Banki spółdzielcze organizacja i funkcjonowanie. Płońska Daria, GC09

Transkrypt

1 Banki spółdzielcze organizacja i funkcjonowanie Płońska Daria, GC09

2 Rys historyczny bankowości spółdzielczej XVI wiek banki pobożne niewielkie finansowe pożyczki na zaspokojenie potrzeb życiowych Polska 1577 r. Fundacja Ostrołęcka Taniego Kredytu założona przez W. Białobrzeskiego XIX wiek kasy pożyczkowe zrzeszenia, w ramach których udzielane były małe pożyczki kupcy, rzemieślnicy, drobni producenci 1890 kasy stefczyka małe spółdzielnie od chłopów galicyjskich F. Stefczyk galicyjski model spółdzielczości 1975 BGŻ 1992 NBP obecnie KNF

3 Spółdzielczość i spółdzielnia Spółdzielczość powstała z dążenia uboższych warstw społecznych do zmniejszania wyzysku w obszarze handlu oraz kredytu. Spółdzielnia (kooperatywa) to dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Rodzaje spółdzielni: spółdzielnie pracy, spółdzielnie mieszkaniowe, spółdzielnie socjalne, spółdzielnie wojskowe, spółdzielnie wydawnicze, banki spółdzielcze, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Kolebką banków spółdzielczych są Niemcy.

4 Otoczenie regulacyjne bankowości spółdzielczej Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających statut danego banku spółdzielczego

5 Zakładanie banku spółdzielczego i spółdzielni Prawo bankowe zakładanie banku Założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni, określonej ustawą Prawo bankowe. Bankiem spółdzielczym jest bank, będący spółdzielnią. Tylko bank ma w Polsce możliwość wykonywania czynności bankowych. Bank w formie spółki akcyjnej i bank spółdzielczy mogą być utworzone po uzyskaniu zgody KNF. Prawo spółdzielcze zakładanie spółdzielni Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Liczba założycieli spółdzielni nie może być: mniejsza od 10 (os. fizyczne) oraz mniejsza od 3 (os. prawne). Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Prawa i obowiązki wynikające z członkowstwa w spółdzielni są dla wszystkich członków równe.

6 Funkcjonowanie banków spółdzielczych Kapitał założycielski powiat od 1 do 5 mln EUR województwo powyżej 5 mln EUR kraj Rozszerzenie działalności za zgodą banku zrzeszającego działalność na terenie powiatów sąsiadujących Udziałowcy każdy członek banku spółdzielczego kupuje jeden udział uzyskanie kredytu może być uwarunkowane od tych udziałów

7 Struktura własnościowa banków spółdzielczych We wszystkich bankach spółdzielczych panuje zasada: 1 UDZIAŁOWIEC = 1 GŁOS Niezależnie od liczby posiadanych udziałów! Zasada ta ma duży wpływ na sposób sprawowania w bankach spółdzielczych nadzoru właścicielskiego. miejscowy pieniądz na potrzeby miejscowego środowiska

8 Struktura organizacyjna Walne zgromadzenie: posiada funkcje właścicielskie podejmuje kluczowe decyzje Rada nadzorcza: kontroluje i nadzoruje działalność spółdzielni, powinna składać się z co najmniej z 5 członków banku spółdzielczego Zarząd: reprezentuje spółdzielnię na zewnątrz zarządza jej działalnością powinien składać się co najmniej 3 osób

9 Bank zrzeszający prowadzi rachunki bieżące zrzeszonych banków spółdzielczych, na których zrzeszone banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe oraz przeprowadzają za ich pośrednictwem rozliczenia pieniężne tych banków, nalicza i utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na rachunku w NBP, prowadzi wyodrębniony rachunek, na którym deponowane są aktywa banków spółdzielczych, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych, wypełnia za zrzeszone z nim banki spółdzielcze obowiązki informacyjne wobec NBP i BFG, kontroluje zgodność działalności zrzeszonych banków spółdzielczych z postanowieniami umowy zrzeszenia, przepisami prawa i statutami, reprezentuje zrzeszone banki spółdzielcze w stosunkach zewnętrznych wynikających z umowy zrzeszenia.

