Potencjały i uwarunkowania rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych gminy Sosnowica

Transkrypt

1 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Instytut Nauk o Ziemi Zakład ad Geografii Regionalnej Prof. dr hab. Marian Harasimiuk, Prof. dr hab. Andrzej Świeca mgr Renata Krukowska mgr Andrzej Tucki Potencjały i uwarunkowania rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych gminy Sosnowica

2

3 UŜytkowanie terenu 1. Sosnowica pod względem zalesienia zdecydowanie przewyŝsza średnią krajową; tereny leśne zajmują około 45% powierzchni całej gminy (fragmenty kompleksu Lasów Parczewskich 2. torfowiska i bagna Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego zaliczone są (obok Bagien Biebrzańskich, torfowisk w dorzeczu Narwi i kompleksu Imielity Ług w Parku Krajobrazowym Lasy Janowskie) do najcenniejszych i najmniej przekształconych ekosystemów w skali Europy wg Europejskiego Biura UNESCO (D. Urban 2005). 3. spośród 67 jezior Pojezierza na obszarze Gminy Sosnowica znajduje się 8 jezior (12%) -Białe Sosnowickie, Czarne Sosnowickie, Tomaszne (Domaszne), Skomielno, Zagłębocze, Cycowe, Zienkowskie, Gumienek

4 Zjawiska wodne - stawy 1.stawy na północ i północny-wschód od wsi Sosnowica; do największych naleŝą; Hetman, Anielski, Kłoda, Jedlina, 2.stawy w Libiszowie: Morskie Oko, Kościuszko, Racławice, Stawy Giewont, 3.stawy na południe od wsi Sosnowica: Nowy, Stary, Zbiornik, Podkowa, 4.stawy na południe od wsi Pieszowola: Głęboki, Horodyszcze i inne. - łącznie ponad 14 zbiorników

5 Warunki bioklimatyczne Analizowany obszar wyróŝnia się pod względem warunków insolacyjnych. Usłonecznienie rzeczywiste, czyli liczba godzin z odkrytą tarczą słoneczną, osiąga na terenie Polesia wartości najwyŝsze w Polsce (B.M. Kaszewski 2005). Rzeczywiste sumy usłonecznienia przekraczają 1650 godzin w roku, czyli średnio około 4,5 godz. dziennie. Najwięcej godzin z odkrytą tarczą słoneczną notuje się w okresie lata średnio powyŝej 650 godz.

6 Gminy atrakcyjne turystycznie Ź r ó d ł o: Tucki (2007)

7 WYNIKI BADAŃ atrakcyjność turystyczna gmin MIERNIKI ATRAKCYJNOŚCI CI SMAT (0,394 0,147) Ź r ó d ł o: Tucki (2007)

8 Tabela 2. Zbiorcza kwalifikacja syntetycznego miernika atrakcyjności turystycznej (SMAT) gmin regionu lubelskiego Wielkość miernika >0,211 0,148 0,211 0,084 0,147 <0,084 Klasa atrakcyjności ci bardzo atrakcyjne atrakcyjne przeciętnie atrakcyjne mało atrakcyjne Liczba gmin 28 ( Urszulin, Sosnowica, Uścimów) Rys. Syntetyczny miernik atrakcyjności turystycznej (SMAT) gmin regionu lubelskiego Ź r ó d ł o: Tucki (2007)

9 inwentaryzacja analiza wiodących form turystyki/ analiza rynku ocena potencjału turystycznego perspektywy rozwoju/ zarys idei produktu turystycznego Strategiczne dokumenty planistyczne Ź r ó d ł o: opracowanie własne

10

11 Zagospodarowanie turystyczne Baza noclegowa - cztery obiekty w tym dwa całoroczne, (Centrum Szkoleniowo-Rekreacyjne Dworek Kosciuszki i dworek Rybakówka w Libiszowie) oraz dwa sezonowe (Szkolne Schronisko MłodzieŜowe w Szkole Podstawowej w Sosnowicy oraz Ośrodek Wczasowy Spółdzielni Gminnych Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Lublinie nad Jeziorem Zagłębocze); - łącznie dysponowały one 244 miejscami noclegowymi, z czego aŝ 94% stanowią miejsca w obiektach sezonowych. W obiektach tych w roku 2006 udzielono noclegów; - Ośrodek Wypoczynkowy Gminnych Spółdzielni Samopomoc Chłopska z wewnętrznym polem biwakowym i kempingowym.

