Proces doskonalenia użytkowości mięsnej polskiej owcy górskiej
|
|
- Michał Krupa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wiadomości Zootechniczne, R. LIII (2015), 4: Proces doskonalenia użytkowości mięsnej polskiej owcy górskiej Paweł Paraponiak Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej, Balice k. Krakowa Z naczącą przeszkodą, ograniczającą rozwój racjonalnej produkcji owczarskiej w Polsce, jest zła struktura agrarna. Duża część pogłowia owiec jest zlokalizowana w niewielkich gospodarstwach, utrzymujących po kilka sztuk, co eliminuje możliwość ich efektywnego doskonalenia genetycznego i dostosowanie do racjonalnych systemów produkcji. Tym niemniej, uwarunkowania geograficzne, ilość trwałych użytków zielonych, wymogi ochrony środowiska i krajobrazu predysponują owce jako naturalnego uczestnika procesów gospodarczych, zwłaszcza na terenach podgórskich i górskich. Rejony te są trudne do wykorzystania, a owce stwarzają szansę na ich prawidłowe zagospodarowanie. Warunki przyrodnicze gór nie pozwalają na intensyfikację produkcji rolnej i chów wysokoprodukcyjnych ras zwierząt hodowlanych, dlatego też od wieków użytkuje się tam w sposób ekstensywny te odporne i o wiele mniej wymagające przeżuwacze. Tradycje pasterskie Tatr sięgają wędrówek wołoskich (XIV/XV w.). Przejęty po Wołochach przez górali zwyczaj zbiorowych letnich wypasów owiec umożliwiał utrzymywanie licznych ich stad poza sezonem pastwiskowym w małych, bardzo rozdrobnionych gospodarstwach. System zbiorowych wypasów od setek lat stanowił i nadal stanowi podstawę letniego żywienia owiec, a ich dój i przerób mleka przez wieki decydowały o egzystencji owczarstwa górskiego (Drożdż i in., 2008). Spośród obecnie utrzymywanych na terenach Polski Południowej ras owiec, jedynie hodowla polskiej owcy górskiej (pog) ma pewne znaczenie ekonomiczne (wyłączywszy trudny do 90 przeszacowania wpływ jej wypasu na walory krajobrazowe, a więc i stopień atrakcyjności turystycznej rejonów górskich), a większość produktów pochodzenia owczego na krajowym rynku pochodzi od tej rasy (głównie przetwory mleczne). Pomimo wielowiekowej selekcji, jest to owca prymitywna. Charakteryzuje się umiarkowaną użytkowością, przy równoczesnym bardzo dobrym przystosowaniu do surowych warunków regionów górskich. Postulat poprawy niedostatecznych parametrów tucznych i rzeźnych jagniąt polskiej owcy górskiej, w ujęciu chociażby konieczności podniesienia opłacalności produkcji, przy równoczesnym wzrastającym popycie na żywiec w wyższych kategoriach wagowych, od drugiej połowy ubiegłego wieku, a w szczególności przełomu lat 80. i 90. (zmiana profilu produkcji owczarskiej z wełny na mięso) uzasadniają realizację prac badawczych, ukierunkowanych na poprawę mięsności tych owiec, wraz z późniejszym ich wdrożeniem do praktyki rolniczej. Polska owca górska jest rasą późno dojrzewającą (18 miesięcy; całkowity rozwój 3,5 roku) i wybitnie sezonalną (Ciuruś, 1974, 1978, 1993; Roborzyński i in., 1993). Posiada ona słabo wykształcone cechy mięsności, co czyni ją mało przydatną do tuczu w systemie zintensyfikowanego żywienia (Ciuruś, 1978). Cenną zaletę jagniąt tej rasy stanowi natomiast bardzo słabe otłuszczenie tusz, przy czym tłuszcz jest odkładany w jamie ciała, głównie w postaci złogów okołonerkowych (Ciuruś i Drożdż, 1987, 1988 a,b), co znacznie usprawnia proces przetwórczy. Owce-matki charakteryzują się niską plennością, wynoszącą zaledwie 1,2 jagnięcia w miocie,
2 Doskonalenie użytkowości mięsnej polskiej owcy górskiej podczas gdy próg opłacalności produkcji kształtuje się na poziomie co najmniej 1,5 odchowanego jagnięcia (Seremak-Bulge, 1992). Porównanie cech eksterieru polskiej owcy górskiej z rasami mięsnymi i wełnisto-mięsnymi wskazuje u niej na niskie parametry mięsne. Ponadto, nie jest ona predysponowana do tuczu intensywnego i średnio intensywnego. Ocena, wykonana według klasyfikacji EUROP (niemiecki system klasyfikacji przydatności handlowej tusz owczych), spowodowała dyskwalifikację ponad 40% ocenianych tusz cięższych (Kieć, 1997). Wynika to z faktu, że produkcja jagniąt cięższych tej rasy (żywiec owczy w klasach wagowych kg) przez lata nie miała większego znaczenia handlowego, a dochód uzyskiwano głównie z eksportu żywych jagniąt wielkanocnych (tzw.,,mlecznych ; masa ciała kg) do Włoch. Mięso baranie, pozyskiwane w rejonie Podhala, było natomiast wykorzystywane głównie na samozaopatrzenie gospodarstw. Owce rasy polska owca górska wywodzą się od cakli karpackich, które wraz z przedstawicielami różnych grup etnicznych, zamieszkujących Półwysep Bałkański, dotarły w ramach tzw. kolonizacji wołoskiej na obszar Podhala. Ta późnośredniowieczna migracja, posuwająca się na północ zgodnie z przebiegiem łuku Karpat, doprowadziła do rozpowszechnienia kultury pasterskiej w południowych rejonach współczesnej Polski (Drożdż i in., 2008). Przez wieki owce te były chaotycznie i przypadkowo krzyżowane z wieloma odmianami i rasami owiec, sprowadzanymi na Podhale. Z początkiem XX w., kiedy rozpoczęto udokumentowane próby ich uszlachetniania, stanowiły pogłowie bardzo prymitywne, o znacznym zróżnicowaniu eksterierowym i produkcyjnym. Na skutek trudnych warunków środowiskowych, a przede wszystkim w wyniku niedostatecznego żywienia i złych warunków utrzymania na przestrzeni wieków, paradoksalnie owce podhalańskie były w owym czasie bardziej prymitywne niż cakle karpackie, od których się wywodziły. Nie dziwi więc fakt, że do doskonalenia ich pogłowia użyto cakla karpackiego, pochodzącego z rejonu Siedmiogrodu. To właśnie na caklach siedmiogrodzkich i owcach fryzyjskich prof. Mieczysław Czaja oparł swoją koncepcję wytworzenia uszlachetnionej owcy górskiej (Czaja, 1952). Prace zostały rozpoczęte podczas II wojny światowej, a kontynuowane po wojnie w Zootechnicznym Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki w Grodźcu Śląskim (noszącym obecnie imię tego zasłużonego dla nauki polskiej badacza) i trwały do 1954 r., kiedy to całe stado zostało przemieszczone do Bielanki, gospodarstwa należącego podówczas do ZZD Raba Wyżna. Prace przeprowadzone w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym krakowskiej Akademii Rolniczej w Czarnym Potoku k. Krynicy (Piestrak i in., 1977; Piestrak i Roborzyński, 1981; Roborzyński i Petkowski, 1989) miały na celu określenie wartości tucznej, rzeźnej, cech ilościowych i jakościowych mięsa, wełny oraz przydatności skór na cele futrzarskie. Badaniami objęto jagnięta polskiej owcy górskiej oraz mieszańce F 1, uzyskane z krzyżowania jednostopniowego maciorek tej rasy z trykami ras mięsnych [polska owca długowełnista (pod), Ile de France (IF), czarnogłówka (cz) i Texel (T)]. Dowiedziono, że taki schemat krzyżowania prowadzi do wyraźnej poprawy przyrostów masy ciała mieszańców (w okresie od 2. do 21., 100. i 180. dnia życia grupa krzyżownicza IF x pog o 27 g/dobę, cz x pog o 18 g/dobę i T x pog o 13 g/dobę), w wyniku czego ich końcowa, przedubojowa masa ciała była o około 14 21% wyższa w porównaniu z jagniętami rasy matecznej. Zatem, krzyżowanie towarowe maciorek polskiej owcy górskiej z trykami rasy Ile de France, a następnie z trykami rasy czarnogłówka prowadziło do uzyskania jagniąt, odznaczających się lepszymi przyrostami w obrębie całego okresu tuczu (Roborzyński, 1984, 1985). Wykazano też poprawę cech użytkowości futrzarskiej jagniąt mieszańców F 1 polskiej owcy górskiej z trykami rasy czarnogłówka, a następnie Ile de France. Prowadzone w Stacji Owczarstwa Górskiego Instytutu Zootechniki w Bielance badania w zakresie jednostopniowego krzyżowania owiec górskich z trykami ras mięsnych potwierdziły korzystny wpływ tryków ras Suffolk, czarnogłówka, Texel i Ile de France na masę rodzących się jagniąt i ich postnatalny rozwój (Ciuruś i Drożdż, 2000). W krzyżowaniu dwustopniowym jako podstawowy komponent do wyprodukowania maciorek F 1 wykorzystano tryki rasy wschodniofryzyjskiej, które następnie z powodzeniem kojarzono z trykami wyżej wymienio- 91
