WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA JĘZYK POLSKI

Transkrypt

1 WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA JĘZYK POLSKI Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy zestaw zadań zawiera 12 stron (zadania1 22). Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi. 2. Następnie wpisz swój kod. 3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. Wykonuj zadania zgodnie z poleceniami. 4. Rozwiązania zadań zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/ atramentem. Nie używaj korektora. 5. W każdym zadaniu wyboru wielokrotnego wybierz jedną z podanych odpowiedzi i zaznacz ją znakiem X, np.: Czas pracy: 90 minut A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II 6. W zadaniach typu prawda / fałsz lub tak / nie zaznacz właściwe odpowiedzi P / F lub T / N znakiem X, np.: P / F lub T / N 7. W zadaniach na dobieranie do informacji oznaczonych liczbą dobierz informacje oznaczone odpowiednią literą i zaznacz tę literę znakiem X, tak jak w zadaniach wyboru wielokrotnego. 8. W zadaniach z luką wpisz w odpowiednie luki litery lub liczby oznaczające właściwe odpowiedzi. 9. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi. Jeśli się pomylisz, to błędne zaznaczenie otocz kółkiem i wybierz inną odpowiedź, np.: A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II 10. Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 11. Rozwiązując zadania, możesz wykorzystać miejsce opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. Powodzenia!

2 POETA I ŚWIAT Produkuje się ciągle dużo biograficznych filmów o wielkich uczonych i wielkich artystach. Zadaniem ambitniejszych reżyserów jest wiarygodne przedstawienie procesu twórczego, który w rezultacie prowadził do ważnych odkryć naukowych czy powstawania najsłynniejszych dzieł sztuki. [...] Widowiskowe potrafią być filmy o malarzach można odtworzyć wszystkie fazy powstawania obrazu od początkowej kreski do ostatniego dotknięcia pędzla. Filmy o kompozytorach wypełnia muzyka od pierwszych taktów, które twórca słyszy w sobie, aż do dojrzałej formy dzieła rozpisanego na instrumenty. Wszystko to jest w dalszym ciągu naiwne i nic nie mówi o tym dziwnym stanie ducha, zwanym popularnie natchnieniem, ale przynajmniej jest co oglądać i jest czego słuchać. Najgorzej z poetami. Ich praca jest beznadziejnie niefotogeniczna. Człowiek siedzi przy stole albo leży na kanapie, wpatruje się nieruchomym wzrokiem w ścianę albo w sufit, od czasu do czasu napisze siedem wersów, z czego jeden po kwadransie skreśli, i znów upływa godzina, w której nic się nie dzieje... Jaki widz wytrzymałby oglądanie czegoś takiego? Wspomniałam o natchnieniu. Na pytanie, czym ono jest, jeśli jest, poeci współcześni dają odpowiedzi wymijające. Nie dlatego, że nigdy nie odczuli dobrodziejstwa tego wewnętrznego impulsu. Przyczyna jest inna. Niełatwo wyjaśnić komuś coś, czego się samemu nie rozumie. Ja także, pytana o to czasami, istotę rzeczy obchodzę z daleka. Ale odpowiadam w sposób taki: natchnienie nie jest wyłącznym przywilejem poetów czy artystów w ogólności. Jest, była, będzie zawsze pewna grupa ludzi, których natchnienie nawiedza. To ci wszyscy, którzy świadomie wybierają sobie pracę i wykonują ją z zamiłowaniem i wyobraźnią. Bywają tacy lekarze, bywają tacy pedagodzy, bywają tacy ogrodnicy i jeszcze setka innych zawodów. Ich praca może być bezustanną przygodą, jeśli tylko potrafią w niej dostrzec coraz to nowe wyzwania. Pomimo trudów i porażek, ich ciekawość nie stygnie. Z każdego rozwiązanego zagadnienia wyfruwa im rój nowych pytań. Natchnienie, czymkolwiek ono jest, rodzi się z bezustannego nie wiem. [...] Dlatego tak wysoko sobie cenię dwa małe słowa: nie wiem. Małe, ale mocno uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary, które mieszczą się w nas samych i obszary, w których zawieszona jest nasza nikła Ziemia. Gdyby Izaak Newton nie powiedział sobie nie wiem, jabłka w ogródku mogłyby spadać na jego oczach jak grad, a on w najlepszym razie schylałby się po nie i zjadał z apetytem. [...] Poeta również, jeśli jest prawdziwym poetą, musi ciągle powtarzać sobie nie wiem. Każdym utworem próbuje na to odpowiedzieć, ale kiedy tylko postawi kropkę, już ogarnia go wahanie, już zaczyna sobie zdawać sprawę, że jest to odpowiedź tymczasowa i absolutnie niewystarczająca. Więc próbuje jeszcze raz i jeszcze raz, a potem te kolejne dowody jego niezadowolenia z siebie historycy literatury zepną wielkim spinaczem i nazywać będą dorobkiem... [...] Świat, cokolwiek byśmy o nim pomyśleli zatrwożeni jego ogromem i własną wobec niego bezsilnością, rozgoryczeni jego obojętnością na poszczególne cierpienia ludzi, zwierząt, a może i roślin, bo skąd pewność, że rośliny są od cierpień wolne; cokolwiek byśmy pomyśleli o jego przestrzeniach przeszywanych promieniowaniem gwiazd, gwiazd, wokół których zaczęto już odkrywać jakieś planety, już martwe? jeszcze martwe? nie wiadomo; cokolwiek byśmy pomyśleli o tym bezmiernym teatrze, na który mamy wprawdzie bilet wstępu, ale ważność tego biletu jest śmiesznie krótka, ograniczona dwiema stanowczymi datami; cokolwiek jeszcze pomyślelibyśmy o tym świecie jest on zadziwiający. Ale w określeniu zadziwiający kryje się pewna logiczna pułapka. Zadziwia nas przecież to, co odbiega od jakiejś znanej i powszechnie uznanej normy, od jakiejś oczywistości, do której jesteśmy przyzwyczajeni. Otóż takiego oczywistego świata nie ma wcale. Nasze zadziwienie jest samoistne i nie wynika z żadnych z czymkolwiek porównań. Strona 2 z 12

3 Zgoda, w mowie potocznej, która nie zastanawia się nad każdym słowem, wszyscy używamy określeń: zwykły świat, zwykłe życie, zwykła kolej rzeczy... Jednak w języku poezji, gdzie każde słowo się waży, nic już zwyczajne i normalne nie jest. Żaden kamień i żadna nad nim chmura. Żaden dzień i żadna po nim noc. A nade wszystko żadne niczyje na tym świecie istnienie. Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo do roboty. Wisława Szymborska, Poeta i świat. Odczyt noblowski (fragment), Sztokholm Zadanie 1. Czego widz nie dowie się z filmów biograficznych o artystach lub uczonych? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Skąd bierze się twórcza inspiracja. B. Jak przebiega proces tworzenia. C. Co jest efektem pracy twórczej. D. Jakiego materiału użył twórca. Zadanie 2. Poetka pytana o natchnienie istotę rzeczy obchodzi z daleka, ponieważ A. nigdy nie odczuwała weny twórczej. B. nie potrafi wyjaśnić tego zjawiska. C. ważniejsza jest dla niej znajomość reguł tworzenia. D. nie chce zdradzić tajników swojego warsztatu poetyckiego. Zadanie 3. Wisława Szymborska uważa, że natchnieniem obdarzeni są A. wyłącznie poeci. B. ludzie z wyobraźnią. C. jedynie znani artyści. D. wszyscy bez wyjątku. Zadanie 4. Zdaniem poetki, aby być twórczym, należy przede wszystkim A. przestrzegać utartych reguł i zasad. B. analizować wszelkie możliwe rozwiązania. C. dostrzegać nowe problemy i nieustannie pytać. D. mieć wszechstronną wiedzę z określonej dziedziny. Strona 3 z 12

4 Zadanie 5. W jakim celu Wisława Szymborska zadaje pytanie: Jaki widz wytrzymałby oglądanie czegoś takiego? Oceń poprawność poniższych odpowiedzi. 1. Chce, aby słuchacze na nie odpowiedzieli. 2. Zależy jej na podtrzymaniu kontaktu z odbiorcami. 3. Podkreśla w ten sposób własny punkt widzenia. 4. Pragnie wyrazić swoje wątpliwości. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. A. Tylko 1. odpowiedź jest poprawna. B. Wszystkie odpowiedzi są niepoprawne. C. Poprawna jest 2. i 3. odpowiedź. D. Poprawna jest wyłącznie 4. odpowiedź. Zadanie 6. W przytoczonym fragmencie przemówienia Wisława Szymborska daje się poznać jako osoba A. dumna ze swoich dokonań. B. nieustannie poszukująca. C. wszechwiedząca. D. pewna siebie. Zadanie 7. Sens wypowiedzi poetki o życiu jako o bezimiennym teatrze, na który mamy wprawdzie bilet wstępu, ale ważność tego biletu jest [...] ograniczona dwiema stanowczymi datami, najlepiej objaśnia przysłowie A. Śmierci nie czekaj, lepiej uciekaj. B. Jedna droga do życia, a tysiąc do śmierci. C. Śmierć choćby w miodzie, zawsze jest gorzka. D. Pamiętaj, człowiecze, że cię niedługo na świecie. Zadanie 8. Przeczytaj zamieszczony fragment. Następnie dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych. Jednak w języku poezji, gdzie każde słowo się waży, nic już zwyczajne i normalne nie jest. Żaden kamień i żadna nad nim chmura. Żaden dzień i żadna po nim noc. A nade wszystko żadne niczyje na tym świecie istnienie. Strona 4 z 12

