Lokalny Program Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata Rydułtowy

Transkrypt

1 Lokalny Program Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata Rydułtowy Tekst jednolity luty 2011

2 Spis treści I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście Sfera przestrzenna Granice strefy ochrony konserwatorskiej Uwarunkowania ochrony środowiska Charakterystyka środowiska dla miasta Jakość środowiska w mieście i zagrożenia Diagnoza i funkcjonowanie środowiska Własność gruntów i budynków Infrastruktura techniczna Infrastruktura komunikacyjna Infrastruktura techniczna zaopatrzenie w media Identyfikacja problemów Sfera gospodarcza Główni pracodawcy, struktura i trendy Identyfikacja problemów Sfera społeczna Struktura demograficzna i społeczna Przyrost naturalny Migracja Poziom wykształcenia Bezrobocie Warunki i jakość życia mieszkańców Infrastruktura edukacyjna Ochrona zdrowia Kultura, sport, rekreacja Organizacje pozarządowe Bezpieczeństwo Opieka społeczna Identyfikacja problemów Analiza SWOT Mocne Strony Słabe strony Szanse Zagrożenia Identyfikacja zjawisk kryzysowych 51 2

3 Spis treści II. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzennego, społecznego i gospodarczego miasta, regionu i kraju Dokumenty strategiczne o znaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata (NSRO) Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego na lata Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Rydułtowy na lata Lokalny Program Rozwoju Przedsiębiorczości Miasta Rydułtowy na lata Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Rydułtowy na lata Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Rydułtowy na lata Program Ochrony Środowiska dla Miasta Rydułtowy na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego 63 III. Założenia programu rewitalizacji Zasięg obszaru wsparcia Informacje ogólne Przyjęta metodologia Diagnoza aktualnej sytuacji w mieście Identyfikacja zjawisk kryzysowych Dobór kryteriów i wskaźników Analiza wskaźnikowa Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego Podokresy programowania Priorytety i planowane działania Oczekiwane wskaźniki osiągnięć 82 IV. Finansowanie i wdrażanie Programu Plan finansowy rewitalizacji na lata System wdrażania Forma prawna zarządzającego programem Monitorowanie, ocena i komunikacja 89 3

4 Spis treści Monitorowanie programu rewitalizacji Ocena programu rewitalizacji Inicjowanie współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i pozarządowym Polityka promocji Programu Rewitalizacji Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji 92 V. Załączniki Załącznik 1: Sfera przestrzenna Adaptacja budynku basenu krytego na potrzeby instytucji kultury pod nazwą Rydułtowskie Centrum Kultury Budownictwo socjalne i komunalne Rewitalizacja systemu ciepłowniczego w mieście Odnowa elementów bazy rekreacyjno-sportowej miasta Rewitalizacja terenów pogórniczych poprzez budowę zespołu basenowo rekreacyjnego przy ul. J. Bema w Rydułtowach Rewitalizacja osiedla mieszkaniowego przy ul. Krzyżkowickiej Otwarta strefa rekreacji dla dzieci i młodzieży przy Gimnazjum nr Budowa parku leśnego Przebudowa ulicy Niewiadomskiej pomiędzy ulicą Piecowską i ulicą Szczerbicką Rewitalizacja osiedla Kolonia Karola przy ulicy Bema Odnowa architektoniczna historycznych obiektów przemysłowych w mieście Utworzenie strefy terenów rekreacyjnych Renowacja i rekonstrukcja wnętrza świątyni pw. Św. Jerzego Zagospodarowanie terenu przy ul. A. Mickiewicza Gliniok Załącznik 2: Sfera gospodarcza Rydułtowski Park Przedsiębiorczości Adaptacja pomieszczeń Spółdzielni Mieszkaniowej Orłowiec na cele usługowe, handlowe i gospodarcze Infrastruktura Informatyczna (Internet szerokopasmowy wraz z systemem monitoringu) Załącznik 3: Sfera społeczna Program zajęć i imprez kulturalno-oświatowych prowadzonych na terenie miasta Program zajęć sportowych prowadzonych na terenie miasta Fundusz stypendialny Razem łatwiej program aktywizacji społecznej i zawodowej osób bezrobotnych w Rydułtowach Dom Dziennego Pobytu Inkubator Inicjatyw Obywatelskich miasta Rydułtowy 121 4

5 Spis treści 19. Załącznik 4: Lokalizacja projektów na planie miasta 122 5

6 Spis tablic 1.1. Struktura własnościowa gruntów na teranie miasta Zasoby mieszkaniowe i ich właściciele Główni pracodawcy miasta wraz z ilością i zmianą zatrudnienia w latach Struktura ludności miasta względem wykształcenia Aktywność zawodowa mieszkańców Rydułtów (pow. 15 roku życia) w 2002 r Główne źródła utrzymania mieszkańców Rydułtów w 2002 r Liczba wykroczeń i liczba przestępstw w latach odnotowanych przez Straż Miejską Liczba rodzin korzystająca z pomocy MOPS Rydułtowy w latach Analiza wskaźnikowa obszaru wsparcia Lista projektów (1) Lista projektów (2) Lista projektów (3) Lista projektów Źródła finansowania Programu Rewitalizacji Rydułtów [mln PLN] Ocena wpływu realizacji projektów ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów na stan środowiska i zdrowie ludzi (1) Ocena wpływu realizacji projektów ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów na stan środowiska i zdrowie ludzi (2) 96 6

7 Spis rysunków 2.1. Ilość i zmiana podmiotów gospodarczych w latach Ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminach powiatu wodzisławskiego w 2006 r Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON (dane za rok 2006) Podział podmiotów gospodarczych według sekcji (dane za rok 2006) Liczba mieszkańców miasta Rydułtowy w latach Prognoza liczby ludności dla powiatu wodzisławskiego do roku Struktura wiekowa ludności województwa, powiatu i gminy Przyrost naturalny miasta Rydułtowy Saldo migracji w ruchu wewnętrznym Saldo migracji w ruchu zewnętrznym (zagranica) Kierunek migracji na pobyt stały w 2006 roku zameldowania Kierunek migracji na pobyt stały w 2006 wymeldowania Poziom wykształcenia mieszkańców Rydułtów, powiatu wodzisławskiego 37 i województwa śląskiego Liczba bezrobotnych w gminach powiatu wodzisławskiego we wrześniu Liczba bezrobotnych w latach Struktura bezrobocia pod względem wykształcenia Wykrywalność przestępstw w Rydułtowach, województwie śląskim i w kraju w latach Lokalizacja projektów na mapie miasta 124 7

8 Wprowadzenie Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Rydułtowy powstawał w formule otwartej, wykorzystującej aktywną partycypację przedstawicieli środowisk lokalnych. Uspołeczniony proces opracowywania programu rewitalizacji obejmował następujące punkty kluczowe: stycznia 2007 spotkanie wstępne, w którym uczestniczyli przedstawiciele Urzędu Miasta, najważniejszych instytucji miejskich, organizacji pozarządowych oraz kluczowych pracodawców. Spotkanie pozwoliło na zapoznanie uczestników z ideą rewitalizacji, potrzebami oraz możliwościami w tym zakresie. 2. W okresie od 5 28 lutego 2007 wszyscy mieszkańcy mieli możliwość składania własnych propozycji projektów rewitalizacyjnych. Ankiety wraz z przygotowaną instrukcją i ulotką informacyjną zostały przesłane do najważniejszych instytucji w mieście, organizacji pozarządowych oraz kluczowych pracodawców. Ponadto, aby swoją opinię mogło wyrazi jak najwięcej mieszkańców, materiały te zostały także umieszczone na stronie internetowej Urzędu Miasta oraz wyłożone na parterze Urzędu. 3. W marcu 2007 na stronie internetowej Urzędu Miasta została zamieszczona ankieta diagnozująca, umożliwiająca mieszkańcom wyrażenie własnej opinii na temat negatywnych i pozytywnych procesów zachodzących w mieście oraz jego otoczeniu, a także sformułowanie wizji miasta w roku Informacje pozyskane w ten sposób zostały wykorzystane przy opracowywaniu części diagnozującej niniejszego dokumentu oraz przy definiowaniu celów i kierunków rewitalizacji. 4. Uzyskanie jak największej akceptacji społecznej dla projektów, które zostały zawarte w Lokalnym Programie Rewitalizacji, zapewniły, przeprowadzone w dniach maja 2007, otwarte konsultacje społeczne. W ich trakcie mieszkańcy mieli możliwość zapoznania się z ankietami projektowymi oraz wniesienia własnych uwag. 5. W toku prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji miały miejsce regularne spotkania Zespołu Roboczego ds. Programu Rewitalizacji. 6. W październiku 2008 przystąpiono do aktualizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji w kontekście nowych wskaźników i szczegółowych wytycznych sformułowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego. Kompleksowa aktualizacja objęła część diagnozującą dokumentu, zasady wytyczania obszaru wsparcia, a także projekty rewitalizacyjne wpisane w Program. 7. Nadzór nad przebiegiem aktualizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji prowadził Zespół Roboczy ds. LPR powołany zarządzeniem Burmistrza Miasta nr 180/FZ/P/08 z dnia 7 listopada Dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata sporządzono także Prognozę Oddziaływania na Środowisko, która została pozytyw- 8

9 Spis rysunków nie zaopiniowana przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach. 9. Opracowany dokument Lokalny Program Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata był przedmiotem otwartych konsultacji społecznych, które odbyły się w terminie od do Uspołeczniona formuła opracowywania Lokalnego Programu Rewitalizacji pozwoliła na przygotowanie dokumentu w obiektywny sposób definiującego aktualną sytuację miasta i zachodzące w nim procesy, a także odzwierciedlającego rzeczywiste potrzeby mieszkańców i ich oczekiwania w zakresie kierunku rozwoju miasta. Układ dokumentu oparty został na logice postępowania zastosowanej przy generowaniu projektów. W pierwszej części zebrano informacje charakteryzujące obecną sytuację w mieście: I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście na stronie 12. Ujęto ją w trzech sferach: przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Jest to więc odniesienie do głównych aspektów funkcjonowania miasta. Każdy z rozdziałów zakończony został identyfikacją problemów. Stanowi to podsumowanie obszarów problemowych miasta w danej sferze. Tak zdefiniowane istotne dla miasta problemy stały się podstawą do opisania w rozdziale 4. Analiza SWOT na stronie 46. strategicznej analizy mocnych i słabych stron miasta oraz szans i zagrożeń, jakie występują w jego otoczeniu, ujętym zarówno w znaczeniu bezpośredniego sąsiedztwa jak i szerszego układu zależności regionalnych. Rozdział 5. Identyfikacja zjawisk kryzysowych pozwolił na syntetyczne zestawienie najistotniejszych problemów miasta. Mając na względzie fakt, że Rydułtowy stanowią spójną całość z otoczeniem zarówno w ujęciu przestrzennym jak i administracyjnym, rewitalizacja uwzględnia odniesienie do dokumentów strategicznych miasta, regionu i kraju. Tego rodzaju analizę zawarto w części II. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzennego, społecznego i gospodarczego miasta, regionu i kraju rozpoczynającej się od strony 54. Na podstawie zdefiniowanej sytuacji wyjściowej oraz jakości otoczenia przystąpiono do sformułowania strategii interwencji, czyli określenia programu rewitalizacji. O tym etapie prac traktuje część III. Założenia programu rewitalizacji, strona: 67. Kroki, jakie podjęto, to wyznaczenie zasięgu obszaru interwencji, dla którego wyznaczono cele oraz działania, tóre będą realizowane poprzez konkretne projekty i inicjatywy. Projekty zaprezentowane w niniejszym dokumencie oraz ich szczegółowe opisy, stanowiące załączniki do Lokalnego Programu Rewitalizacji, mają charakter indykatywny. Należy przez to rozumie, iż dopuszczalne są modyfikacje dotyczące zarówno zakresu, wartości jak i terminu projektów, a realizacja poszczególnych zadań będzie uzależniona od bieżących możliwości finansowych instytucji odpowiedzialnych za ich wdrażanie. Ze względu na różny priorytet działań, zostały one podzielone na podokresy programowania. Monitorowaniu wykonania planu służyć będą wskaźniki oddziaływania, rezultatów i produktów, które zestawione zostały w rozdziale 11. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć. Zasada realności planowania wymaga, aby przyjęte działania skonfrontować ze źródłami finansownia. Temu celowi podporządkowany został rozdział 86. Plan finansowy rewitalizacji na lata , strona: 86. Ostatni rozdział opracowania: 14. Monitorowanie, oceny i komunikacja, strona: 89, to opis systemu aktualizacji i kontroli wykonania Programu Rewitalizacji, w odnisieniu do 9

10 Spis rysunków zaplanowanych wskaźników i w ostateczności celów. Uwzględniono w tym również system weryfikacji mając na względzie długi okres programowania oraz dynamikę otoczenia. Na załączonych do Programu stronach dodatkowych: V. Załączniki na stronie 98. zamieszczono projekty kluczowe, które na podstawie przeprowadzonych konsultacji włączone zostały do Programu Rewitalizacji oraz mapę z ich lokalizacją na planie miasta (Rozdział: 19. Lokalizacja projektów na planie miasta, strona: 122). Projekty włączone do Programu ujęto w trzech grupach odpowiadających trzem sferom: przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Podobnie jak to zrobiono w części analitycznej obecnej sytuacji w mieście. 10

11 Część I Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście 11

12 Rozdział 1 Sfera przestrzenna 1.1. Granice strefy ochrony konserwatorskiej Pierwsza wzmianka o powstaniu osadnictwa na terenach obecnego miasta pojawiły się w roku Pierwsze pokłady węgla kamiennego odkryto pod koniec wieku XVIII. Wcześniej jednak pojawiły się pierwsze zabudowania nie związane bezpośrednio z rolnictwem. Intensywny rozwój miasta przypada jednak dopiero na lata dziewięćdziesiąte wieku XIX. Oczywiście oparty był on o funkcjonującą w tamtym czasie kopalnię Charlotte oraz dodatkowo cegielnię. Jako towarzyszące powstały osiedla domów noclegowych przy ulicy Mickiewicza i murowany kościół. Dalsze lata, już z początku następnego stulecia, to budowa szpitala, poczty, szkoły, budynku straży pożarnej, klasztoru i przedszkola. Typowa dla miasta zabudowa wzdłuż ulicy Ofiar Terroru powstała w okresie międzywojennym. W związku z tym wybudowano wtedy dwa kina, filię fabryki obuwia Bata, kilka zakładów produkcyjnych oraz tartak i młyn. Układ osadniczy miasta tworzy pięć jednostek strukturalnych, które oznaczane są jako: A Centrum, B Karola, C Orłowiec, D Radoszowy, E rejon kopalni. i pełnią następujące funkcje: A usługową, B, C usługowo-handlową, D mieszkaniową, E przemysłową. Powierzchnia miasta to około 1,5 tys. ha, na którym zamieszkuje około 22 tys. osób (na dzień na terenie miasta zameldowanych było osób). Administracyjnie miasto stanowi jeden z czterech ośrodków miejskich powiatu wodzisławskiego i pełni funkcję usługową dla gmin sąsiadujących z miastem od strony północnej. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego dla Rydułtów przewidziano funkcję lokalnego ośrodka miejskiego w centrum zachodniego obszaru metropolitarnego, dla którego stolicą jest Rybnik. Do obecnych czasów z zabudowy zabytkowej sakralnej zachowało się: 12

13 Rozdział 1. Sfera przestrzenna pomnik Immaculaty przy ul. Ofiar Terroru z około 1855 r., kaplica p.w. św. Jana Nepomucena przy ul. Pietrzykowskiej przed nr 20 z około 1900 r., kaplica p.w. św. Jana Nepomucena przy ul. Urbana z ok r., kaplica na cmentarzu w Rydułtowach, kościół parafialny, plebania i budynki gospodarcze kościoła p.w. św. Jacka z lat 30-tych XX w., budynek klasztoru przy ulicy Plebiscytowej 2, kościół parafialny p.w. św. Jerzego, krzyże pokutne, drewniane i kamienne (w tym jeden z 6 w Europie krzyży dwuramiennych). Do zabytków techniki zalicza się: w zabudowie szybu Leona II KWK Rydułtowy-Anna budynek dawnej wagi (wpisane do rejestru zabytków 1320/84), zespół dawnego szybu Wentylacyjnego III przy ul. Pietrzykowskiej 32 (rejestr zabytków nr 1319/84), tunel kolejowy pod ul. Raciborską, zabudowania cegielni przy ul. Bohaterów Warszawy, Do zabudowy mieszkaniowej i usługowej, która podlega powinna również ochronie kon- serwatorskiej zalicza się: budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Mickiewicza nr 16, 21, 23, budynek szkoły przy ul. Mickiewicza 33, budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Raciborskiej: 62, 150, 244, 302, 316, 318, 320, 414, 418, 427, 440, 444, budynek ZGK przy ul. Raciborskiej 150, budynek młyna przy ul. Raciborskiej 223, budynek USC przy ul. Raciborskiej 369, budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Ofiar Terroru 1, 14, 20, 33, 37, 39, 41, 43, 45, 47, 49, 54, 56, 62, 66, 67, 70, 78, 80, budynek byłego kina przy ul. Ofiar Terroru 40, budynek dworca PKP przy ul. Ofiar Terroru, budynek Urzędu Miasta przy ul. Ofiar Terroru 36, budynek poczty przy ul. Ofiar Terroru 65, 13

14 Rozdział 1. Sfera przestrzenna budynek klasztoru przy ul. Plebiscytowej 2, budynki mieszkalne przy ul. Plebiscytowej 3, 33, plebania kościoła św. Jerzego przy ul. Plebiscytowej 9, kościół parafialny p.w. św. Jerzego przy ul. Plebiscytowej, budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Traugutta 242, 243, 256, 267, 273, 291, budynek usługowy przy ul. Traugutta 295, budynek restauracji przy ul. Traugutta 278, budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Obywatelskiej: 42, 46, 50, 52, 58, budynek mieszkalny przy ul. Piecowskiej 34, budynek mieszkalny przy ul. Barwnej 1, budynek mieszkalny przy ul. Kordeckiego 41, budynek mieszkalny przy ul. św. Jacka 56, kościół parafialny p.w. św. Jacka wraz z plebanią i budynkiem gospodarczym, budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe przy ul. Bema: 1, 15, 22, 25, 113, 168, budynki mieszkalne os. Karola: 11 20, budynki mieszkalne przy ul. Benedykta 2 (była apteka), 20, budynek mieszkalno-usługowy przy ul. Bohaterów Warszawy 38, budynek N. Z. O. Z. przy ul. Przerwy-Tetmajera 150, budynek mieszkalno-usługowy przy ul. Szczerbickiej 54. Na obszarze miasta występują również zabytkowe cmentarze, gdzie ochronie konserwatorskiej polecono układ kompozycyjny, starodrzew, nagrobki, krzyże i figury sprzed roku Są to: cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Spokojnej, cmentarz rzymskokatolicki przy ul. św. Jacka, nieczynny cmentarz ewangelicki przy ul. Barcioka, nieczynny cmentarz przy kościele św. Jerzego przy. ul. Ofiar Terroru. Zgodnie ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego proponuje się następujące strefy ochrony konserwatorskiej: Strefa A ścisłej ochrony konserwatorskiej krajobrazu kulturowego, do której zaliczono: kościół p. w. św. Jerzego wraz z budynkiem klasztoru i terenem dawnego cmentarza, 14

15 Rozdział 1. Sfera przestrzenna kościół p. w. św. Jacka w Radoszowach, zespół obiektów szpitala miejskiego (nr rej. 1445/91), zespół szybu wentylacyjnego III (nr. rej. 1318/84), cmentarz przy ulicy Spokojnej, szyb wentylacyjny III część nie ujęta w granicach wpisu do rejestru zabytków. Strefa B częściowej ochrony konserwatorskiej krajobrazu kulturowego: zabudowania stacji kolejowej wraz z przyległym terenem poczty, zespół obiektów przemysłowych KWK Rydułtowy-Anna, pozostałości osiedla Karola, centralna część miasta w rejonie ulicy Ofiar Terroru, zabudowa przy ul. Obywatelskiej. Strefa K ochrony krajobrazu: teren cmentarza przy ulicy Spokojnej, teren hałdy i zwałowiska przy szybie Leona II KWK: Rydułtowy-Anna. Poza wydzielonymi strefami zaproponowano też do ochrony pojedyncze obiekty o wartościach kulturowych, do których włączono: budynki mieszkalne w ciągu ulic Ofiar Terroru, Plebiscytowej i Traugutta oraz Rydułtowski Ośrodek Kulturalno-Oświatowy (dawna szkoła podstawowa nr 4), Urząd Miasta, budynek N.Z.O.Z. przy ulicy Kazimierza Przerwy- Tetmajera Uwarunkowania ochrony środowiska Charakterystyka środowiska dla miasta Analizowane miasto położone jest w obrębie Płaskowyżu Rybnickiego stanowiącego część Wyżyny Śląskiej. Administracyjnie miasto związane jest z powiatem wodzisławskim i wchodzi w skład zachodniego subregionu województwa śląskiego. Strefa klimatyczna dla miasta określona została jako strefa klimatu umiarkowanego ciepłego - przejściowego. Dodatkowa charakterystyka to średnia temperatura w ciągu roku na poziomie od 7 do 8 C. Przy czym w części ciepłej roku jest to około 15 C, a w zimnej -2 C. Najcieplejsze miesiące to lipiec i sierpień a najzimniejsze: grudzień i styczeń. Średnio w ciągu roku jest od 170 do 180 dni deszczowych, a pokrywa śnieżna utrzymuje się od 50 do 60 dni. Przeciętna pogoda w ciągu roku to od 110 do 120 dni pochmurnych, od 40 do 45 dni pogodnych i najmniej, bo dni burzowych. Średnia ilość opadów to 767 mm i jest niższa niż w poprzedzającym wieloleciu. Geologicznie podłoże, na którym zlokalizowane jest miasto, to osady karbonu, trzeciorzędu i czwartorzędu. Istotne znaczenie dla prowadzonej analizy ma fakt, iż pod całym 15

16 Rozdział 1. Sfera przestrzenna obszarem miasta zalegają złoża węgla kamiennego, które eksploatowane są w południowowschodniej części miasta. Mieszczą się tam kopalnie Rydułtowy-Anna oraz Marcel. Konsekwencją takiego posadowienia jest konieczność ochrony istniejącej zabudowy, tak aby możliwa była eksploatacja tego surowca do co najmniej 2020 roku. Innym elementem takiego układu jest konieczność zagospodarowania powstających podczas eksploatacji odpadów skalnych. Około jedna trzecią powierzchni miasta stanowią użytki rolne. Reprezentują one część gruntów rolnych w gospodarstwach rolnych, które w odniesieniu do powierzchni całego miasta stanowią ponad 40%. Większość terenów rolnych to gleby klasy IVa i IVb co odpowiada 60% powierzchni gruntów rolnych. Struktura gospodarstw jest typowa dla krajobrazu Polski: bardzo rozdrobniona z dominującymi w niej gospodarstwami o powierzchni do 5 ha (95%). W układzie całego miasta obszar rolniczy nie tworzy jednak zwartej przestrzeni pozwalającej na wyodrębnienie części przeznaczonej pod produkcję rolną. Dodatkowo, ograniczające oddziaływanie na przydatność gospodarczą tej części miasta ma rozproszenie zabudowy na tych obszarach oraz zanieczyszczenie ze strony przemysłu. W prognozie rozwoju miasta może więc ona pełni jedynie rolę uzupełniającą do innych funkcji. W profilu ukształtowania miasta wyróżnić można trzy wzgórza, które mieszczą się w części południowo zachodniej, środkowo wschodniej i północno środkowej. Pierwsze z nich tworzy granicę z miastem Pszów, drugie zlokalizowane jest przy granicy z Rybnikiem, trzecie zaś znajduje się przy osiedlu mieszkaniowym Orłowiec. Najniżej położone miejsca to rejon północno zachodni, dolina rzeki Nacyny w części środkowo- wschodniej i rejon przy granicy z gminą Gaszowice. Generalnie, różnice pomiędzy punktami wyniesień i punktami najniższymi są znaczące, ale charakteryzują je łagodne przejścia, nie można więc stwierdzić by warunkowały one rozwój urbanistyczny miasta. Jedyny element krajobrazu, który taki związek wykazuje to rejon kopalni Rydułtowy-Anna, gdzie utworzony został stożek hałdy kamienia dołowego oraz zamknięto naturalną dolinę potoku będącego w okolicy największym prawobrzeżnym dopływem rzeki Nacyny. Teren Rydułtów leży w dorzeczu rzeki Odry i odwadniany jest przez rzekę Nacynę, ciek Nacyna, ciek Rydułtowski, ciek G i rowy. Woda tu występująca jest pozaklasowa, a jej skład chemiczny świadczy o zanieczyszczeniu wodami dołowymi z kopalni oraz ściekami komunalnymi. Naturalny układ wodny dodatkowo został zaburzony ingerencją człowieka przy budowie obiektów kopalnianych oraz zabudową mieszkalną. Analizując stan roślinności, w związku z tym, że mamy do czynienia z obszarem silnie zurbanizowanym, należy stwierdzić, iż sama roślinność również poddana została znacznej degradacji i zubożeniu, co sprawia, iż pozostałe elementy naturalnej flory wymagają szczególnej ochrony. Dotyczy to między innymi terenów leśnych, które pokrywają jedynie 2,3% powierzchni. Wydaje się koniecznym uwzględnienie tego elementu w programowaniu rozwoju całego miasta. W opracowaniu ekofizjograficznym dla miasta wyodrębniono następujące struktury elementów przyrodniczych: środowisko zieleni łęgowej w dolinach rzek i potoków, środowisko zieleni leśnej i wysokiej, środowisko kompleksów ogrodów działkowych, 16

