Polityka spójności na lata

Transkrypt

1 Polityka spójności na lata Witold Willak Wydział H.1 Polska DG ds. Polityki Regionalnej

2 OGÓLNE RAMY

3 Polityka spójności Cel Wzmocnienie ekonomicznej i społecznej spójności i zmniejszenie zróŝnicowań regionalnych Instrumenty 3 Cele i 4 Inicjatywy Wspólnoty; 49.5% ludności UE25 Ŝyje w obszarach Celu 1 lub 2 Środki finansowe ok. EUR 265 mld czyli 1/3 budŝetu UE lub 0.45% PKB krajów UE 3

4 Polityka spójności wg sektorów interwencji 4

5 Informacje ogólne W latach : debata na szeroką skalę zorganizowana przez Komisję wspólnie z Państwami Członkowskimi, regionami i innymi zainteresowanymi stronami na temat przyszłych priorytetów i zarządzania. Luty 2004r.: Komisja przyjmuje Komunikat w sprawie perspektywy finansowej na lata , planując 336 miliardów euro na politykę spójności. 17 grudnia 2005: Rada UE wypracowuje kompromis w sprawie perspektywy finansowej na lata , przeznaczając EUR mld (35.7% całości) na instrumenty polityki spójności. 5

6 Regionalne róŝnice w EU25 PKB na mieszkańca w % wg PSN (2002) < Index, EUR-25 = 100 Source: Eurostat

7 Regionalne stopy zatrudnienia 2003 Osoby zatrudnione w wieku w % < >= 75 b.d. EUR-27 = 62.5 Source: Eurostat

8 Regionalne wydatki na B+R w 2002 roku w % PKB EUR-27 = 1.92 < >= 1.88 b.d. Source: Eurostat

9 Pozycja wg Strategii Lizbońskiej - regiony Konkurencyjność Znacząco poniŝej średniej poniŝej średniej Średnia PowyŜej średniej Znacząco powyŝej średniej

10 CELE POLITYKI SPOJNOSCI

11 Konwergencja Regiony wychodzące Regiony wchodzące Konkurencyjność i zatrudnienie Cel Konwergencja Regiony poniŝej 75% UE25 PKB średnia Regionów 124 miliony mieszkańców 27.3% całej UE w tym: (regiony efektu statystycznego) 16 Regionów 16.4 milionów mieszkańców 3.6% całej UE

12 Priorytety reformy polityki spójności (I) pierwszy cel: Konwergencja Regiony poniŝej 75% GDP/mieszkańca średniej UE 25 Regiony efektu statystycznego : poniŝej 75% GDP/mieszkańca średniej UE 15 Kraje Członkowskie z PKB/mieszkańca poniŝej 90% średniej UE 25 (Fundusz Spójności) Specjalny program dla regionów peryferyjnych BudŜet: ok. 81,7% całości 12

13 Priorytety reformy polityki spójności (II) Drugi cel: RegionalR egionalna konkurencyjność i zatrudnienie Polityka spójności w słuŝbie wszystkich innych regionów Europy brak delimitacji obszarowej na poziomie UE Zawiera dwa elementy: Pierwszy element: regionalna konkurencyjność - Innowacje i społeczeństwo oparte na wiedzy - Dostępność i usługi ogólno gospodarcze, - Środowisko i zapobieganie zagroŝeniom udział miast w zarządzaniu działaniami typu URBAN+, (strategia lizbońska i Goeteborska) Drugi element: zatrudnienie w oparciu o Europejską Strategię Zatrudnienia - adaptacyjność siły roboczej, - tworzenie miejsc pracy, - dostępność do pracy 13 BudŜet: ok. 15,9% całości = bieŝące cele 2 i 3

14 Priorytety reformy polityki spójności (III) Trzeci cel: : Europejska Współpraca Terytorialna sukces INTERREG-u i jego wartości dodanej na poziomie Wspólnoty; umoŝliwia harmonijną i zrównowaŝoną integrację całej Unii Regiony graniczne, włączając nadmorskie, Współpraca transgraniczna (13 obecnych obszarów INTERREG III B) Międzyregionalna współpraca (moŝliwa takŝe w ramach głównych programów) Zewnętrzna współpraca transgraniczna powiązana z nowym instrumentem sąsiedztwa, włączając wieloletnie budŝetowanie i jeden finansowy instrument, BudŜet: ok. 2,4 % całości 14

15 Cele, Fundusze Strukt.. i instrumenty Cele Fundusze Strukturalne i instrumenty Konwergencja EFRR EFS Fundusz Spójności Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie EFRR EFS Europejska współpraca terytorialna EFRR 15 infrastruktura, innowacyjność, inwestycje, etc. szkolenia zawodowe, pomoc w zatrudnieniu, etc. wszystkie państwa człnk. i regiony infrastruktura transportowa i środowiskowa, energia odnawialna Kraje człnk.z PKB na głowę pon. 90%

