OPIS PATENTOWY 01.III.1968 (P ) 03.IIL1967 Niemiecka. Republika. Federalna

Transkrypt

1 POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA te, RJ?r ^ a ^ ^j $J OPIS PATENTOWY Patent dodatkowy do patentu KI. 47c,13/22 Zgłoszono: 01.III.1968 (P ) URZĄD PATENTOWY PRL Pierwszeństwo: Opublikowano:. 03.IIL1967 Niemiecka Republika Federalna 3».XIL1972 MKP F16d 13/22 CZYTELNIA Patentowego Właściciel patentu: Fichtel und Sachs Aktiengesellschaft, Schweinfurt (Niemiec ka Republika Federalna) Sprzęgło cierne Przedmiotem wynalazku jest sprzęgło ciemię, o ma łych wymiarach poosiowych. Znane są sprzęgła, w których łożysko wyłączające znajduje się w znacznie większej odległości od tarczy podstawowej aniżeli sprężyna membranowa. Wewnętrz ny pierścień łożyska wyłączającego połączony jest z wewnętrznym obrzeżem sprężyny membranowej za po mocą tulęi łączącej, której zawinięte obrzeże zazębia się z wewnętrzną częścią sprężyny membranowej. Dłu gość takiego układu mierzona wzdłuż jego osi jest znacz na, co sprawia znaczne trudności przy jego stosowaniu. Celem wynalazku jest wyeliminowanie powyższych niedogodności i opracowanie układu sprzęgła o małych wymiarach poosiowych. Tego rodzaju układ sprzęgła pożądany jest szczególnie wówczas, gdy sprzęgło ma być zastosowane w układzie szeregowym silnik spalinowy hydrauliczny zmiennik momentu przekładnia zmiano wa, pomiędzy hydraulicznym zmiennikiem momentu a przekładnią zmianową ponieważ w takim przypadku wbudowanie samego tylko hydraulicznego zmiennika momentu powoduje znaczne wydłużenie konstrukcji. Zgodnie z wynalazkiem zadanie to zostało rozwiąza ne przez zastosowanie sprzęgła ciernego, składającego się z wału wejściowego, połączonego z tarczą podsta wową oraz z wału wyjściowego, tarczy sprzęgła z przy legającą do tarczy podstawowej pierwszą powierzchnią cierną, z obudowy sprzęgła umieszczonej na tarczy pod stawowej, dociskowego pierścienia połączonego z obu dową sprzęgła i przylegającego do drugiej powierzchni ciernej tarczy sprzęgła, z membranowej sprężyny z przylegającym zewnętrznym obrzeżem do obudowy sprzęgła, a środkową częścią do pierścienia dociskowe go oraz z osiowo przesuwnego łożyska wyłączenia z ele mentem wyłączającym i wyposażonego zgodnie z wyna lazkiem w ogranicznik skoku łączący sprężynę membra nową z pierścieniem dociskowym oraz w element za bezpieczający. Istotną zaletą wynalazku jest to, że zewnętrzny pier ścień łożyska wyłączenia pozostaje w kontakcie z wew nętrznym obrzeżem sprężyny membranowej również i wówczas, gdy obudowa sprzęgła jest odłączona od tar czy podstawowej. Ma to znaczenie z tego powodu po nieważ w praktyce sprzęgło wykonuje się bez tarczy podstawowej. Ponieważ łożysko wyłączenia jest stałe połączone ze sprężyną membranową, to wmontowanie całości sprzęgła i łożyska wyłączenia zostaje znacznie ułatwione. Wewnętrzne obrzeże sprężyny membranowej jest w znany sposób podzielone promieniście ułożonymi szcze linami. Sprzężenie końcówek wewnętrznych promieni stych występów sprężyny membranowej z zewnętrznym pierścieniem łożyska wyłączenia następuje za pośrednic twem osadzonego na zewnętrznym pierścieniu łożyska elementu zabezpieczającego połączonego z pierścieniem łożyska, przy czym na zewnętrznym obwodzie pierście nia znajdują się rowki, w które wchodzą wewnętrzne końce występów sprężyny membranowej. Dalsze zmniejszenie poosiowych wymiarów konstruk cyjnych osiąga się dzięki połączeniu tarczy dociskowej z obudową sprzęgła za pomocą płaskich sprężyn usta