17 Rozdział 1. Sfera przestrzenna środowisko dużych areałów terenów otwartych użytkowanych jako grunty rolne, łąki oraz stanowiące ugory. W wyniku silnej ingerencji antropogenicznej obszary te nie tworzą wewnętrznie spójnych i ciągłych terenów, przez co wykorzystanie ich walorów w rozwoju miasta jest niemożliwe. Proponuje się jedynie próbę częściowego odwrócenia zmian poprzez włączenie doliny potoku Nacynka do doliny rzeki Nacyny oraz rozważenie utworzenie nowych elementów środowiska przyrodniczego na otwartych terenach w południowej i północno-zachodniej części miasta. Antropogeniczna działalność w środowisku jest na tyle znacząca, że pośrednio oddziałuje na warunki urbanistycznego rozwoju. Odbywa się to przede wszystkim poprzez: Zakłócanie dotychczasowych stosunków wodnych czego wynikiem jest powstanie zagrożenia powodziowego w centrum miasta. Działalność kopalni węgla kamiennego powodująca odkształcanie powierzchni ziemi obsuwanie oraz osiadanie terenu. Budowa morfologiczna terenu została również zniekształcona poprzez wieloletnie składowanie na terenie miasta odpadów z wyrobisk górniczych. Mały udział terenów zielonych (rekompensowany jedynie przez próby jej odbudowy w części centralnej). Należy również spodziewać się kontynuacji tych zjawisk w przyszłości. Inną cechą charakterystyczną w strukturze przyrodniczej miasta są przeważające tereny otwarte otoczone przez tereny zabudowane. Tereny te nie posiadają już zieleni wysokiej i na ogół są ugorami. Część walorów przyrodniczych na terenie miasta podlega prawnej ochronie. Należą do nich: otulina parku krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich utworzona w roku 1993, stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej (wychodnia piaskowca karbońskiego w rejonie ulicy Ofiar Terroru), 7 pomników przyrody zatwierdzonych do ochrony przez Radę Miasta Jakość środowiska w mieście i zagrożenia Odczyn gleb jest kwaśny ze zmiennym udziałem związków fosforu, potasu i magnezu wywołanych nawożeniem oraz odprowadzaniem ścieków na dno dolin lub bezpośrednio do cieków wodnych. Zwiększone zanieczyszczenie występuje w obrębie składowiska odpadów pokopalnianych kopalni Rydułtowy-Anna. Podobne zmiany wstępują odnośnie zanieczyszczenia wód powierzchniowych, do których odprowadzane są ścieki bytowe, wody dołowe z kopalni oraz samoczynnie spływające zanieczyszczone wody deszczowe z ulic, parkingów itp. W zakresie stosunków wodnych nie przewiduje się znaczących zmian. Inaczej wygląda jednak kwestia ukształtowania terenu, który podlega modyfikacji ze względu na trwającą stale eksploatację górniczą. Dotyczy to przede wszystkim części południowej i wschodniej, na której przewiduje się osiadanie terenu od 0,25 m do 3,75 m. Planowana rozbudowa składowiska urobku dodatkowo zmieni krajobraz tej części miasta. 17

18 Rozdział 1. Sfera przestrzenna Do źródeł zanieczyszczenia powietrza zaliczy należy przede wszystkim przemysł na terenie miasta, jak i poza nim, a także ruch samochodowy. W grupie zanieczyszczeń przemysłowych, główni emitenci zanieczyszczeń to miejscowa kopalnia węgla kamiennego oraz ciepłownia Rydułtowy, a także lokalne piekarnie i masarnie. Spoza terenu miasta docierają zanieczyszczenia z elektrowni Rybnik, elektrowni Detmarowice oraz koksowni w Radlinie. Ruch samochodowy o dużym natężeniu obserwuje się przede wszystkim na ulicy Raciborskiej (bardzo duży udział ruchu tranzytowego) Diagnoza i funkcjonowanie środowiska Zgodnie z przeprowadzoną analizą ekofizjograficzną dla miasta przewiduje się następujące zmiany w środowisku naturalnym: Eksploatacja kopalin na terenie miasta prowadzona będzie najprawdopodobniej przez co najmniej lat. Zaliczyć należy do tego wydobycie węgla kamiennego i piasku. Dominujący ekstensywny charakter rolnictwa oraz znaczne rozdrobnienie gospodarstw rolnych uprawnia do założenia, że ta część gospodarki miasta w dalszym ciągu pozostanie uboczną i wspierającą jedynie do innych strategicznych. W tym zakresie sugeruje się jedynie intensyfikację działalności w zakresie sadownictwa, ogrodnictwa i upraw roślin przemysłowych. Pozwoli to na utrzymanie właściwej produktywności tych obszarów miasta, a dodatkowo dostarczy mu pożądanych dla zrównoważonego rozwoju terenów zielonych. Prognozuje się również stopniową poprawę jakości wód powierzchniowych dzięki stopniowej kanalizacji miasta, budowie zbiorników retencyjnych. Jakość wód podziemnych nie powinna ulec zmianie. Dodatkowo, poprawa stanu środowiska w mieście następuje poprzez likwidację emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących z dotychczasowych indywidualnych systemów ogrzewania mieszkań. Pozytywny wpływ na stan środowiska naturalnego może mie także zapobieganie powstawaniu zalewisk bezodpływowych i podtopień towarzyszących osiadaniu pogórniczych terenów, ograniczanie negatywnego oddziaływania składowisk kamienia dołowego oraz poprzez budowę nowych dróg odciążających centrum miasta i ulicę Racibiorską. W rozwoju urbanistycznym miasta na podstawie badań środowiska wydzielone zostały trzy obszary. Ich różnorodność biologiczna powinna zostać uwzględniona w dalszym programowaniu. Należą do nich: obszar zieleni otaczającej rzekę Nacynę oraz potoki wpływające do niej, istniejące obecnie obszary zwartej zieleni na obszarze całego miasta, otwarte niezurbanizowane tereny, które dominują w północno-zachodniej i południowej części miasta. Podsumowując więc analizę kwestii środowiskowych należy stwierdzi, że w programowaniu urbanistycznego rozwoju miasta uwzględni należy: 18

19 Rozdział 1. Sfera przestrzenna wyłączenie spod zabudowy trenów najbardziej zagrożonych osiadaniem w wyniku działalności górniczej, tworzenie zielonych stref izolacyjnych wokół terenów przemysłowych, powstrzymanie w procesie planowania rozwoju zabudowy niekorzystnego rozpraszania budynków szczególnie w południowej i północno- wschodniej części miasta, zachowanie dotychczasowych funkcji przyrodniczych dla tych części miasta, które zachowały tą zdolność do tej pory w sposób naturalny (północno- zachodnia i południowa część miasta, dolina rzeki Nacyny, rejon ulicy Ładniej oraz rejon północnośrodkowej części miasta przy granicy z gminą Gaszowice) Własność gruntów i budynków Zestawienie zawarte w tabeli 1.1 Struktura własnościowa gruntów na teranie miasta na stronie 19 wskazuje, że w strukturze własnościowej dominują tereny prywatne i stanowią 70,93% całej powierzchni miasta. Dalej mieści się właściciel państwowy z udziałem równym prawie 1/5. Właściciel komunalny to pozostała 1/10. Forma własności Powierzchnia [ha] Udział [%] Własność prywatna, a w tym: ,93 grunty osób fizycznych ,00 grunty kościołów i związków wyznaniowych 8 0,53 grunty pozostałe 6 0,40 Własność państwowa, a w tym: ,14 KWK Rydułtowy 101 6,74 drogi wojewódzkie i powiatowe 35 2,33 spółdzielnie mieszkaniowe 20 1,33 inne 131 8,74 Własność komunalna, a w tym: 149 9,93 zasób 126 8,40 spółdzielnie mieszkaniowe 8 0,53 wieczyste użytkowanie 9 0,60 inne spółdzielnie 0 0,00 trwały zarząd 6 0,40 Łącznie Tablica 1.1.: Struktura własnościowa gruntów na teranie miasta Podstawowa czesc gruntów stanowiacych własnosc osób fizycznych to użytki rolne, w tym wiekszosc to grunty orne. Grunty lesne i zadrzewione należa głównie do Skarbu Panstwa (22 ha tj. 49,8% ogółu terenów zalesionych). Lasy komunalne zajmuja powierzchnie około 2 ha tj. 0,13% ogólnej powierzchni miasta wraz z kompleksami lesnymi i zadrzewieniami. Pozostałe tereny lesne (9 ha) należą do osób fizycznych. 19

20 Rozdział 1. Sfera przestrzenna Ponad połowa zasobów mieszkaniowych w mieście stanowi własność osób fizycznych. Mieszkania spółdzielcze sa w znaczącej większości własnością Spółdzielni Mieszkaniowej Orłowiec w Rydułtowach, a część zasobu Spółdzielni Mieszkaniowej ROW w Wodzisławiu Slaskim. Zasoby mieszkaniowe wg. form własności przedstawiają się następująco: mieszkania komunalne 207 mieszkań (2,25% całości zasobu), mieszkania spółdzielcze 2842 mieszkania (30,89%), mieszkania wspólnot mieszkaniowych 44 mieszkania (0,48%), Mieszkania prywatne stanowiące własność osób fizycznych 6093 mieszkania (66,23%), Mieszkania zakładowe (PKP) 14 mieszkań (0,15%). Na podstawie danych wspólnot i spółdzielni zasoby mieszkaniowe zestawiono w tabeli 1.2 na stronie: 20 [1]. Dane pochodzą od czterech właścicieli. Stwierdzi należy, że zdecy- dowana większość lokali wyposażona jest w podstawowe media jednak dominują wśród nich mieszkania stare. Najmłodsze zasoby są w posiadaniu Spółdzielni Mieszkaniowej DOM. Posiadacz Wspólnota Mieszkaniowa DOM Spółdzielnia Mieszkaniowa ROW Ilość lokali Podst. wyp. gaz, CO, energia elektr. CO, CWU, energia elektr. Śr. pow. [m2] 62,38 43,20 Forma wł. lokale własnościowe własnościowe (84,9%) lokatorskie (11,2%) najem (1,3%) bez tytułu prawnego (2,6%) wiek [lata] Posiadacz Spółdzielnia Mieszkaniowa ORŁOWIEC Zakład Gospodarki Komunalnej Ilość lokali Pods. wyp. CO, CWU, gaz, energia elektr. CO, energia eletr. 48% mieszkań-łazienki z WC 34% - WC 18% - WC poza budynkiem Śr. pow. [m2] 50,98 41,18 Forma wł. Własnościowe (38%) lokatorskie (62%) Wiek [lata] Ograniczone prawo wł. (12%) umowa użyczenia (6%) własność miasta (82%) Tablica 1.2.: Zasoby mieszkaniowe i ich właściciele 1.4. Infrastruktura techniczna Opis infrastruktury miasta ujęto w następujące kategorie: 20

21 Rozdział 1. Sfera przestrzenna infrastruktura służąca komunikacji, infrastruktura służąca zaopatrzeniu w media Infrastruktura komunikacyjna Układ komunikacyjny miasta oparty jest o układ sieci drogowej i kolejowej. Osią pierwszego z nich jest droga wojewódzka nr 935 Rybnik Racibórz uzupełniona o drogi powiatowe tj. ulice Bema, Krzyżkowicka, Traugutta, Plebiscytowa, Bohaterów Warszawy, Czernicka i Piecowska. Układ ten dopełniają drogi gminne i wewnętrzne. Główne elementy układu drogowego stanowią: 1. droga wojewódzka nr 935 (ul. Raciborska) 6,02 km, 2. drogi powiatowe, 3. drogi publiczne gminne. Obecnie planowana jest znacząca modyfikacja rozkładu i natężenia ruchu poprzez budowę obwodnic miasta, które pozwolą na modyfikację przebiegu dla dróg oznaczonych numerami 935 i 933. Zmiana służy przede wszystkim poprawie parametrów obecnego układu i rozdzielenie ruchu lokalnego od przelotowego. Pozwoli to na skierowanie tego drugiego poza centrum miasta. Układ drogowy w mieście nie zaspokaja potrzeb wynikających z rosnącego natężenia ruchu drogowego. Istotny problem stanowi dostępność komunikacyjna obszarów, które mogłyby stanowić zaplecze dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto, główny miejski węzeł drogowy, stanowiący skrzyżowanie najważniejszych ciągów drogowych, znajduje się w centrum miasta, co powoduje kumulowanie uciążliwości komunikacyjnych. Najbardziej obciążone są ulice: Raciborska, Ofiar Terroru, Plebiscytowa, Gen. J.Bema, R.Traugutta, A.Mickiewicza oraz ul. Bohaterów Warszawy. Parametry większości ulic nie są dostosowane do narastającego ruchu kołowego, co dodatkowo przyspiesza degradację ich stanu technicznego. Drugi element infrastruktury komunikacji to linia kolejowa, która docelowo łączy Rybnik i Racibórz ze stacją pośrednią w Rydułtowach i dworcem przeładunkowym służącym kopalni Rydułtowy-Anna. Układ kolejowy w mieście ma mniejsze znaczenie niż układ drogowy. W zakresie komunikacji zbiorowej, Miasto Rydułtowy podpisało umowę o świadczenie usług z Międzygminnym Związkiem Komunikacyjnym z siedzibą w Jastrzębiu Zdroju, który realizuje usługę transportu publicznego na terenie miasta. W Rydułtowach zlokaliozowanych jest około 3550 miejsc parkingowych, związanych głównie z obiektami użyteczności publicznej oraz KWK Rydułtowy Anna Infrastruktura techniczna zaopatrzenie w media Wodociągi Obszar Rydułtów jest dobrze uzbrojony w sieć wodociągową. Podstawowywm źródłem zaopatrzenia w wodę jest układ magistralny Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach (woda pobierana z ujęcia w Strumieniu i Goczałkowicach). Obecny układ w pełni zaspokaja istniejące potrzeby w zakresie dostaw i odbioru wody Kanalizacja Obecny układ kanalizacyjny do system kanalizacji mieszanej (kanalizacja sanitarna, ogólnospławna i deszczowa) ze znacznym udziałem kanalizacji ogólnospławnej. 21

22 Rozdział 1. Sfera przestrzenna Sieć kanalizacyjną miasta można uznać za stosunkowo słabo rozwiniętą łączna długość kanalizacji ogólnospławnej i sanitarnej w mieście wynosi 41,66km (w tym 36,66km kanalizacji sanitarnej). W celu skanalizowania całego obszaru miasta planuje się realizację szeroko zakrojonych przedsięwzięć inwestycyjnych. W latach , przy wsparciu ze środków ZPORR, zmodernizowana została lokalna oczyszczalnia ścieków. Energia elektryczna Przez cały teren Rydułtów przebiegają sieci wysokiego napięcia do GPZ przy KWK Rydułtowy-Anna. Centralne położenie GPZ w mieście powoduje promienisty układ sieci i znaczne ograniczenia w zakresie dostępności terenów inwestycyjnych. W zakresie sieci średniego napięcia, miasto jest obsługiwane z sieci kablowej i napowietrznej. Miasto posiada rezerwy energetyczne wynikające ze spadku zapotrzebowania ze strony sektora górniczego. Gaz Źródłem zaopatrzenia miasta w gaz jest gazociąg przesyłowy wysokoprężny. Sieć gazową należy uznać za słabo rozwiniętą długość rozdzielczej sieci gazowej w mieście wynosi 22,2km, zaś długość przyłączy 2,8km. W rejonach nie objętych gazowym systemem przewodowym wykorzystuje się propan-butan ze zbiorników indywidualnych Identyfikacja problemów W zakresie sfery przestrzennej zidentyfikowano następujące zasadnicze kwestie problemowe: Środowisko naturalne: wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego spowodowany wieloletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego zlokalizowanych w obrębie miasta oraz sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych (głównie branża górnicza oraz energetyczna), postępujące osiadanie terenu spowodowane eksploatacją górniczą dotyczące w szczególności części południowej i wschodniej miasta, gdzie przewiduje się osiadanie terenu od 0,25 m do 3,75, duże zwałowisko odpadów pogórniczych na terenie miasta, zanieczyszczenie cieków wodnych wodami dołowymi z kopalni oraz ściekami komunalnymi, wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza oraz gleb głównie ze strony przemysłu, bardzo niska lesistość terenu oraz mały udział terenów zielonych w całkowitej powierzchni miasta. Infrastruktura techniczna: zły stan infrastruktury drogowej, niewydolność układu drogowego w stosunku do rosnącego natężenia ruchu drogowego, duże zagęszczenie ruchu przelotowego w centrum miasta spowodowane brakiem obwodnic, 22

23 Rozdział 1. Sfera przestrzenna niewystarczająco rozwinięta sieć dostępu do szybkiego internetu, postępująca degradacja infrastruktury transportu kolejowego, zły stan techniczny sieci ciepłowniczej na terenie miasta, niewystarczająco rozwinięta sieć kanalizacyjna, niski stopień gazyfikacji miasta. Infrastruktura sportowo - rekreacyjna, edukacyjna oraz ochrony zdrowia: niewystarczająca ilość obiektów infrastruktury sportowo - rekreacyjnej, postępująca degradacja oraz zły stan techniczny istniejącej infrastruktury sportowo - rekreacyjnej, wysoka energochłonność oraz konieczność przeprowadzenia prac remontowych i modernizacyjnych w większości placówek oświatowych, zły stan techniczny szpitala mogący doprowadzi do zamknięcia placówki i zwolnienia pracowników, niewystarczająco rozwinięta baza kulturalna. Architektura i mieszkalnictwo: komunalne zasoby mieszkaniowe wymagające intensywnych działań modernizacyjnoremontowych, wysoka energochłonność budynków użyteczności publicznej i komunalnej bazy mieszkaniowej, brak ładu architektonicznego na obszarze miasta (rozproszenie i niespójność architektoniczna budownictwa jednorodzinnego). Dziedzictwo historyczne: zły stan techniczny obiektów o charakterze zabytkowym. 23

24 Rozdział 2 Sfera gospodarcza 2.1. Główni pracodawcy, struktura i trendy Na podstawie ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Urząd Miasta, na koniec 2007 roku zanotowano podmioty działające na terenie miasta. Co istotne, rok 2007 przyniósł odwrócenie trendu spadkowego obserwowanego w latach Zbiorcze dane za lata przedstawiono na wykresie 2.1 [1]: Rysunek 2.1.: Ilość i zmiana podmiotów gospodarczych w latach Wykres przedstawiający ilość i zmianę podmiotów gospodarczych obrazuje, że do roku 1998 następował szybki wzrost działających na terenie miasta podmiotów gospodarczych po czym nastąpiła w dalszym okresie stabilizacja z niewielką tendencją spadkową. W związku z tym zarówno ilość wykreśleń w rejestrze jak i wpisów utrzymuje się na podobnym poziomie i stanowi mniej niż 10% ilości podmiotów zarejestrowanych na koniec roku. Ruch ten zbliżony jest do średniej w tym rejonie, bo w podobnym, niedaleko położonym mieście Pszów kształtował się on powyżej 7%. Na wykresie 2.2 [2] zestawiono ilość podmiotów gospodarczych we wszystkich gminach powiatu wodzisławskiego wg rejestru REGON. 24

25 Rozdział 2. Sfera gospodarcza Rysunek 2.2.: Ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminach powiatu wodzisławskiego w 2006 r. Zestawienie ilości podmiotów w powiecie wskazuje, że w Rydułtowach zarejestrowanych jest poza miastem powiatowym najwięcej podmiotów gospodarczych. Co istotne, dane za rok 2006, dotyczące liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie RE- GON potwierdzają, iż Rydułtowy utrzymują drugą pozycję pod względem ilości podmiotów gospodarczych. Szczegóły przedstawione zostały na wykresie 2.3. Rysunek 2.3.: Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON (dane za rok 2006) Podział zarejestrowanych podmiotów na sekcje, z uwzględnieniem poszczególnych miast 25

26 Rozdział 2. Sfera gospodarcza powiatu, przedstawia wykres 2.4. Rysunek 2.4.: Podział podmiotów gospodarczych według sekcji (dane za rok 2006) Niestety, analizując wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej wyrażony liczbą zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób, sytuacja na terenie Rydułtów nie przedstawia się jednak korzystnie wartość wskaźnika wyniosła jedynie 5,16 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób, co wskazuje na znacznie mniejszą aktywność gospodarczą mieszkańców miasta niż wynosi średnia wojewódzka, utrzymująca się na poziomie 9.1. W kolejnej tabeli 2.1 na stronie 27 [1] zestawiono najważniejszych pracodawców miasta (w przypadku Kompani Węglowej oraz Ciepłowni Rydułtowy dane dotyczą jedynie osób zatrudnionych z terenu Rydułtów). Zestawienie to ponownie potwierdza wcześniejsze spostrzeżenie, że dominującym elementem w strukturze gospodarki jest wydobycie węgla kamiennego. W związku z tym, największym pracodawcą jest Kompania Węglowa SA. Jeżeli odniesiemy tą liczbę do całkowitej liczby mieszkańców miasta, to stanowi to ponad 3%. Co istotne, w ostatnim roku odwróceniu uległa niekorzystna sytuacja w zakresie zatrudnienia, która była obserwowana w latach wcześniejszych, kiedy w ciągu 6 lat redukcja dotknęła ponad 16% pracowników. W związku z utrzymującym się wysokim zapotrzebowaniem na węgiel kamienny, zwolnienia przestały dominowa w strukturze zmian kadrowych w kopalni w roku 2007 zakład zatrudnił 224 osoby i, przy utrzymującej się koniunkturze na węgiel kamienny, tendencja ta może zosta utrzymana w najbliższych latach. Sytuacja u pozostałych pracodawców, posiadających status pracodawców kluczowych dla miasta, mniej więcej się bilansuje, co stanowi znaczącą poprawę w stosunku do lat wcześniejszych, kiedy ilość zwolnień ponad dwukrotnie przewyższała ilość osób zatrudnianych. 26

27 Rozdział 2. Sfera gospodarcza Kompania średnio Węglowa SA Ilość zatrudnionych ,5 Przyjętych Zwolnionych Zespół Opieki Zdrowotnej w Rydułtowach Ilość zatrudnionych ,6 Przyjętych ,2 Zwolnionych ,5 Spółdzielnia Mieszkaniowa Orłowiec Ilość zatrudnionych Przyjętych ,6 Zwolnionych ,3 Zakład Gospodarki Komunalnej w Rydułtowach Ilość zatrudnionych ,5 Przyjętych ,7 Zwolnionych Ciepłowania Rydułtowy Ilość zatrudnionych Przyjętych Zwolnionych Klub Sportowy Naprzód Rydułtowy Ilość zatrudnionych ,6 Przyjętych 2 2 Zwolnionych Naprzód Sp. z o.o. Ilość zatrudnionych ,7 Przyjętych ,5 Zwolnionych Bank Spółdzielczy w Wodzisławiu Śląskim Ilość zatrudnionych ,3 Przyjętych ,7 Zwolnionych 1 0,17 Tablica 2.1.: Główni pracodawcy miasta wraz z ilością i zmianą zatrudnienia w latach

28 Rozdział 2. Sfera gospodarcza W celu podniesienia atrakcyjności miasta dla potencjalnych inwestorów, rozpoczęła funkcjonowanie Strefa Małej i Średniej Przedsiębiorczości przy ul. Marcina Strzody, która zarządzana jest przez Rydułtowski Park Przedsiębiorczości. Strefa MSP ma powierzchnię 12,8 ha i w całości jest przeznaczona pod rozwój działalności o charakterze produkcyjnousługowym. Obszar jest bardzo dobrze skomunikowany i w znacznej części uzbrojony. Bezpośrednim celem przedsięwzięcia jest przyciągnięcie nowych inwestorów oraz poprawa warunków funkcjonowania dla przedsiębiorstw już działających na terenie Rydułtów. Wobec niestabilnej sytuacji dotyczącej zatrudnienia w sektorze wydobywczym, powstanie strefy MSP umożliwia przeciwdziałanie procesom marginalizacji społeczno ekonomicznej obszaru Identyfikacja problemów W toku prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji zdefiniowano następujące kwestie problemowe dotyczące sfery gospodarczej: brak znaczącego przyrostu ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie miasta, brak dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw działających w sektorze wysokich technologii, rynek pracy zdominowany przez kopalnię zatrudniającą około 6% aktywnych zawodowo mieszkańców miasta, duże rozdrobnienie działalności handlowej i usługowej, niewystarczająco rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu, niepełne uzbrojenie terenów pod inwestycje, brak sprawnej organizacji środowisk gospodarczych (np. zrzeszenie przedsiębiorców), monokultura górnicza na terenie miasta (branża górnicza generuje znaczną ilość młodych emerytów; ze względu na zdominowany przez górnictwo rynek pracy w mieście bardzo trudna jest ponowna aktywizacja zawodowa osób przechodzących na emeryturę w stosunkowo młodym wieku), niski stopień dywersyfikacji przedsiębiorstw pod względem branży (znaczna ilość przedsiębiorstw związanych popytowo i kooperacyjnie z górnictwem). 28