3 nych ras (Ciuruś i Drożdż, 2000). Wczesność dojrzewania maciorek F 1 (możliwość skutecznego pokrycia 80% pogłowia w pierwszym roku życia, a nie jak u pog dopiero w roku kolejnym), wysoka plenność matek ( %), doskonała mleczność, szybki przyrost jagniąt i brak płochliwości, właściwej dla owcy górskiej pozwoliły na uznanie tryków wschodniofryzyjskich za bardzo dobry komponent do kojarzenia poprawiającego produkcyjność owiec górskich. Obawy hodowców, dotyczące jakości jagniąt mlecznych po trykach fryzyjskich, okazały się być nieuzasadnione, gdyż mieszańce wykazywały szybszy wzrost i porównywalną do jagniąt owiec górskich mięsność (Drożdż, 2002). Analiza rzeźna jagniąt poddawanych ubojom w różnym wieku i w zróżnicowanych klasach wagowych (12 35 kg) potwierdziła korzystny wpływ jedno- i dwustopniowego krzyżowania owiec górskich z trykami ras mięsnych nie tylko na dynamikę wzrostu mieszańców i wydajność rzeźną jagniąt, lecz również na wartość sensoryczną ich mięsa (Ciuruś i Drożdż, 1988 a,b; Krełowska-Kułas i in., 1995). O ile jagnięta od matek górskich osiągały masę handlową (12 kg) po 51 dniach, to po mieszańcach F 1 po 41, a jagnięta trójrasowe po 35 dniach (przyrastając odpowiednio 165, 190 i 230 g/dzień). Ten schemat krzyżowania pozwolił na uzyskanie od 1 matki dwukrotnie większej masy jagniąt F 1 i trzykrotnie większej jagniąt trójrasowych (Ciuruś i Drożdż, 2000). Wyniki krzyżowania dwustopniowego wykazały więc, że mieszańce trójrasowe odznaczały się dobrą przydatnością do tuczu, korzystnym umięśnieniem oraz wysoką wartością rzeźną, przy równoczesnym dobrym przystosowaniu do lokalnych, surowych warunków środowiskowych (Ciuruś i Drożdż, 1988 a,b, 2000; Drożdż, 2002, 2003). Produkcja jagniąt rzeźnych, uzyskiwanych w wyniku krzyżowania jedno- czy dwustopniowego jest powszechnie uznanym, sprawdzonym sposobem na podniesienie opłacalności produkcji w tym sektorze, przy równoczesnym utrzymaniu wysokiej jakości przetwórczej i konsumpcyjnej mięsa. W praktyce wymaga ona jednak spełnienia kilku warunków, a mianowicie: utrzymania stad matek F 1 (krzyżowanie dwustopniowe), które swoje walory wykazują w rękach hodowców, wykorzystujących do przerobu ich mleko (maciorki powinny być poprawnie dojone), posiadania znacznego pogłowia tryków ras mięsnych oraz włączenia do programu hodowców, legitymujących się wysoką kulturą hodowlaną. Tymczasem na Podhalu, przy niezwykle rozdrobnionej gospodarce i małych stadach owiec, wdrożenie tego systemu produkcji nie ma zbyt wielkich szans na powodzenie. W tym ujęciu mniej problematyczne wydaje się wprowadzenie do hodowli i chowu owiec linii syntetycznej, odznaczających się możliwie wysoką plennością, pożądanymi walorami użytkowości mięsnej, dobrze przystosowanych do surowych warunków przyrodniczych i klimatycznych regionu karpackiego. Taka linia mogłaby stanowić alternatywę dla hodowców nie mających możliwości lub (z różnych przyczyn, jak choćby chęci ograniczenia nakładów pracy) nie wykazujących zainteresowania czasochłonnym, tradycyjnie ręcznym dojem. Powinny to być jednak owce odporne na trudne warunki środowiskowe i dobrze wykorzystujące pastwisko, a celem produkcyjnym wysokiej jakości mięso. Takie rasy posiadają hodowcy w Alpach (Bergamasca, Bergschaf, Weisse Alpenschaf), Apeninach (Appenninica), czy rolnicy skandynawscy, utrzymujący przez cały sezon na pastwiskach ponad 2 miliony odpornych na surowe warunki klimatyczne owiec (głównie rasa Dala), wykorzystywanych do produkcji jagniąt rzeźnych. W latach w Stacji Owczarstwa Górskiego Instytutu Zootechniki PIB w Bielance opracowano i potwierdzono w praktyce założenia genetyczne linii syntetycznej, odznaczającej się możliwie wysokimi walorami mięsnymi, dobrą plennością na poziomie co najmniej 160% i przystosowaniem do surowych warunków przyrodniczych i klimatycznych regionu karpackiego. Do jej wytworzenia wytypowano tryki rasy fryzyjskiej oraz tryki ras mięsnych: Texel, Suffolk oraz Weisse Alpenschaf (Drożdż i in., 2008). Postępujący kryzys owczarstwa nie pozwolił jednak na kontynuowanie tych prac i pomimo podjęcia pewnych prób na wdrożenie takiego systemu produkcji jagniąt rzeźnych. Projekt, realizowany w Ośrodku Badawczo-Wdrożeniowym Owczarstwa w Piorunce k. Krynicy Zdroju, był w swym założeniu ukierunkowany na wykorzystanie do doskonalenia rodzimej owcy górskiej wysokoprodukcyjnych ras, 92
4 Doskonalenie użytkowości mięsnej polskiej owcy górskiej pochodzących z rejonów tożsamych pod względem klimatycznym i bytowym: Bergschaf (austriacka owca górska, BF) i Weisse Alpenschaf (biała owca alpejska, WAS); obydwie wywodzące się z rejonów alpejskich, zbliżonych pod względem warunków środowiskowych i dysponujących podobną bazą paszową. Oprócz zakładanej poprawy cech tucznych i rzeźnych rasy rodzimej, alpejski rodowód owiec introdukowanych ras był w pierwszej kolejności gwarantem szybkiej ich adaptacji do krajowych warunków podgórskich i górskich, co potwierdziły wstępne wyniki badań (Pompa- Roborzyński, 2003; Roborzyński, 2001). Ponadto, miał on wyeliminować, a w najgorszym razie zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, jakie pojawiały się u owiec ras, pochodzących z rejonów o odmiennym, łagodniejszym klimacie (Ciuruś, 1985). Już na pośrednich etapach realizacji projektu wykazano znacznie korzystniejszy poziom parametrów tucznych i rzeźnych wszystkich jagniąt mieszańców [F 1 : BF x pog i WAS x pog; R 1 : BF x (BF x pog) i WAS x (WAS x pog)] w porównaniu z rasą mateczną (pog). Zróżnicowanie masy ciała jagniąt pomiędzy czysto rasowymi polskiej owcy górskiej a pozostałymi grupami zaznaczyło się już po ich urodzeniu, a z upływem czasu różnica tempa wzrostu stawała się coraz bardziej zauważalna. Tryczki pog charakteryzowały najniższe przyrosty w całym okresie odchowu pastwiskowego. Średnie przyrosty masy ciała jagniąt mieszańców były o 12% (tryczki mieszańce F 1 BF x pog) do 37% [tryczki mieszańce R 1 WAS x (WAS x pog)] wyższe w porównaniu z uzyskanymi przez jagnięta polskiej owcy górskiej. Należy nadmienić, że podczas całego odchowu nie zaobserwowano ich większej podatności na choroby, w tym kulawkę i inwazje pasożytów żołądkowo-jelitowych, w porównaniu z tryczkami rasy matecznej. Jagnięta Weisse Alpenschaf charakteryzowały się najwyższymi przyrostami masy ciała, które wyniosły średnio 211 g/dobę (Paraponiak i