2 66871 wionych stycznie do osi sprzęgła. Sprężyny te mogą być ustawione na zewnątrz sprężyny membranowej w ten sposób, że ich wymiary poosiowe i przestrzeń działania nie dodają się do wymiarów i skoku poosiowego sprę żyny membranowej. Wynalazek jest bliżej omówiony na przykładzie wy konania przedstawionego na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia osiowy przekrój układu sprzęgła według wynalazku, fig. 2 widok układu sprzęgła w kierunku" strzałki I na fig. 1, fig. 3 częściowy widok w kie runku strzałki II na fig.< 2, fig. 4 przekrój wzdłuż li nii IV IV na fig. 3, fig. 5 częściowy widok w kie runku strzałki V na fig. 2, fig. 6 częściowy widok w kierunku strzałki V na fig. 2. Na fig. 1 przedstawiono część obudowy 10 sprzęgła, która umocowana jest za pomocą kołnierza 11 na nie przedstawionym na rysunku silniku lub obudowie hy draulicznego zmiennika momentu. Z silnikiem względ nie hydraulicznym przetwornikiem momentu połączony jest wejściowy napędzający wał 14. Na wale 14 osadzo na jest podstawowa tarcza 16, koła zamachowego, na której zamontowane jest sprzęgło 18 służące do przeno szenia napędu z tarczy 16 na wał 19, stanowiący vmx\ napędzający dla skrzyni przekładniowej, do której na- Ifży obudowa 10. Sprzęgło 18 zawiera wytłoczoną z blachy obudowę sprzęgła 20, która przymocowana jest do tarczy podsta wowej 16 za pomocą śrub 22 przechodzących poprzez otwory mocujące 24. Pomiędzy obudową sprzęgła 20, a tarczą podstawową 16 znajduje się: sprzęgłowa tarcza 26 z pierścieniową płytą 30 przynitowaną do kołnierza tarczy 28 osadzonej przesuwnie, lecz bez możliwości obrotu na wale 19 za pomocą wpustów klinowych 29 i pierścieniem 32 z obustronnie nałożoną okładziną 34 i 36, pierścień dociskowy 48 osadzony na obudowie sprzęgła 20 przesuwnie lecz nieobrotpwo, membranowa sprężyna 40, opierająca się swym zewnętrznym obrze żem 42 o obudowę sprzęgła 20 a środkową częścią 44 przylegającą do wystającego- żebra 46 pierścienia doci skowego 38, przy czym membranowa sprężyna na swej wewnętrznej części 48 posiada sprężynujące występy 50 oddzielone od siebie promieniście ułożonymi szczeli nami. Membranowa sprężyna 40 dociska pierścień 38 do okładziny 36 sprzęgłowej tarczy 26 powodując przyci śnięcie okładziny 34 do płaszczyzny przyłożenia 52 pły ty podstawowej 16. W wyniku tego sprzęgłowa tarcza 26 połączona zostaje z tarczą 16 oraz z dociskowym pierścieniem 38 osadzonym na zamachowej tarczy 15 i obudowie sprzęgła 20. Moment obrotowy poprzez na pędzający wał 14 zostaje przeniesiony na sprzęgłową tarczę 26 a z niej na napędzany wał 19. Aby przerwać sprzężenie pomiędzy sprzęgłową tarczą 26 a tarczą 16 należy przesunąć w lewo przedstawione* na fig. 1 sprężynujące występy 50, co spowoduje, że membranowa sprężyna 40 przestanie naciskać dociskowy pierścień 46. Przesunięcie sprężynujących występów 50 w lewo jest możliwe ponieważ ich końcówki 54 znajdują się w rowku pierścieniowym 56 zewnętrznego pierście nia 58 łożyska wyłączenia 60. Zewnętrzny pierścień 58 połączony jest z wewnętrznym pierścieniem 64, za po mocą wieńca kulek 62. Tuleja 66 osadzona jest na prze suwnej łożyskowej tulei 68 należącej do obudowy 10 skrzynki zmianowej. Jeżeli tuleja 66 (z fig. 1) przesu nięta