5 Z zacytowanego tekstu wynika, że poezja rodzi się z A. niepowtarzalności doświadczeń. B. poczucia kompetencji i wiedzy. C. łączenia tego co racjonalne z duchowym. D. potrzeby odkrywania własnego wnętrza. Zadanie 9. Który fragment najlepiej ilustruje podobieństwo między wysiłkiem poety a trudem Syzyfa? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo do roboty. B. Poeta, jeśli jest prawdziwym poetą, musi ciągle powtarzać sobie nie wiem. C. Próbuje jeszcze raz i jeszcze raz, a potem dowody jego niezadowolenia z siebie nazywać będą dorobkiem. D. Człowiek od czasu do czasu napisze siedem wersów, z czego jeden po kwadransie skreśli. Zadanie 10. Która z wypowiedzi na temat twórczości Wisławy Szymborskiej jest zgodna z jej opinią na temat tworzenia? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Stroma droga sztuki nigdy się nie kończy, nad już zdobytym wznosi się szczyt jeszcze wyższy. (J. Przyboś) B. Widać jest odporna i na sukces, i na ludzką głupotę, skoro potrafi ofiarować nam ten moralny rentgen naszego ludzkiego świata. (S. Heaney) C. Nie jesteśmy w stanie opisać jej zjawiska, gdyż zwyczajnie nie nadążamy za jej gwałtowną poetycką ewolucją. (S. Barańczak) D. Szczęśliwy naród, który ma poetę i w trudach swoich nie kroczy w milczeniu. (C. Miłosz) Zadanie 11. W języku poezji [...] każde słowo się waży wyraź własnymi słowami refleksję kryjącą się w zacytowanym zdaniu. Strona 5 z 12

6 INTERPUNKCJA I SEMANTYKA Kiedy mówimy, możemy dzielić wypowiedź za pomocą akcentu, intonacji, rytmu, tempa mowy. Piszący natomiast ma do dyspozycji tylko znaki graficzne. Pełnią one w języku pisanym kilka bardzo ważnych funkcji: ułatwiają zrozumienie tekstu, zapewniając mu jednoznaczność, oraz jego właściwe wygłoszenie. [...] Polski system interpunkcyjny nazywany jest systemem składniowym, ponieważ najważniejszą rolę odgrywa w nim struktura zdania. Znaki przestankowe sygnalizują więc charakter wypowiedzenia (oznajmienie, pytanie, wykrzyknienie), wzajemny stosunek części zdania i zdań składowych, zaznaczają tekst główny i poboczny, tekst własny i cytowany. [...] Przepisy interpunkcyjne są albo bezwzględnie obowiązujące (niestety większość), i te zdecydowanie nakazują lub zakazują, albo fakultatywne (wtedy możemy zastosować dany znak interpunkcyjny lub nie, możemy wybrać ten lub inny znak). Jerzy Podracki, Nowy słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania, Warszawa Zadanie 12. W tabeli zapisano zdania odnoszące się do interpunkcji. Oceń ich prawdziwość. Wybierz T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, albo N (nie) jeśli jest fałszywe Znaki przestankowe służą do uporządkowania zapisu tak, aby tekst stał się zrozumiały i przejrzysty dla czytającego. Reguły interpunkcyjne w większości pozwalają na dowolne stosowanie znaków przestankowych. W języku polskim podstawą poprawnego stosowania znaków interpunkcyjnych jest opanowanie zasad składniowych. T N T N T N Zadanie 13. W którym miejscu trzeba postawić w zdaniu znak interpunkcyjny, aby przekazać jednoznaczną informację, że kierowca powinien kontynuować jazdę? Wybierz właściwą odpowiedź i zamaluj kratkę z odpowiednią literą. A B C D W tym (A) miejscu (B) stać (C) nie można (D) proszę jechać. Zadanie 14. Oceń prawdziwość poniższych zdań, wybierając P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie fałszywe). Wybierz właściwą odpowiedź i zaznacz kratkę z odpowiednimi literami Kropka jest znakiem oddzielającym, służącym do zamykania myśli. P F Kropka jest znakiem emocji, sygnalizującym stany uczuciowe mówiącego. P F Strona 6 z 12