10 Banki spółdzielcze w Polsce Model dwuszczeblowy: banki zrzeszające (2) Spółdzielcza Grupa Bankowa (SGB) z siedzibą w Poznaniu 202 bs Bank Polskiej Spółdzielczości (BPS) z siedzibą w Warszawie 357 bs banki spółdzielcze (559) W Unii Europejskiej, oprócz modelu dwustopniowego (banki zrzeszające, banki lokalne), występuje model trójstopniowy (bank krajowy, banki lokalne, banki regionalne)

11 Usługobiorcy bankowości spółdzielczej w Polsce struktura kredytów dla sektora niefinansowego klienci indywidualni 24% mikrofirmy 16% małe i średnie przedsiębiorstwa 31% rolnicy 29% dane wrzesień 2016 Obszary działania: małe miasta, wsie, obszary mniej zurbanizowane

12 Liczba instytucji finansowych w Polsce (2015) fundusze inwestycyjne banki spółdzielcze banki komercyjne zakłady ubezpieczeń podmioty maklerskie SKOK OFE banki zrzeszające Opracowanie własne na podstawie: Rozwój Systemu Finansowego w Polsce w 2015 r.

13 X Liczba banków spółdzielczych procesy konsolidacyjne Opracowanie własne na podstawie raportów sektora bankowego KNF

14 Aktywa sektora finansowego i bankowego (2015) SEKTOR FINANSOWY wartość (mld zł) % Banki komercyjne 1 458,3 65% Oddziały instytucji kredytowych 31,8 1% Banki spółdzielcze 109,8 5% SKOK 12,4 1% Powszechne towarzystwa emerytalne 140,5 6% Zakłady ubezpieczeń 180,0 8% Towarzystwa funduszy emerytalnych 323,1 14% Razem sektor finansowy 2 255,8 SEKTOR BANKOWY wartość (mld zł) % Banki komercyjne 1 458,3 91% Oddziały instytucji kredytowych 31,8 2% Banki spółdzielcze 109,8 7% Razem sektor bankowy 1 599,9

15 Struktura aktywów banków spółdzielczych, zrzeszających i komercyjnych (2015) Aktywa 5,1 8,3 3,2 11,2 19,1 5,7 6,5 46,9 53,8 3,9 67,0 34,6 24,2 6,3 4,2 banki spółdzielcze banki zrzeszające banki komercyjne pozostałe aktywa instrumenty dłużne i kapitałowe należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych należności od sektra niefinansowego należności od sektora finansowego Opracowanie własne na podstawie: Rozwój Systemu Finansowego w Polsce w 2015 r., Raport o sytuacji banków 2015 r.

16 Struktura pasywów banków spółdzielczych, komercyjnych i zrzeszających (2015) Pasywa 1,6 1,2 9,9 3,9 6,6 8,8 80,3 85,4 11,2 10,9 3,0 58, ,6 16,2 banki spółdzielcze banki zrzeszające banki komercyjne pozostałe pasywa kapitały zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych zobowiązania wobec sektra niefinansowego zobowiązania wobec sektora finansowego Opracowanie własne na podstawie: Rozwój Systemu Finansowego w Polsce w 2015 r., Raport o sytuacji banków 2015 r.

17 Podsumowanie Źródło: Capiga M., Finanse banków, Wolters Kluwer, Warszawa 2011

18 Szanse i zagrożenia dla współczesnej bankowości spółdzielczej SZANSE Bankowość oparta na relacjach z klientem, relationship banking Bezpośredni dostęp do organów decyzyjnych - większa możliwość negocjacji Bliskość geograficzna Dobra znajomość swoich klientów Pierwotnie - wspieranie rozwoju lokalnego ZAGROŻENIA Konieczność spełnienie wymagań płynności i zarządzania ryzykiem Konieczność zwiększenia kapitału własnego Wzrost konkurencyjności ze strony bankowości komercyjnej Mała aktywność po stronie depozytowej Zależność banków spółdzielczych a banków zrzeszających (nadwyżka depozytów nad kredytami) Konsolidacje i zmiany w bankach spółdzielczych w kierunku banków komercyjnych: banki chcąc pozyskać nowych klientów, tracą swój regionalny charakter

19 Bibliografia 1. Capiga Mirosława, Finanse banków, Wolters Kluwer, Warszawa Zalcewicz Anna, Bank spółdzielczy. Aspekty prawne tworzenia i funkcjonowania, Wolters Kluwer, Warszawa Zaleska Małgorzata, Współczesna bankowość, tom I, wyd. Difin, Warszawa Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze 5. Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających 6. Materiały NBP, Rozwój Systemu Finansowego w Polsce w 2015 r. 7. Materiały KNF, Raporty o sytuacji banków 8. Internetowy Serwis Bankowości Spółdzielczej,