12 Ocena funkcji turystycznej 1. wskaźnik nasycenia bazą turystyczną wyraŝony liczbą miejsc noclegowych przypadających na 1 km2 powierzchni całkowitej wskaźnik Charvata 1,42 (dla województwa lubelskiego 0,76, dla Polski 1,84); 2. intensywności ruchu turystycznego wyraŝony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na mieszkańców stałych wskaźnik Schneidera 610 (dla województwa lubelskiego 258, dla Polski 459); 3. funkcji turystycznej (1) wyraŝony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na 1 km2 powierzchni całkowitej wskaźnik Deferta 9,4 (dla województwa lubelskiego 22,5, dla Polski 56,0); 4. funkcji turystycznej (2) wyraŝony liczbą turystycznych miejsc noclegowych pomnoŝony przez 100, przypadających na liczbę ludności miejscowej wskaźnik Baretje a i Deferta 9,3 (dla województwa lubelskiego 0,87, dla Polski 1,5)

13 Infrastruktura paraturystyczna 1. Szlak Centralny Pojezierza Łęczyńsko- Włodawskiego (niebieski) wiodący z Włodawy przez Pieszowolę, Sosnowicę, wokół Jeziora Czarnego, Orzechów, Załucze Stare, Świerszczów do Urszulina. Szlak historyczno-przyrodniczy Sosnowica-Jamniki Nałęcz jest czarnym szlakiem o długości 10km z Sosnowicy przez Górki, kurhan Szwedzka mogiła i Łąki Zienkowskie do Jamnik, tu łączy się z czerwonym szlakiem turystycznym PTTK. 2. ścieŝki przyrodniczo-dydaktyczne: ŚcieŜka przyrodnicza Poleskiego Parku Narodowego Perehod o długości około 5 km, wiodąca przez stawy pieszowolskie do schronu ornitologicznego. ŚcieŜka edukacyjno-przyrodnicza Borek długość trasy 2400 m wiedzie przez zróŝnicowane drzewostany oraz siedliska leśne. trasę rowerową po Lasach Parczewskich Szlakiem Dzikiej Przyrody (2004 r.). Trasa o długości około 42 km rozpoczyna się ona w Parczewie (parking przy Bazylice Mniejszej), a kończy się w Sosnowicy. Koniec ścieŝki rowerowej jest jednocześnie początkiem ścieŝki dydaktycznej Borek

14 Identyfikacja oraz charakterystyka wiodących form turystyki w gminie Sosnowica - najwaŝniejszą obecnie formą turystyki jest turystyka weekendowa zarówno wypoczynkowa, jak i krajoznawcza oraz kwalifikowana. (turystyka weekendowa naleŝy do form turystyki wyodrębnianych na podstawie kryterium motywacji, a nie kryterium długości pobytu) -Turystyka aktywna to wszystkie formy wypoczynku wymagające wysiłku fizycznego - turystyka rowerowa, Ŝeglarska, kajakowa, wspinaczkowa, jeździectwo itd. Turystyka aktywna naleŝy do najdynamiczniej rozwijających się, która to tendencja powinna nadal utrzymywać się ze względu na swoje ścisłe powiązanie z występującymi trendami społecznymi (m.in. wzrost aktywności kierowania własnym Ŝyciem, dąŝenie do prowadzenia zdrowszego trybu Ŝycia i wzrost świadomości ekologicznej). Wiodącą rolę wśród turystyki aktywnej w Sosnowicy odgrywają jeziora rekreacyjne: Białe Sosnowickie wykorzystane jest do hodowli ryb, przeznaczone na łowisko Gospodarstwa Rybackiego Polesie. Baza noclegowa - dworek Rybakówka w Libiszowie. Obecnie jest zakładana stadnina. Czarne Sosnowickie posiada pole namiotowe urządzone przez Nadleśnictwo w Sosnowicy. Tomasznie/Domasznie ma urządzone pole namiotowe/działki letniskowe. Brzegi jeziora są dostępne i piaszczyste (rekreacja) Skomielno jest wykorzystywane jako łowisko szczupako-linowe dzierŝawione przez firmę DODO z Lublina. Zagłębocze, (brzeg na całym obwodzie stanowi piaszczysta plaŝa, dno jeziora jest twarde, woda I/II klasy czystości), Infrastruktura: ośrodek wypoczynkowy Spółdzielni Gminnych Spółdzielni Samopomoc Chłopska, pole namiotowe urządzone przez Urząd Gminy w Sosnowicy; działki rekreacyjne

