Kompleks Książ (Zamek Książ) powiat : wałbrzyski. województwo : dolnośląskie

Transkrypt

1 Kompleks Książ (Zamek Książ) powiat : wałbrzyski województwo : dolnośląskie Projekt Riese (z niem. olbrzym) to kryptonim największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec, rozpoczętego i niedokończonego w Górach Sowich oraz na zamku Książ i pod nim w latach Niektóre źródła podają nawet połowę lat 30-tych XX wieku. Wobec nasilających się alianckich nalotów bombowych w 1943 Niemcy hitlerowskie przeniosły dużą część swej strategicznej produkcji zbrojeniowej w uważany za bezpieczny rejon Sudetów. Mniej więcej wówczas powstał projekt utworzenia nowej kwatery głównej Hitlera na zamku Książ oraz potężnych bunkrów i budowli podziemnych wydrążonych w Górach Sowich. W tym celu powołano jesienią 1943 r. spółkę Industriegemeinschaft Schlesien AG, której przekazano kilka tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, których umieszczono w czterech pierwszych obozach pracy. Jednak wobec niezadowalającego postępu prac już na przełomie marca i kwietnia 1944 nadzór nad budową przejęła Organizacja Todt. Plany obejmowały potężne prace adaptacyjne na zamku Książ, utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, konstrukcji olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, reorganizacji całej siatki okolicznych dróg, połączenia całości siecią kolei wąskotorowej. Była to dalece najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec, choć całkowite poniesione koszty trudno oszacować. Rozmach budowlano-inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Plany były kilkakrotnie zmieniane. Wedle danych z września 1944 produkcja tych schronów miała pochłonąć 150 milionów marek; wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium obejmowała 257 tysięcy m3 betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m3 tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Na projekt Riese przyznano w 1944 roku 28 tysięcy ton stali i cementu, czyli tyle, ile Niemcy przeznaczały rocznie na budowę schronów przeciwlotniczych dla ludności cywilnej. Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a przynajmniej tunele do nich prowadzące zostały wysadzone. 1/6

2 Fragment mapy z oznaczeniem usytuowania Zamku Książ Na zamku Książ prace adaptacyjne doprowadziły do zniszczenia niektórych sal, w szczególności ucierpiały dekoracyjne elementy plafonowe oraz podłogowe. Najpoważniejsze prace jednak odbyły się poza bryłą architektoniczną samego zamku. Doprowadzono kolejkę wąskotorową, której rozładunkiem obłożono więźniów Arbeitslager Fürstenstein, założonego u podnóża zamku. Na terenie przyzamkowym utworzono szereg dużych komór i budowli, których przeznaczenie pozostaje dyskusyjne. W zamierzeniu konstruktorów zamek miał być osiągalny wyłącznie drogą podziemną, tunelami samochodowymi i kolejowymi. Pod ziemią stworzono przynajmniej dwa poziomy kuluarów i komór, połączonych z piwnicami zamku. Pierwszy poziom znajduje się 15 m pod ziemią (długość ok. 80 m, 180 m2, 400 m3), drugi 53 m pod dziedzińcem zawiera cztery sztolnie oraz sieć krzyżujących się ze sobą szerokich korytarzy (5 m wysokości i 5,5 m szerokości), a także cztery wybetonowane komory. Dziś znajduje się w nich aparatura pomiarowa stacji sejsmograficznej PAN... Riese z zaznaczonymi filiami obozu Gross-Rosen (źródło : 2/6

3 Odniesienie Riese do ważniejszych miast Schweidnitz (Świdnica), Waldenburg (Wałbrzych) Plan podziemi Kompleksu Książ, dostępny jest tylko fragment od wejścia nr 5 (80mb) Zamek Książ widziany od bramy głównej Zamek Książ widziany z tarasu 3/6

4 Zamek Książ widziany z tarasu tuż przy wejściu do podziemi Tablica informacyjna przed wejściem do podziemi Wejście nr 5 do fragmentu (ok 80 mb) tuneli Podziemia Zamku Książ Najważniejszy punkt - klatka schodowa 4/6

5 Wybetonowany szyb klatki schodowej Mały szyb windy Tunel zakończony zawałem Szyb klatki schodowej widziany od góry Stalowe belki stropowe ponad klatką schodową Przeznaczenie niektórych elementów wystających ze ścian, do dziś jest zagadką 5/6

6 Widoczna uzbrojona, niezabetonowana część klatki schodowej Przewodnik Andrzej Gaik - znawca tematu podziemi w Książu Pomieszczenie górne prowadzące do klatki schodowej, która miała łączyć piętro z podziemiami Poza tunelami czasie wojny... PAN, na zamku można znaleźć całe mnóstwo śladów ingerencji Niemców w Całe Nikt ogromnym że podziemny aby zriese, całą mócpewnością nakładem klimat odnieść oraz każdy osobiście... się i nie ofiarą zdoposzczególnych jest całego ludzką w stanie projektu, prowadzić stwierdzić kompleksów, należy budowę jaki najpierw celna jest przyświecał tak zejść wciąż ogromnym pod niedopowiedzianą Niemcom, ziemię obszarze. i poczuć by takim Pewne historią. ten jest, Fotografował i przygotował : Matthias 6/6