16 Proponowana nowa konstrukcja prawna Rozporządzenie ustanawiające ogólne przepisy w sprawie EFRR, EFS i Funduszu Spójności (ogólne rozporządzenie) Rada stanowi jednomyślnie, zgoda PE 4Rozporządzenie w sprawie EFRR 4Rozporządzenie w sprawie EFS 4Rozporządzenie w sprawie Funduszu Spójności 4Rozporządzenie ustanawiające Europejskie Organizacje Współpracy Transgranicznej (EOWT) EFRR, EFS: procedura współdecydowania; Fundusz Spójności: procedura konsultacji procedura współdecydowania Jedno rozporządzenie Komisji Informacja, promocja, kontrola finansowa oraz korekty finansowe 16

17 Porównanie propozycji Komisji i Rady Cel Propozycja Komisji w % Alokacja finansowa (Komisja) Porozumienie Rady UE w % Alokacja finansowa (Rada) Konwergencja 78,54 % 264 mld. 81,7 % 251,3 mld. Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach 17,22 % 57,9 mld. 15,9 % 48,9 mld. Europejska Współpraca Terytorialna 3,94 % 13,2 mld. 2,42 % 7,5 mld. Razem 336,1 mld 307,6 mld

18 Główne zmiany w porównaniu do propozycji Komisji Przeznaczone środki to 10% poniŝej propozycji Komisji, co stanowi i tak lepszy wynik w stosunku do ogólnej redukcji o13%. Uzgodniony phasing-out dla Funduszu Spójności (wyjątkowy dla niektórych państw człnk.) Koszty prywatne uznane za kwalifikowalne, tylko w nowych krajach człnk. i niemieckich Wschodnich Landach. ZróŜnicowanie stawek współfinansowania. Maksymalny poziom transferów do poszcz. państw człnk. zredukowany: zamiast 4%, teraz pomiędzy 3.71 a 3.2% (i poniŝej) zaleŝnie od PKB na głowę. Dodatkowe alokacje dla szeregu państw człnk. i regionów. 18

19 Cykl programowania Art and Art rozporządzenia 28 Gen.Reg Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Polityki spójności Zaproponowane przez Komisję Europejską, Przyjęte przez Radę, przy zgodzie Europejskiego Parlamentu, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Proponowane przez Kraj Członkowski odzwierciedlają priorytety unijne w perspektywie krajowej, przedstawiają krajową strategię i ramy programowania, ostatecznie zatwierdzane przez Komisję Europejską Programy Operacyjne 1 program dla jednego funduszu (wyjątek FS i EFRR) opis priorytetów, systemu zarządzania i środków finansowych, Proponowane przez Kraj Członkowski albo region; Ostatecznie zatwierdzane przez Komisję Europejską Zarządzanie Programem i wybór projektów w gestii Kraju Członkowskiego; zasada współdzielonego zarządzania = porozumienie z Komisją Europejską Strategiczny monitoring i roczne debaty Rady Europejskiej na wiosnę, na postawie rocznego raportu Komisji i Krajów Członkowskich

20 POLITYKA SPÓJNOŚCI A STRATEGIA LIZBOŃSKA

21 "Nowa Strategia Lizbonska" i polityki spójności, rolnictwa i rybołówstwa Rada Europejska Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW) Komisja Europejska Rada Polityka Spójności Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) Wspólna Polityka Rolna Strategiczne Wytyczne UE dla Polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich Wspólna Polityka Rybacka Wytyczne dla ZrównowaŜonego Rozwoju Sektora Rybołówstwa i NadbrzeŜnych Obszarów Rybackich państwa członkowskie Narodowy Program Reform Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Narodowy Plan Strategiczny dla Rybołówstwa 21

22 Sposób w jaki Fundusze Strukturalne wspierają Strategie Lizbońska Inwestowanie w obszarach charakteryzujących się wysokim potencjałem wzrostu Inwestowanie w lokomotywy wzrostu oraz zatrudnienia Wspieranie wdraŝania spójnych strategii w średnim i długim okresie czasu Tworzenie synergii i komplementarności z innymi politykami wspólnotowymi Mobilizowanie dodatkowych zasobów Poprawa rządzenia Promowanie zintegrowanego podejścia do spójności terytorialnej 22

23 Polityka Spójności i odnowiona Strategia Lizbońska Polityka Spójności moŝe przyczyniać się do tworzenia wzrostu i miejsc pracy poprzez: poprawę atrakcyjności Państw Członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług, oraz zachowanie ich potencjału środowiskowego; wsparcie innowacyjności, przedsiębiorczości i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy poprzez zdolności w zakresie badań i innowacyjności, łącznie z nowymi technikami informacyjnokomunikacyjnymi; oraz 23 tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy poprzez zachęcanie większej liczby osób do podjęcia zatrudnienia lub rozpoczęcia działalności gospodarczej, poprawę adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki.

