Instrukcja dla ucznia

Transkrypt

1 Akademia EduGIS Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) oraz geoinformacyjne (GIS) w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych w gimnazjum i liceum oraz w edukacji środowiskowej Instrukcja dla ucznia Materiały dodatkowe do scenariusza: Analizowanie przestrzennego zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego świata z wykorzystaniem GIS Agnieszka Chrząstowska-Wachtel Projekt realizuje: Partnerzy projektu:

2 Instrukcja pobierania i przygotowania danych do dalszej analizy Część I: Pobieranie danych w formacie arkusza kalkulacyjnego 1. Skopiuj adres strony Internetowej właściwej dla Twojej grupy: GR I - HDI czyli Wskaźnik Rozwoju Społecznego Dane do pobrania HDI. Dane w arkuszu kalkulacyjnym z roku GR II PKB na jednego mieszkańca w dolarach amerykańskich Dane do pobrania PKB na 1mieszkanca w PPP USD. Dane z roku Arkusz kalkulacyjny. GR III średnią długość oczekiwanego życia w chwili narodzin Dane do pobrania średniej długości oczekiwanego życia w chwili urodzenia. Dane w arkuszu kalkulacyjnym za rok Połącz się z wybraną stroną i pobierz dane w formacie arkusza kalkulacyjnego. 2

3 3. Zapisz plik z rozszerzeniem ods 4. Otwórz pobrany plik i sprawdź, czy pole z liczbami ma liczby wyrównane do prawej. Jeżeli nie to zamień kropki na przecinki. Z paska menu wybierz: Edycja i potem Znajdź i zamień 3

4 W oknie dialogowym w polu Szukaj wpisz kropkę, a w polu Zamień na przecinek. Wybierz przycisk Zamień wszystko 5. Wyrzuć informacje zawarte pod tabelką i wyrzuć kolumnę z liczbami porządkowymi oraz inne kolumny (jeżeli takowe się w arkuszu znajdują) ze zbędnymi danymi. W tabeli powinny pozostać tylko dwie kolumny. 6. Zamień nazwy państw tak aby były całe pisane wielkimi literami. Zaznacz kolumnę z nazwami państw i korzystając z zakładki Format, wybierz : Zmień wielkość liter i Wielkie litery 4

5 7. Zawarte w tabeli dane będziesz łączył z tabelą atrybutów. Otwórz program Quantum GIS dodaj do widoku warstwę wektorową world i otwórz dla niej tabelę atrybutów. Posortuj rekordy w obu tabelach alfabetycznie. 8. Porównaj nazwy państw i wprowadź poprawki w swojej tabeli dopasowując nazwy państw do nazw państw z tabeli atrybutów. 5

6 9. Po dokonaniu wszystkich opisanych wyżej zmian i po sprawdzeniu prawidłowości zapisu państw i kolumny z liczbami, zapisz tabelę z rozszerzeniem dbf. Tabela jest gotowa do wykorzystania w programie QuantumGIS. Część II: Pobieranie danych w formacie wektorowym Aby pobrać dane z geoportalu GEO Data Portal UNEP: wydatki na zdrowie pod nazwą Total Health Expenditure Percent of GDP udział rolnictwa w tworzeniu PKB pod nazwą Agriculture Value Added - Percent of GDP 1. Połącz się z geoportalem GEO Data Portal UNEP wpisując adres: 2. W oknie dialogowym wpisz: Health,albo Agriculture (zależy który wskaźnik pobierasz jako pierwszy) wybierz National i wciśnij przycisk Search 3. W rozwiniętej tabeli zaznacz właściwy miernik, w okienku Data Set Type sprawdź czy wybrany jest National i wciśnij przycisk Continue 6

7 4. W kolejnym oknie możesz od razu wybrać opcję Download Data, ale żeby mieć pewność, ze pobierasz dane z właściwego roku otwórz okno Draw Map 5. Sprawdź zakres danych i czy zgadza się rok dla którego chcesz pobrać dane i wybierz Download 7