29 Rozdział 3 Sfera społeczna 3.1. Struktura demograficzna i społeczna Rydułtowy jest miastem liczącym niespełna 22 tys. mieszkańców (na dzień na terenie miasta zameldowanych było osób). Populacja miasta stanowi 14% populacji powiatu wodzisławskiego oraz 0,04% województwa śląskiego. Większość mieszkańców stanowią kobiety. Na 100 mężczyzn, przypada 108 kobiet i jest to najwyższy wskaźnik w powiecie wodzisławskim. Miasto ma również jeden z najwyższych w województwie i najwyższy w powiecie wskaźnik mierzący gęstość zaludnienia (na 1 km 2 powierzchni przypadają 1463 osoby). Dla porównania wskaźnik ten wynosi dla powiatu wodzisławskiego 541, a dla województwa śląskiego 380 osób. Na przełomie ostatnich lat można zauważyć znaczny spadek populacji ludności miasta (w stosunku do 1995 r. jest to spadek o 10%), jednakże od dwóch lat tendencja ta została powstrzymana i zaobserwować można minimalny przyrost ludności zamieszkującej obszar miasta. Zmianę tą zobrazowano na wykresie 3.1 na stronie: 29 [2]. przedstawiającym liczbę ludności mieszkańców Rydułtów w latach Rysunek 3.1.: Liczba mieszkańców miasta Rydułtowy w latach Jednakże, w następnych latach nie należy się spodziewa przyrostu ludności miasta, lecz raczej długofalowego spadku. Wskazuje na to analiza prognozy ludności Polski do 1 Dane GUS mierzone według faktycznego miejsca zamieszkania 29

30 Rozdział 3. Sfera społeczna 2030 r., przygotowana przez ekspertów Głównego Urzędu Statystycznego, Rządowej Rady Ludnościowej i Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk. Prowadzone przez demografów badania i analizy wskazują, że trwający od kilkunastu lat spadek rozrodczości, nie jest jeszcze procesem zakończonym i dotyczy w coraz większym stopniu kolejnych roczników młodzieży. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się rosnący poziom wykształcenia, trudności na rynku pracy, zmniejszenie świadczeń socjalnych na rzecz rodziny, brak w polityce społecznej filozofii umacniania rodziny i generalnie trudne warunki społeczno-ekonomiczne, w jakich znalazło się pokolenie w wieku prokreacyjnym. Zgodnie z opiniami ekspertów, w najbliższych latach należy liczyć się z dalszym spadkiem współczynnika dzietności. W dalszym ciągu będzie następował spadek umieralności i wzrost przeciętnej długości życia, jednak odrabianie zaległości w tej dziedzinie w stosunku do krajów najbardziej rozwiniętych będzie następowało wolniej niż w ostatniej dekadzie. W najbliższych latach wzrośnie również skala migracji zagranicznych, głównie młodych, często dobrze wykształconych osób, stąd zwiększy się ujemne saldo migracji. Przytoczona analiza wskazuje jednoznacznie, że utrzymany zostanie trend spadkowy dla powiatu wodzisławskiego (do 2030 roku spadek ten wynosić ma blisko 7% w stosunku do aktualnego stanu), a więc z dużą dozą pewności, przypuszczać można, że obejmie on również miasto Rydułtowy. Na kolejnym wykresie przedstawiona została prognoza liczby ludności dla całego powiatu oparta na danych Głównego Urzędu Statystycznego (rysunek: 3.2 Prognoza liczby ludności dla powiatu wodzisławskiego do roku 2030 na stronie 30) [2]. Rysunek 3.2.: Prognoza liczby ludności dla powiatu wodzisławskiego do roku 2030 Przytoczone ogólnokrajowe przyczyny tego niekorzystnego zjawiska, należałoby uzupełni przyczynami lokalnymi, typowymi dla większości dawnych miast górniczych, a więc takich jak Rydułtowy. Ujemna migracja i niski przyrost naturalny w mieście spowodo- 30

31 Rozdział 3. Sfera społeczna wane jest między innymi zatrzymywaniem rozwoju górnictwa i prowadzonymi procesami restrukturyzacyjnymi. Naturalną konsekwencją jest więc odchodzenie coraz większej liczby osób z górnictwa i ich powrót w swoje rodzinne strony. Potwierdzeniem tej tezy jest fakt, iż, jak wykazały wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2002 r., tylko 58% mieszkańców miasta stanowiła ludność rdzennego pochodzenia, zaś pozostałą część stanowiły osoby napływowe, które w większości przypadków przybyły do miasta skuszone perspektywą atrakcyjnej pracy w górnictwie. Badania wykazały również, że blisko 70% ludności przybyło do miasta przed 1988 r., w późniejszym okresie natomiast tylko 30%. Stanowi to odzwierciedlenie zmian gospodarczych jakie nastąpiły po zmianie ustroju w Polsce. Struktura wiekowa ludności miasta Rydułtowy, wskazuje na występowanie dwóch bardzo niekorzystnych zjawisk, tj. postępującego efektu starzenia się społeczeństwa oraz trwającego już od wielu lat zjawiska tzw. niżu demograficznego. Zjawisko to zostało zobrazowane na wykresie 3.3 Struktura wiekowa ludności województwa, powiatu i gminy na stronie 31 [2]. Rysunek 3.3.: Struktura wiekowa ludności województwa, powiatu i gminy Blisko 64% populacji miasta stanowią osoby w wieku produkcyjnym, w wieku przedprodukcyjnym jest niespełna 19% mieszkańców, natomiast ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi ponad 18% populacji miasta, z czego 66% stanowią kobiety. Analizując obecną strukturę wiekową ludności miasta w okresie dziesięcioletnim, zaobserwować można pewne trwałe, niepokojące zjawiska. Należy do nich przede wszystkim znaczący spadek osób w wieku przedprodukcyjnym o ponad 7% oraz wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym o 3%. Analizując strukturę wiekową mieszkańców miasta Rydułtowy, na tle powiatu i województwa, należy stwierdzić, że odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym jest niższy, aniżeli w powiecie, ale wyższy od wojewódzkiego. Odsetek mieszkańców miasta w wieku produkcyjnym jest wyższy niż w powiecie, ale niższy niż w województwie. Natomiast odsetek populacji w wieku poprodukcyjnym jest nieznacznie niższy zarówno od powiatowego, jak i od regionalnego. Podsumowując więc, należy stwierdzić, że efekt starzenia się społe- 31

32 Rozdział 3. Sfera społeczna czeństwa, dotyka niemalże w jednakowym stopniu gminę, powiat jak i całe województwo. Natomiast zjawisko tzw. niżu demograficznego, bardziej niekorzystnie przejawia się na tle powiatu, niż na tle regionu Przyrost naturalny W ostatnich latach można zaobserwować znaczne wahania wskaźnika mierzącego przyrost naturalny dla miasta Rydułtowy. Przedstawia to rysunek 3.4 Przyrost naturalny miasta Rydułtowy, strona 32 [2]. Rysunek 3.4.: Przyrost naturalny miasta Rydułtowy Ogólnie zatem w mierzonym okresie wyraźnie widać znaczącą dominację lat z ujemnym przyrostem naturalnym. Szczególnie niechlubnym rokiem w mierzonym przedziale czasowym okazał się rok 2001, kiedy to odnotowano bardzo wysoki ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego, wynoszący -64, a także rok 2007, ze wskaźnikiem na poziomie -56. Jest to z pewnością negatywne zjawisko, ale zarazem dotyczy ono nie tylko miasta Rydułtowy, ale w jednakowym stopniu dotyka obszaru całego kraju. Do podstawowych przyczyn takiego stanu rzeczy, zaliczyć należy trudną sytuację społeczno gospodarczą, objawiającą się przede wszystkim dotkliwym społecznie zjawiskiem bezrobocia, a także relatywnie niskimi dochodami ludności pracującej. Konsekwencją tego jest odwlekanie decyzji o posiadaniu potomstwa. Można także zauważyć przyjmowanie zachodnioeuropejskich wzorców kształtowania modelu rodziny (małżeństwa bezdzietne lub rodziny typu 2+1 ). Do tego dochodzi jeszcze wyższa umieralność, aniżeli w krajach lepiej rozwiniętych Migracja Według danych GUS z 2006 r., miasto odnotowało dodatnie saldo migracji w ruchu wewnętrznym oraz ujemne w ruchu zagranicznym. W ruchu wewnętrznym odnotowano

33 Rozdział 3. Sfera społeczna zameldowań oraz 262 wymeldowania. W ruchu zewnętrznym (zagranica) odnotowano 4 zameldowania oraz 52 wymeldowania. Interesującym zjawiskiem jest fakt, iż w stosunku do wymeldowań w ruchu wewnętrznym większość stanowią mężczyźni, natomiast w stosunku do wymeldowań w ruchu zagranicznym większość stanowiły kobiety. Miasto odnotowało zatem dodatnie saldo migracji w ruchu wewnętrznym wynoszące +23 oraz ujemne saldo w ruchu zagranicznym wynoszące -48. Tutaj również zauważa się wyraźne zróżnicowanie ze względu na płeć. W ruchu wewnętrznym wyższy dodatni wskaźnik migracji notowany jest u kobiet +32, podczas gdy u mężczyzn jest to zaledwie +12. Natomiast w ruchu zagranicznym wyższy ujemny wskaźnik mają kobiety -25, zaś mężczyźni -17. Obserwując salda migracji na przełomie ostatniej dekady, wyraźnie zauważa się pewne tendencje przejawiające się zmiennym saldem w ruchu wewnętrznym, z niewielką przewagą lat z pozytywnym wskaźnikiem oraz stałym ujemny saldem migracji w ruchu zagranicznym. Można wnioskować, że wskazane drugie zjawisko z pewnością będzie kontynuowane w najbliższych latach, a nawet może się jeszcze nasilić. Porównując sytuacje miasta w stosunku do średniej wojewódzkiej, należy stwierdzić, iż przedstawia się ona pozytywnie. W województwie śląskim w 2005 r. odpływ ludności przewyższał jej napływ czego rezultatem było ujemne saldo migracji -1,9. Ponadto ponad 5-krotnie więcej osób opuściło województwo, wyjeżdżając za granicę, niż z zagranicy napłynęło. Dane te zostały graficznie zaprezentowane na dwóch poniższych wykresach: wykres 3.5: saldo migracji w ruchu wewnętrznym na stronie: 33 [2] i wykres 3.6: saldo migracji w ruchu zewnętrznym (zagranica) na stronie 34 [2]. Rysunek 3.5.: Saldo migracji w ruchu wewnętrznym Analizując dotychczasowe miejsce pochodzenia nowo przybyłych mieszkańców miasta, wyraźnie widać, iż w zdecydowanej większości jest to ludność pochodząca z innych miast (273), w dalszej kolejności jest wieś (56) oraz zagranica (8). Natomiast jeżeli chodzi o kierunki migracji dotychczasowych mieszkańców Rydułtów, to również przeważają tu inne 33

34 Rozdział 3. Sfera społeczna Rysunek 3.6.: Saldo migracji w ruchu zewnętrznym (zagranica) miasta w Polsce (197), natomiast bardziej wyrównana jest korelacja pomiędzy wsią a zagranicą (88-50). Przedstawiono to na wykresach: 3.7 Kierunek migracji na pobyt stały w 2006 roku zameldowania [2] i 3.8 wymeldowania na stronie 35 [2] Poziom wykształcenia Poziom wykształcenia mieszkańców miasta Rydułtów w roku 2002 zestawiono w tablicy: 3.1 Struktura ludności miasta względem wykształcenia na stronie 34). Poziom wykształcenia Osoba Odsetek [%] Wyższe ,6 Policealne 547 3,0 Średnie (razem) ,0 Średnie ogólnokształcące ,3 Średnie zawodowe ,7 Zasadnicze zawodowe ,5 Ukończone ,5 Nieukończone i bez wykształcenia 335 1,7 Ustalone 668 3,6 Tablica 3.1.: Struktura ludności miasta względem wykształcenia Widać na nim, że dominują osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym: prawie co trzeci mieszkaniec. Najmniej liczną grupę stanowią osoby z wykształceniem policealnym. W 2002 roku w Rydułtowach największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem zasad- 34

35 Rozdział 3. Sfera społeczna Rysunek 3.7.: Kierunek migracji na pobyt stały w 2006 roku zameldowania Rysunek 3.8.: Kierunek migracji na pobyt stały w 2006 wymeldowania 35

36 Rozdział 3. Sfera społeczna niczym zawodowym osób, kolejną największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym osób, następnie z wykształceniem średnim i policealnym 4.914, zaś wykształceniem wyższym legitymowało się osób. Najmniejszą liczebnie grupę stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym nieukończonym i osoby bez wykształcenia, łącznie 334 osoby. Porównując wykształcenie mieszkańców gminy z mieszkańcami powiatu, należy stwierdzi, że Rydułtowy dysponują większym odsetkiem osób z wykształceniem wyższym, policealnym, średnim ogólnokształcącym oraz zasadniczym zawodowym. Natomiast mniejszy jest odsetek osób z wykształceniem średnim zawodowym, podstawowym ukończonym oraz podstawowym nieukończonym i bez wykształcenia. Tak więc przeciętny mieszkaniec miasta Rydułtowy jest nieznacznie lepiej wykształcony od przeciętnego mieszkańca powiatu. W porównaniu natomiast do średniej wojewódzkiej, należy stwierdzić, że miasto ma mniejszy odsetek osób z wykształceniem wyższym, ogólnokształcącym, średnim zawodowym oraz podstawowym nieukończonym i bez wykształcenia, natomiast wyższy odsetek osób z wykształceniem policealnym, zasadniczym zawodowym i podstawowym ukończonym. Miasto wypada zatem nieznacznie gorzej pod względem wykształcenia na tle województwa. Należy jednak zauważy, że opisana sytuacja ma swoje odzwierciedlenie w specyfice miejscowości. Lepsza pozycja miasta w stosunku do całego powiatu, wynika głównie z faktu, iż ludność wiejska jest na ogół gorzej wykształcona, niż miejska. Gorszy wynik uzyskany na tle całego regionu, można z kolei uzasadnić znacznie lepiej wykształconym społeczeństwem zamieszkującym duże aglomeracje. Należy również zaznaczyć, że dane pochodzące ze Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 roku ze względu na termin jego przeprowadzenia (tj. maj 2002 r.) nie w pełni obrazują sytuację, ponieważ uczniowie różnych typów szkół, którzy kończyli naukę w 2002 r. w momencie spisu nie posiadali jeszcze świadectwa ukończenia szkoły i zostali zaliczeni do niższego poziomu wykształcenia. Dane spisowe dotyczą zatem bardziej sytuacji z początku roku szkolnego. Zestawiono je na wykresie: 3.9 Struktura ludności miasta względem wykształcenia na stronie 37 [2]. Tabela ta wskazuje, że różnica w wykształceniu mieszkańców Rydułtów a powiatu i województwa występuje w kategoriach: średnie i zawodowe. W powiecie i województwie zawodowe dominuje na średnim. Dla miasta sytuacja jest odwrotna Bezrobocie Jednym z większych problemów w sferze społecznej miasta Rydułtowy jest zjawisko bezrobocia. Analiza najnowszych danych Urzędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim wykazała, iż we wrześniu 2008 na terenie powiatu wodzisławskiego zarejestrowanych było 3385 osób bezrobotnych, z czego 522 osoby na terenie miasta Rydułtowy, co stanowiło 14.2% wszystkich bezrobotnych w powiecie. Pomimo jednego z najwyższych poziomów bezrobocia w gminach powiatu, zauważy należy spadek liczby osób bezrobotnych w Rydułtowach w latach Na wykresie 3.11 Liczba bezrobotnych w latach na stronie 38 jednoznacznie dominuje tendencja spadkowa z 1262 osób w październiku 2004 roku do 522 osób w paździeniku 2008 roku. Większość spośród wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych stanowią kobiety (61%). Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że ok. 60% osób zarejestrowanych w urzędzie pracy, posiada statut osób pozostających długotrwale bezrobotnymi. Natomiast, aż co czwarty zarejestrowany bezrobotny, pozostaje bez pracy dłużej niż 2 lata. 36

37 Rozdział 3. Sfera społeczna Rysunek 3.9.: Poziom wykształcenia mieszkańców Rydułtów, powiatu wodzisławskiego i województwa śląskiego. Rysunek 3.10.: Liczba bezrobotnych w gminach powiatu wodzisławskiego we wrześniu

38 Rozdział 3. Sfera społeczna Rysunek 3.11.: Liczba bezrobotnych w latach Kolejnym niepokojącym zjawiskiem związanym ze strukturą bezrobocia jest duży odsetek osób do 25 roku życia w ogólnej liczbie rejestrowanych bezrobotnych (27%). Jeżeli chodzi o poziom wykształcenia bezrobotnych, najwięcej osób bez pracy pozostaje z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej (172) oraz zasadniczym zawodowym (170). Wskazuje to jednoznacznie na nasycenie lokalnego rynku pracy osobami o najniższym poziomie wykształcenia. Jadnocześnie, pewne kłopoty ze zdobyciem pracy posiadają także osoby młode, które ukończyły szkoły średnie, a nawet wyższe. Sytuacja ta z kolei jest dowodem na niedopasowanie profilu kształcenia oferowanego przez placówki edukacyjne do wymagań rynku pracy. Zobrazowano to na wykresie 3.12 Struktura bezrobocia pod względem wykształcenia na stronie 38 [4]. Rysunek 3.12.: Struktura bezrobocia pod względem wykształcenia Bezrobocie powoduje stałe obniżanie się standardu życia mieszkańców Rydułtów, oraz rozszerzanie się obszaru patologii społecznej. Szczególnie niebezpieczne objawy niesie długotrwałe pozostawanie bez pracy nie tylko w sferze ekonomicznej, ale także psychospołecznej życia człowieka. Wpływa bardzo negatywnie na funkcjonowanie rodziny oraz przyczynia się do powiększania skali ubóstwa. Wysoki odsetek osób młodych pozostających bez 38

39 Rozdział 3. Sfera społeczna pracy, często skutkuje odpływem takich osób (szczególnie wykwalifikowanych oraz dobrze wykształconych) za granicę Warunki i jakość życia mieszkańców Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2002 r. pokazały, że większość mieszkańców miasta powyżej 15 roku życia była bierna zawodowo. W liczbach bezwzględnych zestawiono te dane w tablicy 3.2 Aktywność zawodowa mieszkańców Rydułtów (powyżej 15 roku życia) w 2002 r. na stronie 40 [3]. Odsetek osób biernych zawodowo wyniósł 51% całej populacji mieszkańców miasta, podczas gdy aktywnych zawodowo 45% (pozostałą część stanowiły osoby, w stosunku do których nie udało się ustalić statusu na rynku pracy). Można też zauważyć pewne prawidłowości, w osiągniętych wynikach badań. Pierwszą z nich jest większy odsetek kobiet biernych zawodowo (57% wśród wszystkich kobiet powyżej 15 roku życia), niż mężczyzn (43% wśród wszystkich mężczyzn powyżej 15 roku życia). Kolejną zauważalną cechą jest bezpośrednie przełożenie poziomu wykształcenia na zajmowaną sytuację na rynku pracy. Wśród wszystkich osób z najwyższym wykształceniem, tylko 17% zaliczonych zostało do grupy osób biernych zawodowo. Z wykształceniem średnim i policealnym takich osób było już 38%, osób biernych zawodowo z wykształceniem średnim było 45%, natomiast najwyższy odsetek stanowiła grupa osób z wykształceniem podstawowym ukończonym i nieukończonym oraz bez wykształcenia i w ich przypadku było to aż 85%. A więc niemalże 9 na 10 osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia pozostawało biernymi zawodowo. Następną wartą zauważenia cechą jest różnica w relacji posiadanego poziomu wykształcenia do pozostawania biernym zawodowo, w zależności od płci. Zauważalne jest zjawisko, iż kobiety z wyższym wykształceniem radzą sobie lepiej na rynku pracy od mężczyzn, natomiast im wykształcenie jest niższe tym relacja staje się wyraźniej odwrotna. I tak jeżeli chodzi o osoby z wyższym wykształceniem to większy odsetek osób pozostających biernych zawodowo stanowią mężczyźni 23% w stosunku do tylko 14% w przypadku kobiet. W przypadku osób z wykształceniem średnim i policealnym, więcej biernych zawodowo jest kobiet 41%, podczas gdy mężczyzn o tym samym wykształceniu 35%. Największą jednak różnicę widać na poziomie wykształcenia zawodowego, gdzie, aż 56% kobiet dysponującym takim wykształceniem pozostaje biernym zawodowo, a mężczyzn tylko 38%. W przypadku najniższego poziomu wykształcenia lub jego braku, również gorzej radzą sobie kobiety, aż 88% jest bierna zawodowo, natomiast odsetek mężczyzn wynosi 80%. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców miasta jest praca najemna. Badania przeprowadzone w ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2002 r. pokazały, że co drugi mieszkaniec utrzymywał się z pracy najemnej (przedstawiono to w tablicy 3.3 Główne źródła utrzymania mieszkańców Rydułtów w 2002 r. na stronie 40 [3]. Z pracy na własny rachunek utrzymywało się niespełna 5%, zaś z rent i emerytur 42%. Badania wykazały również, że aż 43% mieszkańców Rydułtów jest na utrzymaniu innych osób, z czego 62% tej grupy stanowiły kobiety Infrastruktura edukacyjna W skład infrastruktury edukacyjnej na terenie miasta Rydułtowy wchodzą: sześć przedszkoli, w tym dwa niepubliczne, 39

40 Rozdział 3. Sfera społeczna Ogółem aktywni zawodowo ogółem aktywni zawodowo pracujący aktywni zawodowo bezrobotni bierni zawodowo W wieku produkcyjnym Ogółem aktywni zawodowo ogółem aktywni zawodowo pracujący aktywni zawodowo bezrobotni bierni zawodowo Tablica 3.2.: Aktywność zawodowa mieszkańców Rydułtów (pow. 15 roku życia) w 2002 r. Ogółem praca najemna praca na własny rachunek (łącznie z dochodami z najmu) nie zarobkowe źródło emerytura nie zarobkowe źródło renta nie ustalono 609 Tablica 3.3.: Główne źródła utrzymania mieszkańców Rydułtów w 2002 r. 40

41 Rozdział 3. Sfera społeczna cztery oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych, dwie szkoły podstawowe, jedna szkoła gimnazjalna, Zespół Szkół w ramach którego funkcjonuje szkoła podstawowa oraz gimnazjum, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w ramach którego funkcjonuje liceum profilowane oraz liceum ogólnokształcące, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w ramach którego funkcjonuje ponadgimnazjalna zasadnicza szkoła, ponadgimnazjalne technikum, liceum profilowane i szkoła policealna, prywatna szkoła muzyczna, biblioteka publiczna z dwoma filiami Ochrona zdrowia Na terenie miasta funkcjonuje jeden szpital miejski, dwie przychodnie rejonowe specjalistyczne, dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz sześć aptek Kultura, sport, rekreacja Miasto Rydułtowy może poszczyci się kilkoma prężnie działającymi klubami sportowymi, zajmującymi się różnymi dyscyplinami sportu. Do najważniejszych z nich zaliczy należy: KS Naprzód Rydułtowy piłka nożna, Feniks Rydułtowy kolarstwo, siatkówka dziewcząt, unihokej, Uczniowski Klub Sportowy Dwójka Rydułtowy judo, Piątka Plus Rydułtowy lekkoatletyka, Uczniowski Klub Sportowy Ognisko Rydułtowy szachy. Należy jednak podkreślić, że istniejąca infrastruktura sportowo - rekreacyjna na obszarze miasta, jest wysoce niewystarczająca w stosunku do zdiagnozowanych i przejawianych potrzeb. Ponadto na przełomie ostatnich lat, zauważalna jest stale postępująca degradacja bazy sportowo - rekreacyjnej, głównie ze względu na zaprzestanie, bądź znaczne ograniczenie źródeł jej dofinansowania (np. w przeszłości duże dofinansowanie dla infrastruktury i klubów sportowych pochodziło z kopalni, natomiast obecnie zostało ono znacznie ograniczone). Oferta imprez kulturalno - sportowych organizowanych na terenie miasta Rydułtowy, jest dosyć bogata oraz urozmaicona. Do najważniejszych wymienić należy: Imprezę Dni Rydułtów, Całoroczny cykl koncertów w Sali Kameralnej Urzędu Miasta Rydułtowy, 41

42 Rozdział 3. Sfera społeczna Doroczny Miejski Przegląd Twórczości Dzieci i Młodzieży Szkół i Przedszkoli, Festyn Integracyjny Serce dla Serca promujący twórczość osób niepełnosprawnych, Memoriał Jana Margicioka i Leopolda Hałaczka regionalny bieg uliczny dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Ogólnopolski bieg uliczny o puchar Burmistrza Miasta, Grand Prix MTB Euroregionu Silesia wyścig rowerowy, Festiwal Stowarzyszeń impreza promująca rydułtowskie NGOs Organizacje pozarządowe Na terenie gminy zarejestrowanych jest obecnie kilkadziesiąt inicjatyw obywatelskich, w tym zarówno formalnie zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym organizacje pozarządowe, a także grupy nieformalne nie posiadające osobowości prawnej. Do najprężniej działających organizacji zaliczy należy: Towarzystwo Miłośników Rydułtów, Stowarzyszenie Rodzin i Osób Niepełnosprawnych, Uczniowskie Kluby Sportowe, Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych, Chór Lira, Chór Cecylia, Orkiestra KWK Rydułtowy oraz zespół taneczny Sukces, Stowarzyszenie Nasz Śląsk, Stowarzyszenie Moje Miasto. Rola trzeciego sektora w każdej społeczności jest trudna do przecenienia. Często przyczyniają się one do rozwiązywania różnych, czasami bardzo trudnych problemów społecznych. Umożliwiają aktywne uczestnictwo w życiu publicznym dla wielu zwykłych obywateli. Pełnią rolę jednostek reprezentujących dla poszczególnych grup społecznych. Niemniej jednak, w naszym kraju, sektor ten w dalszym ciągu nie odgrywa takiej roli, jaka jest mu przypisana i jak to ma miejsce w wielu wysokorozwiniętych krajach. Podobnie jest również w przypadku organizacji mających siedzibę w mieście Rydułtowy. Głównymi barierami, na jakie napotykają w drodze do dalszego rozwoju są przede wszystkim niewystarczające zasoby finansowe. Kolejnymi barierami są niewystarczające zasoby ludzkie oraz ubogie zaplecze techniczne. 42