24 Priorytety 24 Nowe strategiczne wytyczne : wsparcie Strategii Lizbońskiej (1) 1) Uczynienie z Europy obszaru bardziej sprzyjającego inwestycjom i pracy Rozszerzenie i polepszenie infrastruktury transportowej Polepszenie synergii pomiędzy ochroną środowiska a tworzeniem wzrostu i miejsc pracy Działania zmniejszające uŝycie tradycyjnych źródeł energii 2) Upowszechnianie wiedzy i innowacji na rzecz wzrostu Zwiększenie i polepszenie inwestycji w B+R Ułatwianie innowacji i promocja przedsiębiorczości Promocja społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich Poprawa dostępności do źródeł finansowania

25 Priorytety Nowe strategiczne wytyczne : wsparcie Strategii Lizbońskiej (2) 3) Większa liczba lepszych miejsc pracy Zwiększenie i utrzymanie ilości ludzi aktywnych zawodowo i modernizacja systemów opieki społecznej Poprawa adaptacyjności pracowników i firm oraz elastyczność rynku pracy Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i kwalifikacje Zdolności administracyjne Zdrowe zasoby ludzkie cześć IV) Spójność i współpraca terytorialna Wkład miast w tworzenie wzrostu i miejsc pracy Wspieranie gospodarczej dywersyfikacji obszarów wiejskich Współpraca: transgraniczna/ międzynarodowa/ międzyregionalna 25

26 System wdraŝania: ewolucja a nie rewolucja Potwierdzenie zasad które zapewniły sukces wieloletnie budŝetowanie, partnerstwo, ocena, współfinansowanie, współdzielona odpowiedzialność, utrzymanie zasady n+2 i systemu zaliczek Uproszczenie: Zmniejszenie liczby finansowych instrumentów: 3 a nie 5, programy jedno-funduszowe, jaśniejszy podział obowiązków, redukcja etapów programowania, uproszczenie zarządzania finansowego, i kontroli: wprowadzenie proporcjonalności Bardziej strategiczny charakter: polityczna dyskusja w Radzie, opinia PE, roczne raporty prezentowane na Radę, 26

27 Liczba funduszy 5 funduszy ERDF, ESF, CF, EAGGF-G, FIFG fundusze ERDF, ESF, CF 3 cele Cele 4 inicjatywy działania innowacyjne 3 cele 3 etapy NSRO POROWNANIE Etapy programowania PWW OP/ wielo-funduszowe JDP Mono-funduszowe OP / Podejście strategiczne udział finansowy Uzupełnienia Programu indykatywne priorytety UE Krajowe i regionalne priorytety Plan finansowy na działania MoŜliwość włączenia prywatnego współfinansowania kwalifikowalność wydatków na poziomie EU Strategiczne Wytyczne Wspólnoty zatwierdzone przez Rade (z okresowym przeglądem) Krajowe i regionalne priorytety (w ramach NSRO I PO) Plan finansowy na poziomie priorytetu dla EU12 prywatne wydatki takŝe jako podstawa kalkulacji płatności krajowe zasady kwalifikowalnosci wydatków (za wyjątkiem krótkiej listy na poziomie UE)

28 POLITYKA SPÓJNOŚCI KONTEKST POLSKI

29 MoŜliwe efekty dla wzrostu i zatrudnienia (symulacja na rok 2005 oparta na modelu Hermin) Wzrost: Znaczące zyski w PKB rzędu 10% w większości nowych krajów człnk. do 2013 (8,9% w Polsce, ponad 10% w Krajach Bałtyckich). Produktywność: zyski pomiędzy 2.3% (Słowacja; Węgry) i 7% (Bułgaria; Rumunia) w Polsce 5,70% Zatrudnienie: w sumie 2.5 mln nowych miejsc pracy (od +4% do 8%). Polska 536 tys. nowych miejsc pracy, 29

30 konsekwencje dla Polski Całość terytorium Polski objęta Celem Konwergencji; Makroekonomiczne efekty transferów z UE; Fundusz Spójności i N+3/N+2 wyzwanie dla programowania wielkich inwestycji; zwiększona decentralizacja w zarządzaniu większe obciąŝenie dla administracji krajowej i regionalnej; kwota pomocy unijnej największy beneficjent w Europie; obszary rolne potrzeba koordynacji pomiędzy funduszem rolnym a polityką spójności; 30

31 Dylematy w programowaniu rozwoju Programy muszą przyczyniać się do tworzenia nowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego; projekty z zakresu jakości Ŝycia winny być realizowane w ostateczności, Koncept market failure i deadweight effects/displacement czy zawsze władze publiczne winny interweniować? (korelacje z pomocą publiczną) Zaspokojenie róŝnych potrzeb a zasada koncentracji (tworzenia masy krytycznej) Proste projekty i szybsza absorpcja vs. zintegrowane, kompleksowe rozwiązania, których wdroŝenie jest trudniejsze, ale przynosi lepsze efekty 31