8 6. Teraz pobierzesz spakowane dane wektorowe. Ostatni raz możesz zmienić zakres czasowy dane lub nawet pobrać dane dla wszystkich zebranych lat. W naszym projekcie pobieramy dane dla roku Dane pobieramy w formacie ESRI Shapefile. Wybierz odpowiedni przycisk. 7. Przyciśnij napis: File has been prepared. Please click for download pojawiający się w kolejnym oknie, a w ramce kliknij przycisk OK 8. Pobrane dane rozpakuj i zapisz w odpowiednim katalogu wskazanym przez nauczyciela. 9. Przejdź do katalogu w którym zapisałeś dane i zmień nazwę podkatalogu "temp" na wskazaną przez nauczyciela np. miernik_wydatkow_na_zdrowie. Zakończyłeś ten etap pracy. Dane wektorowe, które pobrałeś są gotowe do użycia w programie QuantumGIS 8

9 Instrukcja łączenia danych w QuantumGIS opracowana wg. skryptu przygotowanego przez Centrum UNEP/GRID- Warszawa 1. Otwórz QuantumGIS nadaj nazwę projektowi, sprawdź ustawienia. 2. Wczytaj warstwę wektorową world. 3. Z paska menu: kliknij w przycisk Wektor Narzędzia zarządzania danymi Złącz atrybuty Jak na rycinie poniżej. 3. Pojawi się okno dialogowe, w którym będziemy mogli skojarzyć i połączyć obydwa pliki (DBF I ESRI SHAPEFILE). W polu warstwa wektorowa wybierz world. W polu pole złączenia wybierz NAME. Jest to kolumna z daną wspólną dla pliku ESRI SHAPEFILE i DBF. 9

10 W polu złącz z danymi wybierz jeden z utworzony przed chwilą plików DBF i wskaż, która kolumna jest wspólna z odpowiadającą kolumnie NAME z pliku ESRI SHAPEFILE. Wybierz nazwę dla nowo utworzonego pliku ESRI SHAPEFILE. Np.: HDI_miernik W polu Tabela wyjściowa pozostaw niezmienione: Zachowaj tylko pasujące rekordy. Kliknij OK. Proces łączenia danych może trwać kilkanaście sekund. Po zakończeniu program spyta się, czy dodać nowo powstałą warstwę do aktualnie otwartego okna mapy. Należy potwierdzić klikając OK. Zamknij okno dialogowe Złącz atrybuty klikając Zamknij lub krzyżyk w górnym prawym rogu. 4. Na skutek działania złączenia, w legendzie programu QuantumGIS pojawiła się nowa warstwa: HDI_miernik. Kształt mapy nie zmienił się. Pojawił się tylko inny kolor mapy (powstało to na skutek nadania automatycznego koloru nowej mapie). 10

11 5. Wynik działania funkcji widać dopiero po otworzeniu tabeli atrybutów warstwy HDI_miernik. Otwórz tabele atrybutów warstwy HDI_miernik. W tabeli atrybutów zamiast pięciu kolumn, które znajdowały się tam pierwotnie, znajdują się 2 dodatkowe, z pliku DBF. Kolumny NAME i N1 są identyczne, ponieważ to na ich podstawie nastąpiło złączenie danych. 6. Teraz wszystkie dane, jakie pobraliśmy z Internetu są połączone z danymi geometrycznymi. Powstała warstwa jest podstawą do tworzenia map metodą kartogramu i kartodiagramu. 7. Z pozostałymi dwoma plikami: PKB_na_1_ mieszkanca i srednia_dl_zycia powtórz tę samą operację. W rezultacie dodasz kolejne dwie warstwy do widoku. 11

12 Instrukcja analizy danych w QuantumGIS 1. Do otwartego QuantumGIS dodaj trzy warstwy wektorowe: dwie warstwy zdrowie i rolnictwo, które pobrałeś z Internetu jedną: edukacja przygotowaną przez nauczyciela Dodawanie warstwy wektorowej do widoku mapy polega na wyborze narzędzia Dodaj warstwę wektorową. W oknie dialogowym, które się pojawi należy wybrać Przeglądaj, a następnie trzeba wyszukać w odpowiednim katalogu warstwę, którą chcesz dodać. Wybierz ją podświetlając i zatwierdź wybór klikając otwórz i jeszcze raz potwierdź w pierwszym oknie dialogowym. Warstwa zostanie dodana do widoku mapy. 2. W twoim projekcie powinieneś mieć teraz 7 warstw: world- podział polityczny świata HDI PKB na jednego mieszkańca wskaźnik średniej długości życia wskaźnik wydatków na zdrowie udział rolnictwa w tworzeniu PKB wskaźnik alfabetyzacji 12