43 Rozdział 3. Sfera społeczna Bezpieczeństwo Przestępczość jest jednym ze zjawisk społecznych, które odciskają dotkliwe piętno na funkcjonowaniu lokalnej społeczności. Jest to margines życia społecznego, ale intensywność zdarzeń oraz częstotliwość, z jaką występują, mogą mieć wpływ na formowanie się postaw i zachowań ludzi tworzących społeczność miasta Rydułtowy. W ostatnich dwóch latach można było zaobserwować wzrost liczby wykroczeń. Ponadto zaobserwować można niepokojący wzrost przestępstw. Zestawienie danych za lata przedstawia tablica 3.4 Liczba wykroczeń i liczba przestępstw w latach odnotowanych przez Straż Miejską na stronie 40 [5] (tabela uwzględnia jedynie dane Straży Miejskiej; dane Komendy Policji w Rydułtowach zostały przedstawione w dalszej części dokumentu. Lata Liczba Liczba wykroczeń przestępstw Tablica 3.4.: Liczba wykroczeń i liczba przestępstw w latach odnotowanych przez Straż Miejską Według danych uzyskanych z Komisariatu Policji w Rydułtowach, skaźnik wykrywalności przestępstw na terenie Miasta Rydułtowy w roku 2007 wyniósł 59,3%, co stanowi spadek o 0,6% w stosunku do roku 2006, kiedy wykrywalność wyniosła 59,9%. W roku 2006 wartość wskaźnika (ostatnie dostępne dane porównawcze w skali kraju oraz województwa) była wciąż wyższa od średniej wojewódzkiej, jednakże kształtowała się już poniżej średniej krajowej. Mimo wszystko, można jednak stwierdzić, iż poziom wykrywalności przestępstw na przełomie ostatnich lat jest na stosunkowo wysokim poziomie, przewyższającym zarówno średnią regionalna, jak i ogólnopolską. Zobrazowano to na wykresie 3.13 Wykrywalność przestępstw w Rydułtowach, województwie śląskim i w kraju w latach na stronie 44 [5]. Według danych Komendy Miejskiej Policji w Rydułtowach, w 2007 roku stwierdzono ogółem 499 przestępstw, co stanowi spadek o 132 czyny w stosunku do stanu z roku 2006 (631 czynów). Ponadto, w 2007 roku odnotowano 18 czynów popełnionych przez nieletnich, co daje wzrost o 5 czynów w porównaniu do roku Wskaźniki dynamiki za rok 2007 kształtują się na następującym poziomie: Ogólny wskaźnik dynamiki wszczęć: 80,5 ( ; ), Ogólnych wskaźnik dynamiki przestępst stwierdzonych: 79,1 ( ; ). Biorąc pod uwagę powyższe wskaźniki, można stwierdzić, iż nastąpił spadek wszczęć postępowań przygotowawczych przy jednoczesmym spadku w kategorii przestępstw stwierdzonych. 43

44 Rozdział 3. Sfera społeczna Rysunek 3.13.: Wykrywalność przestępstw w Rydułtowach, województwie śląskim i w kraju w latach Analiza przestępstw stwierdzonych w roku 2007 na obszarze podległym KP Rydułtowy wskazuje, iż najczęściej popełnianym przestępstwem były kradzieże (109 przypadków), kradzieże z włamaniem (86) oraz zatrzymania nietrzeźwych kierujących (68 przypadków). Podkreślić należy, iż wszystkie te kategorie wykazują spadek w stosunku do poziomu za rok Co istotne, na obszarze KP Rydułtowy nie stwierdzono w roku 2007 przestępstw ciężkich, takich jak zabójstwa czy zgwałcenia Opieka społeczna W ostatnich latach nieznacznie zmalała liczba rodzin korzystających z opieki społecznej w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej. Nie jest to jednak spowodowane ogólnym polepszeniem kondycji finansowej rodzin zamieszkujących miasto, ale jest to wynikiem zmian legislacyjno-instytucjonalnych. Do 2003 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wypłacał renty socjalne, które następnie zostały przekazane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dane te zestawiono w tablicy 3.5 [6]. Główną przyczyną trudnej sytuacji rodzin korzystających z opieki społecznej jest bezrobocie, które w wielu przypadkach ma charakter długotrwały. W 2007 r. najczęstszą przyczyną przyznawania zasiłków okresowych, była niemożność podjęcia zatrudnienia, a w dalszej kolejności niepełnosprawność oraz długotrwałe choroby. Ponadto w ostatnich latach daje się zauważyć zjawisko dziedziczenia biedy i pauperyzacji lokalnej społeczności, w związku z czym znacznie wzrosła częstotliwość składania wniosków o pomoc finansową. W poprzednich latach wnioski o pomoc składane były zazwyczaj co kilka miesięcy przez te same rodziny. Obecnie, co miesiąc ok. 80% rodzin składa wnioski i co miesiąc ośrodek udziela im wsparcia. Skala ubóstwa ograniczana jest poprzez różnego rodzaju instrumenty 44

45 Rozdział 3. Sfera społeczna Rok Liczba rodzin Liczba osób Tablica 3.5.: Liczba rodzin korzystająca z pomocy MOPS Rydułtowy w latach wsparcia, do których zaliczyć należy: pomoc finansową, głównie w postaci zasiłków, dożywianie dzieci i młodzieży w okresie nauki w szkole, usługi opiekuńcze, pomoc w formie zapewnienia schronienia, pomoc w formie pracy socjalnej Identyfikacja problemów Następujące obszary problemowe dotyczące sfery społecznej zostały zdefiniowane w toku prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji: wysoki procent bezrobocia o charakterze trwałym (60% zarejestrowanych bezrobotnych), wysoka stopa bezrobocia wśród kobiet i osób do 25 roku życia (odpowiednio 61% i 27% zarejestrowanych bezrobotnych), wysoki odsetek osób biernych zawodowo (51%), zjawiska postępującej pauperyzacji i dziedziczenia biedy w lokalnej społeczności, wzrost przestępczości i liczby wykroczeń w ostatnich latach, skromne zaplecze techniczne i małe możliwości finansowe organizacji pozarządowych z terenu miasta, niski odsetek osób pracujących na własny rachunek (5%), wysoki odsetek osób utrzymujących się z rent i emerytur (42%), wysoka liczba osób korzystających z pomocy społecznej (odsetek prawie dwukrotnie wyższy niż średnia dla województwa), niższy niż średnia wojewódzka odsetek osób z wykształceniem wyższym, monokultura górnicza w strukturze zawodowej, wyłączenie z życia zawodowego dużej grupy kobiet w rodzinach o tradycjach górniczych liczba rodzin (621) zmuszonych do stałego korzystania z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. 45

46 Rozdział 4 Analiza SWOT Analiza SWOT, definiująca mocne oraz słabe strony miasta (strengths and weaknesses), wraz z określeniem czynników zewnętrznych stanowiących szanse oraz zagrożenia (opportunities and threats) dla rozwoju miasta Rydułtowy, została przygotowana w formule otwartej, z wykorzystaniem konsultacji społecznych. Udział przedstawicieli różnych grup społecznych z terenu miasta w formułowaniu bilansu strategicznego umożliwia maksymalną obiektywizację zgromadzonego materiału. W opisie elementów pól zastosowano następujące symbole: [I ] infrastruktura, środowisko oraz kwestie przestrzenno- terytorialne, [G] gospodarka i innowacyjność, [S] zasoby ludzkie, równość szans oraz kwestie społeczne Mocne Strony korzystne usytuowanie geograficzne (lokalizacja miasta blisko granicy z Czechami oraz ośrodków aglomeracyjnych na śląsku i w Czechach) [I ], korzystne położenie komunikacyjne (w sąsiedztwie drogi 935 relacji Pszczyna-Opole, blisko zjazdów z autostrady A1) [I ], zasoby surowcowe (węgiel kamienny, piasek) [I ], stosunkowo dobrze rozwinięta infrastruktura edukacyjna i opieki zdrowotnej [I ], obiekty przemysłowe o znaczeniu historycznym np. potencjalna atrakcja turystyczna [I ], Szyby Cecylia i Dicke) jako historyczne osiedle robotnicze Os. Karola [I ], dobry poziom uzbrojenia miasta w sieć wodociągową i telekomunikacyjną [I ], proekologiczne inicjatywy podejmowane przez władze miasta (redukcja niskiej emisji) [I ], funkcjonująca oczyszczalnia ścieków [I ], niskie ceny nieruchomości [G], utworzenie strefy Małej i Średniej Przedsiębiorczości [G], 46

47 Rozdział 4. Analiza SWOT utworzenie Rydułtowskiego Parku Przedsiębiorczości jako instrumentu wspierania biznesu [G], istniejące tereny inwestycyjne oraz rosnąca powierzchnia terenów uzbrojonych pod inwestycje [G], lokalizacja w pobliżu Rybnika, ośrodka miejskiego o rosnącej roli w skali regionu [S, G], współpraca międzynarodowa (Czechy, Dania, Niemcy) [S], położenie umożliwiające tworzenie bazy dla turystyki tranzytowej [S, G], znaczna ilość organizacji pozarządowych na terenie miasta oraz wysoki poziom aktywności niektórych z nich [S], śląski etos pracy [S], dobry dostęp do kompleksowej opieki zdrowotnej na terenie miasta [S], aktywna działalność placówek i grup oświatowo-kulturalnych, artysytcznych i sportowych (pomimo niedoborów infrastrukturalno-finansowych) [S], długoletnie tradycje związane z wysokim poziomem kształcenia plastycznego (Państwowe Ognisko Plastyczne im. L. Konarzewskiego) [S], wielokulturowość (nakładanie się wpływów polskich, czeskich, niemieckich) [S] Słabe strony wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego spowodowany wieloletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego zlokalizowanych w obrębie miasta oraz sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych [I ], postępujące osiadanie terenu spowodowane eksploatacją górniczą [I ], duże zwałowisko odpadów pogórniczych na terenie miasta [I ], zanieczyszczenie cieków wodnych wodami dołowymi z kopalni oraz ściekami komunalnymi [I ], wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza oraz gleb głównie ze strony przemysłu [I ], bardzo niska lesistość terenu oraz mały udział terenów zielonych w całkowitej powierzchni miasta [I ], zły stan infrastruktury drogowej [I ], duże zagęszczenie ruchu przelotowego w centrum miasta spowodowane brakiem obwodnic [I ], niewystarczająco rozwinięta sieć dostępu do szybkiego internetu [I ], postępująca degradacja infrastruktury transportu kolejowego [I ], 47

48 Rozdział 4. Analiza SWOT zły stan techniczny sieci ciepłowniczej na terenie miasta [I ], niewystarczająco rozwinięta sieć kanalizacyjna [I ], niewystarczająca ilość obiektów infrastruktury sportowo- rekreacyjnej oraz postępująca degradacja i zły stan techniczny istniejącej infrastruktury sportowo- rekreacyjnej [I ], niewystarczająco rozwinięta baza kulturalna [I ], wysoka energochłonność oraz konieczność przeprowadzenia prac remontowych i modernizacyjnych w większości placówek oświatowych [I ], komunalne zasoby mieszkaniowe wymagające intensywnych działań modernizacyjnych i remontowych [I ], wysoka energochłonność niektórych budynków użyteczności publicznej i komunalnej bazy mieszkaniowej [I ], niesystematyczna zabudowa jednorodzinna [I ], zły stan techniczny obiektów o charakterze zabytkowym [I ], brak atrakcji turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym [I ], skromne zaplecze techniczne i małe możliwości finansowe organizacji pozarządowych z terenu miasta [I, S], brak dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw działających w sektorze wysokich technologii [G], stopniowy spadek ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie miasta [G], niestabilny rynek pracy zdominowany przez kopalnię i Zakład Opieki Zdrowotnej [G], duże rozdrobnienie działalności handlowej i usługowej [G], słabo rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu [G], brak sprawnej organizacji środowisk gospodarczych (np. zrzeszenie przedsiębiorców) [G], niski stopień dywersyfikacji przedsiębiorstw pod względem branży (znaczna ilość przedsiębiorstw związanych popytowo i kooperacyjnie z górnictwem) [G], mała aktywność gospodarcza mieszkańców [S], wysoki wskaźnik gęstości zaludnienia [S], postępujący spadek liczebności populacji miasta (spadek o 8% w stosunku do roku 1995) [S], niski odsetek mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (20%) [S], 48

49 Rozdział 4. Analiza SWOT stosunkowo wysokie bezrobocie charakteryzujące się wyższym o 10% odsetkiem osób trwale bezrobotnych (60%) niż wynosi średnia dla województwa [S], duża liczba osób korzystających z pomocy społecznej [S], niższy niż średnia wojewódzka odsetek osób z wykształceniem wyższym [S], wysoki odsetek osób biernych zawodowo [S], duża liczba młodych emerytów [S], monokultura górnicza w strukturze zawodowej [S], wyłączenie z życia zawodowego dużej grupy kobiet w rodzinach o tradycjach górniczych [S], wysoka stopa bezrobocia wśród kobiet i osób do 25 roku życia (odpowiednio 61% i 27% zarejestrowanych bezrobotnych) [S] Szanse położenie w pobliżu powstających ważnych szlaków komunikacyjnych (autostrada A1), dostępność środków unijnych umożliwiająca finansowanie inicjatyw podejmowanych zarówno przez jednostki samorządowe, przedsiębiorstwa, jak i organizacje pozarządowe, postępująca informatyzacja ułatwiająca dostęp do zasobów informacyjnych, rozwój miast sąsiadujących jako dodatkowa szansa na ograniczenie bezrobocia, utworzenie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego oraz Aglomeracji Rybnickiej, korzystna sytuacja gospodarcza w kraju, dobrze rozwinięta baza szkolnictwa średniego i akademickiego w regionie umożliwiająca dostęp do wykwalifikowanego zasobu kadrowego dla prężnie działających firm, poprawiający się dostęp do kredytów oraz innych instrumentów finansowych dla firm, bliskość granicy czeskiej jako szansa dla rozwoju kontaktów handlowych oraz możliwość realizacji projektów w ramach programów pomocowych dla terenów przygranicznych (np. Interreg), działania na szczeblu centralnym zmierzające do ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej. powstawanie w regionie ośrodków akademickich o różnym profilu, rosnąca świadomość edukacyjna młodzieży, rozwijająca się oferta kulturalna miast ościennych, zmiana modelu zachowań społecznych (wzrost aktywności na rynku pracy samozatrudnienie, mobilność pracowników). 49

50 Rozdział 4. Analiza SWOT 4.4. Zagrożenia rywalizacja gmin utrudniająca współpracę gmin na szczeblu powiatowym, brak dobrych praktyk w zakresie finansowania inwestycji z udziałem kapitału prywatnego, zwiększenie zadań własnych gminy bez wsparcia finansowego, niska świadomość ekologiczna przejawiająca się stosowaniem najtańszych, nieekologicznych rozwiązań w zakresie ogrzewania i gospodarki odpadami, wzrost natężenia ruchu kołowego, słaby poziom współpracy i transferu technologii pomiędzy firmami a jednostkami badawczo-rozwojowymi, wolne tempo odtwarzania miejsc pracy zastępujących miejsca pracy likwidowane w górnictwie, migracja wykwalifikowanej siły roboczej za granicę lub do miast ościennych brak stabilności przepisów prawnych w zakresie wspierania rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw brak efektywnie funkcjonującej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. postępująca pauperyzacja i marginalizacja grup społecznych charakteryzujących się niskim stopniem aktywności i zaradności, słabnące związki mieszkańców z miastem, rozwój patologii społecznych, narastające efekty zaniedbań oraz źle przeprowadzanych reform w przemyśle górniczym i ochronie zdrowia. 50

51 Rozdział 5 Identyfikacja zjawisk kryzysowych Opracowana na potrzeby Lokalnego Programu Rewitalizacji diagnoza strategiczna obecnej sytuacji miasta Rydułtowy oraz analiza SWOT umożliwiły zdefiniowanie następujących, kluczowych zjawisk kryzysowych, wymagających interwencji: postępująca degradacja środowiska naturalnego spowodowana wieloletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego zlokalizowanych w obrębie miasta oraz sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych, duża ilość terenów zdegradowanych i poprzemysłowych wymagających znacznych nakładów na ich rewitalizację i rekultywację, wysoki poziom dekapitalizacji tkanki mieszkaniowej w mieście, pogarszający się stan infrastruktury komunikacyjnej i niewydolność układu drogowego w stosunku do rosnącego natężenia ruchu, niedobory w rozwoju infrastruktury technicznej powodujące obniżenie pozycji konkurencyjnej miasta, zły stan techniczny obiektów o charakterze zabytkowym, niewystarczająco rozwinięta i zdegradowana infrastruktura sportowo- rekreacyjna, niedobór atrakcyjnej bazy kulturalno- rozrywkowej, rynek pracy zdominowany przez przemysł tradycyjny oraz niski stopień dywersyfikacji przedsiębiorstw pod względem branży, niski poziom wskaźnika przedsiębiorczości na terenie miasta, słabo rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu oraz brak sprawnej organizacji środowisk gospodarczych, brak inwestycji o znaczeniu strategicznym dla miasta, wysokie bezrobocie strukturalne o charakterze trwałym, wysoka stopa bezrobocia wśród kobiet i osób do 25 roku życia, wysoki odsetek osób biernych zawodowo, zjawiska postępującej pauperyzacji i dziedziczenia biedy w lokalnej społeczności, 51

52 Rozdział 5. Identyfikacja zjawisk kryzysowych wysoka liczba osób korzystających z pomocy społecznej (odsetek prawie dwukrotnie wyższy niż średnia dla województwa), niższy niż średnia wojewódzka odsetek osób z wykształceniem wyższym, monokultura górnicza w strukturze zawodowej, wyłączenie z życia zawodowego dużej grupy kobiet w rodzinach o tradycjach górniczych, niewystarczająca możliwości miasta w zakresie oferty sportowo- rekreacyjnej i kulturalnorozrywkowej. 52

53 Część II Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzennego, społecznego i gospodarczego miasta, regionu i kraju 53

54 Rozdział 5. Identyfikacja zjawisk kryzysowych Lokalny Program Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata jest ściśle powiązany zarówno z dokumentami strategicznymi o charakterze nadrzędnym, takimi jak Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego oraz Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego, jak i z dokumentami lokalnymi o charakterze komplementarnym: Program Ochrony Środowiska Gminy Rydułtowy, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Rydułtowy na lata oraz Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Rydułtowy na lata Rewitalizacja rozumiana jest jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach miast, przyczyniający się do poprawy jakości życia mieszkańców, przywrócenia ładu przestrzennego i do ożywienia gospodarczego. Rozwój miast i wykorzystanie tkwiącego w nich potencjału są nierozerwalnie związane z potrzebą rewitalizowania obszarów zdegradowanych, dotkniętych problemami społecznymi i gospodarczymi. Dlatego też, priorytety zdefiniowane w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata są zbieżne z kluczowymi celami nakreślonymi w dokumentach strategiczno-planistycznych o zasięgu ogólnokrajowym, regionalnym oraz lokalnym. 54

55 Rozdział 6 Dokumenty strategiczne oznaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym 6.1. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata (NSRO) Na podstawie wytycznych UE określających główne cele polityki spójności oraz uwzględniając uwarunkowania społeczno-gospodarcze Polski przygotowano Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata [7] (NSRO). NSRO jest instrumentem odniesienia dla przygotowania programów operacyjnych, uwzględniając jednocześnie zapisy Strategii Rozwoju Kraju na lata (SRK) oraz Krajowego Programu Reform na lata (KPR), odpowiadającego na wyzwania zawarte w Strategii Lizbońskiej. Dokument wprost definiuje jako jeden z celów priorytetowych polityki spójności: Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej (cel ). Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych będzie realizowane poprzez wspieranie przekształceń zapewniających warunki dla zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałanie pogłębianiu się procesów marginalizacji wybranych grup regionu. Podkreślone zostało, iż jednym z zadań polityki państwa jest wspieranie rozwoju w regionach problemowych, które bez tego typu wsparcia skazane byłyby na stopniową marginalizację i trwałe ograniczenie możliwości rozwoju. Jako bardzo istotne zagadnienia zdefiniowane zostały: rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich oraz przywrócenie funkcji społecznych i gospodarczych obszarom poprzemysłowym i powojskowym. Jako przedmiot rewitalizacji dokument wskazuje: miasta o istotnym znaczeniu dla rozwoju otaczających je układów lokalnych, znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, miasta o wysokich walorach turystycznych, obszary miast dotkniętych problemami gospodarczymi i społecznymi, które jednocześnie posiadają duże walory architektoniczne i urbanistyczne, będące elementami historycznego dziedzictwa, szczególnie narażone na bezpowrotne zniszczenie, tereny poprzemysłowe i powojskowe, dające się stosunkowo szybko przystosować do nowych funkcji miejskich, obszary miejskie obejmujące zniszczone budynki zamieszkałe przez ludność zagrożoną wykluczeniem społecznym. W NSRO wprost zapisane zostało, iż: 55

56 Rozdział 6. Dokumenty strategiczne o znaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym przywrócenie funkcji społecznych i gospodarczych obszarom poprzemysłowym i powojskowym. bez wątpienia jest jednym z istotniejszych problemów regionalnych zjednoczonej Europy. Pomoc dla obszarów poprzemysłowych, jak i powojskowych, powinna polegać m. in. na odbudowie i modernizacji infrastruktury komunalnej i transportowej oraz jej funkcjonalnej integracji, poprawie stanu środowiska przyrodniczego, w tym rekultywacji odłogów poprzemysłowych, usuwaniu zanieczyszczeń glebowych oraz ograniczaniu zagrożeń, przywracaniu terenów do stanu umożliwiającego ich nowe zagospodarowanie oraz modernizacji i remontowaniu zasobów mieszkaniowych i innych budynków. Jednocześnie obok restrukturyzacji nierentownych gałęzi i branż oraz terenów poprzemysłowych i powojskowych niezwykle istotna jest także restrukturyzacja zasobów ludzkich, w szczególności w dzielnicach dotkniętych zjawiskami patologii społecznej Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata Rewitalizacja terenów poprzemysłowych oraz zagospodarowanie centrów miast to istotne zadania dla rozwoju Województwa Śląskiego. Kierunek planowanych zmian został określony w przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata [8]. Zagadnienia związane bezpośrednio z rewitalizacją zostały ujęte w Celu Strategicznym IV: Poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększanie atrakcyjności przestrzeni. Cel strategiczny będzie realizowany między innymi poprzez rewitalizację centrów miast i układów miejskich, tworzenie wielofunkcyjnych ośrodków wiejskich, rewitalizację terenów poprzemysłowych oraz przebudowę zdegradowanych lub przeludnionych dzielnic. W ramach IV Celu Strategicznego realizowanych będzie 9 Kierunków Działań. Bezpośrednio z rewitalizacją związane są następujące kierunki: 1. Kierunek działań 2 : Zagospodarowanie centrów miasto oraz zdegradowanych dzielnic. Zasadniczym elementem podniesienia atrakcyjności miast regionu i głównym warunkiem wzrostu jakości życia staje się zagospodarowanie centrów oraz przebudowa dzielnic zdegradowanych, charakteryzujących się złym stanem technicznym i niskim standardem życia mieszkańców. Działania te powinny obejmować: modernizację struktury urbanistycznej, rozbudowę i dostosowanie istniejącej infrastruktury do zachodzących procesów suburbanizacji, stworzenie warunków do wypoczynku i rekreacji. 2. Kierunek działań 3 : Rewitalizacja terenów zdegradowanych. Większość obszarów miejskich województwa obejmuje tereny przemysłowe. Z różnych względów, wiele terenów o charakterze przemysłowym podlega procesowi stopniowej degradacji, po- zostawiając na terenach miejskich nieużytkowane tereny i obiekty poprzemysłowe. Przebudowie gospodarczej i społecznej oraz tworzeniu nowego wizerunku regionu towarzyszyć musi rewitalizacja terenów zdegradowanych, w tym poprzemysłowych, pogórniczych i powojskowych. Znaczenie problematyki przekształcania terenów poprzemysłowych wynika z masowości ich występowania, a także z ich lokalizacji w po- 56

57 Rozdział 6. Dokumenty strategiczne o znaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym tencjalnie wartościowych miejscach (centrach miast, w pobliżu arterii komunikacyjnych, w sąsiedztwie obszarów o walorach przyrodniczo-krajobrazowych). Głównym celem podejmowanych działań będzie przystosowanie zdegradowanych terenów do pełnienia nowych funkcji, m. in. gospodarczych, społecznych, rekreacyjnych, czy edukacyjnych, co w konsekwencji przełoży się na poprawę warunków życia mieszkańców. Ponadto, zarówno cele zdefiniowane w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata , jak i instrumenty przewidziane do ich realizacji są spójne z pozostałymi Celami Strategicznymi nakreślonymi w Strategii Rozwoju Województwa: Cel Strategiczny I : Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych w poczuciu bezpieczeństwa społecznego i publicznego. Jako nieodzowny element rozwoju społeczno-gospodarczego zdefiniowana została poprawa warunków życia oferowanych mieszkańcom, rozumianych jako powszechny dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, systemu pomocy społecznej, mieszkań, instytucji kultury, sportu i rekreacji. Cel Strategiczny II : Rozbudowa oraz unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej. Zaniedbania w zakresie infrastruktury technicznej stanowią największą barierę rozwoju społeczno-gospodarczego. Dostępność i jakość infrastruktury decyduje o sprawności funkcjonowania organizmów miejskich oraz regionu jako całości. Odpowiednie wyposażenie w infrastrukturę decyduje w dużej mierze o zdolności do przyciągania inwestorów, a także jest podstawowym wyznacznikiem poziomu życia mieszkańców, oraz ma znaczący wpływ na zmniejszenie obciążenia środowiska spowodowanego działalnością gospodarczo- bytową mieszkańców regionu. Cel Strategiczny III : Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki. Konkurencyjność gospodarki jest podstawą rozwoju regionu. Pożądanym trendem jest wzrost zdolności do eksportu, umiejętności przyciągania inwestycji zagranicznych i krajowych, a także możliwości dostosowawczych. Konkurencyjność gospodarki regionu może by osiągnięta poprzez wzmocnienie jej innowacyjności dzięki rozwojowi nowych działalności, nowych produktów i nowych przedsiębiorstw Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego Celem opracowania Planu [9] jest wypracowanie dokumentu strategicznego dla kształtowania przestrzeni województwa, określającego koncepcję podstawowych elementów przyszłej struktury przestrzennej województwa i powiązań funkcjonalnych między tymi elementami. Plan formułuje zasady realizujące politykę przestrzenną województwa i organizujące jego strukturę przestrzenną. Plan Rozwoju Przestrzennego Województwa Śląskiego uwzględnia 57