Kawęcka, 2004, 2005). Konsekwencją znacznego zróżnicowania przyrostów masy ciała jagniąt w obrębie danej grupy były też różne przedubojowe masy ciała. Podobnie jak w przypadku przyrostów, najniższą wartość tej cechy stwierdzono u czysto rasowych tryczków polskiej owcy górskiej 30,9 kg (masa ciała po 24-godzinnym głodzeniu). Masa ciała po głodzeniu tryczków mieszańców, w porównaniu z uzyskaną przez tryczki polskiej owcy górskiej, była znacząco wyższa, odpowiednio o 9,1 i 15,2% u tryczków F 1 i R 1 z udziałem rasy BF oraz o 26,2 i 33,0% u mieszańców F 1 i R 1 po ojcach rasy Weisse Alpenschaf. Podobnie jak w przypadku masy ciała, odnotowano korzystną tendencję w masie tusz mieszańców w porównaniu z rasą mateczną. Wartość tej cechy w omawianej grupie była o 2,0 (BF x pog) do 6,1 kg [WAS x (WAS x pog)] wyższa od analogicznego wyniku u czysto rasowych tryczków polskiej owcy górskiej. Analogicznie kształtowały się różnice w masie prawej półtuszy. Wydajność rzeźna zimna we wszystkich grupach doświadczalnych mieściła się w granicach od 38,8 (pog) do 45,0% (WAS), a różnica pomiędzy skrajnymi wynikami wyniosła 6,2%. We wszystkich grupach tryczków mieszańców wartość tej cechy była wysoko istotnie wyższa od stwierdzonej u tryczków polskiej owcy górskiej. Najwyższym i zarazem najkorzystniejszym poziomem badanej cechy charakteryzowały się tryczki rasy mięsnej Weisse Alpenschaf (45,0%). Wydajność rzeźna tryczków mieszańców R 1 BF x (BF x pog) była o 0,8% wyższa od stwierdzonej w czysto rasowej grupie Bergschaf. Tryczki polskiej owcy górskiej odznaczały się najniższą wydajnością rzeźną, a różnica w stosunku do najgorszych pod względem tej cechy mieszańców (BF x pog) wyniosła aż 2,7%. Tryczki mieszańce R 1 dominowały w omawianej cesze nad mieszańcami pokolenia F 1, pochodzącymi od tych samych ras rodzicielskich. Wykazaną zależność można wiązać z nasilającym się korzystnym wpływem ras ojcowskich w drugim pokoleniu. Masa oraz udział wyrębów wartościowych (łopatka, antrykot, comber, udziec) są uznawane za jedne z najważniejszych cech, określających wartość handlową i konsumpcyjną ocenianej tuszy. Istotnie największą masą wyrębów wartościowych odznaczały się czysto rasowe tryczki Weisse Alpenschaf 5,85 kg. Z kolei, najmniejszą masę wyrębów stwierdzono w półtuszach polskiej owcy górskiej 3,35 kg. Różnica w opisywanej cesze pomiędzy mieszańcami F 1 BF x pog a R 1 BF x (BF x pog) wyniosła 0,38 kg na korzyść drugiej grupy, podob- 93
5 nie jak w przypadku mieszańców z udziałem białej owcy alpejskiej, gdzie kształtowała się ona na poziomie 0,42 kg (Paraponiak i Kawęcka, 2004, 2005). Słabą mięsność polskiej owcy górskiej na tle innych ras i mieszańców potwierdziła również najmniejsza zawartość wyrębów cennych, która wyniosła 55,14%. W grupach mieszańców obserwowano natomiast znaczną poprawę tego parametru. Udział procentowy wyrębów wartościowych w półtuszach F 1 i R 1 z komponentem ojcowskim rasy Bergschaf (odpowiednio: 57,53 i 57,95%) był istotnie wyższy do rezultatu uzyskanego w półtuszach tryczków rasy matecznej. Udział wyrębów wartościowych w półtuszach mieszańców R 1, pochodzących z krzyżowania maciorek F 1 WAS x pog z trykami WAS, przyjął najkorzystniejszą wartość spośród wszystkich grup mieszańców 58,28%, ustępując pod tym względem jedynie tryczkom rasy ojcowskiej. Bardzo istotnym miernikiem jakości tuszy jest jej skład tkankowy, a w szczególności skład tkankowy udźca właściwego. Informuje o masie, a w ujęciu procentowym o zawartości tkanki mięśniowej, tłuszczowej i kostnej w wyrębie. Wyręb jest tym bardziej wartościowy, im więcej zawiera tkanki mięśniowej w stosunku do tłuszczowej i kostnej, natomiast w oparciu o proporcje pomiędzy poszczególnymi frakcjami tkankowymi można wnioskować o charakterze tuszy. Dla przykładu, wysoka zawartość tkanki mięśniowej i tłuszczowej wskazuje na jej mięsny charakter. Udźce polskiej owcy górskiej przy ich średnim stopniu otłuszczenia (11,39%) zawierały najmniej tkanki mięśniowej (63,03 %) a najwięcej kostnej (25,58%). Istotnie wyższy udział mięsa stwierdzono w grupie mieszańców z 75% udziałem rasy Weisse Alpenschaf (67,02%). Największy udział mięśni wystąpił w udźcu czysto rasowych tryczków WAS 73,64%, a różnice w porównaniu do wszystkich pozostałych grup kształtowały się na statystycznie istotnym poziomie (Paraponiak i Kawęcka, 2004, 2005). Końcowym wynikiem wieloletniej pracy hodowlanej, prowadzonej w OBWO Piorunka było wytworzenie syntetycznej linii mięsnej BWP/75, zarejestrowanej w wykazie polskich ras owiec pod kodem cyfrowym 41, o następującym udziale ras objętych pracami hodowlanymi: 37,5% Bergschaf, 37,5% Weisse Alpenschaf i 25% polska owca górska. Jagnięta syntetycznej linii mięsnej BWP/75 pod względem cech tucznych i rzeźnych oraz przydatności handlowej ich tusz znacznie przewyższały młodzież polskiej owcy górskiej, a ich bardzo korzystny poziom był zbliżony do uzyskiwanego przez wysokoprodukcyjne rasy alpejskie (Pompa- Roborzyński, 2004, 2006; Pompa-Roborzyński i Kędzior, 2007). Tradycyjny system wypasu owiec w górach utrwala małe gospodarstwa i niewielkie stada owiec, których właściciele zazwyczaj nie wykazują zainteresowania pracą hodowlaną oraz postępem genetycznym. Nie są też skłonni do ponoszenia kosztów, związanych z koniecznymi w tym przypadku zabiegami, takimi jak: znakowanie zwierząt, kontrola użytkowości czy zakup dobrego materiału hodowlanego. Tradycyjny system krycia haremowego, polegający na wprowadzeniu w jesieni do stada kilku tryków, przekreśla możliwość jakiejkolwiek pracy hodowlanej. Również produkcja i eksport jagniąt mlecznych, stanowiące główny dochód lokalnych producentów, paradoksalnie stoi w sprzeczności z interesem hodowli i procesem doskonalenia owiec górskich, gdyż w jego wyniku eliminowane są ze stad najdorodniejsze jagnięta, stanowiące potencjalnie najbardziej wartościowy materiał hodowlany, a nie te, które z uwagi na kryteria selekcyjne nie powinny być dopuszczone do hodowli. Względy racjonalne, zwłaszcza wymóg dostosowania się do potrzeb rynkowych, obniżania kosztów produkcji, chociażby na drodze użytkowania bardziej wydajnych pod względem efektywności tucznej i wartości rzeźnej owiec, przemawiają za wprowadzeniem do praktyki sprawdzonych schematów doskonalenia rodzimych owiec górskich. W każdym przypadku schematy te poczynając od dwurasowego krzyżowania towarowego, a na wytworzeniu linii syntetycznej skończywszy dostarczają praktyce wymiernych korzyści w postaci poprawy cech produkcyjnych i reprodukcyjnych rodzimej, prymitywnej rasy. Proces ich wdrożenia wymaga jednak uporządkowania pewnych, wspomnianych wyżej, typowych dla regionu, a niekorzystnych dla hodowli kwestii. Jednakże bezsprzecznie, w pierwszej kolejności nieodzowne jest znacznie większe zaangażowanie samych hodowców. 94
