 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Obrzęk Strefa obrzęku może być odwracalna lub zmniejszona w ciągu pierwszych 8 godzin po urazie

93 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Obrzęk Strefa obrzęku może być odwracalna lub zmniejszona w ciągu pierwszych 8 godzin po urazie: - dekompresja rdzenia kręgowego - utrzymanie mikrokrążenia rdzeniowego - zapobieganie hypotermii - duże dawki sterydów

94

95 ?

96

97 Strefa śródrdzeniowego obrzęku pourazowego jest największa po : godzinach po urazie godzinach godzinach 4. 7 dniach

98

99 Strefa śródrdzeniowego obrzęku pourazowego jest największa po : godzinach po urazie godzinach godzinach 4. 7 dniach

100 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 3.

101 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 3. Obecność wynaczynionej krwi w rdzeniu kręgowym (obszary hypointensywne w GRE) > pojedynczy, zły czynnik prognostyczny

102 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego 3. Obecność wynaczynionej krwi w rdzeniu kręgowym (obszary hypointensywne w GRE, mogą być hyper w T1)

103 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Zawsze musimy ocenić: - charakter zmian (krew/nie krew) - wysokość obszaru zmian (największa w obrazach T2-zależnych pomiędzy godziną (3-4 dni) po urazie

104

105 Śródrdzeniowe ogniska krwotoczne mogą być wykryte w MR: 1. natychmiast po wynaczynieniu 2. po 6 godzinach 3. po 12 godzinach 4. po 24 godzinach

106

107 Śródrdzeniowe ogniska krwotoczne mogą być wykryte w MR: 1. natychmiast po wynaczynieniu 2. po 6 godzinach 3. po 12 godzinach 4. po 24 godzinach

108 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego - od samego początku środrdzeniowe ogniska krwotoczne są hypointensywne w obrazach GRE - Sekwencje gradientowe GRE są najczulsze w wykrywaniu krwawienia do rdzenia kręgowego

109 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego

112 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Protokół standardowego badania MR Strzałkowa - T1-weighted - Fast Spin Echo T2-weighted - Fast spin-echo inversion recovery Osiowa Czołowa - GRE - T1-weighted / GRE

113 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego < 12 minut

114 Cele edukacyjne - zrozumienie mechanizmów powstawania urazów rdzenia kręgowego - poznanie obrazów typowych zmian urazowych w diagnostyce obrazowej - zapoznanie się z możliwościami zaawansowanych technik badania metodą MR

115 MR w ostrym urazie rdzenia kręgowego Standardowy protokół w przyszłości Strzałkowa - T1-weighted - Fast spin-echo T2-weighted - GRE - Fast spin-echo inversion recovery Osiowa Czołowa - GRE / T2-weighted - T1-weighted / GRE - DWI, DTI - badanie czynnościowe MR - spektroscopia MR

116

117 DWI MR rdzenia kręgowego Standardowe techniki badania MR - nie dostarczają informacji o integralności dróg w obrębie istoty białej rdzenia kręgowego - brak takiej integralności po urazie rdzenia jest jedną z przyczyn deficytów neurologicznych po urazie rdzenia kręgowego

118 DWI MR rdzenia kręgowego Dyfuzja cząsteczek wody w tkance nerwowej wielkość fizyczna łatwa do zmierzenia w MR. Dyfuzja izotropowa Dyfuzja anizotropowa

119 DWI MR rdzenia kręgowego Założenia metody: - uszkodzenie dróg rdzeniowych prowadzi do zaburzeń dyfuzji w rdzeniu kręgowym - możliwość wczesnego wykrycia subtelnych zmian pourazowych rdzenia kręgowego znaczenie przy wyborze metody leczenia

120 DWI MR rdzenia kręgowego Założenia metody: - uszkodzenie dróg rdzeniowych prowadzi do zaburzeń dyfuzji w rdzeniu kręgowym - Zaburzenia dyfuzji występują natychmiast po urazie rdzenia kręgowego > są mierzalne po 2 godzinach od momentu wystąpienia urazu