58 Rozdział 6. Dokumenty strategiczne o znaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym ustalenia strategii rozwoju województwa oraz ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Dokument ten jest podstawowym elementem zintegrowanego planowania przestrzennego na szczeblu regionalnym. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i centrów miast to działania zatwierdzone przez Sejmik Województwa Śląskiego poprzez ich uwzględnienie w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego. Kierunki polityki przestrzennej obejmują w szczególności: wspieranie tworzenia warunków przestrzennych rozwoju przedsiębiorczości, innowacji gospodarczej i transferu technologii, rozwój i wspieranie restrukturyzacji wybranych dziedzin usług publicznych, przeciwdziałanie zagrożeniom, rewitalizację dzielnic miejskich, rozwój infrastruktury technicznej i transportowej, a także promowanie zwartych miast efektywnie wykorzystujących teren. 58

59 Rozdział 7 Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym 7.1. Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego na lata Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Rydułtowy jest w pełni zgodny z obszarami strategicznymi nakreślonymi w Strategii Rozwoju Powiatu [10]. Zagadnienia obejmujące bezpośrednio problemy rewitalizacji ujęte zostały w następujących obszarach priorytetowych: 1. I Obszar: Gospodarka Cel strategiczny 1 : Wspieranie rozwoju gospodarczego obejmujące rozpoznanie potrzeb lokalnego rynku, tworzenie stref rozwoju gospodarczego, przygotowanie ofert inwestycyjnych, prowadzenie działalności edukacyjnej dla obecnych i przyszłych przedsiębiorców, zorganizowanie profesjonalnego doradztwa w zakresie tworzenia nowych podmiotów gospodarczych oraz pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych, Cel strategiczny 2 : Wielofunkcyjny rozwój terenów obejmujący intensyfikację wykorzystania użytków rolnych, rewitalizację terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, Cel strategiczny 3 : Dywersyfikacja działań w obszarze przemysłu węglowego oraz ekologiczne wykorzystanie węgla kamiennego i metanu. Wykorzystanie węgla jako głównego nośnika energii oraz energii z odmetanowania kopalń. Wykorzystanie terenów i obiektów pogórniczych. 2. III Obszar: Społeczeństwo Cel strategiczny 1 : Stworzenie zintegrowanego systemu bezpieczeństwa publicznego obejmującego działania w sferze materialnej i organizacyjnej zwiększające bezpieczeństwo publiczne oraz opracowanie i wdrożenie programu współpracy społeczeństwa z policją w zakresie prewencji, a także zintegrowanego systemu powiadamiania ratunkowego. Cel strategiczny 2 : Inicjowanie działań ukierunkowanych na ograniczenie zjawisk w zakresie patologii społecznych obejmujących intensyfikację działań związanych z przeciwdziałaniem negatywnym zjawiskom społecznym. Cel strategiczny 6 : Rozwój rekreacji i turystyki obejmujący tworzenie bazy materialnej do uprawiania turystyki, organizowania imprez lokalnych i ponadlokalnych oraz rozwój infrastruktury służącej turystyce komercyjnej. 59

60 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym 3. IV Obszar: Infrastruktura techniczna Cel strategiczny 2 : Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej obejmująca modernizację dróg, budowę obwodnic, parkingów, poprawę funkcjonowania komunikacji wewnętrznej oraz usprawnienie połączeń drogowych wewnątrz i na zewnątrz powiatu. Cel strategiczny 3 : Rozwój infrastruktury związanej z ochroną środowiska obejmujący kompleks działań związanych z rozbudową kanalizacji i oczyszczalni ścieków, gospodarką odpadami, ochroną powietrza, regulacją rzek oraz kształtowaniem proekologicznej świadomości społeczności lokalnej. Cel strategiczny 4 : Rozbudowa i modernizacja bazy rekreacyjno-sportowej. 4. V Obszar: Infrastruktura społeczna Cel strategiczny 1 : Rozszerzenie form i płaszczyzn dialogu społecznego obejmujące zacieśnienie kontaktów i współpracy pomiędzy władzą, społeczeństwem i partnerami społecznymi oraz usprawnienie przepływu informacji o działaniach władzy Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Rydułtowy na lata Rewitalizacja obszarów zdegradowanych stanowi integralny element strategii zrównoważonego rozwoju każdego ośrodka miejskiego. Bez neutralizacji problemów i realizacji działań naprawczych na obszarach zaniedbanych, nie rokujących szans na samoistną poprawę sytuacji w wyniku działania mechanizmów rynkowych, niemożliwy jest ekorozwój miasta. W konsekwencji, priorytety strategiczne nakreślone w Strategii Rozwoju Miasta Rydułtowy [11] są w pełni komplementarne z priorytetami Lokalnego Programu Rewitalizacji w zakresie wszystkich czterech celów strategicznych, ze szczególnym uwzględnieniem wymienionych poniżej celów operacyjnych: Cel strategiczny 1: Zwiększenie przedsiębiorczości i zatrudnienia oraz kreowanie nowych inicjatyw i funkcji gospodarczych przy wykorzystaniu potencjału miasta: 1.1 Aktywizacja potencjału gospodarczego, 1.3 Stworzenie warunków rozwoju nowych miejsc pracy, 1.4 Stymulowanie wzrostu Małych i Średnich Przedsiębiorstw, 1.5 Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych, 1.7 Promocja instytucji otoczenia biznesu. Cel strategiczny 2: Uporządkowanie i rozwój infrastruktury w zakresie ochrony środowiska, komunikacji, mieszkalnictwa i adaptacji pod innowacyjne funkcje: 2.2 Poprawa infrastruktury komunikacji i transportu, 2.3 Rozwój i modernizacja bazy mieszkaniowej, 2.4 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Cel strategiczny 3: Podnoszenie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych adekwatnie do potrzeb rynku pracy: 60

61 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym 3.1 Poprawa infrastruktury i wyposażenia instytucji i ośrodków kształcenia, 3.2 Zwiększenie możliwości nabywania umiejętności i kwalifikacji ułatwiających zdobycie, utrzymanie i zmianę pracy. Cel strategiczny 4: Zwiększenie dostępności i jakości usług w sferze kultury, sportu i rekreacji, ochrony zdrowia oraz wzrost integracji społecznej: 4.1 Rozwój infrastruktury i upowszechnianie zjawisk kultury, w tym tradycji lokalnych i śląskich, 4.2 Poprawa infrastruktury sportu i rekreacji oraz dbałość o tereny zielone, 4.3 Zmniejszanie wykluczenia społecznego i pomoc ludziom Lokalny Program Rozwoju Przedsiębiorczości Miasta Rydułtowy na lata Ożywienie gospodarcze, jako jeden z podstawowych celów rewitalizacji, powinno być realizowane poprzez: programy sprzyjające generowaniu i wspieraniu aktywności gospodarczej na danym obszarze inicjatywy prowadzące do maksymalizacji liczby i jakości podmiotów gospodarczych oraz projekty, których celem jest podniesienie jakości i atrakcyjności gospodarczej obszaru rewitalizowanego. W tym zakresie, Lokalny Program Rewitalizacji [13] jest spójny z założeniami Lokalnego Programu Rozwoju Przedsiębiorczości Miasta Rydułtowy, który zarysowuje działania podejmowane przez samorząd lokalny w celu wspierania mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Celem programu jest uruchomienie aktywnych działań prowadzących do powstawania nowych przedsiębiorstw oraz rozwoju już istniejących. Program definiuje cztery priorytety; trzy z nich znajdują bezpośrednie odzwierciedlenie w założeniach Lokalnego Programu Rewitalizacji: Priorytet 2: Przygotowanie terenów inwestycyjnych, Priorytet 3: Rozwój instytucji otoczenia biznesu, Priorytet 4: Promocja Miasta i lokalnej przedsiębiorczości Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Rydułtowy na lata Program uwzględnia potrzeby mieszkanców Rydułtów w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, w szczególności zapewnienia lokali mieszkaniowych dla najuboższej grupy społeczeństwa Miasta Rydułtowy. Ogólnym celem programu jest stworzenie warunków do 61

62 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym optymalnego wykorzystania istniejacych zasobów mieszkaniowych w gminie oraz równolegle stworzenie warunków sprzyjających poprawie sytuacji mieszkaniowej. Główne cele programu obejmują: przygotowanie terenu pod budownictwo mieszkaniowe prywatne i komunalne, budowę nowych budynków komunalnych, przeprowadzenie remontów komunalnych, bieżące utrzymanie budynków komunalnych, prowadzenie polityki czynszowej akceptowanej społecznie Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Rydułtowy na lata Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych [14] stanowi podstawę do realizacji trwałych wzorów interwencji społecznych, podejmowanych w celu poprawy negatywnych zjawisk występujących w obrębie danej społeczności. Dokument charakteryzuje działania publicznych i prywatnych instytucji rozwiązujących kwestie społeczne, podejmowane dla poprawy warunków funkcjonowania poszczególnych kategorii osób i grup społecznych oraz rozwiązywania najbardziej istotnych problemów społecznych. Kwestie społeczne stanowią bardzo istotny aspekt procesu rewitalizacyjnego realizowanego na zdefiniowanym obszarze. Ożywienie społeczne, realizowane poprzez działania umożliwiające stopniową likwidację zjawisk negatywnych, takich jak bezrobocie, patologie społeczne, bezdomność, czy wykluczenie społeczne, jest jednym z priorytetowych celów rewitalizacji. Działania zmierzające do ożywienia obszaru rewitalizowanego pod względem społecznym przewidziane w Lokalnym Programie Rewitalizacji dla Miasta Rydułtowy są spójne z priorytetami nakreślonymi w miejskiej Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych, szczególnie w zakresie następujących Celów Strategicznych: Cel Strategiczny nr 1: Integracja z lokalną społecznością osób zagrożonych marginalizacją społeczną, Cel Strategiczny nr 3: Redukcja bezrobocia i aktywizacja osób pozostających bez zatrudnienia, Cel Strategiczny nr 5: Monitoring problemów społecznych i rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi Program Ochrony Środowiska dla Miasta Rydułtowy na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Postępująca degradacja środowiska naturalnego na terenach poprzemysłowych to jeden z negatywnych czynników, któremu przeciwdziałać mają działania rewitalizacyjne. Na tej 62

63 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym płaszczyźnie zadania określone w Lokalnym Programie Rewitalizacji pokrywają się z priorytetami Programu Ochrony Środowiska [15] Gminy Rydułtowy. Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania w tym zakresie, a także definiuje szczegółowe programy zarządzania odnoszące się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Stopniowe wdrażanie założeń Programu Ochrony Środowiska pociąga za sobą korzyści do których należą: poprawa stanu środowiska naturalnego, efektywne zarządzanie środowiskiem, uruchomienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko przed degradacją, stworzenie warunków dla implementacji norm środowiskowych Unii Europejskiej Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Rydułtowy jest zgodny z zapisami aktualizowanego obecnie Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego [16]. Aktualizacja Studium wyniknęła z konieczności uwzględnienia zmian w strategii rozwoju miasta oraz, bezpośrednio z tym związanych, nowych potrzeb miasta. Obecnie obszar miasta o powierzchni 1500 ha tworzy przez 5 jednostek strukturalnych: jednostka A Centrum (funkcja usługowa), jednostka B Karola (funkcja usługowo-mieszkaniowa), jednostka C Orłowiec (funkcja mieszkaniowo-usługowa), jednostka D Radoszowy (funkcja mieszkaniowa), jednostka E Rejon Kopalni (funkcja przemysłowa). Pod względem stopnia i powierzchni urbanizacji zdecydowanie wyróżnia się obszar stanowiący faktyczne centrum usługowe miasta w rejonie ulic Ofiar Terroru i Bema. Z kolei największa intensywność zabudowy mieszkaniowej występuje na osiedlu zabudowy wielorodzinnej Orłowiec. W studium zidentyfikowano główne czynniki stanowiące zagrożenie dla bezpieczeństwa ludności i jej mienia. Należą do nich: brak miejsc pracy, zagrożenia zabudowy wpływami eksploatacji górniczej, zagrożenia miejsc zamieszkania i przebywania ludności ponadnormatywnymi wartościami hałasu oraz zagrożeniami w sytuacjach powodziowych. Zagrożenia wynikają również bezpośrednio lub pośrednio ze słabych stron miasta zidentyfikowanych w Strategii Rozwoju Miasta na lata Ponadto, do kluczowych czynników obniżających poziom życia mieszkańców należy fakt, iż parametry techniczne istniejącego układu drogowego nie są odpowiednie do pełnionych przez nie funkcji. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej miasta oraz w przeznaczeniu terenów. Główny cel rozwoju : Kształtowanie zadbanego miasta, dobrze powiązanego komunikacją z otoczeniem, przy poprawie standardu życia i jakości środowiska. 63

64 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym Cele strategiczne związane z osiągnięciem celu głównego: C1 Odciążenie strefy centralnej miasta oraz rejonu ulicy Raciborskiej od ponadnormatywnych uciążliwości komunikacyjnych poprzez budowę nowych ciągów drogowych, C2 Kontynuacja pasmowego rozwoju miejskiego zespołu usługowego wzdłuż ulicy Ofiar Terroru oraz w paśmie pomiędzy ulicą Bema i planowaną obwodnicą zachodnią miasta, C3 Uporządkowanie rejonu stożka i zwału odpadów górniczych przy szybie Leon II KWK Rydułtowy-Anna przy uwzględnieniu potrzeb funkcjonowania kopalni, C4 Budowa nowych elementów układu komunikacyjnego miasta, C5 Ochrona terenów otwartych miasta przed rozproszoną zabudową oraz zwiększenia ich dostępności dla rekreacji, C6 Zwiększenie powierzchni zieleni wysokiej i kształtowanie parku miejskiego. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego definiuje również obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji i rekultywacji. Obszarami wymagającymi przekształceń są te rejony miasta, których aktualna funkcja lub przeznaczenie nie odpowiadają założonym celom rozwoju miasta. W wielu przypadkach są to rejony wymagające rehabilitacji i rekultywacji oraz innych procesów zmierzających do ożywienia w sferze przestrzennej, gospodarczej oraz społecznej. Rehabilitacja rozumiana jako działanie ukierunkowane na odnowę i ochronę wartości kulturowych i ekologicznych przestrzeni miejskiej, powiązane z promowaniem nowych aktywności wzmacniających bazę ekonomiczną miasta. Proces ten dotyczył będzie przede wszystkim rehabilitacji i promocji osiedla robotniczego Karola przy ulicy Bema, nadania nowych funkcji publicznych lub nowych aktywności gospodarczych obiektom przemysłowym, które przestały bądź przestają spełniać swoje funkcje, a także nadania charakteru miejskiego ulicy Ofiar Terroru, jako elementowi struktury miejskiej stanowiącemu faktyczne centrum miasta. Pojęcie rekultywacji odnosi się do działań zmierzających do przywrócenia utraconych wartości. Ten proces w Rydułtowach będzie dotyczył w głównej mierze terenów położonych po wschodniej i południowej stronie obiektów i urządzeń powierzchni głównej kopalni Rydułtowy-Anna. Ponadto, ekstensywnie zagospodarowane tereny mogą być miejscem działań rekultywacyjnych zmieniających ich wizerunek i stopień wykorzystania dla nowych funkcji miejskich. W Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego określone zostały także Inne obszary problemowe wynikające z uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania miasta obszary wykazujące stan kryzysowy i wymagające rewitalizacji. Obszary te pogrupowane zostały w następujących obszarach: 1. Przebudowa hałdy i zwałowiska odpadów górniczych przy szybie Leon II KWK Rydułtowy- Anna przy konieczności zagospodarowania odpadów powstających z bieżącej eksploatacji węgla kamiennego, 2. Przełożenie drogi klasy głównej ruchu przyspieszonego Pszczyna-Racibórz realizowanej w obszarach urbanizujących się, 3. Budowa zachodniej obwodnicy miasta klasy głównej wymagająca wyburzeń istniejącej substancji mieszkaniowej, 4. Budowa drogi średnicowej miasta umożliwiającej rozwój strefy usługowej w centralnej części miasta, 5. Przebudowa posadzki ulicy Ofiar Terroru oraz zmiany organizacji ruchu wzdłuż tego ciągu, 64

65 Rozdział 7. Dokumenty strategiczne o znaczeniu lokalnym 6. Budowa nowych znaczących elementów zieleni miejskiej, w tym tworzenie parku miejskiego, 7. Kontynuacja rozwoju strefy aktywności gospodarczych. 65

66 Część III Założenia programu rewitalizacji 66

67 Rozdział 8 Zasięg obszaru wsparcia 8.1. Informacje ogólne Aby uniknąć nieporozumień wynikających z różnic w sposobie postrzegania degradacji przestrzeni i umożliwić obiektywną, porównywalną dla wielu części miasta, ocenę stopnia degradacji obszaru, przyjęto obiektywne, mierzone za pomocą wskaźników kwantyfikowalnych, kryteria oceny natężenia zjawisk kryzysowych. Definiując obszar wsparcia na terenie Rydułtów opierano się przede wszystkim na na postanowieniach Wytycznych do opracowania Lokalnych Programów Rewitalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata (które są zgodne z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa oraz ze stosownymi zapisami Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r., ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006). Komisja Europejska w art. 47 ust. 1 Rozporządzenia 1828/2006 określiła kryteria w oparciu o które będą definiowane obszary objęte interwencją w zakresie mieszkalnictwa. Biorąc pod uwagę specyfikę polskich uwarunkowań rozwojowych, w szczególności na obszarach zurbanizowanych oraz możliwości dostępu do danych statystycznych obrazujących zmiany społeczno-ekonomiczne oraz stan infrastruktury mieszkaniowej, liczbę kryteriów ograniczono do następujących: 1. wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia, 2. wysoka stopa długotrwałego bezrobocia, 3. wysoki poziom przestępczości i wykroczeń, 4. niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej, 5. porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego. Wybrane kryteria charakteryzują każdą z koniecznych do uwzględniania sfer: społeczną, gospodarczą i przestrzenną (infrastrukturalną). Ze względu na fakt, iż na terenie miasta Rydułtowy, w ramach działań rewitalizacyjnych, nie są planowane działania z zakresu mieszkalnictwa, do zdefiniowania obszaru wsparcia wykorzystano także wskaźniki uzupełniające, nie wymienione w powyższej liście, a bardzo przejrzyście charakteryzujące sytuację miasta. W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów, wytyczenie obszaru wsparcia dokonane zostało na podstawie następujących kryteriów oraz określających je wskaźników: 67

68 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia 1. Wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia. Wskaźnikiem pomiarowym zastosowanym do tego kryterium jest liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1 tys. ludności. 2. Wysoka stopa długotrwałego bezrobocia. W celu pełnej charakterystyki tego zjawiska na terenie Rydułtów, oprócz podstawowego wskaźnika: udział długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym. wykorzystano także wskaźniki uzupełniające: odsetek długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych. wysokie bezrobocie wśród kobiet. 3. Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej. Zastosowany wskaźnik to Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób. 4. Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego. Wskaźnik wyrażony jakościowo, poprzez opis negatywnych zjawisk związanch z długoletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego na terenie miasta Przyjęta metodologia Optymalnie wytyczony obszar wsparcia musi cechować się mniej korzystną wartością przyjętych wskaźników od wartości referencyjnych reprezentujących wartość tych wskaźników dla całego województwa. W celu wytyczenia obszaru wsparcia na terenie miasta dokonano szczegółowej analizy, którą prowadzono w oparciu o poniższą metodologię: 1. Dokonano diagnozy aktualnej sytuacji miasta w każdej ze sfer przestrzennej, gospodarczej i społecznej. 2. W oparciu o zebrane dane, zidentyfikowano zjawiska kryzysowe zachodzące na terenie Rydułtów. 3. Do zjawisk kryzysowych na terenie miasta dopasowano wskaźniki umożliwiające wytyczenie obszaru wsparcia dla Rydułtów. 4. Przeprowadzono analizę wskaźnikową. 5. Ustalono granice obszaru wsparcia dla Miasta Rydułtowy. Rozwinięcie poszczególnych etapów związanych z wytyczaniem obszaru wsparcia zostało zamieszczone poniżej. 68

69 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia Diagnoza aktualnej sytuacji w mieście Analiza bieżącej sytuacji w Rydułtowach została zamieszczona w Części I niniejszego opracowania Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście. Analiza została przeprowadzona z uwzględenieniem każdej z trzech sfer obejmujących funkcjonowanie miasta: sfery przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Opisując zjawiska zachodzące na terenie miasta wykorzystano aktualne dane statystyczne pozyskane z Głównego Urzędu Statystycznego, od odpowiednich instytucji miejskich, a także informacje dostępne w obowiązujących dokumentach strategicznych miasta. Część I Lokalnego Programu Rewitalizacji została podsumowana w analizie SWOT, zestawiającej mocne i słabe strony miasta, a także pojawiające się szanse i zagrożenia Identyfikacja zjawisk kryzysowych Podsumowując charakterystykę każdej ze sfer funkcjonowania miasta, dokonywano wyszczególnienia czynników problemowych zachodzących na terenie Rydułtów. Zidentyfikowano następujące zjawiska o charakterze kryzysowym: postępująca degradacja środowiska naturalnego spowodowana wieloletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego zlokalizowanych w obrębie miasta oraz sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych, duża ilość terenów zdegradowanych i poprzemysłowych wymagających znacznych nakładów na ich rewitalizację i rekultywację, wysoki poziom dekapitalizacji tkanki mieszkaniowej w mieście, pogarszający się stan infrastruktury komunikacyjnej i niewydolność układu drogowego w stosunku do rosnącego natężenia ruchu, niedobory w rozwoju infrastruktury technicznej powodujące obniżenie pozycji konkurencyjnej miasta, zły stan techniczny obiektów o charakterze zabytkowym, niewystarczająco rozwinięta i zdegradowana infrastruktura sportowo-rekreacyjna, niedobór atrakcyjnej bazy kulturalno-rozrywkowej, rynek pracy zdominowany przez przemysł tradycyjny oraz niski stopień dywersyfikacji przedsiębiorstw pod względem branży, nisko poziom wskaźnika przedsiębiorczości, słabo rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu oraz brak sprawnej organizacji środowisk gospodarczych, brak inwestycji o znaczeniu strategicznym dla miasta, wysokie bezrobocie strukturalne o charakterze trwałym, wysoka stopa bezrobocia wśród kobiet i osób do 25 roku życia, wysoki odsetek osób biernych zawodowo, 69

70 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia postępująca pauperyzacja i dziedziczenie biedy w lokalnej społeczności, wysoka liczba osób korzystających z pomocy społecznej (odsetek prawie dwukrotnie wyższy niż średnia dla województwa), niższy niż średnia wojewódzka odsetek osób z wykształceniem wyższym, monokultura górnicza w strukturze zawodowej, wyłączenie z życia zawodowego dużej grupy kobiet w rodzinach o tradycjach górniczych, niewystarczające możliwości miasta w zakresie oferty sportowo - rekreacyjnej i kulturalno - rozrywkowej Dobór kryteriów i wskaźników W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów, wytyczenie obszaru wsparcia dokonane zostało na podstawie następujących kryteriów: 1. Wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia. 2. Wysoka stopa bezrobocia z uwzględnieniem odsetka długotrwale bezrobotnych oraz bezrobocia kobiet. 3. Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej. 4. Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego Analiza wskaźnikowa Na podstawie danych z odpowiednich instytucji dokonano wyliczenia wartości poszczególnych wskaźników dla miasta, a następnie zestawiono uzyskane wartości z wartościami referencyjnymi dla województwa. Wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia. Wskaźnikiem pomiarowym zastosowanym do tego kryterium jest liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1 tys. ludności. Wartość referencyjna wskaźnika określająca średnią dla całego województwa wynosi 52 osoby na 1 tys. mieszkańców. Dane uzyskane z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rydułtowach wskazały na bardzo wysoki poziom ubóstwa wśród mieszkańców miasta. Ilość osób korzystających z pomocy społecznej w Rydułtowach, w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców, wyniosła 95,1, a więc znacznie powyżej średniej wojewódzkiej. Wysoka stopa długotrwałego bezrobocia. Wykorzystywany wskaźnik to udział długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym. Średnia wojewódzka, będąca punktem odniesienia, wyniosła 3,70%. 70