6 Doskonalenie użytkowości mięsnej polskiej owcy górskiej Literatura Ciuruś J. (1974). Użytkowość mięsna i przydatność do tuczu jagniąt owcy górskiej. Rocz. Nauk Rol., 8, 1: Ciuruś J. (1978). Wstępne studia nad wzrostem i rozwojem owiec stada zarodowego rasy polskiej górskiej w ZD Raba Wyżna. Rocz. Nauk. Zoot., 8: Ciuruś J. (1985). Intensyfikacja produkcji owczarskiej w rejonie karpackim poprzez dwustopniowe krzyżowanie owiec górskich. Wyd. własne IZ, Balice. Ciuruś J. (1993). Schwierigkeiten der polnischen Schafzucht. Deutsche Schafzucht, 21: Ciuruś J., Drożdż A. (1987). Jeszcze o wartości rzeźnej jagniąt polskiej owcy górskiej i jej mieszańców trójrasowych. Owczarstwo, 5: Ciuruś J., Drożdż A. (1988 a). Porównanie wartości rzeźnej jagniąt polskiej owcy górskiej i jej mieszańców trójrasowych. Rocz. Nauk. Zoot., 15, 1: Ciuruś J., Drożdż A. (1988 b). Przydatność mieszańców z dwustopniowego krzyżowania polskich owiec górskich do tuczu. Rocz. Nauk. Zoot., Monogr. Rozpr., 26: Ciuruś J., Drożdż A. (2000). Wartość rzeźna mlecznych jagniąt owcy górskiej i jej mieszańców. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 5: Czaja M. (1952). Polska owca górska, Owce w Polsce. Rocz. Nauk Rol., 63, 197 ss. Drożdż A. (2002). Wartość rzeźna tryczków mieszańców owcy górskiej i wschodniofryzyjskiej. Ann. Anim. Sci., 29, 2: Drożdż A. (2003). Wpływ genotypu i wieku uboju jagniąt mlecznych odchowywanych na pastwisku na przyrosty i niektóre wskaźniki jakości ich tusz. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 17: Drożdż A., Paraponiak P., Sikora J. (2008). Koncepcja rozwoju rynku produktów pochodzenia owczego i koziego. Wyd. własne IZ PIB, Balice, 160 ss. Kieć W. (1997). Owca Biała Alpejska (WAS) i jej udział w programie odbudowy pogłowia owiec w południowym regionie Polski. Mat. konf. nauk.: Organizacja hodowli oraz ekonomiczne uwarunkowania chowu owiec w gospodarce rynkowej w Polsce, Czechach i Słowacji. Bielsko Biała, , ss Krełowska-Kułas M., Ciuruś J., Drożdż A. (1995). Właściwości fizykochemiczne i sensoryczne mięsa zróżnicowanych genetycznie jagniąt mieszańców owcy górskiej tuczonych w różny sposób. Rocz. Nauk. Zoot., 22, 2: Paraponiak P., Kawęcka A. (2004). Raising Alpine breeds of sheep for meat and milk under the environmental conditions of the Beskid Sądecki Mountains. Arch. Anim. Breed., 47: Paraponiak P., Kawęcka A. (2005). Evaluation of the carcass quality and slaughter value of crossbred rams with various percentages of alpine breeds. Ann. Anim. Sci., 5, 2: Piestrak T., Roborzyński M. (1981). Wzrost, rozwój oraz użytkowość mięsna jagniąt mieszańców pochodzących z krzyżowania towarowego polskiej owcy górskiej z trykami ras: Texel, Ile de France, czarnogłówka, polska owca długowełnista. Materiały VSP w Nitrze, maszynopis, AR Kraków, 81 ss. Piestrak T., Kołczak T., Brzozowska M. (1977). Niektóre właściwości mięsa jagniąt polskiej owcy górskiej oraz mieszańców pochodzących z krzyżówki polskiej owcy górskiej z trykami Ile de France i długowełnistej owcy polskiej (odmiany rząskowskiej). Rocz. Inst. Przem. Tłuszcz. Mięsn., 16: 41. Pompa-Roborzyński M. (2003). Wyniki produkcyjne owiec rasy Bergschaf i Weisse Alpenschaf w okresie ich adaptacji do warunków Beskidu Sądeckiego. Zesz. Nauk. PTZ, 68, 3: Pompa-Roborzyński M. (2004). Wstępna ocena wartości użytkowej jagniąt linii krzyżowniczej BWP/75. Zesz. Nauk. Prz. Hod., 72, 3: Pompa-Roborzyński M. (2006). Preliminary estimation of slaughter value and meat quality of BWP/75 synthetic line lambs. Sci. Ann. Pol. Soc. Anim. Prod., 2, Supl., 2: Pompa-Roborzyński M., Kędzior W. (2007). Wartość rzeźna oraz jakość mięsa owiec ras górskich. Rocz. Nauk. Inst. Przem. Mięsn. Tłuszcz., 45, 1: Roborzyński M. (1984). Użytkowość mięsna jagniąt mieszańców F 1, pochodzących z krzyżowania maciorek polskiej owcy górskiej z trykami różnych ras. Acta Agr. Silv., Ser. Zoot., 23:
7 Roborzyński M. (1985). Użytkowość mięsna jagniąt-mieszańców pochodzących z jednostopniowej krzyżówki towarowej maciorek polskiej owcy górskiej z trykami ras mięsnych. Maszynopis AR, Kraków, ss Roborzyński M. (2001). Efektywność produkcyjna i ekonomiczna stada owiec rasy Bergschaf, Weisse Alpenschaf i polska owca górska, utrzymywanych w tradycyjnym systemie chowu w Beskidzie Sądeckim. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 11: Roborzyński M., Petkowski J. (1989). Przydatność polskich owiec nizinnych, długowełnistych i górskich utrzymywanych w warunkach gór i pogórza do produkcji jagnięciny. Biul. Inf. IZ, 27, 5 6: Roborzyński M., Kareta W., Bochenek M., Wujec J., Kurpiewski J. (1993). Wykorzystanie metod kierowania rozrodem w produkcji jagniąt rzeźnych. Prz. Hod., 8: Seremak-Bulge J. (1992). Ekonomiczne warunki produkcji owczarskiej w gospodarce rynkowej. Prz. Hod., 7: THE PROCESS OF IMPROVING MEAT PERFORMANCE IN POLISH MOUNTAINS SHEEP Summary Among the breeds of sheep currently raised in southern Poland, only the breeding of Polish Mountain Sheep has some economic significance. Despite the centuries-old selection, it is a primitive breed with poor meat performance, but at the same time very well adapted to harsh mountain conditions. Work on creating the improved mountain sheep was initiated by Prof. Mieczysław Czaja and continued at the Zootechnical Experimental Station of the National Research Institute of Animal Production in Grodziec Śląski, at the Forest Experimental Station of Cracow s University of Agriculture in Czarny Potok, and at the Mountain Sheep Farming Research Station of the National Research Institute of Animal Production in Bielanka. The results obtained for commercial crossbreeding and double-stage crossing showed that the crossbreds are superior to purebred lambs of the Polish Mountain sheep on account of suitability for fattening, beneficial muscling and high slaughter value, in addition to being well adapted to local, harsh environmental conditions. Further work, conducted at the Centre for Sheep Farming Research and Implementation in Piorunka and at the Mountain Sheep Farming Research Station in Bielanka to create the synthetic line, accounted for the subsequent easy introduction into common farming. The final outcome of the breeding work at the Centre in Piorunka was to create the synthetic line BWP/75. In terms of fattening and slaughter traits, and carcass merchantability, BWP/75 lambs considerably surpassed young Polish Mountain Sheep, and approached the level obtained by high-producing alpine breeds. However, for the tried and tested scientific methods of mountain sheep improvement to be implemented and later consolidated on a wider scale, the breeders should change some of their habits and be consistent in the farming and breeding. Fot. P. Paraponiak 96
Podstawy pracy hodowlanej
Podstawy pracy hodowlanej Zwiększenie produkcyjności stada jest możliwe dzięki poprawie warunków środowiska, w jakim bytują zwierzęta, przede wszystkim żywienia i pielęgnacji, a także dzięki prowadzeniu
Prace nad wytworzeniem linii mięsnej owiec dla regionu karpackiego
Linia mięsna owiec dla regionu karpackiego Wiadomości Zootechniczne, R. XLVI (2008), 3: 23 28 Prace nad wytworzeniem linii mięsnej owiec dla regionu karpackiego Andrzej DroŜdŜ Instytut Zootechniki Państwowy
OPERACJA OGÓLNOPOLSKA
OPERACJA OGÓLNOPOLSKA WYJAZD STUDYJNY OD BACÓWKI DO FABRYKI, DOBRE PRAKTYKI Województwo podkarpackie, 29.08 02.09.2017 r. Historia Zakładu Doświadczalnego IZ PIB Chorzelów Sp. z o.o. Hodowla owcy rasy
Krzyżowanie świń: które rasy ze sobą łączyć?
https://www. Krzyżowanie świń: które rasy ze sobą łączyć? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 28 listopada 2016 W produkcji towarowej, której najczęściej produktem końcowym mają być tuczniki
Rasy objęte programem hodowlanym. Szczegółowa analiza!
https://www. Rasy objęte programem hodowlanym. Szczegółowa analiza! Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 16 sierpnia 2018 Świnia domowa jest jednym z gatunków zwierząt gospodarskich. Hoduje się
Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej Oznaczenie kwalifikacji: R.16 Numer zadania: 01
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej Oznaczenie kwalifikacji: R.16 Numer
O dalsze losy polskiej owcy pogórza na Dolnym Śląsku
Wiadomości Zootechniczne, R. XLIX (2011), 3: 45 51 O dalsze losy polskiej owcy pogórza na Dolnym Śląsku Maria Jastrzębska, Krystyn Chudoba, Piotr Nowakowski Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut
Nowa linia mateczna owiec plenno-mleczna owca kołudzka
Nowa linia mateczna owiec Wiadomości Zootechniczne, R. XLIV (2006), 2: 43-53 Nowa linia mateczna owiec plenno-mleczna owca kołudzka Kazimierz Korman Instytut Zootechniki, Zootechniczny Zakład Doświadczalny,
UŻYTKOWOŚĆ MIĘSNA JAGNIĄT RODZIMYCH RAS OWIEC ŚWINIARKI I WRZOSÓWKI*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 42, z. 2 (2015) 137 145 UŻYTKOWOŚĆ MIĘSNA JAGNIĄT RODZIMYCH RAS OWIEC ŚWINIARKI I WRZOSÓWKI* * Aldona Kawęcka 1, Jan Knapik 2 Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, 32-083
Polska owca pogórza ginący element krajobrazu?
Polska owca pogórza Wiadomości Zootechniczne, R. XLVIII (2010), 4: 71 78 Polska owca pogórza ginący element krajobrazu? Urszula Kaczor, Anna Kosiek, Katarzyna Lasoń Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Katedra
Rasy świń: porównanie użytkowości rozpłodowej, tucznej i rzeźnej
.pl Rasy świń: porównanie użytkowości rozpłodowej, tucznej i rzeźnej Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 11 grudnia 2015 1 / 7 .pl W Polsce w fermowym chowie najczęściej utrzymywane są rasy Wielka
EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej Oznaczenie kwalifikacji: R.16 Numer
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej zrealizowanego na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 10/2016, znak: ŻWeoz/ek-8628-30/2016(1748),
WYKORZYSTANIE WYBRANYCH RAS OWIEC DO PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ JAGNIĘCINY*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 42, z. 2 (2015) 93 105 WYKORZYSTANIE WYBRANYCH RAS OWIEC DO PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ JAGNIĘCINY* * Paweł Paraponiak Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Dział Technologii
Aldona Kawęcka, Jacek Sikora, Jędrzej Krupiński POLSKIE RODZIME RASY OWIEC. Polska owca pogórza
1 Aldona Kawęcka, Jacek Sikora, Jędrzej Krupiński POLSKIE RODZIME RASY OWIEC Polska owca pogórza Kraków 2015 Broszura upowszechnieniowa Nr b-1/2015 DYREKTOR INSTYTUTU ZOOTECHNIKI PIB prof. dr hab. Eugeniusz
Hodowla zachowawcza polskiej owcy górskiej odmiany barwnej
Polska owca górska odmiany barwnej Wiadomości Zootechniczne, R. XLVII (2009), 3: 53 57 Aldona Kawęcka Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Dział Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt, 32-083
Selekcja materiału rozrodowego
https://www. Selekcja materiału rozrodowego Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 28 kwietnia 2019 Doskonalenie genetyczne świń ma bardzo duży wpływ na produkcję trzody chlewnej. Polega ono na
Czarnogłówka rodzima mięsna rasa owiec perspektywy hodowli
Czarnogłówka rodzima mięsna rasa owiec Wiadomości Zootechniczne, R. LIII (2015), 4: 83 89 Czarnogłówka rodzima mięsna rasa owiec perspektywy hodowli Aldona Kawęcka 1, Roman Niżnikowski 2 1 Instytut Zootechniki
INFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
Spis treści SPIS TREŚCI
Spis treści ROZDZIAł I ByDłO...8 1. Znaczenie gospodarcze chowu bydła (Piotr Brzozowski)...8 2. Typy użytkowe i rasy bydła (Piotr Brzozowski)...9 2.1. Informacja o gatunku i pochodzeniu bydła...9 2.2.
