WARSZAWA 23 listopada 2016 r.

Transkrypt

1 WARSZAWA 23 listopada 2016 r.

2 BANKOWOŚĆ SPÓŁDZIELCZA W POLSCE Wyróżniki Misja Wartości

3 Co to jest bank spółdzielczy? Bank spółdzielczy to jedna z form prawnych działalności banku, (obok spółki akcyjnej i przedsiębiorstwa państwowego) przewidziana w polskim prawie bankowym Właścicielami banku spółdzielczego są spółdzielcy jego udziałowcy 3

4 Historia bankowości spółdzielczej 4 Bankowość spółdzielcza jest najstarszą gałęzią spółdzielczości w Polsce 1861 rok Towarzystwo Pożyczkowe dla Przemysłowców m. Poznania - pierwsza polska spółdzielnia oszczędnościowo-kredytowa 1871 rok Własną pracą i pomocą, a siłami zjednoczonymi pod takim hasłem odbył się pierwszy sejmik Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych pod koniec XIX wieku

5 Polska spółdzielczość bankowa w okresie zaborów Walka z lichwą oraz utrzymanie polskiego stanu posiadania na zasadach samopomocy Działalność edukacyjna, mająca na celu obronę polskości i przeciwdziałanie wynarodowieniu 5

6 Polska spółdzielczość bankowa w okresie zaborów Zabór pruski Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe zwane bankami ludowymi Charakteryzowały się wszechstronną działalnością bankową 1871 r. powołano Związek Spółek Zarobkowych Polskich pierwszy polski związek spółdzielczy Walka o byt i utrzymanie prawa ludności polskiej do rodzimej ziemi Zabór austriacki Dwa typy SOP: wzorowane na bankach ludowych z zaboru pruskiego i kasy oszczędnościowo-pożyczkowe oparte na zasadach Friedricha Raiffeisena Na wsi panoszyła się ogromna lichwa, brak było taniego kredytu, a system pożyczkowo kredytowy był słabo rozwinięty Zabór rosyjski Działały Kasy przemysłowców i towarzystwa oszczędnościowo-pożyczkowe na zasadach Friedricha Raiffeisena Rozwój spółdzielczości był opóźniony w stosunku do pozostałych zaborów i znacznie powolniejszy 6

7 Polska spółdzielczość bankowa w okresie zaborów 1890 powstają Spółki Oszczędności i Pożyczek typu Raiffeisena, którym patronuje Franciszek Stefczyk Spółdzielnie propagowane przez Franciszka Stefczyka działają na zasadach ustalonych na podstawie doświadczeń Friedricha Wilhelma Raiffeisena, ale zostały dostosowane do wymogów wsi galicyjskiej 1899 i 1909 powstanie związków spółdzielczych powoduje znaczny wzrost liczby spółek 7

8 Spółdzielczość bankowa w odrodzonej Polsce ( ) Spółdzielczość bankowa uczestniczy w odbudowie kraju i scalaniu terytoriów zaborów 1920 ustawa o spółdzielniach pomogła ujednolicić zasady i formy działania spółdzielczości polska spółdzielczość bankowa straciła prawie cały swój kapitałowy dorobek 1924 bankowość spółdzielcza zaczyna szybko odrabiać straty po wprowadzeniu złotego Proces jednoczenia ruchu spółdzielczego postępował powoli 1934 powstaje Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo- Gospodarczych RP 1937 po raz pierwszy od czasu kryzysu nastąpił przyrost wkładów oszczędnościowych 8

9 Spółdzielczość bankowa w okresie powojennym reaktywowanie spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych powstało 1255 Gminnych Kas Spółdzielczych podporządkowanych Bankowi Rolnemu - spółdzielczość bankowa została pozbawiona samodzielności i samorządności 1956 zmiany w polityce wobec rolnictwa przywróciły spółdzielczości bankowej jej spółdzielczo-samorządowy charakter 1957 powołano do życia Związek Spółdzielni Oszczędnościowo- Pożyczkowych, jako centralę organizacyjno-rewizyjną Spółdzielnie uprawniono do udzielania pożyczek z własnych środków, udzielania zapomóg członkom oraz gromadzenia wkładów oszczędnościowych na własny rachunek 1960 spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe mogą używać nazwy bank z dodatkiem spółdzielczy lub ludowy 9

10 Spółdzielczość bankowa w okresie transformacji (po 1989 roku) 1992 Prezes NBP zobligował banki spółdzielcze do zrzeszania się w jednym z czterach banków zrzeszających: BGŻ, GBW, GBPZ i BUG 1994 banki spółdzielcze utworzyły Banki Regionalne, stały się ich akcjonariuszami oraz miały obligatoryjny obowiązek zrzeszenia się we właściwym terytorialnie Banku Regionalnym 2000 ustawa O funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających określiła progi kapitałowe 2001 powstały trzy banki zrzeszające: Bank Polskiej Spółdzielczości w Warszawie, Gospodarczy Bank Wielkopolski w Poznaniu, Mazowiecki Bank Regionalny w Warszawie 2011 Gospodarczy Bank Wielkopolski zmienia nazwę na SGB-Bank S.A. i przyłącza Mazowiecki Bank Regionalny do teraz funkcjonują dwa zrzeszenia: Banku BPS i SGB Banku ustawa Prawo bankowe zwiększyła autonomię banków spółdzielczych 1990 BGŻ utracił funkcję centralnego związku spółdzielczego, uprawniającą do lustracji banków spółdzielczych Obok BGŻ powstały trzy banki zrzeszające

11 Banki spółdzielcze niegdyś 11

12 Banki spółdzielcze niegdyś 12

13 Miejsce bankowości spółdzielczej w sektorze bankowym Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających 13 13

14 Bank spółdzielczy to nie SKOK Bank spółdzielczy SKOK 155 lat funkcjonowania 25 lat funkcjonowania 557 BS z ponad 4000 placówkami i centralami 25 lat funkcjonowania pod nadzorem państwowym 23 lata w systemie BFG 17% współczynnik wypłacalności 42 SKOK-i z 1491 oddziałami i filiami 4 lata funkcjonowania pod nadzorem państwowym 4 lata w systemie BFG 4,1% współczynnik wypłacalności (wg sprawozdań) 14

15 Zrzeszenia banków spółdzielczych W Polsce działają dwa banki, które zrzeszają banki spółdzielcze z Bankiem BPS 64% 355 banków 36% 202 banki z Bankiem SGB 15

16 Prawne podstawy funkcjonowania Najważniejsze akty prawne Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, z późn. zmianami Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, z późn. zmianami Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, z późn. zmianami 16

17 Podstawowe wielkości finansowe (w mln zł) Wyszczególnienie Sektor spółdzielczy Udział w rynku Suma bilansowa ,8% Depozyty sektora niefinansowego i JST ,5% Kredyty sektora niefinansowego i JST ,2% Fundusze własne ,5% Wynik finansowy netto 512 4,47% Depozyty / Kredyty Współczynnik wypłacalności 150,0% 148% 18,0% 17,4% 17,4% 125,0% 100,0% 94,5% 15,0% 12,0% 75,0% 9,0% 50,0% 6,0% 25,0% 3,0% 17 0,0% Banki komercyjne Banki spółdzielcze Dane wg stanu na r. 0,0% Banki komercyjne Banki spółdzielcze

18 Udział kredytów bankowości spółdzielczej w rynku bankowym Struktura kredytów brutto od sektora niefinansowego oraz instytucji budżetowych Segment Sektor banków komercyjnych Sektor bankowości spółdzielczej Udział w rynku Gospodarstwa domowe ogółem ,53% Przedsiębiorstwa ogółem ,57% w tym MSP ,66% Instytucje rządowe, samorządowe ogółem ,18% w mln zł 18 Dane wg stanu na r.

19 Udział depozytów bankowości spółdzielczej w rynku bankowym Struktura depozytów sektora niefinansowego oraz instytucji budżetowych Segment Sektor banków komercyjnych Sektor bankowości spółdzielczej Udział w rynku Sektor niefinansowy, w tym: ,32% Gospodarstwa domowe ,51% Przedsiębiorstwa ,87% Instytucje samorządowe ,01% Poziom depozytów bankowości spółdzielczej równoważy prowadzoną przez nie działalność kredytową z nadwyżką w mln zł 19 Dane wg stanu na r.

20 Potencjał Grupy BPS Zrzeszenie BPS posiada jeden z największych zasięgów terytorialnych spośród polskich instytucji finansowych 355 Banków spółdzielczych 8 spółek zależnych świadczących specjalistyczne usługi finansowe ponad placówek (18% udział w rynku) ok 20 tys. 88,7 mld zł bankomatów (10% udział w rynku) zatrudnionych osób (12% udział w rynku) suma bilansowa (z Bankiem BPS) 20

21 System Ochrony Zrzeszenia BPS System Ochrony Instytucjonalnej (IPS) to umowne lub ustawowe porozumienie pomiędzy instytucjami kredytowymi, które chroni te instytucje i w szczególności, w razie potrzeby, zapewnia im płynność i wypłacalność dla uniknięcia bankructwa Jego celem jest zapewnienie płynności i wypłacalności wszystkim uczestnikom systemu Systemy Ochrony istnieją w innych krajach UE Podstawa prawna powołania Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z , str. 1) Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. nr 119, poz z późn. zm.) 21

22 System Ochrony Zrzeszenia BPS Uczestnicy Systemu Ochrony - bank zrzeszający i zrzeszone z nim banki spółdzielcze 22 Zarządzanie Systemem Ochrony - powierzone jednostce zarządzającej utworzonej w formie Spółdzielni, której członkami są wyłącznie uczestnicy Systemu Ochrony Ustawowy okres przejściowy na dokonanie niezbędnych przekształceń - 36 miesięcy

23 System Ochrony Zrzeszenia BPS Podstawowe cele powołania Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS Utrzymanie wysokiego społecznego zaufania do spółdzielczego sektora bankowego - dzięki wdrożeniu realnych mechanizmów wsparcia w zakresie płynności i wypłacalności Zapewnienie możliwości wypełnienia nowych norm ostrożnościowych poprzez wykorzystanie potencjału Zrzeszenia do stworzenie grupy płynnościowej Dostosowanie działalności banków Zrzeszenia BPS do zmieniających się uwarunkowań rynkowych, prawnych i regulacyjnych Klasyfikacja i monitorowanie CEL - prowadzenie działalności banków w granicach akceptowalnego dla grupy ryzyka Prowadzenie działań prewencyjnych CEL - wczesne ostrzeganie przed nadmiernym ryzykiem, ograniczenie ryzyka reputacji Prowadzenie działań naprawczych CEL - uniknięcie zagrożenia niewypłacalności i działań nadzorczych, utrzymanie zaufania do bankowości spółdzielczej 23

24 Spółdzielczość bankowa Funkcjonuje od 150 lat najstarsza gałąź spółdzielczości w Polsce Najbliżej ludzi banki spółdzielcze nieodłącznym elementem społeczności lokalnej Oferta uwzględnia różne potrzeby i możliwości gospodarczo-ekonomiczne poszczególnych regionów kraju Prezes banku spółdzielczego sąsiadem pomaga i szybko podejmuje decyzje Nowoczesne rozwiązania bankowość biometryczna, płatności zbliżeniowe 24

25 Ekonomia społeczna Polskie banki spółdzielcze realizują postanowienia ekonomii społecznej Banki spółdzielcze są bardziej odporne na kryzys Zapewniają bezpieczne zatrudnienie, także w okresach spowolnienia gospodarczego Pomagają przezwyciężać biedę i gospodarczą stagnację Stymulują rozwój regionów, w których działają Reinwestują na poziomie lokalnym Stabilizują gospodarkę Są podporą i głównym źródłem kredytowania gospodarstw domowych i sektora MŚP 25

26 Klienci banków spółdzielczych Banki spółdzielcze z Grupy BPS oferują produkty dla: klientów indywidualnych mikro, małych i średnich przedsiębiorców rolników samorządów 26

27 Obszary zaangażowania 27

28 Banki spółdzielcze edukują 28

29 Banki spółdzielcze dziś 29

30 Banki spółdzielcze dziś 30

31 Polecane lektury nt. bankowości spółdzielczej Teresa Orzeszko Banki spółdzielcze w Polsce. Ekonomiczne i finansowe warunki rozwoju Red. Marek Stefański Perspektyw rozwoju bankowości spółdzielczej w Polsce Jan Stpiczyński, Wacław Potocki Zarys historii polskiej spółdzielczości bankowej w latach

32 Dziękuję za uwagę