15 Identyfikacja oraz charakterystyka wiodących form turystyki w gminie Sosnowica - turystyka kulturowa.- turystyki związanej z historią obszaru i jej śladami w postaci zabytków; turystyki związanej ze sławnymi ludźmi, obejmującej podróŝe po muzeach biograficznych, miejscach pamięci, pomnikach; turystyki związanej z kulturą ludową i działalnością kulturalną, opartej o tradycje rękodzieła ludowego; obszar gminy Sosnowica wchodzi w skład strefy przenikania kultur.

16 Perspektywy oraz moŝliwości rozwoju form turystyki ocena moŝliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica Mocne strony malownicze o złoŝonej genezie jeziora, które stanowią główną atrakcję turystyczną gminy. Jest ich w sumie 8, przy czym 3 z nich (Zagłębocze, Białe Sosnowickie i Skomielno) mają II klasę czystości; stawy rybne zgrupowane w 4 kompleksach koło Sosnowicy, Pieszowoli i Libiszowa. Występuję ponad 30 gatunków ryb, takŝe bobry i wydry oraz 157 gatunków ptaków, w tym 135 lęgowych. Teren całej gminy objęty Międzynarodowym Rezerwatem Biosfery Polesie Zachodnie ; 68% obszaru gminy jest prawnie chroniona w granicach Poleskiego Parku Narodowego, Poleskiego Parku Krajobrazowego i Poleskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu o wyjątkowo wysokich walorach przyrodniczych. funkcja wspomagająca dla budowy produktu turystycznego w gminie Sosnowica. Mogą stanowić atrakcje dla wycieczek szkolnych wnosząc do tradycyjnego programu nauczania (np. biologii) dodatkowy aspekt dydaktyczno-poznawczy. Rezerwat stanowić moŝe atrakcyjne zaplecze dla rozwoju turystyki kwalifikowanej (np. obozy ornitologiczne, plenery fotograficzne). szlaki piesze i rowerowe; obiekty o wysokich wartościach kulturowych i typowych tylko dla tego regionu; atrakcyjne miejsca pod zabudowę letniskową, na obszarze gminy Sosnowica wydzielono 690 działek, z tego 446 w Lejnie (Lejno-wieś i Lejno- Zamłyniec, okolice Jeziora Zagłębocze), 203 działki w Nowym Orzechowie (okolice jezior: Zagłębocze i Domaszne) i 41 działek w Starym Orzechowie (okolice jezior: Skomielno i Domaszne) koło Łowieckie nr 70 Sokół z siedzibą w Sosnowicy; kultowanie tradycji kulturalnych i ludowych (Ludowy Zespół Śpiewaczy Hetmanki.

17 Perspektywy oraz moŝliwości rozwoju form turystyki ocena moŝliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica Słabe strony Emigracja ludzi młodych i przedsiębiorczych z powodu braku miejsc pracy. Saldo migracji w kolejnych latach okresu było ujemne osiągając w skrajnym przypadku (rok 2001) wielkość minus 38 (w 2006 roku wskaźnik ten wynosił minus 19). Aktywność gospodarcza mieszkańców gminy Sosnowica jest niewielka. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON wynosi 126, co daje średnio 48,1 jednostki gospodarcze na 1000 mieszkańców. Brak lokali gastronomicznych i mała ilość punktów obsługi turystycznej. W gminie Sosnowica znajduje się restauracja w Dworku Kościuszki i bar oraz obiekty małej gastronomii nad Jeziorem Zagłębocze. Do Ośrodka SGS SCh przylega sezonowy zespół handlowo-gastronomiczny (stołówka, kawiarnia na plaŝy). W gminie Sosnowica punkt IT nie funkcjonuje. Rolę IT pełni Gminny Ośrodek Kultury. Gmina ze względu na swoje walory przyrodniczo-krajobrazowe i w stosunku do licznych gospodarstw rolnych, posiada zbyt małą ilość gospodarstw agroturystycznych. Aktualnie znajdują się tu 4 gospodarstwa agroturystyczne, oferujące łącznie zrzeszone w NadbuŜańskim Stowarzyszeniu Agroturystycznym z siedzibą w Woli Uhruskiej: Zagroda w Górkach, Zagroda Poleska w Sosnowicy Dwór, Agroturystyka z pawiem w Sosnowicy i u Państwa Mikulskich w Sosnowicy. Pogarszający się stan nawierzchni dróg gminnych; Brak strategii rozwoju turystyki w gminie; Brak aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego.