Program ochrony zasobów genetycznych polskiej owcy pogórza 1. Historia rasy
Program ochrony zasobów genetycznych polskiej owcy pogórza 1. Historia rasy Prace nad wytworzeniem rasy sięgają lat 50. XX wieku i związane były z potrzebą uzyskania rasy przydatnej do użytkowania na terenach
Program ochrony zasobów genetycznych
Wiadomości Zootechniczne, R. LVI (2018), 4: 159 165 Dynamika rozwoju hodowli rodzimych ras owiec w Polsce w latach 2008 2016 Jacek Sikora, Aldona Kawęcka, Marta Pasternak, Michał Puchała Instytut Zootechniki
Współpraca Zakładów Mięsnych Łmeat Łuków z producentami żywca wołowego
Współpraca Zakładów Mięsnych Łmeat Łuków z producentami żywca wołowego - program Bliżej Siebie DR INŻ. PIOTR KOWALSKI ZM ŁMEAT - ŁUKÓW S.A. Skup bydła w latach 2007-2009 w ZM Łmeat Łuków S.A. WYSZCZEGÓLNIENIE
Program ochrony zasobów genetycznych owiec rasy czarnogłówka
Program ochrony zasobów genetycznych owiec rasy czarnogłówka 1. Historia rasy Owce czarnogłówki, zaliczane do ras mięsnych, to grupa owiec, która została wytworzona na drodze procesów twórczych, notowanych
Przydatność przetwórcza i konsumpcyjna oraz walory prozdrowotne polskiej jagnięciny wytworzonej w systemie ekologicznym
Wiadomości Zootechniczne, R. LIV (2016), 4: 91 97 Przydatność przetwórcza i konsumpcyjna oraz walory prozdrowotne polskiej jagnięciny wytworzonej w systemie ekologicznym Paweł Paraponiak Instytut Zootechniki
INFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
Charakterystyka innych ras czerwonych w Europie zrzeszonych w ERDB
Wiadomości Zootechniczne, R. XLIII (2005), 2: 144-148 zrzeszonych w ERDB Lisbet Holm 1, Piotr Wójcik 2 1 European Red Dairy Breed, Udkaersovej 15, 8200 Aarhus N., Dania 2 Instytut Zootechniki, Dział Genetyki
Podstawy pracy hodowlanej. Krzyżowanie towarowe
Podstawy pracy hodowlanej. Krzyżowanie towarowe Hodowla jest to zespół planowych działań zmierzających do doskonalenia genetycznego lub przekształcenia cech użytkowych zwierząt, zgodnie z określonymi wymaganiami
Dr hab. Dorota KOMOROWSKA
Dr hab. Dorota KOMOROWSKA KONTAKT SGGW w Warszawie Wydział Nauk Ekonomicznych Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Zakład Ekonomiki Rolnictwa ul. Nowoursynowska 166 02-787
WYNIKI TUCZU OWIEC DO RÓŻNYCH KATEGORII WAGOWYCH ODCHOWYWANYCH W WARUNKACH EKOLOGICZNYCH*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 41, z. 2 (2014) 139 152 WYNIKI TUCZU OWIEC DO RÓŻNYCH KATEGORII WAGOWYCH ODCHOWYWANYCH W WARUNKACH EKOLOGICZNYCH* * Paweł Paraponiak 1, Andrzej Kaczor 1, Marta Wieczorek-Dąbrowska
DOBÓR. Kojarzenie, depresja inbredowa, krzyżowanie, heterozja
DOBÓR Kojarzenie, depresja inbredowa, krzyżowanie, heterozja SELEKCJA grupa osobników obu płci, która ma zostać rodzicami następnego pokolenia DOBÓR OSOBNIKÓW DO KOJARZEŃ POSTĘP HODOWLANY następne pokolenie
Rolnictwo w górach: propozycje wsparcia część 1.
https://www. Rolnictwo w górach: propozycje wsparcia część 1. Autor: mgr inż. Ewelina Marciniak Data: 11 sierpnia 2019 Wieloletnie tradycje zapoczątkowane na terenach górskich, skupiające się wokół środowiska
Pochodzenie, typy użytkowe i rasy owiec
Pochodzenie, typy użytkowe i rasy owiec Pochodzenie owiec Udomowienie owiec nastąpiło bardzo wcześnie, kiedy społeczeństwa ludzkie zaczęły przechodzić od trybu życia opartego wyłącznie na zbieractwie i
BYDŁO Rozdział 1 Znaczenie chowu bydła Rozdział 2 Pochodzenie, typy u ytkowe i rasy bydła Rozdział 3 Ocena typu i budowy bydła
Tytuł Produkcja zwierzęca cz. II Bydło ii trzoda chlewna Autor Red. T. Nałęcz-Tarwacka Wydawca Hortpress Rok wydania 2006 Liczba stron 332 Wymiary 145x210mm Okładka Miękka ISBN 83-89211-87-4 Spis treści
Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów
Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów Elementy określone przez liderów sekcji w obszarze Bezpieczna Żywność
Technologia produkcji żywca jagnięcego
Technologia produkcji żywca jagnięcego Na świecie mięso owcze, a szczególnie mięso jagniąt jest uważane za produkt dietetyczny i delikatesowy, którego ceny są porównywalne z drogim mięsem cielęcym. W naszym
Zmienność cech rozpłodowych w rasach matecznych loch w latach
Wiadomości Zootechniczne, R. XLVI (2008), 3: 9 13 Zmienność cech rozpłodowych w rasach matecznych loch w latach 1962 2007 Barbara Orzechowska, Aurelia Mucha Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy,
średniej masie 178 g i przy zapłodnieniu 89,00 %. Gęsi te cechowały się przeżywalnością w okresie reprodukcji na poziomie średnio 88,41 %.
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
Nazwa kwalifikacji: Prowadzenie chowu, hodowli i inseminacji zwierząt Oznaczenie kwalifikacji: R.09 Numer zadania: 01
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2019 Nazwa kwalifikacji: Prowadzenie chowu, hodowli i inseminacji zwierząt Oznaczenie kwalifikacji: R.09
WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki
46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji
INSTYTUT ZOOTECHNIKI
INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY NATIONAL RESEARCH INSTITUTE OF ANIMAL PRODUCTION Krajowy Koordynator Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt rasy rodzime owce Rodzime rasy owiec występujące
Krajowy program hodowlany dla rasy polskiej czerwono-białej
1 Krajowy program hodowlany dla rasy polskiej czerwono-białej Cel hodowlany Celem realizacji programu jest odtworzenie i zachowanie bydła mlecznego rasy polskiej czerwono-białej w typie dwustronnie użytkowym
EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt Oznaczenie kwalifikacji: RL.10 Wersja arkusza: 01 Numer PESEL zdającego*
PORÓWNANIE PARAMETRÓW TUCZNYCH I RZEŹNYCH OWIEC RASY MIĘSNEJ I RODZIMEJ, UTRZYMYWANYCH W GOSPODARSTWIE EKOLOGICZNYM*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 39, z. 2 (2012) 203 216 PORÓWNANIE PARAMETRÓW TUCZNYCH I RZEŹNYCH OWIEC RASY MIĘSNEJ I RODZIMEJ, UTRZYMYWANYCH W GOSPODARSTWIE EKOLOGICZNYM* * P a w e ł P a r a p o n i a k 1, A n
Najlepszy Partner w Hodowli. Warto hodować świnie z nami!
Najlepszy Partner w Hodowli Warto hodować świnie z nami! Korzystaj z profesjonalnej pomocy Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS jako organizacja samorządowa działająca od 1958 roku
Aktualny stan hodowli owiec objętych programem ochrony zasobów genetycznych
J. Sikora i in. Wiadomości Zootechniczne, R. LIII (2015), 4: 70 75 Aktualny stan hodowli owiec objętych programem ochrony zasobów genetycznych Jacek Sikora, Aldona Kawęcka, Michał Puchała, Joanna Obrzut,
Możliwości wykorzystania bydła rasy polskiej czerwonej do produkcji mięsa wołowego
Bydło rasy pc w produkcji mięsa wołowego Wiadomości Zootechniczne, R. XLIII (2005), 2: 73-78 Możliwości wykorzystania bydła rasy polskiej czerwonej do produkcji mięsa wołowego Zenon Choroszy, Bogumiła
INFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: : Analiza zróżnicowania hodowlanych populacji wybranych rodów kaczek na podstawie cech użytkowych i
Tendencje rozwojowe w zakresie cech użytkowych wybranych ras owiec w Polsce w latach
Cechy użytkowe wybranych ras owiec w Polsce Wiadomości Zootechniczne, R. XLIX (2011), 3: 9 18 Tendencje rozwojowe w zakresie cech użytkowych wybranych ras owiec w Polsce w latach 1995 2009 Dariusz Piwczyński,
INFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
HODOWLA ZACHOWAWCZA MERYNOSA POLSKIEGO W STARYM TYPIE* *
Rocz. Nauk. Zoot., T. 35, z. 1 (2008) 19 23 HODOWLA ZACHOWAWCZA MERYNOSA POLSKIEGO W STARYM TYPIE* * A d a m G u t 1, J a c e k W ó j t o w s k i 1, P i o t r Ś l ó s a r z 1, J e r z y P i e t r z a k
Praca hodowlana. Wartość użytkowa, wartość hodowlana i selekcja bydła
Praca hodowlana Wartość użytkowa, wartość hodowlana i selekcja bydła Duże zróżnicowanie, obserwowane w zakresie wydajności poszczególnych krów w obrębie rasy, zależy od wielu czynników genetycznych i środowiskowych.
