Motywująca rola. w procesie kształcenia

Transkrypt

1 Motywująca rola oceniania szkolnego w procesie kształcenia

2 MIEJSKI OŚRODEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI w KONINIE ul. Sosnowa Konin tel/fax lub sekretariat@modn.konin.pl CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE ul. Sosnowa Konin tel/fax lub cdn@cdnkonin.pl

3 Program: Motywacja i jej rodzaje Strategie sprzyjające uczeniu się uczniów Ustalenia terminologiczne Pułapki i wady oceniania sumującego Miejsce oceniania w procesie kształcenia Akty prawne związane z ocenianiem Zasady oceniania wspierającego rozwój ucznia

4 Motywacja Motywacja jest to stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. Zdaniem psychologów motywacja w dużym stopniu nabywana jest wraz z rozwojem człowieka.

5 Motywacja wewnętrzna nie może stworzyć wystarczającej i stabilnej podstawy nauki szkolnej w ogóle, a program nauczania w szczególności. [ ] Wzmocni orientację na działania przynoszące natychmiastową satysfakcję, a nie na wartości. Przeciwnie niż twierdzą niektórzy psychologowie, wewnętrznie motywowani uczniowie nie są trwale umotywowani. Niektóre elementy programu zainteresują ich, inne nie; czasami będą się uczyć, czasami nie. W konsekwencji uczniowie, którzy polegają wyłącznie namotywacji wewnętrznej, skłonni sąbagatelizować dużą część szkolnych obowiązków. Dlaczego zatem uczniowie ciężko pracują? [ ] Uczniowie podzielają przekonanie twórców programu, że jest on potrzebny i wartościowy. Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa 2002

6 Motywowanie uczniów do nauki Motywowanie uczniów polega na wyszukiwaniu i stosowaniu sposobów, którymi nauczyciel zdołałby zachęcić uczniów do zaakceptowania celów pracy w klasie i uczenia się określonych tymi celami wiadomości i umiejętności niezależnie od tego, czy praca ta sprawia uczniom przyjemność i czy podjęliby ją, gdyby nie musieli. Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa 2002

7 Motywacja do nauki Motywacja do nauki -tendencja ucznia do przyjmowania uczenia się jako istotnego i sensownego procesu, który prowadzi do osiągnięcia określonego celu. Jest to przede wszystkim reakcja poznawcza, która nadaje sens wszystkim czynnościom związanym z przyswajaniem wiedzy i opanowaniem określonych umiejętności.

8 motywacjawewnętrzna motywacja zewnętrzna

9 Rodzaje motywacji Motywacja wewnętrzna: -angażowanie się w określone działania dla nich samych, -dla osobistej przyjemności czerpanej z ich wykonywania, np. zaspokojenie własnej ciekawości, osiągnięcie wyznaczonego celu, ambicje, itp. Motywacja zewnętrzna: -polega na wykonywaniu zadań nie w celu uzyskania wewnętrznej satysfakcji płynącej z samego działania, -ale po to, by uzyskać jakieś nagrody, np. stopnie.

10 Motywacja do nauki: 1.Orientacja na uczenie się 2.Orientacja na opanowanie materiału

11 Motywacja do nauki Orientacja na uczenie się Nacisk położony na dydaktyczne zadania szkoły; co uczniowie powinni wynieść z lekcji, na myślenie i rozumienie bardziej niż na odtwórcze wypełnianie zeszytów ćwiczeń i formułowanie poprawnych odpowiedzi. Uczniowie uczą się i rozwiązują problemy korzystając ze wskazówek nauczyciela Uczenie się Przetwarzanie informacji, nadawanie znaczeń, rozumienie aż do opanowania wiadomości i umiejętności

12 Motywacja do nauki Orientacja na opanowanie materiału Nacisk położony na wykonanie zadania i przyswojenie konkretnej partii materiału. uczniowie korzystają ze strategii powierzonych, porównują to do wykonywania pracy. lęk przed porażką, frustrację i niepokój spadek wiary we własne możliwości Wykonanie Demonstrowanie, wykorzystanie wiadomości i umiejętności po tym, jak zostały przyswojone

13 Nauczyciel, który chce, aby jego uczniowie czynili postępy w nauce, musi wykształcić u swoich uczniów, tzw. strategie generujące uczenie się: uczeń ma nabywać nową wiedzę w wyniku twórczego i samodzielnego dochodzenia do niej, ma poszukiwać i odkrywać z jednoczesnym zaangażowaniem osobistym. Uczeń -autor procesu uczenia się, ponoszący za niego odpowiedzialność.

14 Większość nauczycieli : traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie umie, nauczyciel z prawdziwego zdarzenia: stara się zapomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć. Albert Einstein

15 Motywowanie do nauki Zadaniem nauczyciela ma być: wskazanie swoim uczniom, jak mają się uczyć! aby uczeń zrozumiał, że klasa jest przede wszystkim miejscem, w którym uczy się i nabywa nowe wiadomości i umiejętności, które mają podnieść jakość jego życia, a nie tylko sprawić, że otrzyma dobre stopnie na świadectwie.