zostanie w lewo, to zabrane zostaną również i sprężynujące występy 50 w wyniku działania elementu zabezpieczającego 70 zewnętrznego pierścienia 58. Dzię ki temu ustanie docisk membranowej sprężyny 40 na pierścień dociskowy 38 i przerwane 'zostanie sprzężenie 5 pomiędzy tarczą 16 a wałem 19. Zawieszenie dociskowego pierścienia 38 na obudowie sprzęgła 20 następuje za pomocą płaskich sprężyn 72. Płaskie sprężyny 72 zamocowane są jak to przedstawio no na fig. 1 i fig. 2 na promienistych występach dociskowego pierścienia 38 za pomocą nitów 76, a z drugiej strony jak to przedstawiono na fig. 2 zamocc*- wane są na obudowie sprzęgła 20 za pomocą nitów 78. Położenia występów 74 i miejsc nitowania 78 na obudo wie są tak ustawione względem siebie, że płaskie- sprę- 15 żyny 72 leżą w zasadzie w płaszczyźnie prostopadłej do osi sprzęgła. W obudowie sprzęgła znajdują się wykonane współ osiowo z nitami 76 wycięcia 80. Na zewnątrz umiesz czone są w odstępach co 120 stopni trzy płaskie sprę- 20 żyny. Sworznie 22 za pomocą których zamocowana jest obu dowa sprzęgła na tarczy podstawowej umieszczone są również jak to wynika z fig. 2 na okręgu w odstępach od siebie co 60 stopni. 25 Na tarczy 16 znajdują się czopy ustalające 84, które przechodzą przez otwory ustalające 86 obudowy 20 i w ten sposób ustalają jej położenie względem tarczy pod stawowej 16. Jeżeli przedstawione na fig. 1 sworznie 22 byłyby osa- 30 dzone luźno, to membranowa sprężyna 40 zostałaby zlu zowana. Ponieważ sprężyna umocowana jest na obudo wie sprzęgła 20, to powoduje ona przesunięcie docisko wego pierścienia 38 w prawo, co powoduje nadmierne odkształcenie płaskich sprężyn 72, za pomocą których 35 dociskowy pierścień 38 zamocowany jest na tarczy 16 i obudowie 20. Układ sworzni ograniczników skoku przedstawiono szczegółowo na fig. 3 i fig. 4, gdzie sworznie 88 są za nitowane w obudowie 20 sprzęgła w miejscach, gdzie 40 wykonano dla nich specjalne osadzenia pod nity 90. Trzony 92 znajdują się w otworach 94 wykonanych w dociskowym pierścieniu 38, przy czym otwory wykona ne w tym pierścieniu mają większą średnicę aniżeli trzony sworzni. Sworznie te posiadają główki 96 współ- 45 pracujące z dociskowym pierścieniem 38. Do momentu gdy sprzęgło 18 jeszcze nie jest połą czone za pomocą gwintowanych sworzni 22 z tarczą 16, membranowa sprężyna 40 znajdująca się pomiędzy obu dową sprzęgła 20 i dociskowym pierścieniem 38 dociska 50 pierścień 38 w ten sposób, że jest on zabierany przez główki 96 sworzni. Długość ograniczających sworzni 88 jest tak dobrana, że uniemożliwia deformację płaskich sprężyn 72. Sworznie ograniczające skok spełniają również inną 55 funkcję. Gdyby przed montażem sprzęgła 18 na tarczy 16. membranowa sprężyna 40 mogła się całkowicie roz prężyć, to wewnętrzne końce 54 sprężynujących wystę pów 50 tak dalece odsunęłyby się w prawo, a w wyniku tego oddaliłyby się od osi sprzęgła, że wyskoczyłyby z 60 pierścieniowego rowka 56. W takim przypadku łożysko wyłączenia 60 zostałoby uwolnione. Zastosowane ogra niczające skok sworznie 88 posiadają takie wymiary, że końce 54 występów 50 nawet wówczas nie mogą wyjść z pierścieniowego rowka 56t gdy zwintowane sworznie są zluzowane. W ten sposób osiągnięto to, że łoży-