Tucz trzody chlewnej, a organizacja produkcji
.pl https://www..pl Tucz trzody chlewnej, a organizacja produkcji Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 25 października 2018 Wiemy, że dobry tucz trzody chlewnej dla producenta, to cykl szybki
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2017 Tom 11 Zeszyt 3 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net http://dx.doi.org/10.17306/j.npt.00212 Dział: Medycyna Weterynaryjna i Nauki o Zwierzętach Copyright Wydawnictwo
Króliki brojlery - które rasy są najlepsze?
.pl https://www..pl Króliki brojlery - które rasy są najlepsze? Autor: Joanna Składanowska-Baryza Data: 7 listopada 2017 Króliki brojlery cieszą się coraz większą popularnością, dane dotyczące światowej
WYNIKI TUCZU ORAZ JAKOŚĆ MIĘSA TRYCZKÓW RAS SUFFOLK I OWCA POMORSKA UTRZYMYWANYCH PASTWISKOWO I W ALKIERZU*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 44, z. 2 (2017) 347 357 WYNIKI TUCZU ORAZ JAKOŚĆ MIĘSA TRYCZKÓW RAS SUFFOLK I OWCA POMORSKA UTRZYMYWANYCH PASTWISKOWO I W ALKIERZU* * Paweł Paraponiak 1, Marta Wieczorek-Dąbrowska
WPŁYW TERMINU UBOJU JAGNIĄT NA ICH CECHY TUCZNE, RZEŹNE ORAZ NA JAKOŚĆ POZYSKANEGO EKOLOGICZNEGO MIĘSA* *
Rocz. Nauk. Zoot., T. 42, z. 2 (2015) 207 217 WPŁYW TERMINU UBOJU JAGNIĄT NA ICH CECHY TUCZNE, RZEŹNE ORAZ NA JAKOŚĆ POZYSKANEGO EKOLOGICZNEGO MIĘSA* * Paweł Paraponiak 1, Marta Wieczorek-Dąbrowska 2 1
Wyniki oceny wartości użytkowej krów mlecznych część analityczna
Wyniki oceny wartości użytkowej krów mlecznych część analityczna W Polsce od 2009 roku postępuje proces redukcji pogłowia krów. Według wstępnych danych GUS w grudniu 2014 roku pogłowie krów ukształtowało
Aldona Kawęcka, Jacek Sikora, Jędrzej Krupiński. POLSKIE RODZIME RASY OWIEC Owce rasy czarnogłówka
1 Aldona Kawęcka, Jacek Sikora, Jędrzej Krupiński POLSKIE RODZIME RASY OWIEC Owce rasy czarnogłówka Kraków 2015 Broszura upowszechnieniowa Nr b-3/2015 DYREKTOR INSTYTUTU ZOOTECHNIKI PIB prof. dr hab. Eugeniusz
OCENA CECH TUCZNYCH, RZEŹNYCH ORAZ JAKOŚCI MIĘSA EKOLOGICZNYCH JAGNIĄT RASY SUFFOLK PODDANYCH UBOJOWI W RÓŻNYCH TERMINACH*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 43, z. 2 (2016) 171 181 OCENA CECH TUCZNYCH, RZEŹNYCH ORAZ JAKOŚCI MIĘSA EKOLOGICZNYCH JAGNIĄT RASY SUFFOLK PODDANYCH UBOJOWI W RÓŻNYCH TERMINACH* * Paweł Paraponiak 1, Marta Wieczorek-Dąbrowska
M. Różycki i K. Dziadek
Utworzenie i wykorzystanie linii świń 990 do produkcji tuczników Wiadomości Zootechniczne, R. L (2012), 3: 27 36 Utworzenie i wykorzystanie linii świń 990 do produkcji tuczników Marian Różycki, Krystian
AKTUALNA WARTOŚĆ DIETETYCZNA WIEPRZOWINY
METODYKA BADAŃ AKTUALNA WARTOŚĆ DIETETYCZNA WIEPRZOWINY Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS ul. Ryżowa 90, 02-495 Warszawa MATERIAŁ DO BADAŃ Badaniami objęto 120 tusz wieprzowych
Opłacalność produkcji trzody chlewnej w kraju na tle krajów UE i możliwości jej poprawy
XX Międzynarodowe Targi Ferma Świń i Drobiu Łódź 17-19.02.2017 Opłacalność produkcji trzody chlewnej w kraju na tle krajów UE i możliwości jej poprawy Marian Kamyczek Instytut Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny
OPERACJA OGÓLNOPOLSKA. WYJAZD STUDYJNY OD BACÓWKI DO FABRYKI, DOBRE PRAKTYKI Województwo podkarpackie, r.
OPERACJA OGÓLNOPOLSKA WYJAZD STUDYJNY OD BACÓWKI DO FABRYKI, DOBRE PRAKTYKI Województwo podkarpackie, 29.08 02.09.2017 r. Praktyczne aspekty chowu i hodowli owiec na przykładzie Kołudy Wielkiej Anna Jarzynowska
Systemy opasu bydła mięsnego
.pl Systemy opasu bydła mięsnego Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 10 grudnia 2015 W teorii istnieją 3 systemy opasu bydła mięsnego, a ich dobór zależy od bazy paszowej własnego gospodarstwa, areału
Charakterystyka populacji owiec rasy świniarka Aldona Kawęcka
Charakterystyka populacji owiec rasy świniarka Wiadomości Zootechniczne, R. XLIX (2011), 1: 5 10 Charakterystyka populacji owiec rasy świniarka Aldona Kawęcka Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy,
WYNIKI ODCHOWU ORAZ JAKOŚĆ SUROWCA RZEŹNEGO POZYSKANEGO OD JAGNIĄT UTRZYMYWANYCH NA PASTWISKACH EKOLOGICZNYCH I NAWOŻONYCH MINERALNIE*
Rocz. auk. Zoot., T. 38, z. 2 (2011) 257 267 WYIKI DCHWU RAZ JAKŚĆ SURWCA RZŹG PZYSKAG D JAGIĄT UTRZYMYWAYCH A PASTWISKACH KLGICZYCH I AWŻYCH MIRALI* * P a w e ł P a r a p o n i a k, J o l a n t a P a
Depresja inbredowa i heterozja
Depresja inbredowa i heterozja Charles Darwin Dlaczego rośliny chronią się przed samozapyleniem? Doświadczenie na 57 gatunkach roślin! Samozapłodnienie obniża wigor i płodność większości z 57 gatunków
MODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO. dr hab. Piotr Wójcik. Instytut Zootechniki PIB
MODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO dr hab. Piotr Wójcik Instytut Zootechniki PIB Obecne choroby cywilizacyjne jak zawał serca, czy nowotwory są w większości wywołane
Krajowy program hodowlany dla rasy polskiej czarno-białej
1 Krajowy program hodowlany dla rasy polskiej czarno-białej Cel hodowlany Celem realizacji programu jest odtworzenie i zachowanie bydła mlecznego rasy polskiej czarno-białej w typie dwustronnie użytkowym
Ekonomiczne i organizacyjne problemy chowu owiec na obszarach górskich -korzyści dla rolnictwa i gospodarki regionalnej
Wojewódzki program aktywizacji gospodarczej i ochrony dziedzictwa Karpat Owca Ekonomiczne i organizacyjne problemy chowu owiec na obszarach górskich -korzyści dla rolnictwa i gospodarki regionalnej dr
PROGNOZA REDUKCJI EMISJI GHG W POLSKIM CHOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH DO 2050 R.*
PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY NATIONAL RESEARCH INSTITUTE OF ANIMAL PRODUCTION PROGNOZA REDUKCJI EMISJI GHG W POLSKIM CHOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH DO 2 R.* Jacek Walczak * - Na podstawie opracowania wykonanego
Spis tre ści SPIS TREŚCI
Spis tre ści ROZDZIAŁ I OWCE...11 1. Znaczenie gospodarcze produkcji owczarskiej...11 1.1. Produkcja owczarska na świecie...12 1.2. Produkcja owczarska w Polsce...13 2. Pochodzenie, typy użytkowe i rasy
POGŁOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W II POŁOWIE 2012 R. 1
URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU ul. Jana H. Dąbrowskiego 79, 60-959 Poznań Opracowania sygnalne Data opracowania: luty 2013 Kontakt: e-mail: SekretariatUSPOZ@stat.gov.pl tel. 61 27 98 200, fax 61 27 98 100
Fizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2016 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 08.09.2017 r. Opracowanie sygnalne Fizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2016 r. W 2016 r. uzyskano następujący poziom produkcji podstawowych produktów zwierzęcych:
Żyto hybrydowe KWS LOCHOW w żywieniu trzody chlewnej. dr inż. Tomasz Schwarz