16 Strategie sprzyjające uczeniu się uczniów

17 Nauczyciel jako wzór demonstruje zainteresowanie uczeniem się wykazuje zainteresowanie bieżącymi wydarzeniami i wiedzą ogólną związaną z nauczanym przedmiotem, odwołuje się do przeczytanych książek, obejrzanych filmów, przykładów zastosowań z życia codziennego, dzieli się z uczniami swoimi przemyśleniami po to, aby pokazać im, jak: -wykształceni ludzie rozumieją, co dzieje się w ich życiu -i potrafią przewidywać skutki swoich zachowań - reagować na zachowania innych ludzi.

18 Zmniejszanie napięcia Motywacja do nauki rozwija się najlepiej, gdy uczniowie ukierunkowani są na cel (nie paraliżuje ich lęk) Prawo do popełniania błędów-etap drogi prowadzącej do sukcesu. Nie może istnieć kultura rywalizacji uczeń boi się mówić o błędach. Na pierwszym miejscu należy stawiać nauczanie i uczenie się, a nie ocenę wykonania zadania. (Oceniamy postępy i wyciągamy wnioski z błędów, nie możemy dopuścić, by uczniowie śmiali się z pomyłek kolegów). Tworzymy atmosferę sprzyjającą uczeniu się!

19 Wzbudzanie zainteresowania Zaciekawienie stanowi siłę napędową uczenia się. Stymulowanie ciekawości może polegać na: zadawaniu intrygujących pytań, wzbudzaniu kontrowersji tworzenie atmosfery napięcia ujawnianiu sprzeczności Bardzo ważny jest początek lekcji!

20 Ocenianie jako jedna ze strategii motywujących uczniów

21 Ocenianie uczniów Proceswyrażania opinii o uczniach za pomocą stopni lub ocen opisowych, zarówno sporadycznie, jak i co kwartał lub przy końcu roku szkolnego. (W. Okoń) Informacja o wyniku kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku. (B. Niemierko) Diagnoza postępów ucznia w procesie kształcenia, jasny obraz tego, czego dzieci nie umieją i dlaczego nie umieją oraz jakie błędy sam (nauczyciel) popełnia. (D. Fontana)

22 Ocena i ocenianie Ocenajest możliwa na podstawie wcześniej ustalonych kryteriów i norm, na podstawie przyjętej skali wartości(wyrażona w postaci stopnia szkolnego, opinii, znaków graficznych, niewerbalnie, itd.) Ocenianie-postępowanie, czynności, dzięki którym nauczyciel poznaje uczniów, w wyniku czego wydaje o nich sądy, odwołując się do ustalonych kryteriów.

23 Cele oceniania: diagnozowanie słabych i mocnych stron ucznia, słabych i mocnych stron stosowanych metod nauczania, dokumentowanie tego, co uczeń wie, rejestracja tempa postępów w nauce, porównywanie uczniów, selekcja pod kątem przyszłej edukacji.

24 Funkcje oceniania: dydaktyczna -ocena miernikiem wyników ucznia, jego osiągnięć, społeczna-wskazanie pozycji ucznia w klasie i czynnik kształtujący jego relacje z grupą, wychowawcza-oddziaływanie na uczucia i wolę ucznia. Kopaczyńska I., Ocenianie szkolne wspierające rozwój ucznia, Impuls, Kraków 2004.

25 Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są pedagogicznie błahe: 1. Stopnie są tylko symbolami. 2. Najważniejsze wyniki są nieuchwytne, nie można ich więc ani wycenić, ani ustopniować. 3. Ocena nauczyciela jest mniej ważna dla ucznia niż jego własna samoocena. 4. Stopnie nie pozwalają poprawnie przewidzieć późniejszych osiągnięć. 5. Powinno się oceniać szkoły, a nie uczniów.

26 Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są niepotrzebne, gdyż: 1. Stopnie nieskutecznie motywują do rzeczywistych osiągnięć w kształceniu się. 2. Gdy uczniowie opanują wszystko, co powinni, nic nie pozostaje do różnicowania za pomocą stopni. 3. Stopnie przetrwały w szkołach głównie dlatego, że nauczyciele tkwią w tradycyjnych sposobach działania.

27 Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są szkodliwe, gdyż: 1. Niskie stopnie mogą zniechęcać mniej zdolnych uczniów do wysiłku. 2. Stopnie powodują, że dla niektórych uczniów porażka jest nieunikniona. 3. Niektórzy rodzice stosują kary wobec uczniów za niskie stopnie i nieodpowiednie nagrody za wysokie stopnie. 4. Stopnie stanowią uniwersalne wzorce dla wszystkich uczniów, mimo ogromnych różnic indywidualnych między nimi.

28 Długa lista zarzutów pod adresem oceniania za B. Niemierką: Stopnie są szkodliwe, gdyż: (cd.) 5. Stopnie podkreślają wspólność celów wszystkich uczniów, a zniechęcają do indywidualnych celów uczenia się. 6. Stopnie nagradzają konformizm i karzą za twórczość. 7. Stopnie zachęcają do rywalizacji, a nie do współpracy. 8. Naleganie na wysokie stopnie prowadzi niektórych uczniów do oszustw. 9. Stopnie bardziej pasują do nauczania przedmiotowego niż do edukacji humanistycznej, skoncentrowanej na dziecku. Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, WSiP, Warszawa 1997.

29 PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty serii, wynikające z kolejności uzyskiwania informacji: 1. Efekt pierwszeństwa pierwsze wrażenie. 2. Efekt świeżości ostatnie wrażenie. 3. Efekt kontrastu to, co silnie odróżnia. 4. Efekt kontekstu świeżość i kontrast. 5. Efekt aureoli etykieta prymusa. 6. Efekt diabelski przeciwny aureoli.

30 PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty kulturowe wynikające z wpływu norm społecznych na oceniającego: 1. Efekt płci. 2. Efekt etniczny. 3. Efekt optymizmu. 4. Efekt negatywizmu. 5. Efekt nastroju.

31 PUŁAPKI OCENIANIA SZKOLNEGO Efekty niedostatku informacji: 1. Efekt potwierdzania utrzymywanie wbrew faktom wcześniej powziętych opinii. 2. Efekt ostrożności trzymanie się środka skali. 3. Efekt pośpiechu wynika z braku czasu lub wygody. Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, WAiP, Warszawa 2007.

32 Miejsce oceniania w procesie kształcenia Uczymy, żeby oceniać czy oceniamy, żeby uczyć?

33 Ocenianie nie jest etapem kończącym pracę ucznia, ale powinno mieć : postać procesu rozłożonego w czasie, przeplatanego autorefleksją i wykorzystywaniem informacji zwrotnych w dążeniu do celu. wspiera ucznia w dążenia do samorealizacji, szansę na rozwój samodzielności i umiejętności stwierdzania o etapach osiągniętych umiejętności.

34 Jak powinno przebiegać ocenianie? Planowanie procesu nauczania (uczenia się) analizowanie efektów uczenie się ocenianie komunikowanie efektów Stawianie stopni szkolnych jest przeceniane, a udzielanie użytecznych rad i uczenie się są niedoceniane. Black P., Wiliam D., Inside the black box,1998.

35 Rozwojowa funkcja oceniania Ocenianie jest nieodłączną częścią procesu kształcenia. Może stać się instrumentem dynamizującym procesy uczenia siępod warunkiem, że motywuje ucznia do pracy, wspomaga i ukierunkowuje jego rozwój. Każdy człowiek (dziecko i dorosły), który podejmuje trud uczenia się, potrzebuje INFORMACJI ZWROTNEJ o swoich osiągnięcia i czynionych postępach.

36 Informacja Zwrotna zawiera cztery elementy: 1. Wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia [+ +]. 2. Odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia [ ]. 3. Wskazówki w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę [ Δ ]. 4. Wskazówki w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej [ ].

37 Praktyczne sposoby przekazywania IZ uczniom: klasyczny komentarz do pracy ucznia; różne kolory długopisu dla każdego elementu IZ, co pozwala uniknąć powtarzania instrukcji, czego dotyczą poszczególne części komentarza; ustalenie z uczniami, aby pozostawiali określone miejsce w pracy na komentarz nauczyciela; forma tabeli zawierająca kryteria i miejsce do wpisania wskazówek;

38 umowne znaki i komentarz obok kryteriów do pracy; korzystanie z elektronicznej formy przekazania IZ, np. z funkcji recenzja w pakiecie aplikacji biurowych; ustna, czteroelementowa informacja zwrotna nauczyciela dla ucznia;

39 informacja zwrotna koleżeńska otrzymana od innego ucznia i zawierająca co najmniej dwa elementy: wskazanie tego, co jest dobre w pracy oraz błędów i braków; informacja zwrotna ucznia dla samego siebie, informacja zwrotna ucznia dla samego siebie, czyli samoocena uświadomienie sobie mocnych stron pracy i niedociągnięć w niej

40 W początkowej fazie stosowania IZ można ograniczyć się do metody: Dwie gwiazdy, jedno życzenie, która polega na: dwóch docenieniach jednej wskazówki

41 Stawianie stopni szkolnych jest przeceniane, a udzielanie użytecznych rad i uczenie się są niedoceniane.

42 Bibliografia: Black P., Harrison C., Lee C., Marshall B., Wiliam D., Jak oceniać, aby uczyć?, Civitas, Warszawa Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa Niemierko B., Ocenianie szkolne bez tajemnic, WSiP, Warszawa Sterna D., Ocenianie kształtujące w praktyce, Civitas, Warszawa Sterna D., Uczę (się) w szkole, CEO, Warszawa Uczę w klasach młodszych,pod red.d. Sterny, CEO, Warszawa 2015.