18 Perspektywy oraz moŝliwości rozwoju form turystyki ocena moŝliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica Szanse przyciągnięcie kapitału wewnętrznego i zewnętrznego (zwłaszcza w zakresie bazy noclegowej); moŝliwość z korzystania ze środków i dotacji z Unii Europejskiej; tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczenie bezrobocia; wykorzystanie potencjału wykształconej młodzieŝy; Rozwój agroturystyki; Wzrost popytu zewnętrznego na ofertę turystyczno-wypoczynkowego gminy w ciągu roku. Promocja gminy i jej walorów przyrodniczo-krajobrazowych. Dynamika przyrostu turystów.

19 Perspektywy oraz moŝliwości rozwoju form turystyki ocena moŝliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica ZagroŜenia brak skutecznej promocji walorów przyrodniczo-krajobrazowych i turystycznych gminy. niekontrolowany rozwój turystyki. brak wspólnej polityki w zakresie ochrony środowiska (gospodarka odpadami). dewastacja środowiska naturalnego gminy. silna konkurencja innych miast i gmin w przyciąganiu inwestycji zewnętrznych. Szybki rozwój sąsiednich gmin (Ludwin, Urszulin).

20 STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYTKI NA LATA Obszaru priorytetowego 1 - Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności Obszaru priorytetowego 2 - Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki Obszaru priorytetowego 3 - Wsparcie marketingowe Obszaru priorytetowego 4 - Kształtowanie przestrzeni turystycznej

21 Wsparcie rozwoju turystyki w programach operacyjnych na lata PO Innowacyjna Gospodarka Regionalnych Programów Operacyjnych 3. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 4. PO Rozwój Polski Wschodniej 5. PO Infrastruktura i Środowisko 6. PO Kapitał Ludzki + PO Rozwój Obszarów Wiejskich (w ramach Wspólnej Polityki Rolnej)

22 PO Rozwój Polski Wschodniej(1) Priorytet I. Nowoczesna gospodarka Działanie I.4. Promocja i współpraca Projekty m.in. wspólne kampanie promocyjne dla przyciągnięcia inwestorów i turystów Priorytet II. Wojewódzkie ośrodki wzrostu Działanie II.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej Projekty m.in. z zakresu budowy i modernizacji infrastruktury konferencyjno-wystawienniczo-targowej

23 PO Rozwój Polski Wschodniej(2) Priorytet III. Infrastruktura transportowa Działanie III.2. Trasy rowerowe Kompleksowy projekt mający na celu stworzenie podstawowej infrastruktury związanej z obsługą ruchu rowerowego. Projekt obejmujący swym zasięgiem 5 województw Polski Wschodniej, składać się będzie z dwóch komponentów: budowa i oznakowanie ścieŝek rowerowych o utwardzonej nawierzchni (głównie na terenie miast), które umoŝliwią bezpieczne przemieszczanie się po mieście oraz połączą miejsca kluczowe z punktu widzenia ruchu rowerowego (dworce kolejowe, autobusowe, parkingi, atrakcje turystyczne), a takŝe bezpiecznie wyprowadza ruch rowerowy poza obszar miejski. Wytyczanie i oznakowanie tras rowerowych na terenie pozamiejskim gdzie z uwagi na środowisko naturalne nie jest wskazane połoŝenie nawierzchni bitumicznej lub betonowej. Uzupełniająco wsparciem zostaną objęte działania polegające na budowie i montaŝu podstawowej infrastruktury towarzyszącej tj. stojaków na rowery, wiat postojowych, wiat widokowych, itp.