Żyto hybrydowe KWS LOCHOW w żywieniu trzody chlewnej dr inż. Tomasz Schwarz Dotychczasowe opinie na temat żyta jako surowca paszowego Wysoka zawartość alkilorezorcynoli Wysoka zawartość i aktywność inhibitorów
KRYTERIA TECHNICZNE. Strona/Stron: 1/5 Wydanie: 2 Nr egz.: 1 Ważne od: r. Opracował: Sprawdził: Zatwierdził/data:
Strona/Stron: 1/5 Opracował: Sprawdził: Zatwierdził/data: WSTĘP Przedmiot kryteriów Przedmiotem kryteriów są wymagania i badania dotyczące Systemu Jakości Wieprzowiny PQS u producentów żywca wieprzowego
Rola i znaczenie rodzimych ras świń oraz moŝliwości ich ochrony w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich na lata
Rola i znaczenie rodzimych ras świń Wiadomości Zootechniczne, R. XLIV (2006), 4: 9-14 Rola i znaczenie rodzimych ras świń oraz moŝliwości ich ochrony w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa Warszawa, 05.09.2014 r. Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS FIZYCZNE ROZMIARY PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ W 2013 R. 1 W 2013 r. uzyskano następujący poziom produkcji
URZĄD STATYSTYCZNY W GDAŃSKU
URZĄD STATYSTYCZNY W GDAŃSKU OPRACOWANIA SYGNALNE Gdańsk, marzec 2005 r. Pogłowie zwierząt gospodarskich w województwie pomorskim w grudniu 2004 r. Bydło W grudniu 2004 r. pogłowie bydła wyniosło 167,2
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej zrealizowanego na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 3/2018, znak: ŻW.eoz.862.15.2.2018.ek
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2014 Tom 8 Zeszyt 2 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net #21 Dział: Zootechnika Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu ROMAN NIŻNIKOWSKI, GRZEGORZ
Opłacalność produkcji bydła mięsnego
.pl https://www..pl Opłacalność produkcji bydła mięsnego Autor: Elżbieta Sulima Data: 24 grudnia 2015 Produkcja bydła mięsnego to jedna z gałęzi rolnego biznesu. Czy opłacalna? Jeżeli przyjmiemy, że miernikiem
Jaka rasa bydła mięsnego jest najlepsza? Sprawdź, które warto hodować!
.pl https://www..pl Jaka rasa bydła mięsnego jest najlepsza? Sprawdź, które warto hodować! Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 4 lipca 2017 W Polsce użytkowanych jest 15 ras bydła mięsnego. Co roku
R-KSRA. Badanie pogłowia bydła, owiec i drobiu oraz produkcji zwierzęcej WZÓR
nr str. 1 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa www.stat.gov.pl R-KSRA pogłowia bydła, owiec i drobiu oraz produkcji zwierzęcej Pogłowie według stanu w dniu 1 czerwca, 1 grudnia
KONFERENCJA. osiągnięcia i wyzwania. Wdrażanie Krajowej Strategii zrównoważonego użytkowania i ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich:
KONFERENCJA Wdrażanie Krajowej Strategii zrównoważonego użytkowania i ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich: osiągnięcia i wyzwania Balice, 19.10.2017 Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut
INFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
Świnie rasy puławskiej polska hodowla z tradycją
Świnie rasy puławskiej polska hodowla z tradycją Historia Historia rasy świń, znanych obecnie jako rasa puławska, sięga początków XX wieku. Rasa puławska powstała na bazie prymitywnych świń miejscowych,
Stacja Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach. Recenzja rozprawy doktorskiej. pt. ANALIZA CECH MIĘSNYCH WYBRANYCH GRUP KACZEK PEKIN ZE STAD
Poznań, 12.04.2018 dr hab. Mirosław Lisowski Instytuty Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka Stacja Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach 62-035 Kórnik k. Poznania Tel. 61 817-02-25
Czy wprowadzać do stada świnie hybrydowe?
https://www. Czy wprowadzać do stada świnie hybrydowe? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 23 stycznia 2019 Wartość genetyczna jest warunkiem podstawowym do uzyskania wysokiej efektywności stada.
POGŁOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2011 R. 1
URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU Opracowania sygnalne Data opracowania: październik 2011 Kontakt: e-mail: uspoz@stat.gov.pl tel.: 61 2798320; 61 2798325 http://www.stat.gov.pl/poznan POGŁOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH
Dz.U. 1999 Nr 45 poz. 450 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 45 poz. 450 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ z dnia 20 kwietnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia ksiąg i rejestrów zwierząt
847,9 904,6 837,2 873,3 1090, ,2 1071,6 1083, ,00 255,4 293,5 277,8 320,2 350,1 374,9 330,7 403, ,1 566,4 658,6
Produkcja Wartość zwierzęcej produkcji globalnej osiągnęła w 2012 roku 1201,8 mln zł i maleje trzeci rok z rzędu. Drób. Produkcja związana z hodowlą drobiu, czyli realizowana przez gospodarstwa posiadające
Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na produkcję żywca jagnięcego
Tomasz Rokicki 1 Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych SGGW Warszawa Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na produkcję żywca jagnięcego Influence of Polish integration with the European
OCENA WARTOŚCI HANDLOWEJ SZYNEK WIEPRZOWYCH
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. JANA I JĘDRZEJA ŚNIADECKICH W BYDGOSZCZY ZESZYTY NAUKOWE NR 252 ZOOTECHNIKA 37 (2009) 67-72 OCENA WARTOŚCI HANDLOWEJ SZYNEK WIEPRZOWYCH Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy
Nauczycielski Plan Dydaktyczny. Produkcja Zwierzęca klasa 3TR. Nr. Programu 321(05)/T-4,TU, SP/MENiS 2005.02.03. 2. Terminy przeprowadzania zabiegów,
Nauczycielski Plan Dydaktyczny Produkcja Zwierzęca klasa 3TR Nr. Programu 321(05)/T-4,TU, SP/MENiS 2005.02.03 Moduł, dział, temat Zakres treści BYDŁO c.d. 1.Zabiegi pielęgnacyjne u bydła 2.Przyczyny chorób
Wyniki oceny wartości użytkowej krów mlecznych
WYNIKI OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ KRÓW MLECZNYCH Wyniki oceny wartości użytkowej krów mlecznych część analityczna Analitycy rynku mleka podają, że w 2015 roku utrzymywał się proces redukcji pogłowia krów.
Technologie produkcji żywca wołowego
Technologie produkcji żywca wołowego Opas bydła może być prowadzony w różnych warunkach środowiskowych i z różną intensywnością. O wynikach mięsnego użytkowania bydła decyduje szereg czynników, których
PLAN DZIAŁANIA KT 87. ds. Chowu i Hodowli Zwierząt
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 87 ds. Chowu i Hodowli Zwierząt STRESZCZENIE Komitet Techniczny ds. Chowu i Hodowli Zwierząt został powołany przez Polski Komitet Normalizacyjny, którego misją jest sprawne organizowanie
Kiedy krzyżowanie międzyrasowe jest wskazane?
.pl https://www..pl Kiedy krzyżowanie międzyrasowe jest wskazane? Autor: dr hab. inż. Maciej Adamski Data: 9 września 2016 Krzyżowanie międzyrasowe jest powszechnie znaną i stosowaną metodą doskonalenia