13 3. Dla wszystkich warstw zawierających dane z miernikami utwórz kartogramy. Granice klas prezentowanych mierników ustal na podstawie podręcznika do geografii, atlasu geograficznego do liceum lub Raportu HDI. 4. Porównaj wykonane kartogramy i zobacz czy analizowane cechy wykazują przestrzenne podobieństwo. 5. Teraz przeprowadź analizę korelacji. Wybierz dwa mierniki jeden wskazujący rozwój gospodarczy państw świata (np. PKB na 1 mieszkańca) a drugi pokazujący rozwój społeczny państw świata (np. HDI). Twoim zadaniem będzie zbadanie czy rozwój gospodarczy zawsze idzie w parze z rozwojem społeczny. W tym celu przeanalizujesz 4 sytuacje. 6. Dla pierwszego miernika np. HDI otwórz tabelę atrybutów i w kreatorze zapytań utwórz zapytanie wyboru prowadzące do selekcji państw słabo rozwiniętych. Po utworzeniu zapytania kliknij OK. 13

14 7. Po zamknięciu okna i tabeli atrybutów zapisz klikając prawym klawiszem mysz na wybraną wcześniej warstwę np. HDI i wybierz opcję Zapisz wybrane jako W oknie dialogowym wybierz format ESRI Shapefile i po wciśnięciu klawisza Przeglądaj wybierz w nowym oknie lokalizację w której chcesz zapisać plik. Nadaj nazwę utworzonemu plikowi. Zatwierdź dokonane operacje klawiszem Zapisz 9. Dodaj nowo utworzoną warstwę wektorową do widoku mapy. 14

15 10. Przeprowadź tę operację jeszcze trzy razy tak aby do widoku mapy dodać w sumie cztery warstwy: Kraje słabo rozwinięte społecznie Kraje wysoko rozwinięte społecznie Kraje słabo rozwinięte gospodarczo Kraje wysoko rozwinięte gospodarczo 11. Teraz twoim celem będzie uzyskanie informacji o państwach spełniających kryteria zdefiniowane w tabeli: Państwa wysoko rozwinięte gospodarczo Państwa słabo rozwinięte gospodarczo Państwa wysoko rozwinięte społecznie a b Państwa słabo rozwinięte społecznie c d 12. Skorzystasz z narzędzi geoprocesingu, będziesz szukał państw spełniających 2 kryteria. 13. Zacznij od szukania państw zarówno wysokorozwiniętych gospodarczo jak i społecznie. W tym celu wybierz z paska menu Wektor, potem Narzędzia geoprocesingu i dalej Iloczyn 15

16 14. W oknie które się otworzy wybierz warstwy, które będziesz ze sobą przecinał. Nadaj nazwę nowej warstwie np. wysoko_spol_gosp i wciśnij przycisk OK. Pojawi się wówczas okno dialogowe z pytaniem czy nowo utworzoną warstwę dodać do widoku mamy. Wybierz Tak. Nowa warstwa zostanie dodana do widoku mapy. 15. Teraz możesz otworzyć tabelę atrybutów dla nowej warstwy lub użyć narzędzia Informacje o obiekcie i zobaczyć, iż warstwa ta zawiera zarówno miernik HDI, jak i pkb_1_mieszkanca. 16

17 16. Operację powtórz jeszcze trzy razy. Analizuj otrzymane warstwy. Uzupełnij III część karty pracy. 17. Przyszła pora na weryfikację hipotezy i podsumowanie pracy. 18. Przygotuj prezentację multimedialną, w której zaprezentujesz wyniki swojej analizy. Prezentacja powinna zawierać następujące slajdy: Tytuł i autora Hipotezę badawczą Mapę prezentującą rozwój gospodarczy państw świata Mapę prezentującą rozwój społeczny państw świata Tabelę z wynikiem analizy korelacji rozwoju społecznego z rozwojem gospodarczym Wnioski i weryfikację hipotezy badawczej 17