71 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia Dane uzyskane z Powiatowego Urzędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim wskazały, iż stopa długotrwałego bezrobocia dla Miasta Rydułtowy, wyrażona odsetkiem długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym, kształtuje się na porównywalnym poziomie, jak średnia wartość dla województwa: 3,45%. Pomimo, iż wartość dla miasta jest nieco niższa od średniej wojewódzkiej, w celu uzyskania pełnej charakterystyki tego zjawiska na terenie Rydułtów, oprócz podstawowego wskaźnika wykorzystano także wskaźniki uzupełniające: odsetek długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych. Wartość tego wskaźnika dla Rydułtów wyniosła 57,31% przy średniej wojewódzkiej wynoszącej 48,61%. odsetek kobiet wśród długotrwale bezrobtnych. Poziom bezrobocia długotrwałego wśród kobiet na terenie Rydułtów, wynoszący 73,01% wszystkich długotrwale bezrobotnych, również przewyższa średnią wojewódzką 65,07% Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej Zastosowany wskaźnik to Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób. Średnia wojewódzka, stanowiąca poziom odniesienia wynosi 9,1 podmiotów na 100 mieszkańców. Wskaźnik dla miasta Rydułtowy, obliczony na podstawie danych uzyskanych z Referatu Działalności Gospodarczej i Spraw Mieszkaniowych, wyniósł jedynie 5,16 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób, co wskazuje na znacznie mniejszą aktywność gospodarczą mieszkańców miasta niż wynosi średnia wojewódzka Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego Przyjęty, wyrażony jakościowo, wskaźnik wskazuje na Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego na terenie miasta, związany z długoletnią eksploatacją złóż węgla kamiennego na terenie miasta. Wskaźnik ten jest również wymieniony w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8 grudnia 2006r. W przypadku Rydułtów, kryterium to należy odnieść do obszaru miasta będącego pod oddziaływaniem eksploatacji górniczej. Zgodnie z Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, cały obszar miasta jest pod takim wpływem. Co istotne, aż 75% obszaru miasta znajduje się w obrębie bieżącej eksploatacji górniczej, czego jednym z bezpośrednich efektów jest postępujące osiadanie terenu (0,25 3,75m w nadchodzących latach). W konsekwencji, cały obszar miasta zależnie od szczegółowej lokalizacji może być traktowany jako obszar przemysłowy, bądź poprzemysłowy. Finalny efekt analizy przeprowadzonej zgodnie z wyżej przedstawioną metodologią został ujęty w tabeli: Na podstawie przeprowadzonej analizy wskaźnikowej uznano, iż za obszar wsparcia w ramach lokalnego programu rewitalizacji, należy uznać cały teren pozostający w granicach administracyjnych Miasta Rydułtowy. Wyniki przeprowadzonej analizy obecnej sytuacji w mieście, uwzględniającej aspekty przestrzenne, gospodarcze i społeczne, jednoznacznie wykazały, iż obszar całego miasta znajduje się w sytuacji kryzysowej. Dowodzi temu szereg istniejących i postępujących procesów degradacyjnych, obejmujących zarówno przestrzeń, urządzenia techniczne, jak i gospodarkę, a także lokalną społeczność i dotykających niemalże w jednakowym stopniu obszar całego miasta. 71

72 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia W związku z powyższym, mając na uwadze prowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju całego miasta, nie zdecydowano się na wyłanianie wybranych części miasta i prowadzenie działań rewitalizacyjnych tylko na ich obszarze. Rozwiązanie takie, doprowadziłoby do pogłębiania się skali problemów w tych częściach miasta, które nie zostałyby objęte działaniem programu. W dłuższej perspektywie mogłoby to doprowadzić, do trwałego podziału na lepsze oraz gorsze strefy w mieście. Rozwiązanie takie rodziłoby wiele niepożądanych zjawisk w mieście, jak np. tworzenie stref ubóstwa i patologii społecznych w zdegradowanych dzielnicach. Wszystkie zadania przewidywane do realizacji w ramach programu rewitalizacji, poprzez swoja wzajemną komplementarność, koncentrować się będą na jednoczesnym likwidowaniu problemów w sferze przestrzennej, gospodarczej i społecznej. W rezultacie, poprzez wdrażanie celów i priorytetów określonych dla niniejszego Programu Rewitalizacji, realizowane będą działania, które przyczynią się do wyprowadzania obszaru całego miasta z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego, zrównoważonego rozwoju. 72

73 Rozdział 8. Zasięg obszaru wsparcia Tablica 8.1.: Analiza wskaźnikowa obszaru wsparcia Szczególnie wysoki poziom degradacji środowiska naturalnego (wskaźnik wyrażony jakościowo) cały obszar Rydułtów znajdujący się pod oddziaływaniem eksploatacji górniczej, co przekłada się m.in. na postępujące osiadanie terenu (od 0,25 3,75m w nadchodzących latach). Źródło: Opracowanie własne 73

74 Rozdział 9 Podokresy programowania Na potrzeby Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Rydułtowy, przyjęto dwa podokresy programowania: 1. Pierwszy obejmujący lata Drugi obejmujący lata Wyodrębnienie podokresów uwarunkowane jest programowaniem budżetu UE w zakresie funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Projekty, których realizacja rozpocznie się w pierwszym podokresie i jednocześnie przewiduje współfinansowanie z funduszy strukturalnych, będą musiały zostać zakończone najpóźniej do końca 2015 roku. Część zadań w zakresie sfery społecznej, będzie realizowana w sposób ciągły, czyli ich realizacja przebiegać będzie w obu podokresach. 74

75 Rozdział 10 Priorytety i planowane działania Wielopłaszczyznowa analiza najważniejszych zjawisk kryzysowych zachodzących w mieście Rydułtowy umożliwiła wyznaczenie Celu Strategicznego (CS) dla procesu rewitalizacji miasta zdefiniowanego jako: CS: Ożywienie społeczno - gospodarcze miasta poprzez kompleksowe, zintegrowane działania obejmujące: aktywizację społeczno-zawodową mieszkańców, stworzenie sprzyja jących warunków dla rozwo ju aktywności gospodarczej oraz modernizację i rozbudowę tkanki infrastrukturalnej i mieszkaniowej miasta. Cel Strategiczny obejmuje trzy Priorytety Operacyjne, którym z kolei odpowiadają poszczególne Kierunki Działania, które realizowane będą poprzez konkretne Projekty. Poszczególne Priorytety Operacyjne nie powinny być rozpatrywane rozłącznie, gdyż mają one charakter komplementarny i jedynie ich zintegrowana realizacja umożliwi osiągnięcie Celu Strategicznego. Aby zapewnić przejrzystość i spójność niniejszego dokumentu, Priorytetom Operacyjnym odpowiadają Sfery (społeczna, gospodarcza, przestrzenna) wykorzystywane w części diagnozującej Lokalnego Programu Rewitalizacji. Zdefiniowana na potrzeby niniejszego opracowania systematyka powinna być traktowana jedynie jako umowna, pełniąca funkcję porządkową. PO-I) Poprawa warunków życia mieszkańców i wspieranie rozwoju społecznego i gospodarczego poprzez ożywienie infrastrukturalne i urbanistyczne [sfera przestrzenna]. W ramach Priorytetu Operacyjnego PO-I zostały wyodrębnione następujące Kierunki działania: K1 Modernizacja infrastruktury technicznej, K2 Rewitalizacja substancji mieszkaniowej, K3 Odnowa urbanistyczna obszarów miejskich i uatrakcyjnienie przestrzeni publicznej, 75

76 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania K4 Przebudowa i modernizacja układu komunikacyjnego, K5 Budowa i modernizacja infrastruktury sportowo- rekreacyjnej, kulturalnej i sakralnej, K6 Działania prowadzące do zachowania dziedzictwa kulturowego i historycznego miasta, K7 Rewitalizacja terenów i obiektów przemysłowych, K8 Rozwiązania systemowo-infrastrukturalne dla poprawy jakości środowiska naturalnego. Charakterystyka kluczowych projektów umożliwiających realizację powyższych Kierunków działania została zamieszczona w załączniku nr 1 (Rozdział: 16) na stronie 98. PO-II) Aktywizacja gospodarcza terenu rewitalizowanego [sfera gospodarcza]. Priorytetowi Operacyjnemu PO-II odpowiadają następujące Kierunki działania: K9 Wspieranie przedsiębiorczości lokalnej, K10 Tworzenie warunków infrastrukturalno-systemowych sprzyjających nowym inwestycjom, K11 Poprawa sytuacji na lokalnym rynku pracy poprzez podnoszenie atrakcyjności gospodarczej miasta, K12 Aktywna promocja miasta skierowana na przyciągnięcie inwestorów, K13 Podnoszenie atrakcyjności turystycznej miasta. Charakterystyka kluczowych projektów umożliwiających realizację powyższych Kierunków działania została zamieszczona w załączniku nr 2 (Rozdział 17) na stronie 112. PO-III) Wyrównanie szans życiowych, przeciwdziałanie negatywnym procesom społecznym oraz kształtowanie tożsamości mieszkańców [sfera społeczna]. Priorytet Operacyjny PO III obejmuje następujące Kierunki działania: K14 Wyrównywanie szans oraz neutralizowanie zjawisk dezintegracji społecznej i emigracji mieszkańców, K15 Przeciwdziałanie patologiom, zjawiskom wykluczenia społecznego i pauperyzacji mieszkańców, K16 Wzmacnianie postaw i inicjatyw prospołecznych, K17 Wykorzystanie i wzmocnienie istniejącego potencjału edukacyjnego, K18 Przeciwdziałanie zjawiskom bezrobocia i bierności zawodowej, 76

77 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania K19 Wzmacnianie identyfikacji mieszkańców z miastem, K20 Wspieranie sektora organizacji pozarządowych, K21 Aktywizacja środowisk dziecięcych i młodzieżowych. Charakterystyka projektów umożliwiających realizację powyższych Kierunków działania została zamieszczona w załączniku nr 3 (Rozdział 18) na stronie 116. Pełna lista projektów wpisanych do Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów na lata została przedstawiona w tabelach zamieszczonych poniżej. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż dwa przedsięwzięcia zostały uznane za projekty kluczowe dla Miasta: Rewitalizacja terenów pogórniczych poprzez budowę zespołu basenowo rekreacyjnego przy ul. J. Bema w Rydułtowach, Utworzenie Centrum Kultury i Rozrywki. Status projektu kluczowego tych inwestycji wynika z ich znacznego potencjału, przez co mogą one stanowić impuls rozwojowy dla innych, mniejszych inicjatyw o charakterze komplementarnym. Ponadto, realizacja tych projektów w największym stopniu przyczyni się do podniesienia jakości życia społecznosci lokalnej, wpłynie na poprawę sytuacji na lokalnym rynku pracy, a także umożliwi zagospodarowanie zdegradowanych, obecnie niewykorzystywanych terenów miejskich. 77

78 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania Tablica 10.1.: Lista projektów (1) 78

79 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania Tablica 10.2.: Lista projektów (2) 79 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania

80 Tablica 10.3.: Lista projektów (3) 80

81 Rozdział 10. Priorytety i planowane działania Tablica 10.4.: Lista projektów

82 Rozdział 11 Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Skuteczność i efektywność realizacji założeń programu, mierzona będzie na podstawie poniższych wskaźników monitorowania. Wskaźniki produktu: liczba istniejących budynków mieszkalnych poddanych rewitalizacji (szt.), liczba nowo wybudowanych mieszkań socjalnych i komunalnych (szt.), liczba zrewaloryzowanych obiektów poprzemysłowych (szt.), liczba nowopowstałych obiektów infrastruktury sportowo - rekreacyjnej (szt.), liczba nowopowstałych obiektów infrastruktury kulturalno - oświatowej (szt.), liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury sportowo - rekreacyjnej (szt.), liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalno - oświatowej (szt.), liczba odrestaurowanych obiektów historycznych i zabytkowych (szt.), powierzchnia uzbrojonego terenu przeznaczonego na prowadzenie działalności gospodarczej (ha), długość wybudowanych, przebudowanych i wyremontowanych ulic i chodników (km), długość zmodernizowanej sieci ciepłowniczej (km), długość wybudowanej sieci szkieletowej (km), liczba powstałych instytucji otoczenia biznesu (szt.), liczba powstałych instytucji wspierających organizacje pozarządowe (szt.), liczba organizowanych imprez i zajęć kulturalno - oświatowych, w tym prowadzona dla osób niepełnosprawnych (szt.), liczba organizowanych imprez i zajęć sportowo - rekreacyjnych, w tym prowadzona dla osób niepełnosprawnych (szt.), wartość udzielanych stypendiów, w tym dla studentów (tys. zł), liczba organizowanych szkoleń dla osób bezrobotnych (szt.). Wskaźniki rezultatu: 82

83 Rozdział 11. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć liczba osób zamieszkujących budynki poddane rewitalizacji (os.), liczba osób zamieszkała w nowopowstałych mieszkaniach socjalnych i komunalnych (os.), nowa powierzchnia usługowa (handlowa i gospodarcza) powstała na obszarze rewitalizowanym (m 2 ), nowa powierzchnia powstała na obszarze rewitalizowanym przeznaczona na cele społeczne, kulturalne i turystyczne(m 2 ), liczba osób korzystających z nowopowstałych obiektów infrastruktury sportowo - rekreacyjnej (tys. osób), liczba osób korzystających z nowopowstałych obiektów infrastruktury kulturalno - oświatowej (tys. osób), liczba osób korzystających ze zmodernizowanych obiektów infrastruktury sportowo - rekreacyjnej (tys. osób), liczba osób korzystających ze zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalno - oświatowej (tys. osób), liczba osób odwiedzająca odrestaurowane obiekty historyczne i zabytkowe (tys. osób), zmniejszenie się liczby zdewastowanych budynków (szt.), liczba nowych miejsc noclegowych (szt.), liczba nowopowstałych miejsc pracy (etat), liczba nowych małych i średnich przedsiębiorstw powstała na obszarze zrewitalizowanym (szt.), liczba pozyskanych inwestorów (szt.), liczba organizacji pozarządowych objęta wsparciem (szt.), liczba nowych miejsc parkingowych (szt.), powiększenie obszaru terenów zielonych na obszarze rewitalizowanym (m 2 ), długość utworzonych ścieżek rowerowych i spacerowych (km), powierzchnia obszaru na którym wykonane zostanie nowe oświetlenie (m 2 ), powierzchnia obszaru na którym zainstalowany zostanie monitoring (m 2 ), liczba instytucji podłączonych do szerokopasmowej sieci internetowej (szt.), liczba budynków korzystających ze zmodernizowanej sieci ciepłowniczej (szt.), liczba osób uczestniczących w imprezach i zajęciach kulturalno - oświatowych, w tym osoby niepełnosprawne (tys. osób), 83

84 Rozdział 11. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć liczba osób uczestniczących w imprezach i zajęciach sportowo - rekreacyjnych, w tym osoby niepełnosprawne (tys. osób), liczba udzielonych stypendiów, w tym dla studentów (szt.), liczba osób bezrobotnych, które podniosły kwalifikacje zawodowe, w tym kobiet (os.), liczba osób niepełnosprawnych objętych działalnością warsztatów terapii zajęciowej (os.), liczba osób, które uzyskały zatrudnienie w wyniku zakończenia szkolenia, w tym kobiet (os.), liczba osób niepełnosprawnych, które podjęły zatrudnienie (os.). Wskaźniki oddziaływania: zmniejszenie się poziomu bezrobocia, poprawa jakości warunków mieszkaniowych na obszarze rewitalizowanym, podniesienie estetycznego wizerunku miasta, uporządkowanie ładu przestrzennego miasta, ograniczenie zjawiska bezdomności na obszarze rewitalizowanym, wzrost atrakcyjności miasta, wzrost liczby turystów odwiedzających miasto, promowanie i wspieranie przedsiębiorczości, redukcja tzw. niskiej emisji, zwiększenie oferty sportowo - rekreacyjnej na obszarze rewitalizowanym, zwiększenie oferty kulturalno - edukacyjnej na obszarze rewitalizowanym, promowanie zdrowego i aktywnego stylu życia, zmniejszenie sfery ubóstwa oraz marginalizacji społecznej, wzrost znaczenia trzeciego sektora w mieście, zwiększenie poziomu bezpieczeństwa, wzrost liczby osób w instytycjach objętych dostępem do internetu, podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców miasta, poprawa stanu infrastruktury technicznej w mieście. 84

85 Część IV Finansowanie i wdrażanie Programu 85

86 Rozdział 12 Plan finansowy rewitalizacji na lata W tabeli nr 12.1 Źródła finansowanie Programu Rewitalizacji w latach zestawiono wartościowo projekty włączone do Programu Rewitalizacji oraz wskazano źródła, z których zostanie sfinansowana ich realizacja. 86

87 Rozdział 12. Plan finansowy rewitalizacji na lata Tablica 12.1.: Źródła finansowania Programu Rewitalizacji Rydułtów [mln PLN] Pro jekt fundusze budżet JST inne sektor RAZEM strukt. państwa (1) prywatny Adaptacja budynku basenu krytego na 6,16 2,14 1,04 9,34 potrzeby instytucji kultury pod nazwą Rydułtowskie Centrum Kultury Budownictwo socjalne i komunalne 3 16,94 19,94 Rewitalizacja systemu ciepłowniczego w mieście 37,4 6,6 44 Odnowa elementów bazy rekreacyjno-sportowej 2,32 0,41 2,73 miasta Rewitalizacja terenów pogórniczych 8,26 17,54 25,8 poprzez budowę zespołu basenowo rekreacyjnego przy ulicy Generała Józefa Bema w Rydułtowach Rewitalizacja osiedla mieszkaniowego nieruchomości zabudowanych budynkami wielomieszkalnymi i usługowymi łącznie z towarzyszącą infrastrukturą i ukształtowaniem terenu przy ul. Krzyżkowickiej w Rydułtowach Otwarta strefa rekreacji dla dzieci i młodzieży 3,4 1,3 4,7 przy Gimnazjum nr 2 projekt ulega skreśleniu Budowa parku leśnego 0,42 0,08 0,5 Przebudowa ulicy Niewiadomskiej pomiędzy ulicą Piecowską i ulicą Szczerbicką Rewitalizacja osiedla Kolonia Karola 15,3 2,7 18 przy ulicy Bema Odnowa architektoniczna historycznych 25,5 4,5 30 obiektów przemysłowych w mieście Utworzenie strefy terenów rekreacyjnych 5,5 1 6,5 Renowacja i rekonstrukcja wnętrza świątyni 1,53 0,27 1,8 pw. Św. Jerzego Tereny rekreacyjne przy ulicy Adama Mickiewicza w Rydułtowach RydułtowskA FikołkowniA RAFA 3,89 0,69 4,58 Rydułtowski Park Przedsiębiorczości 0,08 0,08 Adaptacja pomieszczeń Spółdzielni Mieszkaniowej 1,59 1,59 Orłowiec na cele usługowe, handlowe i gospodarcze Infrastruktura Informatyczna (Internet szerokopasmowy wraz z systemem monitoringu) projekt ulega skreśleniu Program zajęć i imprez kulturalno-oświatowych prowadzonych na terenie miasta Program zajęć sportowych na terenie miasta 9 9 Fundusz stypendialny 2,21 2,21 Razem łatwiej program aktywizacji społecznej 0,77 0,09 0,86 i zawodowej osób bezrobotnych w Rydułtowach Dom Dziennego Pobytu 2,6 2,6 Inkubator Inicjatyw Obywatelskich 0,07 0,03 0,1 RAZEM 112, ,53 18,58 14,7 198,33 Udział [%] 56,73 1,51 24,98 9,37 7, Źródło: opracowanie własne, (1) Miasto Rydułtowy 87

88 Rozdział 13 System wdrażania Forma prawna zarządzającego programem Odpowiedzialnym za zarządzanie Lokalnym Programem Rewitalizacji będzie Urząd Miasta Rydułtowy Referat Funduszy Zewnętrznych. Referat gromadzić będzie sprawozdania (raporty monitoringowe) przygotowane przez poszczególnych kierowników projektów. Referat przekazywać będzie Burmistrzowi Miasta zbiorcze sprawozdanie z realizacji LPR wraz z ewentualnym wnioskiem o konieczności aktualizacji dokumentu. Burmistrz miasta przedstawiać będzie informację o stopniu realizacji LPR Radzie Miasta Rydułtowy. W przypadku aktualizacji LPR Burmistrz powołuje zespół ds. aktualizacji LPR przy udziale partnerów społecznych i gospodarczych. Aktualizacja przyjmowana będzie poprzez podjecie stosownej uchwały Rady Miasta Rydułtowy. Zatwierdzony dokument, a także kolejne sprawozdania i ewentualne aktualizacje zostaną umieszczone na stronie internetowej Urzędu Miasta Rydułtowy. Przed ostatecznym terminem aktualizacji LPR na stronie internetowej oraz w prasie lokalnej zostanie zamieszczone zaproszenie do wyrażania opinii oraz propozycji projektów. Sprawozdania przygotowują kierownicy poszczególnych projektów. 88

89 Rozdział 14 Monitorowanie, ocena i komunikacja Monitorowanie programu rewitalizacji Na potrzeby programu monitorowanie zdefiniowano jako systematyczne i ciągłe zbieranie, analizowanie i wykorzystywanie zebranych informacji dla celów zarządczych, obejmujących kontrolę i podejmowanie decyzji. W odniesieniu do działań związanych z Programem Rewitalizacji będzie to postępowanie, dzięki któremu osoby zarządzające Programem uzyskają informacje o pojawiających się problemach związanych z jego wdrażaniem, będą mogły je rozwiązywać oraz monitorować postęp realizacji całgo programu jak i jego komponentów. Postępowanie w zakresie monitorowania ujęto w czterech krokach: przegląd procedur wdrażania, przegląd wskaźników, określenie raportów, przygotowanie planu wdrażania. Przegląd procedur wdrażania odnosi się do harmonogramu realizacji poszczególnych projektów zdefiniowanych w Programie Rewitalizacji, a w tym ich terminowości oraz z odpowiednim wyprzedzeniem realności dotrzymania przyjętych zobowiązań czasowych. Przegląd wskaźników obejmuje nadzór nad techniczną realizacją projektów w odniesieniu do przyjętych dla każdego z nich celów długo- i krótkoterminowych, pośrednich i bezpośrednich. Dodatkowo, jeżeli okaże się to konieczne, przegląd będzie obejmował ich weryfikację i urealnienie. Konieczny będzie również ich przegląd pod kątem zgodności z wymaganiami funduszy przewidzianych do współfinansowania. Określenie raportów. Raporty sporządzane będą zarówno z realizacji poszczególnych projektów (raporty cząstkowe) jak i z realizacji całego programu (raporty całościowe). Pierwsze podejście pozwoli na ocenę zgodności wykonania projektu z założeniami Programu. Drugie natomiast, służyć będzie nadzorowi nad zgodnością całości z przyjętymi założeniami oraz dokumentami nadrzędnymi wskazanymi w Części II Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzennego, społecznego i gospodarczego miasta, regionu i kraju na stronie

90 Rozdział 14. Monitorowanie, ocena i komunikacja Przygotowanie planu wdrażania to zdefiniowanie kroków zmierzających do wdrożenie korekt wskazanych w zadaniu poprzednim. Może to być poprawa, modyfikacja lub zmiana poszczególnych projektów lub aktualizacja i weryfikacja całego Programu. Monitoring prowadzony będzie corocznie do 30 października Ocena programu rewitalizacji Ewaluacja Programu Rewitalizacji miasta obejmować będzie okresową ocenę efektywności, skuteczności, jakości wpływu, realności ekonomicznej i finansowej oraz trwałości Programu w kontekście ustalonych dla niego celów. Będzie to więc przegląd osiągnięć Rewitalizacji w stosunku do planowanych oczekiwań oraz wykorzystanie doświadczeń płynących z realizacji Programu w przyszłości. Istotnym w procesie ewaluacji jest dobór kryteriów. W oparciu o wymagania Komisji Europejskiej zastosowane zostaną: Odpowiedniość celów Programu Rewitalizacji i poszczególnych projektów do problemów, jakie Program ten ma rozwiązać, jak również do środowiska fizycznego i środowiska polityk, w ramach których funkcjonuje. Przygotowanie programu rewitalizacji, co zostało wypełnione przez logikę i kompletność procesu planowania Programu oraz jego wewnętrzna spójność. Efektywność kosztów przygotowania i zarządzania, przy wykorzystaniu których wkład i działania zostały przekształcone w wyniki oraz jakość tych wyników. Skuteczność, którą określa relacja pomiędzy oceną wkładu w stosunku do osiągniętych celów. Wpływ programu na szersze środowisko oraz na pozycję konkurencyjną miasta. Trwałość to prawdopodobieństwo, z jakim efekty uzyskane po realizacji Programu będą funkcjonowały w dłuższym okresie. Ewaluacja prowadzona będzie w okresach trzyletnich Inicjowanie współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i pozarządowym Partycypacja lokalnej społeczności i sektora biznesu przejawia się między innymi w aspektach związanych z identyfikacją, wyborem i zarządzaniem szczegółowymi rozwiązaniami. Podejście partycypacyjne w procesie rewitalizacji społeczno- gospodarczej miasta zakłada aktywne uczestnictwo środowisk lokalnych, przedsiębiorstw, instytucji, grup nieformalnych, organizacji pozarządowych, jak również podmiotów zewnętrznych (instytucje regionalne, krajowe, międzynarodowe). Podstawowa korzyść podejścia partycypacyjnego wiąże się ze skutecznym dopasowaniem realizowanych projektów do potrzeb społeczności lokalnych oraz zapewnia niezbędne ich zaangażowanie w proces wdrażania programu. Partycypacja w ramach niniejszego Programu polega m. in. na włączeniu lokalnych grup działań do zespołu 90

91 Rozdział 14. Monitorowanie, ocena i komunikacja tworzącego Program oraz zainicjowaniu współpracy pomiędzy organizacjami o charakterze społecznym i gospodarczym. Krok ten znalazł również swoje odzwierciedlenie w kształcie zespołu odpowiedzialnego za wdrożenie Programu Rewitalizacji. Aktywne zaangażowanie szerokiego grona partnerów społecznych w procesie wdrażania Programu jest niezmiernie istotne, gdyż rezygnacja z podejścia partycypacyjnego często przejawia się brakiem podmiotowości procesu rewitalizacji, niezrozumieniem jego celów, niedostrzeganiem korzyści, narzuceniem rozwiązań, czy wreszcie brakiem rozpoznania rzeczywistych potrzeb mieszkańców i przedsiębiorców Polityka promocji Programu Rewitalizacji Realizacja zadań zawartych w Programie Rewitalizacji wymaga akceptacji społecznej, umożliwiającej prawidłowe wdrożenie. Podobnie skuteczność rozwiązań zapisanych w tym dokumencie zależy w dużym stopniu od reakcji społeczności lokalnej na proponowane działania. W związku z tym polityka informacyjna Programu Rewitalizacji powinna w przystępny sposób prezentowa: przyczyny podjęcia działań, spodziewane wskaźniki osiągnięć: produkty i rezultaty, zalety wybranych wariantów działania. Należy zaznaczyć, że polityka ta nie powinna zostać zawężona jedynie do kontaktów z prasą i mediami. Szeroko zakrojone działania promocyjne powinny m. in. obejmować sposób wprowadzania projektów, spotkania z grupami, których projekty dotyczą, minimalizację ewentualnych negatywnych efektów planowanych działań. Rezultatem efektywnie prowadzonej polityki promocyjnej dotyczącej zagadnień rewitalizacyjnych powinno być utrzymanie zainteresowania realizacją działań (kontrola społeczna), ustanowienie i utrzymanie wzajemnego zrozumienia między beneficjentami końcowymi programu, a odbiorcami poszczególnych projektów oraz ukształtowanie mechanizmów poparcia społecznego dla programu rewitalizacji. 91

92 Rozdział 15 Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Podstawą prawną sporządzenia Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów na lata jest art. 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Artykuł ten narzuca obowiązek przeprowadzenia prognozy oddziaływania na środowisko skutków realizacji dokumentów strategicznych opracowywanych przez organy administracyjne. Prognoza oddziaływania na środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów na lata wykonana została zgodnie z wymogami art. 51 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Podstawowymi elementami prognozy, zgodnie z w/w ustawą, powinny by: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązania z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. Przy sporządzaniu prognozy uwzględnione zostały również zalecenia zawarte w Opinii Sanitarnej (NZ/521/0254/M/65/08) oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach (RDOŚ-24-WOOŚ/0713/3/09/tj). Dotyczy to przede wszystkim stanu środowiska na terenie miasta oraz wpływu planowanych inwestycji na stan środowiska i zdrowie mieszkańców. Prognoza Oddziaływania na Środowisko sporządzona dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Rydułtów aktualizacja na lata została zaopiniowana pozytywnie zarówno przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach, jak i Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach. Działania przewidziane do realizacji w LPR są działaniami zgodnymi z wieloma dokumentami o znaczeniu planistycznym, na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Z 92

93 Rozdział 15. Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji punktu widzenia ochrony środowiska zapisy w tych dokumentach dotyczą przede wszystkim rekultywacji oraz rewitalizacji terenów oraz budynków pokopalnianych i poprzemysłowych. Zadania związane z realizacją tego celu przyczynią się głównie do poprawy warunków estetycznych miasta i regionu. Lokalny Program Rewitalizacji Rydułtów obejmuje działania prowadzone na terenie całego miasta. Projekty inwestycyjne prowadzone będą głównie w zachodniej i środkowej części miasta. Realizacja tychże projektów związana będzie z oddziaływaniem na środowisko głównie w fazie budowy. Oddziaływanie to związane będzie głównie z: emisją zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliwa w silnikach spalinowych pojazdów mechanicznych używanych w trakcie prac budowlanych, hałasem spowodowanym pracą sprzętu mechanicznego, odpadami powstającymi w czasie wykonywania robót ziemnych i budowlanych. Negatywne skutki tego typu będą mogły zostać znacząco ograniczone dzięki prawidłowej realizacji procesów budowlanych i remontowych. Przestrzeganie podstawowych zasad ochrony środowiska na etapie realizacji projektów spowoduje mniejsze oddziaływanie na ubogą przyrodę na terenie miasta oraz na stan innych elementów środowiska. Co istotne, wszelkie oddziaływania negatywne będą miały charakter przejściowy oraz lokalny. Ze względu na odpowiednie czasowe rozłożenie realizacji zaplanowanych projektów nie wystąpi oddziaływanie skumulowane, jak również oddziaływanie transgraniczne. Kompleksowa realizacja zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji umożliwi poprawę stanu środowiska na terenie miasta. Zmiany te będą zauważalne głównie w poprawie jakości takich elementów środowiska, jak: Powietrze atmosferyczne poprawa jakości powietrza w wyniku przeprowadzenia prac modernizacyjnych systemu ciepłowniczego w mieście oraz termomodernizacji budynków mieszkalnych (ocieplenie, wymiana sieci ciepłowniczej). Spowoduje to spadek energochłonności budynków, co przyczyni się do mniejszego zużycia surowców do spalania (ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw stałych) oraz mniejszej emisji ciepła z budynków ocieplonych (wpływ na klimat). Wpływ na jakość powietrza będzie miało również przeprowadzenie prac modernizacyjnych układu komunikacyjnego miasta poprawa stanu jakości nawierzchni. Woda wraz z pracami modernizacyjnymi mieszkań przeprowadzona będzie również modernizacja sieci kanalizacyjnej oraz wodociągowej. Duże znaczenie będzie miała także budowa kolejnego odcinka kanalizacji deszczowej wzdłuż nowej drogi. Prace te umożliwią zabezpieczenie gleby przed przedostaniem się do niej ścieków komunalnych i przemysłowych oraz wód opadowych, niosących znaczne ilości zanieczyszczeń. Krajobraz realizacja projektów zawartych w LPR dla miasta Rydułtowy przyniesie znaczną poprawę walorów estetycznych miasta. Możliwe będzie to dzięki przeprowadzeniu prac modernizacyjnych elewacji zewnętrznych budynków, wprowadzeniu nowych elementów zieleni oraz poprawie stanu oświetlenia w mieście. Rozwój sieci obiektów sportowo-rekreacyjnych znaczna ilość projektów zawartych w LPR związana jest z rozwojem tejże bazy. Umożliwi to promocję prozdrowotnego 93

94 Rozdział 15. Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji rozwoju dzieci i młodzieży oraz przełoży się na podniesienie atrakcyjności miejscowości, zarówno dla mieszkańców, jak i osób odwiedzających. Co więcej, dzięki temu iż obiekty te powstaną w głównej mierze na terenach zdegradowanych albo w budynkach pogórniczych, zdegradowane i nieużytkowane obszary miasta zostaną poddane rewitalizacji i ponownie zagospodarowane. Podniesienie poziomu życia mieszkańców wszystkie przedstawione w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów projekty przyczynią się do podniesienia poziomu życia mieszkańców, dzięki unowocześnieniu miasta, poprawie jakości środowiska przyrodniczego, poprawie warunków życia, aktywizacji ludzi starszych, bezrobotnych oraz niepełnosprawnych. Realizacja projektów będzie miała długotrwały pozytywny wymiar zarówno na środowisko, jak i na mieszkańców. W poniższych tabelach przedstawiono skondensowaną, całościową ocenę wpływu projektów ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów na ludzi oraz środowisko naturalne. 94

95 Rozdział 15. Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Tablica 15.1.: Ocena wpływu realizacji projektów ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów na stan środowiska i zdrowie ludzi (1) Źródła: Opracowanie własne. 95

96 Rozdział 15. Streszczenie Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Tablica 15.2.: Ocena wpływu realizacji projektów ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Rydułtów na stan środowiska i zdrowie ludzi (2) Źródła: Opracowanie własne. 96

97 Część V Załączniki 97

98 Rozdział 16 Załącznik 1: Sfera przestrzenna Adaptacja budynku basenu krytego na potrzeby instytucji kultury pod nazwą Rydułtowskie Centrum Kultury Opis i cele projektu Projekt obejmuje adaptację budynku byłego basenu krytego na dom kultury. W okresie rosnącego bezrobocia oraz zagrożenia marginalizacją miasta, ważnym jest zarówno poszukiwanie nowych miejsc pracy, jak również stworzenie atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego. Zagospodarowanie tego obiektu jest szczególnie ważne dla młodzieży w kontekście kształtowania właściwych postaw obywatelskich (bezpieczna rozrywka i urozmaicona oferta kulturalna). Obecnie, mieszkańcy Rydułtów oraz sąsiednich gmin (szczególnie wiejskich) nie mają do dyspozycji bliskiej i atrakcyjnej oferty kulturalnej. Zakłada się, że działalność utworzonego Centrum obejmie swoim zasięgiem część mieszkańców Subregionu (Rydułtowy, Radlin, Pszów, Gaszowice, Lyski, Kornowac, dzielnice Miasta Rybnik-Niedobczyce, Niewiadom). Ponadto, projekt podniesie atrakcyjność miasta, a także całego Subregionu Zachodniego z uwagi na lokalizację nowoczesnej bazy kulturalnej pomiędzy dwoma znaczącymi ośrodkami miejskimi (Rybnik, Racibórz). Celem projektu jest zaspokojenie potrzeb społeczności miasta i okolicznych gmin w zakresie usług kulturalno- rozrywkowych. Dzięki utworzeniu nowych miejsc pracy projekt przyczyni się także do redukcji bezrobocia na terenie miasta. Projekt ma dla miasta charakter priorytetowy. Rezultaty projektu adaptacja budynku basenu krytego z przeznaczeniem na dom kultury, utworzenie sali widowiskowej z galerią i zapleczem (garderoby, magazyny, sanitariaty, szatnia dla gości), sala kinowa, sale klubów zainteresowań, kawiarnia oraz część administracyjna, utworzenie nowych miejsc pracy (docelowo zakładane jest utworzenie 18 miejsc pracy). Lokalizacja projektu Obiekt po nieczynnym basenie krytym przy ulicy Strzelców Bytomskich 9 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Samorządowa instytucja kultury (Rydułtowskie Centrum Kultury) 98

99 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta i okolic Termin realizacji projektu Wartość projektu 9,34 mln zł Budownictwo socjalne i komunalne Opis i cele projektu Budownictwo socjalne w Polsce od dłuższego czasu jest obszarem działalności społeczności lokalnych, która nie była objęta żadną długofalową polityką w zakresie działania i finansowania. Efektem są znaczne braki w zakresie mieszkań i budynków socjalnych, służących realizacji celów socjalnych w działalności władz lokalnych. Podobna sytuacja ma miejsce w Rydułtowach. Planowany projekt, obejmuje działania zwiazane z budowę nowych lokali mieszkalnych przy ul.raciborskiej i ul.tetmajera. Budowa nowych mieszkań przynajmniej częściowo zneutralizuje problem, jaki stanowi niedobór lokali komunalnych i socjalnych na terenie miasta. Realizacja projektu wpłynie także na podniesienie jakości tkanki mieszkaniowej w zakresie mieszkalnictwa socjalnego i komunalnego w mieście Rydułtowy, która w chwili obecnej charakteryzuje się niskim standartem, wysoką energechłonnością oraz złym stanem technicznym. Rezultaty projektu 57 mieszkań ul. Raciborska, 78 mieszkań ul. Tetmajera, poprawa sytuacji mieszkaniowej w mieście, poprawa estetyki miejskiej przestrzeni publicznej. Lokalizacja projektu ulica Raciborska, ulica Tetmajera nowe budynki, istniejące budynki komunalne. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Mieszkańcy Rydułtów 99

100 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Termin realizacji projektu Wartość projektu 19,94 mln zł Rewitalizacja systemu ciepłowniczego w mieście Opis i cele projektu Obecny stan techniczny sieci ciepłowniczej i związanych z nią obiektów uniemożliwia właściwe funkcjonowanie i sprawność działania systemu. Gruntowna modernizacja układu ciepłowniczego obejmująca wymianę sieci i modernizację źródła ciepła, zapewni bezpieczeństwo energetyczne miasta. W wyniku realizacji przedsięwzięcia powstanie kompletny, zmodernizowany system ciepłowniczy, który zagwarantuje wysoki standard dostaw ciepła, znacznie lepsze parametry efektywności ekonomicznej i sprawności przesyłu oraz niższą emisję zanieczyszczeń do środowiska naturalnego. Realizacja projektu, w sposób pośredni, wpłynie również na ogólne polepszenie warunków i komfortu życia mieszkańców. Rezultaty projektu modernizacja źródła ciepła dla miasta, ograniczenie strat ciepła, podniesienie efektywności ekonomicznej systemu, ograniczenie poziomu emisji zanieczyszczeń do środowiska naturalnego, wymiana sieci cieplnej. Lokalizacja projektu teren KWK Rydułtowy-Anna (Ruch 1), osiedle Orłowiec, część ulicy Raciborskiej obok osiedla Orłowiec, ulice: Ofiar Terroru, Tetmajera, Traugutta i boczne, Mickiewicza i Ligonia Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Ciepłownia Rydułtowy Sp. z o.o. Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta korzystający z ciepłociągu. Termin realizacji projektu

101 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Wartość projektu 44 mln zł Odnowa elementów bazy rekreacyjno-sportowej miasta Opis i cele projektu W ostatnich latach w mieście Rydułtowy występuje postępująca degradacja bazy sportoworekreacyjnej, z której mogli korzystać mieszkańcy miasta i okolicznych gmin. Ze względu na brak miejsc do uprawiania sportu w sposób rekreacyjny lub wyczynowy, mieszkańcy są zmuszeni do korzystania z ośrodków gmin ościennych. W ramach projektu zostaną zrewitalizowane istniejące obiekty oraz dobudowane zostaną nowe elementy bazy sportowo-rekreacyjnej. Zakładane działania projektowe obejmowały będą zakup oraz montaż ścianki wspinaczkowej, budowę boiska ze sztuczną nawierzchnią, oraz modernizację istniejących kortów tenisowych (w tym ich zadaszenie), wraz z budową niezbędnego zaplecza. Całość inwestycji zlokalizowana będzie na terenie istniejących obecnie obiektów sportowych KS Naprzód Rydułtowy, przy ulicy Bema 126c. Głównym celem projektu jest zapewnienie atrakcyjnej bazy rekreacyjno- sportowej na terenie miasta, umożliwiającej mieszkańcom aktywne spędzanie wolnego czasu. Projekt zakłada modernizację obiektów już istniejących, zmierzającą do ożywienia funkcji społecznych, które pełniły w latach poprzednich. Ponadto, realizacja projektu przyczyni się do podniesienia atrakcyjności miasta Rydułtowy dla mieszkańców miasta i gmin ościennych. Opisywany projekt jest komplementarny w stosunku do planowanej budowy basenu krytego. Rezultaty projektu nowoczesny obiekt o charakterze sportowo-rekreacyjnym na terenie miasta, zapewnienie mieszkańcom bazy umożliwiającej aktywny, prozdrowotny wypoczynek (ścianka wspinaczkowa, tenis, gry zespołowe), podniesienie atrakcyjności miasta jako ośrodka dysponującego nowoczesnym zapleczem sportowo - rekreacyjnym. Lokalizacja projektu Obiekt sportowy KS Naprzód Rydułtowy, ulica Bema 126c. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Stowarzyszenie Klub Sportowy Naprzód Rydułtowy, Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta Termin realizacji projektu

102 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Wartość projektu 2,73 mln zł Rewitalizacja terenów pogórniczych poprzez budowę zespołu basenowo rekreacyjnego przy ulicy Generała Józefa Bema w Rydułtowach Opis i cele projektu W ramach projektu powstanie zespół basenowo-rekreacyjny, który będzie obiektem kompletnym i gotowym do eksploatacji zgodnie z przeznaczeniem. Inwestycja prowadzona będzie na obszarze miasta, który obecnie jest zdegradowany i nie nadaje się do wykorzystania na żaden cel. W miejscu gdzie zlokalizowany zostanie zespół basenowo-rekreacyjny znajdują się pozostałości niefunkcjonującego obecnie basenu odkrytego. Po zakończeniu wdrażania projektu, tej części miasta nadane zostaną nowe funkcje: gospodarcza, rekreacyjna, społeczna i edukacyjna. Pierwsza z nich wynika z planowanych do utworzenia nowych miejsc pracy oraz impulsu do powstania prywatnych przedsiębiorstw z sektora małych i średnich. Funkcja rekreacyjna jest bezpośrednio związana z utworzeniem infrastruktury publicznej przeznaczonej dla mieszkańców miasta i regionu, umożliwiającej atrakcyjne spędzanie czasu wolnego oraz promującej aktywny styl życia. Inwestycja ma dla miasta charakter projektu kluczowego, gdyż ze względu na znaczny potencjał może ona stanowić impuls rozwojowy dla innych, mniejszych przedsięwzięć o charakterze komplementarnym. Rezultaty projektu rewitalizacja zdegradowanego obszaru poprzemysłowego na terenie miasta, nowoczesny zespół basenowy na terenie miasta (basen sportowy, basen rekreacyjny, basen dla dzieci, zjeżdżalnia z hamownią), elementy bazy sportowo-rekreacyjnej komplementarne w stosunku do basenu (sala fitness, sauna, siłownia, solarium), zapewnienie zaplecza sportowego dla szkół z terenu miasta, poprawa wizerunku miasta jako miejsca aktywnego i atrakcyjnego wypoczynku. Lokalizacja projektu ulica gen. J. Bema Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Rydułtowski Park Przedsiębiorczości sp. z o.o. Beneficjenci końcowi mieszkańcy miasta i gmin sąsiednich 102

103 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Termin realizacji projektu Wartość projektu 25,80 mln zł Rewitalizacja osiedla mieszkaniowego nieruchomości zabudowanych budynkami wielomieszkalnymi i usługowymi łącznie z towarzyszącą infrastrukturą i ukształtowaniem terenu przy ul. Krzyżkowickiej w Rydułtowach Opis i cele projektu Negatywne wpływy eksploatacji górniczej, w połączeniu z efektem starzenia się elementów tkanki mieszkaniowej i pawilonów usługowo-handlowych przy ulicy Krzyżkowickiej doprowadziły do postępującej degradacji stanu technicznego budynków. Rewitalizacja budynków wielomieszkaniowych i usługowo-handlowych na terenie osiedla przyczyni się do zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców miasta oraz poprawy warunków ich życia. W wyniku realizacji projektu nastąpi ożywienie społeczne zdegradowanego osiedla poprzez nadanie nowych funkcji społecznych i gospodarczych osiedlu mieszkaniowemu. Pośrednio, realizacja projektu doprowadzi także do poprawy estetyki i wizerunku miasta. Rezultaty projektu nowe zagospodarowanie terenu, zmodernizowana sieć centralnego ogrzewania, wewnętrzne instalacje grzewcze, a także instalacje sanitarne oraz instalacje ciepłej i zimnej wody, zabezpieczenie i naprawa elementów konstrukcyjnych oraz wykonanie termomodernizacji przegród zewnętrznych budynków, poprawa jakości zasobu mieszkaniowego miasta Rydułtowy, zmniejszenie energochłonności budynków oraz zwiększenie efektywności i bezpieczeństwa instalacji technicznych w budynkach, ożywienie społeczne zdegradowanego osiedla, poprawa warunków życia mieszkańców modernizowanego osiedla, poprawa estetyki i wizerunku miasta. Lokalizacja projektu Budynki przy ulicy Krzyżkowickiej zabudowane budynkami wielomieszkaniowymi nr 20, 22, 24 oraz pawilonami usługowymi nr 22A i 24A. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Spółdzielnia Mieszkaniowa ROW 103

104 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Beneficjenci końcowi Członkowie Spółdzielni Mieszkaniowej ROW Termin realizacji projektu Wartość projektu 4,7 mln zł Otwarta strefa rekreacji dla dzieci i młodzieży przy Gimnazjum nr 2 projekt ulega skreśleniu Opis i cele projektu Niewystarczająca oferta w zakresie atrakcyjnego zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży przyczynia się do narastania postaw bierności oraz negatywnych zachowań społecznych. Ponadto, brak możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu wpływa w sposób pośredni na pogorszenie stanu zdrowia mieszkańców miasta, czego najczęstszym efektem są choroby układu krążenia i choroby układu kostnego. Na terenie miasta zwraca uwagę zły stan istniejących boisk, co zostało potwierdzone podczas kontroli przeprowadzonej przez SANEPID przedmiotowy projekt stanowi reakcję na postępującą degradację infrastruktury sportowej miasta. Projekt zmierza do utworzenia ogólnodostępnej strefy rekreacji dziecięcej i młodzieżowej. Jego bezpośrednim celem jest stworzenie warunków infrastrukturalnych i organizacyjnych dla aktywizowania młodzieży i dzieci w czasie zajęć szkolnych i w okresie wolnym od nauki i zajęć. Istotny jest fakt, iż placówka Szkoły Podstawowej nr 2 i Gminazjum nr 2 obsługuje głównie dzieci i młodzież z pobliskiego osiedla Orłowiec, którego mieszkańcami są głównie pracownicy kopalni, w tym znaczna ilość emerytów górniczych. Na osiedlu występuje skoncentrowane zjawisko przestępstw i wykroczeń, a więc, w celu przeciwdziałania tym problemom, niezbędne staje się zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży. Rezultaty projektu nowe boisko wielofunkcyjne przystosowane do gry w piłkę ręczną, piłkę nożną, siatkówkę i koszykówkę, miejsce do skoków w dal, stanowisko do pchnięcia kulą, bieżnia, zapewnienie bezpiecznej i spełniającej niezbędne standardy lokalizacji dla imprez sportowo-rekreacyjnych, zarówno o charakterze cyklicznym, jak i jednorazowym, zapewnienie miejsca aktywnej rekreacji dla dzieci, młodzieży. Lokalizacja projektu Gimnazjum nr 2, ul. Raciborska

105 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Dzieci i młodzież miasta. Termin realizacji projektu Wartość projektu 1,42 mln zł Budowa parku leśnego Opis i cele projektu Zgodnie z analizą stanu środowiska, w mieście brakuje obszarów zielonych, które służą poprawie jakości życia. Tereny zielone umożliwiają różne aktywne i nieaktywne - formy spędzania wolnego czasu oraz wypoczynek na świeżym powietrzu. Przyczyniają się również do poprawy wizerunku miasta jako miejsca atrakcyjnego i przyjaznego dla mieszkańców. Projekt zmierza do zagospodarowania niewykorzystanego terenu za Urzędem Stanu Cywilnego. Istniejąca tam zieleń zostanie uporządkowana i uzupełniona. Nowy plan zagospodarowania tego obszaru zakłada wykonanie ścieżek spacerowych oraz nowych ławek, koszy na śmieci i oświetlenia. Wybudowany będzie również plac zabaw dla dzieci. Rezultaty projektu powiększenie obszaru terenów zielonych w obrębie miasta, stworzenie mieszkańcom atrakcyjnego miejsca czynnego i biernego wypoczynku, podniesienie walorów estetycznych miasta. Lokalizacja projektu Teren za Urzędem Stanu Cywilnego ulica Raciborska 369. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta 105

106 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Termin realizacji projektu Wartość projektu 0,5 mln zł Przebudowa ulicy Niewiadomskiej pomiędzy ulicą Piecowską i ulicą Szczerbicką Opis i cele projektu Projekt dotyczy przebudowy ulicy Niewiadomskiej: remont nawierzchni wraz z budową infrastruktury drogowej (chodniki, oświetlenie, kanalizacja deszczowa). Droga zapewni dojazd do firm powstających na terenie i w okolicach byłego szybu wentylacyjnego KWK Rydułtowy-Anna. Obecna nie spełnia norm drogi dla transportu ciężkiego, a taki obsługuje działające w tym rejonie firmy. Bezpośrednim celem projektu jest usprawnienie komunikacji w mieście poprzez naprawę zdegradowanej nawierzchni. Rezultaty projektu droga o normatywnych parametrach, usprawnienie komunikacji poprzez naprawę zdegradowanej nawierzchni, lepsze warunki funkcjonowania firm zlokalizowanych w obszarze ul. Niewiadomskiej. Lokalizacja projektu Ulica Niewiadomska Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Firmy działające w rejonie ulicy Niewiadomskiej, mieszkańcy miasta Termin realizacji projektu 2012 Wartość projektu 4 mln zł. 106

107 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Rewitalizacja osiedla Kolonia Karola przy ulicy Bema Opis i cele projektu Zabytkowe osiedle Kolonia Karola, obecnie zamieszkałe głównie przez niezamożnych mieszkańców miasta, w chwili obecnej cechuje się bardzo złym stanem technicznym. Rewitalizacja terenu historycznego osiedla robotniczego stanowi szansę na stworzenie na terenie miasta obiektu łączącego walory historyczno - architektoniczne z funkcjami kulturalnymi, usługowymi i mieszkalnymi. Według wstępnych założeń, w wyniku realizacji projektu mogą powstać następujące obiekty: muzeum miejskie w budynku z wieżą i dzwonem, hotel miejski, dom dziennego pobytu dla ludzi starych i samotnych, dom harcerza i zucha, szkoła muzyczna, dom rozwoju biznesu i przedsiębiorczości, budynek niepełnosprawnego, inkubator inicjatyw obywatelskich (dom organizacji pozarządowych). Alternatywnie, w przypadku pozyskania dewelopera, planowana jest budowa budynków mieszkalnych, mieszkalno-usługowych lub usługowych. Celami projektu są: poprawa warunków mieszkaniowych, zapobieganie marginalizacji społeczeństwa, likwidacja skali ubóstwa społecznego, zwiększenie atrakcyjności turystycznej miasta, wspieranie przedsiębiorczości oraz działalności organizacji pozarządowych, wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych, likwidacja zjawisk patologicznych, zmniejszenie przestępczości oraz zwiększenie bezpieczeństwa. Rezultaty projektu utworzenie nowych funkcji usługowych, socjalnych, kulturalnych i edukacyjnych w ramach obecnie prowadzonych - mieszkalnych, odtworzenie zabytkowego układu urbanistycznego osiedla, rewitalizacja społeczna osiedla, utworzenie nowych miejsc pracy. Lokalizacja projektu Istniejąca zabudowa mieszkaniowo-gospodarcza, wraz z wolnymi do zagospodarowania działkami przy u. Bema, pomiędzy rodzinnym ogrodem działkowym a sklepem Intermarche. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Inwestorem będzie UM Rydułtowy Beneficjenci końcowi Społeczność miasta, turyści. Termin realizacji projektu