32 Priorytety Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wymienione w projekcie Rozporządzenia dot. EFRR B&R, Innowacje, przedsiębiorczość, Społeczeństwo informacyjne, Lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia, Środowisko, Zapobieganie ryzykom, Turystyka, Transport, Energia, Kultura, Edukacja, Zdrowie i infrastruktura społeczna, 32

33 Polityka spójności i miasta: wkład miast do tworzenia wzrostu i miejsc pracy w regionach Miasta są naturalnymi centrami wzrostu w jaki sposób naleŝy im pomoc rozwinąć swój potencjał przy okazji kreując wystarczające efekty oddziaływania na inne obszary? Atrakcyjne miasta Transport, dostępność i mobilność Dostęp do usług Środowisko naturalne i fizyczne sektor kultury Wspieranie technologicznej innowacji, MŚP i mikroprzedsiębiorstw, Promowanie społecznego włączenia, równości szans i bezpieczeństwa, Rządzenie, włączając udział mieszkańców i program wymiany doświadczenia, Nowe innowacyjne formy współfinansowania i partnerstwa publiczno-prywatne 33

34 Wspieranie gospodarczej dywersyfikacji obszarów wiejskich w Polsce Koncentracja na lokalnych i sub-regionalnych centrów rozwoju dobrze funkcjonująca siec małych i średnich miast jest kluczowa dla oŝywienia obszarów wiejskich poprzez powstające miejskie usługi metropolitalne, Z doświadczeń wynika, ze zakładanie nowych gospodarczych klastrow jest trudne, dlatego wsparcie winne dotyczyć istniejących klastrow opartych o lokalne zasoby i lokalnych liderów, Zapewnienie synergii z nowym instrumentem rozwoju obszarów wiejskich EFRR winien interweniować w większej infrastrukturze 34

35 Pozycjonowanie regionu Co jest ekonomiczną bazą regionu?, Które przemysły są rosnącymi gwiazdami a które są upadające?, Czy realnym jest stworzenie własnego potencjału B+R czy lepiej oprzeć się na zewnętrznych transferach wiedzy?, Czy region jest atrakcyjnym miejscem do pracy i zamieszkania?, Jak poprawić dostępność regionu jak najmniejszym kosztem i jak najszybciej? Czy jest coś unikatowego co region posiada, a inne nie mają? Czy obecna struktura gospodarki regionu jest trwała i odporna na wyzwania globalizacji? 35

36 Wyzwania dla regionów ZPORR ten program jest tylko treningiem od 2007 roku programowanie będzie na inną skalę i w innej sytuacji, Zasada partnerstwa jest kluczowa dla zwiększania kapitału społecznego w regionach, Zdolności administracyjne stosunki: Samorząd Województwa- Wojewoda; władze regionalne - gminy i powiaty, Rozsądny wybór musi być podjęty w zakresie tego, co moŝna naprawdę osiągnąć na poziomie regionalnym, Określenie jasnej strategii rozwoju z mierzalnymi priorytetami, celami i wskaźnikami, 36

37 37 WdraŜanie FS w Polsce preferowane projekty Projekty winny tworzyć miejsca pracy w danym regionie (w otoczeniu projektu), Dobry projekt to taki, który generuje inne projekty w swoim otoczeniu, Projekty winne być trwałe w sensie finansowym (financial sustainability), Projekty winne wpisywać się w cele danego programu i w daną strategię regionalną (nie tylko pod kątem przedmiotu, ale takŝe w aspekcie czasowym tzw. window of opportunity) Projekty muszą respektować prawo i polityki wspólnotowe

38 WdraŜanie FS w Polsce stopa dofinansowania dofinansowanie projektów, które generują dochody, będzie oparte o zasadę dofinansowania "luki finansowej":, kw. koszty projektu dochody kw. koszty projektu Grant UE: stopa dofinans x kwalifk. koszty x "luka finansowa" to oznacza, ze naleŝy liczyć sie z koniecznością większego współfinansowania na początkowym etapie projektów, stad potrzeba inŝynierii finansowej; 38

39 WdraŜanie FS w Polsce przygotowanie projektów Nowe instrumenty Komisji Europejskiej JASPERS (wspólna inicjatywa KE, EBI, EBRR) pomoc w przygotowaniu wysokiej jakości projektów, JEREMIE (wspólna inicjatywa KE i EBI) instrumenty finansowe dla małych i średnich przedsiębiorstw), JESSICA wspólny instrument w zakresie wspierania mieszkalnictwa 39

40 Dziękuję Państwu za uwagę, Informacja dodatkowe informacje: