PL B BUP 14/11. KAROL WĘGLARZY, Cieszyn, PL MAŁGORZATA BEREZA, Bielsko-Biała, PL WUP 06/14. rzecz. pat.

Transkrypt

1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. A23K 1/14 ( ) A23K 1/18 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Mieszanka ziół (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 14/11 (73) Uprawniony z patentu: ZAKŁAD DOŚWIADCZALNY INSTYTUTU ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU BADAWCZEGO GRODZIEC ŚLĄSKI SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWEDZIALNOŚCIĄ, Grodziec Śląski, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 06/14 (72) Twórca(y) wynalazku: KAROL WĘGLARZY, Cieszyn, PL MAŁGORZATA BEREZA, Bielsko-Biała, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Andrzej Rygiel

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest mieszanka ziół polecana do stosowania w żywieniu krów mlecznych jako dodatek procentowy do mieszanki treściwej, wpływająca na wzrost zawartości krzemu biodostępnego, wapnia i fosforu w mleku krowim. Zioła zawierają różnorodne substancje czynne, składniki mineralne w postaci makro i mikroelementów, pierwiastków śladowych oraz związków chemicznych o znaczeniu odżywczym regulującym procesy trawienne, związki działające antybiotycznie i stymulująco. Wśród nich znajdują się także związki o działaniu aromatycznym, wpływające na poprawę smakowitości paszy i zwiększające tym samym jej pobranie, a więc przyczyniające się do wzrostu produktywności. Wśród ziół chętnie stosowanych przez hodowców w paszach dla zwierząt znajdują się: mięta pieprzowa, jeżówka purpurowa, rumianek pospolity, nagietek lekarski, skrzyp polny, pokrzywa zwyczajna, koper włoski, ostropest plamisty. Od dawna znane było też korzystne działanie ziół na metabolizm zwierząt. Stwierdzono, ze wyciąg wodny i alkoholowy z kozłka lekarskiego działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego oraz żółciopędnie i wiatropędnie, pobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego zwiększając łaknienie. Pozytywne skutki podawania mieszanki ziołowej krowom mlecznym zawierającej rumianek pospolity (20%), krwawnik pospolity (15%), pokrzywę zwyczajną (15%), rzepik pospolity (15%), babkę lancetowatą (10%), dziurawiec zwyczajny (10%) i przywrotnik pasterski (15%) potwierdzają badania, w których stwierdzono korzystne efekty w postaci wzrostu wydajności i poprawy jakości mleka krów oraz produktów mlecznych. Mieszanka ziół w suchej postaci, według wynalazku, charakteryzuje się tym, że stanowi ona co najmniej 1% dodatku do paszy treściwej i w suchej postaci zawiera w swoim składzie od 10 do 30% wagowych melisy lekarskiej, od 10 do 30% wagowych kozłka lekarskiego, od 5 do 20% wagowych krwawnika lekarskiego, od 10 do 60% skrzypu polnego, od 10 do 30% pokrzywy lekarskiej, od 10 do 30% rdestu ptasiego i od 10 do 20% rumianku pospolitego. Zaletą mieszanki ziół według wynalazku jest uzyskanie wzrostu stężenia biodostępnego krzemu, wapnia i fosforu, które to wpływają korzystnie na skład mleka i produktów mlecznych, takich jak masło i twaróg, szczególnie w zakresie ich składu mineralnego, to jest poziomu krzemu biodostępnego, wapnia i fosforu, pierwiastków mających znaczenie w procesie kalcyfikacji, przeciwdziałających osteoporozie, działających przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo u ludzi. Poniżej podano przykładowe składy mieszanki ziół. P r z y k ł a d I. Mieszanka ziół optymalna pod względem uzyskania zawartości krzemu biodostępnego, wapnia i fosforu w mleku krowim. Mieszanka ziół w suchej postaci złożona z: Melisa lekarska 20% Kozłek lekarski 20% Krwawnik pospolity 10% Skrzyp polny 15% Pokrzywa lekarska 15% Rdest ptasi 10% Rumianek pospolity 10% P r z y k ł a d II. Mieszanka ziół o dopuszczalnej zawartości składników, pozwalająca uzyskać zalecaną zawartości krzemu biodostępnego, wapnia i fosforu w mleku krowim. Melisa lekarska 10% Kozłek lekarski 10% Krwawnik pospolity 10% Skrzyp polny 40% Pokrzywa lekarska 10% Rdest ptasi 10% Rumianek pospolity 10% Skład mieszanki ziół uzyskano doświadczalnie przeprowadzając doświadczenie na 64 krowach mlecznych rasy holsztyno - fryzyjskiej przydzielonych do grup doświadczalnych metodą analogów pod

3 PL B1 3 względem odmiany rasowej, liczby laktacji, dnia laktacji i wydajności mlecznej. W okresie doświadczenia, który trwał 84 dni, wszystkie krowy otrzymywały do woli mieszaninę pełnodawkową o składzie podanym w tabeli 1. T a b e l a 1 Skład i wartość pokarmowa mieszaniny pełnodawkowej (TMR) Rodzaj surowca Skład w (%) Kiszonka z kukurydzy 48 Lucerna kiszona młoda 7,5 Kiszonka z traw 7,5 Młóto świeże 16 Kiszone gniecione ziarno kukurydzy 4 Mieszanka treściwa B 12 Makuch rzepakowy 1 Kukurydza śruta 2 Śruta poekstrakcyjna sojowa 2 Zwartość w 1 kg s.m. Energia netto NEL MJ 7,11 Białko ogólne g 178,09 Białko użyteczne nbo g 165,59 Białko UDP g 32,26 Wapń g 7,85 Fosfor g 2,07 Krzem g 0,0033 Wapń/Fosfor 3,8:1 Różnice w żywieniu pomiędzy grupami polegały tylko na tym, że grupa kontrolna (I) otrzymywała mieszaninę pełnodawkową z udziałem mieszanki treściwej A bez udziału ziół, skład której podano w tabeli 2. Natomiast grupa doświadczalna II otrzymywała mieszaninę pełnodawkową z udziałem mieszanki treściwej B zawierającej 1% mieszanki ziołowej, o składzie podanym w tabeli 3, grupa III otrzymywała mieszaninę pełnodawkową z udziałem mieszanki treściwej C zawierającej 3% mieszanki ziołowej, a grupa IV otrzymywała mieszaninę pełnodawkową z udziałem mieszanki treściwej D zawierającej 5% mieszanki ziołowej. Komponenty T a b e l a 3. Skład mieszanki treściwej (%). Mieszanka treściwa A B C D Makuch rzepakowy 17,5 17,5 17,5 17,5 Pszenica śruta Soja śruta Jęczmień śruta Kreda pastewna Kwaśny węglan sodu 2,5 2,5 2,5 2,5 Blatin TMR - MIX Drożdże piwne 2,5 2,5 2,5 2,5 Sól pastewna 0,5 0,5 0,5 0,5 Mieszanka ziołowa

4 4 PL B1 T a b e l a 4. Skład procentowy mieszanki ziół suszonych optymalny pod względem uzyskania zawartości krzemu biodostępnego, wapnia i fosforu w mleku krowim Komponenty Udział w mieszance w % Melisa lekarska 20 Kozłek lekarski 20 Krwawnik pospolity 10 Skrzyp polny 15 Pokrzywa lekarska 15 Rdest ptasi 10 Rumianek pospolity 10 Podawaną mieszankę ziół pobrano do analiz chemicznych i oznaczono w niej według AOAC suchą masę, zawartość białka, tłuszczu, włókna surowego, popiołu, substancji bezazotowych wyciągowych oraz zawartość krzemu, wapnia i fosforu. Z próbki mieszanki ziołowej wyekstrahowano olejek eteryczny metodą ekstrakcji z parą wodną, oznaczono jego zawartość procentową. Sporządzono cztery różne mieszanki treściwe A, B, C i D z różnym poziomem dodatku mieszanki ziołowej. Codziennie kontrolowano ilość mleka nadojonego od poszczególnych krów w grupach, a próbki mleka do badań pobierano w okresie wstępnym oraz w 28, 56 i 84 dniu doświadczenia od każdej krowy - łącznie od 64 krów - podczas udojów próbnych. W 84 dniu doświadczenia z pobranych prób mleka od każdej krowy wykonano metodą tradycyjną masło i twaróg. Wyniki badań Średnie dzienne pobranie mieszaniny pełnodawkowej pasz TMR w okresie całego doświadczenia wynosiło: w grupie I 49,37 kg, w grupie II 49,02 kg, w grupie III 47,76 i grupie IV 48,35 kg. Natomiast pobranie mieszanki ziołowej pomiędzy grupami było zróżnicowane. W okresie całego doświadczenia grupa II pobrała średnio dziennie 78,40 g, grupa III 229,10 g i grupa IV 386,83 g mieszanki ziołowej. Pobranie składników pokarmowych w poszczególnych grupach było zbliżone. 3% dodatek mieszanki ziołowej w grupie III wpłynął istotnie na wzrost dziennej wydajności, a 5% dodatek mieszanki ziołowej okazał statystycznie wysoko istotny wpływ na wzrost dziennej wydajności mlecznej krów w grupie IV. Zastosowanie mieszanki ziołowej spowodowało statystycznie istotny wzrost krzemu w surowicy krwi w grupie II i wysoce istotny w grupie III i IV w stosunku do grupy kontrolnej (Tabela 5). Podobny wzrost stwierdzono w zawartości fosforu. Natomiast zawartość wapnia w surowicy krwi okazała się wysoce istotna pomiędzy grupa I i IV oraz istotna pomiędzy grupa I i III. Uzyskane wyniki wykazują, że zastosowanie mieszanki ziołowej wpłynęło korzystnie na zwiększenie zawartości krzemu, fosforu, a także wapnia w surowicy krwi. T a b e l a 5. Zawartość składników mineralnych w mg/kg w surowicy krwi w 84 dniu doświadczenia - średnio z 16 krów w grupie Wyszczególnienie Grupy I II III IV SEM Krzem (Si) 0,0506ABa 0,0659ab 0,0730B 0,0769Ab 0,004 Fosfor (P) 82,93AB 87,48a 99,32B 100,68Aa 3,161 Wapń (Ca) 266,71Aa 270,68 281,22a 290,00A 9,182 A,B - wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się między sobą wysoce istotnie (p<=0,01) a,b - wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się między sobą istotnie (p<=0,05) W tabeli 6 przedstawiono zawartość składników mineralnych w mleku krów w 84 dniu doświadczenia w grupach I, II, III i IV oraz w okresach doświadczenia. Uzyskane wyniki zawartości krzemu

5 PL B1 5 biodostępnego w mleku krów wykazały wysoko istotny wzrost jego zawartości w grupie III i IV oraz istotny w grupie II w stosunku do grupy kontrolnej. Najwyższy wzrost jego poziomu odnotowano w grupie IV (o 0,3712 mg). W grupie II i grupie IV stwierdzono wysoce istotny wzrost fosforu w stosunku do grupy kontrolnej. Natomiast różnica w poziomie zawartości fosforu pomiędzy grupą I i II była nieistotna. Porównanie zawartości wapnia w mleku krów w grupach wykazało wyższą zawartość tego pierwiastka w grupach II, III i IV niż w grupie I. Wzrost zawartości wapnia w mleku krów grupy IV był wysoko istotny i grupy III istotny w stosunku do grupy doświadczalnej. T a b e l a 6. Zawartość składników mineralnych w mleku (mg/kg) w 84 dniu doświadczenia (średnio z 16 krów w grupie) Wyszczególnienie Grupy I II III IV SEM Krzem (Si) 0,2938ABa 0,3430ab 0,3654B 0,3712Ab 0,085 Fosfor (P) 1413,52AB 1442, ,11B 1646,42AB 23,00 Wapń (Ca) 1324,72Aa 1334, ,16a 1438,80A 21,073 A,B - wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się między sobą wysoko istotnie (p<=0,01) a,b - wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się między sobą istotnie (p<=0,05) Mleko uzyskane od krów grupy IV, w której skarmiano 5% dodatek mieszanki ziołowej charakteryzowało się najlepszą przydatnością technologiczną a uzyskane z niego masło i twaróg najkorzystniejszym składem, wartością odżywczą oraz profilem kwasów tłuszczowych. Wykonane próby fermentacyjne mleka surowego wykazały wysoko istotny spadek gl1 pomiędzy grupami IV a grupą I oraz wysoko istotny wzrost gl2 i S2 pomiędzy grupą I a grupami IV. Podobnie wysoko istotne wyniki uzyskano dla próby fermentacyjnej mleka. Porównanie wyników próby Schema wykazało wysoko istotny spadek jej wartości w grupach IV w stosunku do grupy I. Ocena organoleptyczna masła wytworzonego z mleka krów poszczególnych grup wykazała istotny wzrost ocenianych parametrów w kolejnych grupach doświadczalnych IV w stosunku do grupy kontrolnej (I), przy czym najwyżej ocenione zostało masło grupy IV. Stwierdzono wysoko istotny spadek zawartości wody w maśle w grupach IV w porównaniu do I oraz istotny wzrost zawartości tłuszczu i suchej masy beztłuszczowej w kolejnych grupach wraz ze wzrostem w dawce suchej mieszanki ziół. Odnotowano również wysoko istotne obniżenie ph plazmy w grupach IV w porównaniu do grupy I. Poziom diacetylu oraz aldehydu octowego w maśle grupy IV wzrastał wysoko istotnie w stosunku do wyników uzyskanych dla masła grupy I. W tłuszczu masła stwierdzono wysoko istotne obniżenie zawartości kwasów krótko i średnio nasyconych w maśle z mleka krów grup IV w stosunku do masła wykonanego z mleka krów grupy I, oraz wysoko istotny wzrost zawartości procentowej długołańcuchowych jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w maśle grupy IV i grupy I. Podobnie zawartość procentowa CLA wzrosła w grupach IV wysoko istotnie o 1,07% odpowiednio w porównaniu z jego zawartością w maśle grupy I. Uzyskano również obniżenie poziomu cholesterolu w maśle grupy IV w porównaniu do wyników jego zawartości w maśle grupy I o 92,04 mg/100 g tłuszczu oraz obniżenie wolnych kwasów tłuszczowych o 0,80 milieq/cm 3 w maśle grupy IV. Uzyskane wyniki zawartości składników mineralnych w twarogu wykazały istotny wzrost zawartości krzemu biodostępnego w mleku grupy IV o 0,290 mg/kg odpowiednio. Istotny wzrost zawartości fosforu, najwyższy w twarogu grupy IV o 22,38 mg/kg w porównaniu do ich zawartości w twarogu grupy I. Podobnie w twarogu grup doświadczalnych było większe stężenie wapnia, najwyższe w porównaniu z grupą I w twarogu grupy IV o 9,04 mg/kg. W twarogu grup IV stwierdzono wysoko istotny wzrost kappa kazeiny, beta kazeiny alfa laktoglobuliny i istotny wzrost alfa kazeiny i beta globuliny, najwyższe w twarogu grupy IV. Stwierdzono również wysoko istotny wzrost zawartości procentowej kwasów krótko i średnio nasyconych oraz długołańcuchowych jedno- i wielonienasyconych, najwyższy w twarogu grupy IV. Procentowa zawartość CLA i cholesterolu była wysoko istotnie wyższa w twarogu grup IV niż w twarogu grupy

6 6 PL B1 Zastrzeżenie patentowe Mieszanka ziół w suchej postaci, znamienna tym, że stanowi ona co najmniej 1% dodatku do paszy treściwej i zawiera w swoim składzie od 10 do 30% wagowych melisy lekarskiej, od 10 do 30% wagowych kozłka lekarskiego, od 5 do 20% wagowych krwawnika lekarskiego, od 10 do 60% skrzypu polnego, od 10 do 30% pokrzywy lekarskiej, od 10 do 30% rdestu ptasiego i od 10 do 20% rumianku pospolitego. Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)