121 DWI MR rdzenia kręgowego Trudności i ograniczenia metody: - rdzeń kręgowy otoczony strukrami kostnymi > różnice podatności magnetycznej tkanki kostnej, chrzęstnej i sąsiadujących tkanek miękkich - artefakty ruchowe (pulsacyjne) spowodowane akcją serca, oddychaniem, połykaniem i przepływem płynu mózgowo-rdzeniowego - mały przekrój poprzeczny rdzenia kręgowego i jego kształt (ok. 16x10 mm na poziomie rdzenia szyjnego > niski stosunek sygnału do szumu

122 DWI MR rdzenia kręgowego Techniki badania DWI: - różnorodność technik > wszystkie mają niską wartość współczynnika sygnału do szumu - SINGLE-SHOT ECHO-PLANAR Imaging jest najczęściej stosowaną techniką badania (dostępna we wszystkich nowoczesnych systemach MR)

123 DWI MR rdzenia kręgowego FA ADC x10-3 mm 2 /s WM 0,78 ± 0,07 1,03 ± 0,07 GM 0,41 ± 0,04 0,93 ± 0,07 Entire cord 0,64 ± 0,13 0,96 ± 0,03 ADC S/I ADC A/P FA

124 DWI MR rdzenia kręgowego FA RA ADC

125 DWI MR rdzenia kręgowego Do zapamiętania: - wartości FA, RA i ADC wykazują tendencję spadkową w pierwszych godzinach po urazie rdzenia kręgowego (gdy jeszcze nie ma zmian w standardowym badaniu MR) 6-letnia dziewczynka po urazie w trakcie ćwiczeń na zajęciach z gimnastyki. SCIWORA. Obawy dużego deficytu neurologicznego z dolnego odcinka rdzenia piersiowego.

126 DWI MR rdzenia kręgowego Do zapamiętania: - wartości FA, RA i ADC wykazują tendencję spadkową w pierwszych godzinach po urazie rdzenia kręgowego (standardowy MR b/z) 6-letnia dziewczynka po urazie w trakcie zajęć gimnastycznych. SCIWORA

127 DWI MR rdzenia kręgowego Pamiętaj: - niższe wartości FA, RA i ADC nawet w odległych miejscach rdzenia po przebytym urazie > ocena prawdziwej rozległości urazu - największy spadek w ogniskach krwotocznych - ADC - najczulszy marker uszkodzenia rdzenia kręgowego

128

129 Obrazowanie Tensora Dyfuzji - rozwinięcie techniki badania DWI > biomarker integralności istoty białej - pomiar stopnia i kierunku dyfuzji cząsteczek wody w rdzeniu kręgowym > wartości wektorów definiują ukierunkowanie włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym l 1 l 2 l 3 Orientacja przesztrzenna dróg nerwowych w rdzeniu kręgowym

130 Obrazowanie Tensora Dyfuzji l 1 l 2 l 3 MD FA

131 Obrazowanie Tensora Dyfuzji

132 Obrazowanie Tensora Dyfuzji iiiii

140 Obrazowanie Tensora Dyfuzji Włókna nerwowe w rdzeniu kręgowym

141 Obrazowanie Tensora Dyfuzji * DTI jest tylko modelem matematycznym - była to bardzo obiecująca metoda czy tak jest nadal?