108 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Wartość projektu 18 mln zł Odnowa architektoniczna historycznych obiektów przemysłowych w mieście Opis i cele projektu Projekt polega na podjęciu prac budowlanych oraz instalacyjno-montażowych celem przywrócenia historycznym obiektom przemysłowym cech funkcjonalności i użyteczności, poprzez nadanie im nowych nieprzemysłowych funkcji. W ramach projektu przewiduje się odnowę architektoniczną następujących obiektów: budynek Warsztatu Mechanicznego, zlokalizowanego przy ul. Leona 2, stanowiącego własność Ciepłowni Rydułtowy Sp. z o.o., budynki zabytkowe (warsztat elektryczny, hala sprężarek, budynek BHP), zlokalizowane w obrębie nieistniejącego już szybu wydobywczego LEON I, stanowiącego własność kopalni Rydułtowy-Anna), obiekty przemysłowe (budynki, szyb) w obrębie szybu powietrznego nr 3, zlokalizowane na terenie kopalni Rydułtowy-Anna. Bezpośrednim celem projektu jest zagospodarowanie poprzemysłowych, zabytkowych obiektów miasta, poprzez nadanie im nowych funkcji. W dłuższej perspektywie realizacja zadania przyczyni się do zwiększenia się liczby turystów odwiedzających miasto, zmniejszenia bezrobocia oraz zwiększenia atrakcyjności Rydułtów. Docelowo, projekt może zostać połączony z inicjatywą Towarzystwa Miłośników Rydułtów dotyczącą utworzenia trasy turystycznej. Rezultaty projektu powstrzymanie degradacji zabytkowych obiektów przemysłowych w mieście, nadanie nie użytkowanym obecnie obiektom nowych funkcji (rehabilitacja obiektów). Lokalizacja projektu Ulica Leona 2 (warsztat mechaniczny) oraz inne obiekty na terenie miasta cechujące się możliwością nadania funkcji gospodarczych innych niż przemysłowe (np. obiekty w obrębie nieistniejącego szybu wydobywczego LEON I, oraz szybu powietrznego nr 3). Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Ciepłownia Rydułtowy Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego Rydułtowy-Anna. Beneficjenci końcowi Mieszkańcy Rydułtów oraz turyści. 108

109 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Termin realizacji projektu Wartość projektu 30 mln zł Utworzenie strefy terenów rekreacyjnych Opis i cele projektu Realizacja projektu polega na uporządkowaniu istniejącego terenu oraz uzupełnieniu terenów zieleni. Utworzone zostaną obiekty małej architektury, ścieżki rowerowe, ścieżki spacerowe, obiekty rekreacji sportowej, placyk zabaw dla dzieci, tor sprawnościowy, skatepark, a także wykonane zostanie oświetlenie. Celami projektu są: zapewnienie mieszkańcom Rydułtów oraz turystom, atrakcyjnych miejsc i form spędzania wolnego czasu, zwiększenie atrakcyjności turystycznej miasta. Ponadto, realizacja projektu przyczyni się do ograniczenia marginalizacji życia społecznego mieszkańców miasta, w szczególności poprzez wskazanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu, co powinno przyczynić się do ograniczenia zjawisk patologicznych oraz do zmniejszenia przestępczości. Rezultaty projektu Rezultatem projektu będzie zwiększenie i urozmaicenie infrastruktury rekreacyjno - sportowej w mieście. Lokalizacja projektu Połączenie zbiorników wodnych Machnikowiec i Zawalisko Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Społeczność lokalna, turyści. Termin realizacji projektu Wartość projektu 6,5 mln zł. 109

110 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Renowacja i rekonstrukcja wnętrza świątyni pw. Św. Jerzego Opis i cele projektu Kościół został wybudowany w 1896 roku w stylu neogotyckim. W latach siedemdziesiątych dokonano rekonstrukcji wystroju wnętrza. Od 2005 rozpoczęto prace mające na celu przywrócenie świetności tej świątyni. Kościół mieści się na trasie pielgrzymkowej. W ramach tego projektu przeprowadzona zostanie renowacja i rekonstrukcja ołtarzy i malowideł ściennych. Projekt wpisuje się w te zadania, które zmierzają do przywrócenia i odtworzenia dawnej architektury miasta i tym samym przywrócenia jego tożsamości. Rezultaty projektu rekonstrukcja ołtarzy rekonstrukcja malowideł ściennych odtworzenie historycznych elementów architektury miasta Lokalizacja projektu Ulica Plebiscytowa 9 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Św. Jerzego Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta Termin realizacji projektu Wartość projektu 1,8 mln zł Tereny rekreacyjne przy ulicy Adama Mickiewicza Rydułtowach RydułtowskA FikołkowniA RAFA Opis i cele projektu Głównym założeniem projektu jest utworzenie na niezagospodarowanej działce (wyrobisko pocegielniane tzw. gliniok ) terenu o charakterze rekreacyjnym, który byłby dostępny i atrakcyjny, dla mieszkańców, w szczególności dzieci i młodzieży. Ogólnym celem projektu jest wielofunkcyjne wykorzystanie obszaru miasta, który poprzez nadanie nowej funkcji sportoworekreacyjno-kulturalnej przyczyni się do likwidacji istotnych problemów społecznych i gospodarczych w mieście. 110

111 Rozdział 16. Załącznik 1: Sfera przestrzenna Rezultaty projektu nowy obiekt o charakterze sportowo-rekreacyjnym na terenie miasta, uatrakcyjnienie i zagospodarowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej, zapewnienie miejsca aktywnej rekreacji dla dzieci i młodzieży. Lokalizacja projektu Teren przy ul. A. Mickiewicza w Rydułtowach tzw. GLINIOK Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Zakład Gospodarki Komunalnej w Rydułtowach Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Rydułtowach Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta Termin realizacji projektu Wartość projektu 4,58 mln zł. 111

112 Rozdział 17 Załącznik 2: Sfera gospodarcza Rydułtowski Park Przedsiębiorczości Opis i cele projektu W ramach projektu działa spółka prawa handlowego ze 100% udziałem gminy, która administruje obszarem miasta przeznaczonym na prowadzenie działalności gospodarczej dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto zadaniem spółki jest promocja przedsiębiorczości oraz szeroko rozumiane zarządzanie terenami inwestycyjnymi, w tym utworzoną strefą rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, pozyskiwanie potencjalnych inwestorów, promowanie miasta, podejmowanie i propagowanie działań mających na celu rozwój przedsiębiorczości na terenie miasta. Rezultaty projektu powstanie Instytucji Otoczenia Biznesu wspierającej przedsiębiorczość, powstanie nowych miejsc pracy, zwiększenie atrakcyjności gospodarczej miasta. Lokalizacja projektu Ulica Raciborska 150. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Przedsiębiorstwa gminy Rydułtowy, mieszkańcy miasta. Termin realizacji projektu od 2007 rozpoczęcie działalności Wartość projektu ,08 mln zł. 112

113 Rozdział 17. Załącznik 2: Sfera gospodarcza Adaptacja pomieszczeń Spółdzielni Mieszkaniowej Orłowiec na cele usługowe, handlowe i gospodarcze Opis i cele projektu W ramach projektu prowadzone są roboty remontowo-modernizacyjne, mające na celu przystosowanie niżej wymienionych pomieszczeń na cele usługowe: handlowe i gospodarcze oraz kulturalno- oświatowe. Lokale przeznaczone do modernizacji obecnie nie są wykorzystywane i ulegają dewastacji. Zagospodarowanie ich przyczyni się do zmniejszenia marginalizacji społecznej mieszkańców osiedla względem pozostałej społeczności miasta. Rezultaty projektu 1. Obywatelska 50 powierzchnia 76,24 m 2, ilość pomieszczeń: 4 na parterze, powierzchnia 112,15 m 2, ilość pomieszczeń: 7 w suterenie. 2. Adama Mickiewicza powierzchnia 415,84 m 2, ilość pomieszczeń: 10 na I piętrze, powierzchnia 482,41 m 2, ilość pomieszczeń: 18 piętro III, powierzchnia 71,60 m 2, ilość pomieszczeń: 4 na parterze. Lokalizacja projektu ulica Obywatelska 50, ulica Adama Mickiewicza Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Spółdzielnia Mieszkaniowa Orłowiec Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta, głównie członkowie Spółdzielni Mieszkaniowej Orłowiec. Termin realizacji projektu Wartość projektu 1,59 mln zł. 113

114 Rozdział 17. Załącznik 2: Sfera gospodarcza Infrastruktura Informatyczna (Internet szerokopasmowy wraz z systemem monitoringu) projekt ulega skreśleniu Opis i cele projektu Celem projektu jest budowa miejskiej światłowodowej sieci szkieletowej wraz z elementami peryferyjnymi, wykorzystującymi możliwości sieci. Budowa sieci przez lokalny samorząd, podyktowana jest istnieniem w gminie wielu usług, które mogłyby być świadczone metodami elektronicznymi a są niedostępne ze względu na nieopłacalność dla typowego operatora telekomunikacyjnego. Głównym celem projektu jest poprawa jakości infrastruktury teleinformatycznej w mieście, zapewnienie sprawnej wymiany informacji pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i innych placówek użyteczności publicznej oraz stworzenie systemu monitoringu wizyjnego miasta. Rezultaty projektu Elementy systemu. W skład całości przedsięwzięcia wchodzą: elementy sprzętowe, elementy programowe. 1. Elementy sprzętowe: sie światłowodowa obejmująca wstępnie ulice: Ofiar Terroru od Leona do rynku, Bema na całej długości, Raciborska od Bema do SP3, Strzody od Traugutta do strefy MŚP, odnogi od nitki głównej (Straż Miejska, Gimnazjum nr 1 oraz Machnikowiec, Biblioteka Miejska), można uwzględnić również odcinek Plebiscytowej, stanowiska e-urzędu (miejsca, w których można wypełnić formularz urzędowy i opatrzy go podpisem elektronicznym) w SP-3, SP-2, Biblioteka Miejska, czytniki kart chipowych (wykorzystywane w: Bibliotece Miejskiej, szkołach), stanowiska do doładowywania kart chipowych - tzw. e-kioski (okolice rynku, okolice osiedla Orłowiec), kamery IP do monitoringu miasta (Rynek, Ofiar Terroru - ZBIMAX, Ofiar Terroru - Leona «rejon Poczty», Ofiar Terroru - park Hvidovre, Targowisko, Machnikowiec, os. Orłowiec - okolice przystanków, Obywatelska - targowisko Orłowiec, SP-3 - plac wraz z przystankami autobusowymi, os. Orłowiec - plac zabaw pomiędzy przedszkolami 6 i 7, skrzyżowanie dróg osiedlowych z Żelazną, os. Orłowiec - rejon klubu Bielik, Ligonia - okolice przystanku i Ciepłowni). 2. Elementy programowe: oprogramowanie dla potrzeb monitoringu, oprogramowanie dla potrzeb rozliczania płatności realizowanych poprzez e-kartę, oprogramowanie wspomagające przyjmowanie formularzy urzędowych (SEKAP), 3. Dodatkowe wymagania. Należy uwzględnić możliwość współpracy z: powiatową siecią szkieletową (planowaną), 114

115 Rozdział 17. Załącznik 2: Sfera gospodarcza systemem e-karty (e-biletu) funkcjonującej w oparciu o MZK w Jastrzębiu, system e-karty funkcjonujący w Rybniku, systemami (kamerami) monitoringu spółdzielni mieszkaniowych. Lokalizacja projektu Teren miasta Rydułtowy Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy, jednostki organizacyjne. Beneficjenci końcowi Mieszkańcy miasta Termin realizacji projektu Wartość projektu 2,76 mln zł. 115

116 Rozdział 18 Załącznik 3: Sfera społeczna Program zajęć i imprez kulturalno-oświatowych prowadzonych na terenie miasta Opis i cele projektu Projekt polega na prowadzeniu zajęć pozaszkolnych oraz imprez na terenie miasta i poza nim, dla całej społeczności, a w szczególności dla dzieci i młodzieży, w zakresie działalności kulturalno-oświatowej. Kompleksowy program zajęć i imprez kulturalno-oświatowych, oprócz ogólnodostępnych imprez miejskich, takich jak Dni Rydułtów, czy koncerty na sali kameralnej USC, obejmuje zajęcia prowadzone m.in. przez Bibliotekę, Ognisko Plastyczne oraz Ognisko Pracy Pozaszkolnej (np. warsztaty z zakresu malarstwa, rzeźbiarstwa, historii sztuki, projektowania graficznego, modelowania, a także konkursy plastyczne). Istotnym elementem projektu, jest też prowadzenie zajęć dla osób niepełnosprawnych, w tym dla dzieci i młodzieży. Głównym celem projektu jest wskazywanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu oraz przyczynianie się do rozkwitu życia kulturalnonaukowego w mieście. Rezultaty projektu urozmaicenie i wzbogacenie pozaszkolnej oferty edukacyjnej dla dzieci i młodzieży, udostępnienie atrakcyjnej oferty kulturalnej dla osób dorosłych, rozszerzanie horyzontów zainteresowań, ograniczenie marginalizacji życia społecznego mieszkańców miasta, ograniczenie szerzenia się zjawisk patologicznych, zwiększenie oferty kulturalno-oświatowej dla mieszkańców miasta, zwiększenie atrakcyjności miasta. Lokalizacja projektu Obszar całego miasta. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy, organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Rydułtowy, w szczególności: Biblioteka publiczna, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, Państwowe Ognisko Plastyczne, Stowarzyszenie Osób i Rodzin Niepełnosprawnych. 116

117 Rozdział 18. Załącznik 3: Sfera społeczna Beneficjenci końcowi Mieszkańcy Rydułtów. Termin realizacji projektu Wartość projektu Szacunkowy koszt: około 10 mln zł Program zajęć sportowych prowadzonych na terenie miasta Opis i cele projektu Projekt polega na prowadzeniu zajęć sportowych głównie dla dzieci i młodzieży oraz organizacji cyklicznych, corocznych imprez i turniejów sportowych i rekreacyjnych na terenie miasta Rydułtowy. Charakter zajęć i imprez jest bardzo różnorodny i obejmuje m.in. następujące dyscypliny sportowe i zajęcia rekreacyjne: piłka nożna, judo, tenis stołowy, skat sportowy, biegi uliczne, lekka atletyka, kolarstwo górskie, szosowe szachy, wędkarstwo, tenis ziemny, koszykówka uliczna, siatkówka plażowa, aerobik. Jako przykłady zajęć i imprez w tym zakresie można podać np. Grand Prix MTB Rydułtowy-Orlova, Halowy Turniej w Piłce Nożnej Szkół Ponadgimnazjalnych Grand Prix Miasta Rydułtowy w Biegach Przełajowych, Memoriał J. Margicioka i L. Hałaczka, Kryterium Uliczne o Puchar Burmistrza, Otwarte Mistrzostwa Miasta Rydułtowy w Lekkiej Atletyce, a także cyklicznie organizowane zawody wędkarskie i turnieje skata sportowego. Rezultaty projektu wzrost zainteresowania uprawianiem sportu, w tym sportu wyczynowego, w szczególności wśród dzieci i młodzieży, ograniczenie marginalizacji życia społecznego mieszkańców miasta, ograniczenie szerzenia się zjawisk patologicznych, zwiększenie oferty sportowo-rekreacyjnej dla mieszkańców miasta, zwiększenie atrakcyjności miasta. Lokalizacja projektu Obszar całego miasta Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy, organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Rydułtowy, w szczególności: KS Karlusek Rydułtowy, KS Naprzód Rydułtowy, UKS Dwójka. 117

118 Rozdział 18. Załącznik 3: Sfera społeczna Beneficjenci końcowi Mieszkańcy Rydułtów, w szczególności dzieci i młodzież. Termin realizacji projektu Wartość projektu Szacunkowy koszt: około 9 mln zł Fundusz stypendialny Opis i cele projektu Realizacja projektu polega na przyznawaniu stypendiów studenckich, stypendiów socjalnych dla uczniów oraz stypendiów za uzyskiwane wyniki w nauce i sporcie. Celem projektu jest zwiększenie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, w tym w szczególności pochodzących z ubogich rodzin, poprzez ułatwianie im możliwości kontynuowania lub podejmowania nauki, a także wynagradzanie za osiąganie dobrych wyników i rezultatów w nauce i imprezach sportowych. Tym samym, będzie to również znaczne wsparcie dla rodzin, którym niejednokrotnie brakuje środków na sfinansowanie nauki swoich dzieci. Rezultaty projektu wyrównywanie szans edukacyjnych, motywowanie do uzyskiwania jak najlepszych osiągnięć w nauce oraz w uprawianych dyscyplinach sportowych, podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców Rydułtów, zmniejszenia poziomu bezrobocia, likwidowania negatywnego zjawiska ubóstwa społecznego. Lokalizacja projektu Obszar całego miasta Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Miasta Rydułtowy Beneficjenci końcowi Dzieci i młodzież szkolna oraz studenci będący mieszkańcami miasta. Termin realizacji projektu

119 Rozdział 18. Załącznik 3: Sfera społeczna Wartość projektu zł - rocznie, w tym: stypendia dla studentów - 7 tys. zł. rocznie, stypendia socjalne dla uczniów tys. zł. rocznie oraz stypendia za wyniki w nauce i sporcie 30,8 tys. zł. rocznie. Całkowta wartość projektu: 2,21 mln zł Razem łatwiej program aktywizacji społecznej i zawodowej osób bezrobotnych w Rydułtowach Opis i cele projektu Celem głównym projektu jest aktywizacja społeczna i zawodowa klientów pomocy społecznej miasta Rydułtowy. Cele szczegółowe zakładają podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz podniesienie motywacji do aktywności zawodowej. W ramach projektu odbywać się będą treningi kompetencji i umiejętności społecznych, szkolenia z zakresu aktywnego poszukiwania pracy i autoprezentacji oraz kursy zawodowe. Projekt jest adresowany do 15 osób bezrobotnych z którymi zawarte zostaną kontrakty socjalne. W ramach kontraktów będą wykorzystane instrumenty aktywnej integracji edukacyjnej i społeczne. Projekt przyczyni się do rozbudzenia i podniesienia aktywności osób długotrwale bezrobotnych oraz podniesienie motywacji do zmiany swojej sytuacji życiowej, a także da możliwość zwiększenia kompetencji społecznych i zawodowych uczestników projektu. Rezultaty projektu podniesienie kwalifikacji zawodowych, aktywizacja zawodowa oraz integracja społeczna, zwiększenie kompetencji społecznych i zawodowych, ograniczenie bezrobocia długotrwałego, podniesienie samooceny i motywacji, ograniczanie skali ubóstwa i występowania zjawisk patologicznych, podniesienie motywacji do aktywnego poszukiwania pracy, podniesienie poziomu integracji społecznej. Lokalizacja projektu Obszar całego miasta Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Miasta Rydułtowy. Beneficjenci końcowi Osoby bezrobotne z Rydułtów w wieku od 21 do 55 lat. 119

120 Rozdział 18. Załącznik 3: Sfera społeczna Termin realizacji projektu Wartość projektu Szacunkowy koszt projektu: około 143,3 tys. zł. rocznie Szacunkowy koszt całkowity: 0,86 mln zł Dom Dziennego Pobytu Opis i cele projektu Projekt polega na utworzeniu oraz prowadzeniu Domu Dziennego Pobytu będącego środowiskową formą pomocy społecznej dla seniorów (grupa około 25 osób). Placówka ta wypełni poważne zadanie w ramach szeroko zakrojonej instytucjonalnej opieki nad najstarszymi członkami społeczeństwa. Placówka zatrudniać będzie wykwalifikowaną kadrę pracowników merytorycznych, przygotowanych do prowadzenia zajęć i organizacji życia kulturalnego, towarzyskiego i wypoczynku seniorów. Ośrodek będzie dysponował: małą kuchnią, szatnią, świetlicą, pokojem do wypoczynku i pomieszczeniem biurowym wyposażonymi tradycyjnie. Rezultaty projektu adaptacja pomieszczeń na potrzeby placówki, przywracanie osób starszych do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, umożliwianie osobom starszym zaspokajania potrzeb wyższego rzędu (np. kulturalnych, oświatowych), podtrzymywanie i przywracanie sprawności psychoruchowej osób starszych. Lokalizacja projektu Dokładna lokalizacja pozostaje do ustalenia. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Miasto Rydułtowy, MOPS, organizacje pozarządowe Beneficjenci końcowi Mieszkańcy Rydułtów powyżej 60 roku życia. Termin realizacji projektu 2014 (utworzenie ośrodka), od 2015 r. rozpoczęcie bieżącej działalności. Wartość projektu Ok. 2,6 mln zł 120

121 Rozdział 18. Załącznik 3: Sfera społeczna Inkubator Inicjatyw Obywatelskich miasta Rydułtowy Opis i cele projektu Projekt zmierza do powołania inkubatora dla organizacji pozarządowych, którego zadaniem będzie wzmocnienie działalności tego sektora. Do tego celu powstanie lokal o powierzchni około 100m 2 w ramach którego przedstawiciele trzeciego sektora będą mieli dostęp do urządzeń biurowych niezbędnych do ich działalności. Dodatkowo w ramach ośrodka prowadzone będą szkolenia, poradnictwo, opieka merytoryczna i informacyjna. Celem projektu jest wzmocnienie rydułtowskich organizacji pozarządowych mających współpracować z władzami miasta we wspólnym rozwiązywaniu problemów społecznych. Rezultaty projektu znaczące wzmocnienie roli trzeciego sektora, wzmocnienie zasobów ludzkich organizacji pozarządowych, aktywizacja lokalnej społeczności, zmniejszenie bezrobocia, wzrost wskaźnika pozyskiwania środków zewnętrznych przez organizacje pozarządowe na realizację zadań statutowych. Lokalizacja projektu Dokładna lokalizacja projektu pozostaje do ustalenia. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu: Stowarzyszenie Moje Miasto, Urząd Miasta Rydułtowy. Beneficjenci końcowi Organizacje pozarządowe miasta, mieszkańcy Rydułtów Termin realizacji projektu Wartość projektu 0,1 mln zł. 121

122 Rozdział 19 Załącznik 4: Lokalizacja projektów na planie miasta Legenda: Oznaczenie: 1, Projekt: Rydułtowski Park Przedsiębiorczości (opis szczegłowy w podrozdziale: 17.1 na stronie 112), Oznaczenie: 2, Projekt: Utworzenie Centrum Kultury i Rozrywki (opis szczegłowy w podrozdziale: 16.1 na stronie 98), Oznaczenie: 3, Projekt: Budownictwo socjalne i komunalne (opis szczegłowy w podrozdziale: 16.2 na stronie 99), Oznaczenie: 5, Projekt: Inkubator Inicjatyw Obywatelskich (opis szczegłowy w podrozdziale: 18.6 na stronie 121), Oznaczenie: 6, Projekt: Rewitalizacja terenów pogórniczych poprzez budowę zespołu basenowo-rekreacyjnego przy ul. J. Bema w Rydułtowach: 16.5 na stronie 102), Oznaczenie: 7, Projekt: Rewitalizacja osiedla mieszkaniowego przy ul. Krzyżkowickiej (opis szczegłowy w podrozdziale: 16.6 na stronie 103), Oznaczenie: 8, Projekt: Adaptacja pomieszczeń Spółdzielni Mieszkaniowej Orłowiec na cele usługowe, handlowe i gospodarcze (opis szczegłowy w podrozdziale: 17.2 na stronie 113), Oznaczenie: 9, Projekt: Utworzenie strefy terenów rekreacyjnych (opis szczegłowy w podrozdziale: na stronie 109), Oznaczenie: 10, Projekt: Strefa aktywności gospodarczej (opis szczegłowy w podrozdziale:?? na stronie??), Oznaczenie: 11, Projekt: Budowa parku leśnego (opis szczegłowy w podrozdziale: 16.8 na stronie 105), Oznaczenie: 12, Projekt: Renowacja i rekonstrukcja wnętrza świątyni pw. Św. Jerzego (opis szczegłowy w podrozdziale: na stronie 110), Oznaczenie: 13, Projekt: Przebudowa ulicy Niewiadomskiej pomiędzy ulicą Piecowską i ulicą Szczerbicką (opis szczegłowy w podrozdziale: 16.9 na stronie 106), Oznaczenie: 14, Projekt: Rewitalizacja osiedla Kolonia Karola przy ulicy Bema (opis szczegłowy w podrozdziale: na stronie 107), 122

123 Rozdział 19. Załącznik 4: Lokalizacja projektów na planie miasta Oznaczenie: 15, Projekt: Utworzenie strefy terenów rekreacyjnych (opis szczegłowy w podrozdziale: na stronie 109). 123

124 Rozdział 19. Załącznik 4: Lokalizacja projektów na planie miasta Rysunek 19.1.: Lokalizacja projektów na mapie miasta 124