7 KROPKA Kropka nie jest szczęśliwa. Przeraża ją możliwość różnych interpretacji. Anna Świrszczyńska, Kropka, [w:] tejże, Wybór wierszy. Warszawa Zadanie 15. Tytułowa kropka nie jest szczęśliwa, ponieważ A. kończy nudną wypowiedź. B. nie rozumie intencji autora. C. może być różnie odczytana. D. boi się niezrozumienia. Zadanie 16. Konstrukcja utworu Anny Świrszczyńskiej została oparta na A. personifikacji umownego znaku. B. monologu podmiotu lirycznego. C. wykorzystaniu zabawnej gry słów. D. adaptacji artykułu hasłowego. Zadanie 17. W którym wypowiedzeniu znak interpunkcyjny sygnalizuje stanowczość? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Kropka... B. Kropka. C. Kropka! D. Kropka? Zadanie 18. Przyporządkuj poszczególnym związkom frazeologicznym ich właściwe znaczenia. 1. być w kropce 2. dobrnąć do kropki 3. postawić kropkę nad i a. dopowiedzieć myśl do końca, wypowiedzieć się Strona 7 z 12 b. wyczerpać temat, powiedzieć wszystko, co się miało do powiedzenia c. znaleźć się w trudnej, skomplikowanej sytuacji, w trudnym położeniu

8 Wskaż właściwe przyporządkowanie. Wybierz odpowiednią odpowiedź spośród podanych. A. 1a, 2c, 3b. B. 1b, 2a, 3c. C. 1c, 2a, 3b. D. 1c, 2b, 3a. KALIGRAF 1 Jeżeli sporządzi kleju ponad miarę i przez niedbalstwo da mu zbutwieć, niechaj odprawi pokutę 50 razy. Jeśli nie zachowa w czystości poszytu 2, a w równym stopniu księgi, z której przepisuje, i obu ich we właściwym czasie nie schowa ani też będzie uważał na litery o podobnym brzmieniu, akcenty oraz znaki przestankowe, ma odprawić pokutę 130 razy. Jeśli ktoś będzie zapamiętywał to, co napisane w księdze, z której przepisuje, i przepisywał z pamięci, pozostanie w odosobnieniu na 3 dni. Jeśli ktoś odczyta więcej, niż jest napisane w księdze, z której przepisuje, ma spożywać posiłki tylko suche. Jeśli nie będzie przestrzegał wskazówek naczelnego kaligrafa, pozostanie w odosobnieniu na 2 dni. Jeśli naczelny kaligraf będzie rozdzielał prace powodowany jakimś afektem lub nie przygotuje dobrze pergaminu, a także wszystkich przyborów do oprawy ksiąg, tak żeby nic nie zmarnowało się z rzeczy potrzebnych do tej pracy, poza odprawieniem pokuty 150 razy, będzie ukarany odosobnieniem. Na podstawie: Janina Czerniatowicz, Książka grecka, średniowieczna i renesansowa, Wrocław kaligraf człowiek uprawiający sztukę starannego i estetycznego pisania, często również zdobionego artystycznie 2 poszyt tu: powstający rękopis Zadanie 19. Prawa autorskie twórcy naruszy ten kaligraf, który A. nie będzie uważał na litery o podobnym brzmieniu, akcenty oraz znaki przestankowe. B. nie przygotuje dobrze pergaminu, a także wszystkich przyborów do oprawy ksiąg. C. odczyta więcej, niż jest napisane w księdze, z której przepisuje. D. nie będzie przestrzegał wskazówek naczelnego kaligrafa. Strona 8 z 12

9 Zadanie 20. Kaligraf, który należycie nie zadbał o oryginał książki, A. odprawiał 130 razy pokutę. B. przebywał w odosobnieniu 3 dni. C. spożywał tylko suche posiłki. D. odprawiał pokutę 150 razy. Zadanie 21. Język tekstu wyróżnia się przede wszystkim A. obecnością wielu niezrozumiałych archaizmów. B. rytmem wywołanym podobieństwem składniowym. C. występowaniem czasowników w trybie rozkazującym. D. częstym użyciem terminologii naukowej. Zadanie 22. Czy we współczesnym stechnicyzowanym i skomputeryzowanym świecie jest miejsce dla poezji? Rozważ problem w rozprawce. Pamiętaj, że Twoja praca nie powinna być krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca. Strona 9 z 12

10 Strona 10 z 12

11 Brudnopis Strona 11 z 12

12 Strona 12 z 12