24 Na co mogą być wydane pieniądze w skali lokalnej?

26

28 Kompozycja produktu turystycznego gminy Sosnowica Produkt turystyczny (idea) uwarunkowania/elementy składowe środki i formy promocji Logo/znak markowy produktu proponowana forma realizacji Sosnowica kraina z wędką - wody powierzchniowe stanowią 6% pow. gminy; stawy skupione w 4 duŝe kompleksy, - 8 jezior o duŝej przydatności rekreacyjnej - obszary do zainwestowania: strefy brzegowe akwenów, zaplecze wędkarskie - zawody wędkarskie - informacja w Lubelskim Związku Wędkarskim? ZAWODY WĘDKARSKIE Edukacyjna Sosnowica - bliskość PPN, elementów kulturowych (Skansen i cerkiew w Holi), ośrodki edukacyjne (Muzeum PPN w Załuczu Starym i Urszulinie) - tradycyjne rzemiosło ludowe i kultura ludowa - organizacja Zielonych Szkół; - edukacja ekologiczna - propozycje ścieŝek dydakt.? ZIELONE SZKOŁY - obszary do zainwestowania: Sosnowica aktywna - kąpielisko i pole namiotowe nad jez. Czarnym; budowa ścieŝek rowerowych, szlaków konnych (sąsiedztwo istniejącego juŝ Poleskiego szlaku konnego); - obszary do zainwestowania: zagospodarowanie brzegowe terenów jeziornych dla rekreacji, gastronomia, wyznaczanie szlaków rowerowych. (szlak powinien był wyposaŝony w małą infrastrukturę - miejsca wypoczynkowe, spójne graficznie tablice informacyjne z mapami i logo szlaku. Szlaki rowerowe powinny prowadzić drogami o utwardzonej powierzchni o niskim natęŝeniu ruchu samochodowego. ) - tablice informacyjne na granicy gminy, festiwale letnie i imprezy w tzw. Długie Weekendy - organizacja rajdów rowerowych; Sosnowica stolicą rowerów Pojezierza? TURYSTYKA WYPOCZYNKOWA, WEEKENDOWA Ź r ó d ł o: opracowanie własne

29 Podstawa planowych działań koncepcji rozwoju gospodarki turystycznej w gminie: - analiza uwarunkowań przyrodniczych, społecznych, ekonomicznych i prawnych rozwoju turystyki; - określenie barier rozwojowych i moŝliwych konfliktów przestrzennych i funkcjonalnych; - koncepcja przestrzenna rozwoju i funkcjonowania zjawisk turystycznych; - strategia rozwoju turystyki jako dokumentu planistycznego - powołanie lokalnego menedŝera turystyki: - opracowanie koncepcji obsługi ruchu turystycznego, - udzielanie pomocy finansowo-prawnej mieszkańcom zainteresowanym podejmowaniem działań proturystycznych, - badanie i monitoring lokalnego rynku turystycznego, - współpraca z sąsiadującymi gminami, - organizacja i prowadzenie banku danych produktów turystycznych.

30 Argumenty, które pozwalają przypisać duŝą rolę samorządom lokalnym w rozwoju turystyki: *reforma administracyjna i decentralizacja zadań rozwoju lokalnego w tym lokalnej gospodarki turystycznej; *w wyniku procesów transformacji, samorząd gminny posiada osobowość prawną, która sprawia Ŝe stał się on podmiotem gospodarowania, podejmującym decyzje na własny rachunek i odpowiedzialność; *obecność gospodarki rynkowej wymusza na władzach samorządowych jako na animatorach procesów rozwojowych, stwarzanie warunków przyjaznych do stabilnego, harmonijnego rozwoju gospodarczego, w tym pozyskiwanie prywatnych inwestorów; *konkurencyjność - jako jedna z właściwości gospodarki rynkowej, wymusza na gminach podejmowanie efektywniejszych procesów zarządzania, a z drugiej strony przyczynia się do pobudzania współpracy międzygminnej; *następuje wzrost świadomości i toŝsamości regionalnej/lokalnej społeczeństwa, które przejawiają się ich aktywnością w sferze społeczno-ekonomicznej i kulturowej

31