142

143 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Założenia metody: - duże zagęszczenie komórek nerwowych i bogate mikrokrążenie w istocie szarej rdzenia kręgowego - aktywacja neuronów > hemodynamiczny efekt podobny do obserwowanego w mózgowiu > bezpośrednia ocena aktywności neuronalnej w rdzeniu po urazie

144 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego * Warunek receptory czuciowe, nerwy obwodowe, efektory (mięśnie) i odpowiedzialne ośrodki mózgu > wszystkie funkcjonują prawidłowo

145 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego * Warunek receptory czuciowe, nerwy obwodowe, efektory (mięśnie) i odpowiedzialne ośrodki mózgu > wszystkie funkcjonują prawidłowo

146 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego - badania elektrofizjologiczne - jednoczasowe badania czynnościowe mózgowia i rdzenia kręgowego

147 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Trudności i ograniczenia metody: - rdzeń kręgowy otoczony strukrami kostnymi > różnice podatności magnetycznej tkanki kostnej, chrzęstnej i sąsiadujących tkanek miękkich - artefakty ruchowe (pulsacyjne) spowodowane akcją serca, oddychaniem, połykaniem i przepływem płynu mózgowo-rdzeniowego - mały przekrój poprzeczny rdzenia kręgowego i jego kształt - (konieczna wysoka rozdzielczość, wymiary woksela nie mogą przekraczać 2 mm)

148 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Technika badania funkcjonalnego MR : - Blood-oxygen-level-dependent (BOLD) uznana i powszechnie stosowana w badaniach funkcjonalnych ośrodków korowych w obrębie mózgowia * problemy z uzyskiwaniem powtarzalnych wyników w badaniach czynnościowych > publikowane dane z różnych ośrodków wykazują statystycznie różne wyniki w powtarzanych badaniach u tych samych osób

149 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Zadanie Aktywacja neuronów Napływ utlenowanej krwi Zmniejszenie ilości krwi zawierającej deoxyhemoglobinę w pobudzonym obszarze mózgu/rdzenia kręgowego jest to paramagnetyk - BOLD effect Zmiana intensywności sygnału w sekwencji MR

150 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Zadanie: ruchy naprzemienne kciukiem.

151 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Zadanie: ruchy naprzemienne prawą i lewą ręką.

152 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego Prawa ręka Lewa ręka Zadanie: ruchy osobno tylko prawą lub lewą ręką zawsze angażują obie strony rdzenia kręgowego.

153 Badanie czynnościowe (fmr) rdzenia kręgowego - utlenowanie krwi (BOLD effect) spada z poziomu 85% (spoczynek) do 80% (okres aktywacji) Stroman et al., 2011

154

155 Spektroskopia MR rdzenia kręgowego Założenia metody: - bezinwazyjna ocena poziomów różnych metabolitów występujących w tkance nerwowej rdzenia kręgowego - wczesne wykrycie zaburzeń metabolicznych i ocena ich natężeń > będzie dowodzić o wystąpieniu urazu rdzenia kręgowego i pozwoli na ocenę jego ciężkości - wyniki spektroskopii MR mogą decydować o wyborze metody leczenia

156 Spektroskopia MR rdzenia kręgowego

157 Spektroskopia MR rdzenia kręgowego Większość doniesień z literatury dotyczy zmian metabolicznych w obrębie mózgowia po przebytym urazie rdzenia kręgowego Bóle neuropatyczne po urazie rdzenia kręgowego są związane ze spadkiem poziomu NAA w obrębie wzgórz.

158 Spektroskopia MR całego mózgowia w urazach rdzenia kręgowego WBNAA MRSI ( Whole-Brain N-Acetylaspartate MR Spectroscopy)

159 Spektroskopia MR całego mózgowia w urazach rdzenia kręgowego - uogólniony spadek poziomu neuronalnego NAA w obrębie mózgowia > jest czułym markerem ciężkości urazu rdzenia kręgowego (czy może być czynnikiem rokowniczym?)

160 Podsumowanie Standardowe badanie MR wraz z zaawansowanymi technikami tej metody są obecnie najczulszą metodą obrazową w wykrywaniu, ocenie stopnia ciężkości i rokowaniu u chorych po przebytych urazach rdzenia kręgowego.

161 Dziękuję za uwagę

162

163

164