3 66871 sko 60 wyłączenia jeszcze przed zmontowaniem sprzęgła na tarczy 16 tworzy ze sprzęgłem 18 jedną całość. Na fig. 5 przedstawiono inny sposób ukształtowania ograniczników skoku. W rozwiązaniu tym ogranicznik skoku 100 przeznaczony jest również do umocowania płaskich sprężyn 72 od strony obudowy i stanowią jedną całość z elementem mocującym płaskie sprężyny na obu dowie 20. W przykładzie wykonania według fig. 6 zastosowano ogranicznik odstępu w formie członu 102 o kształcie li tery Z, który umocowany jest na obudowie sprzęgła za pomocą nitu 104 służącego jednocześnie do zamocowa nia płaskiej sprężyny 72 na obudowie sprzęgła 20. Na tulei 13 jak to przedstawiono na fig. 2 umocowa ne są prowadzące sworznie 108, które współpracują z nie przedstawioną na rysunku dźwignią służącą do przełączania sprzęgła. Zastrzeżenia patentowe 1. Sprzęgło cierne zawierające wał wejściowy połą czony z tarczą podstawową oraz wał wyjściowy, tarczę sprzęgła z przylegającą do tarczy podstawowej pierwszą powierzchnią cierną, obudowę sprzęgła umieszczoną na tarczy podstawowej, pierścień dociskowy połączony z obudową sprzęgła i przylegający do drugiej powierzch ni ciernej tarczy sprzęgła, sprężynę membrany z przyle gającym zewnętrznym obrzeżem do obudowy sprzęgła, a częścią środkową do pierścienia dociskowego oraz osiowo przesuwne łożysko wyłączania z elementem wy łączającym, znamienne tym, że zawiera ogranicznik skoku (88) łączący sprężynę membranową (40) z pier ścieniem dociskowym (38) oraz element zabezpieczają cy (70). 2. Sprzęgło cierne według zastrz. 1, znamienne tym, że wewnętrzne obrzeże (54) membranowej sprężyny (40) podzielone jest w znany sposób za pomocą promieniście ułożonych szczelin na sprężynujące występy (50). 3. Sprzęgła cierne według zastrz. 2, znamienne tym, że element zabezpieczający (70) połączony jest z pier ścieniem (58) łożyska (60), przy czym na zewnętrznym obwodzie pierścienia (58) znajdują się rowki (56), które wchodzą w wewnętrzne końce <54) występów (50) sprę żyny membranowej. 4. Sprzęgło cierne według zastrz. 1 3, znamienne tym, że dociskowy pierścień (38) połączony jest z obu dową (20) sprzęgła za pomocą płaskich sprężyn (72) uło żonych stycznie w stosunku do osi sprzęgła.

4 KI. 47c, 13/ MKP F16d 13/22

5 KI. 47c,13/ MKP F16d 13/22 I i %

6 KI. 47c, 13/ MKP F16d 13/22 Fig.3 i IV 90. i ATp96 20 BO Fig Fjg /, ni i 'u \i^i Lu U J^llj Li^_^ WDA-l. Zam. 4586, nakład 205 egz. Ona zt 10.