PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Transkrypt

1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO PLANU URZĄDZENIA LASU dla Rezydencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy na okres gospodarczy od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2023 r. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie ul. Senatorska 15, Kraków tel. (12) , faks (12) sekretariat@krakow.buligl.pl NIP:

2 Wykonano na zlecenie Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Kraków 2013 Wykonawca Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie ul. Senatorska 15, Kraków tel , faks sekretariat@krakow.buligl.pl Prognozę opracował mgr inż. Zdzisław Spendel 2

3 SPIS TREŚCI 1 WSTĘP STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW I POJĘĆ INFORMACJE OGÓLNE Położenie obiektu Podstawa formalno-prawna Zakres prognozy Zawartość projektu planu Główne cele projektu planu Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu planu i częstotliwość jej przeprowadzania Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko projektu planu Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu Powiązania projektu planu z innymi dokumentami, w tym dokumentami, dla których zostały przeprowadzone SOOŚ OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA Istniejący stan środowiska Rzeźba terenu Warunki wodne Gleby i typy siedliskowe lasu Klimat Charakterystyka drzewostanów Zgodność składu gatunkowego z siedliskiem Formy degradacji ekosystemu leśnego Formy ochrony przyrody Rezerwaty przyrody Parki krajobrazowe Sieć Natura Pomniki przyrody Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt Obiekty zabytkowe Aktualne zagrożenia lasu Ocena zdrowotnego i sanitarnego stanu lasu Zagrożenia abiotyczne Zagrożenia biotyczne Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu Określenie obszarów potencjalnej kolizji między celami ochrony przyrody a gospodarką leśną

4 5.3 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu planu Istniejący stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO I OBSZARY NATURA Wpływ zapisów projektu planu wyznaczających ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Przewidywane oddziaływanie projektu planu na cele i przedmioty ochrony oraz integralność obszarów Natura Wpływ ustaleń projektu planu na inne formy ochrony przyrody Rezerwaty przyrody Parki krajobrazowe Pomniki przyrody Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt Przewidywane oddziaływanie projektu planu na środowisko Oddziaływanie na różnorodność biologiczną Oddziaływanie na ludzi Oddziaływanie na zwierzęta i rośliny Oddziaływanie na wodę Oddziaływanie na powietrze Oddziaływanie na powierzchnię ziemi Oddziaływanie na krajobraz Oddziaływanie na klimat Oddziaływanie na zasoby naturalne Oddziaływanie na zabytki Oddziaływanie na dobra materialne Zbiorcza ocena oddziaływania na środowisko ROZWIĄZANIA I WNIOSKI DO PROJEKTU PLANU Przewidywane rozwiązania mające na celu ograniczanie negatywnych oddziaływań projektu planu na środowisko Ogólne wytyczne i zalecenia prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zastosowanych w projekcie planu Trudności napotkane podczas sporządzania Prognozy Wnioski końcowe LITERATURA MAPY SPORZĄDZONE NA POTRZEBY PROGNOZY ZAŁĄCZNIKI Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości prognozy z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości prognozy z Głównym Inspektorem Sanitarnym

5 1 WSTĘP Niniejsza prognoza została opracowania w ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zamek w Wiśle - Narodowy Zespół Zabytkowy na okres gospodarczy od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2023 r. Projekt Planu urządzenia lasu opracowany został na zlecenie Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie. Procedura strategicznej oceny oddziaływania na środowisko została wszczęta na podstawie art. 47 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz z późn. zm.). Wstępna analiza wykazała, że wystąpienie negatywnych oddziaływań postanowień planu na środowisko i obszary Natura 2000 jest mało prawdopodobne, jednak opracowujący projekt planu (Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej) stosując zasadę przezorności podjął decyzję, że w celu wykluczenia ewentualnych zapisów planu, których realizacja mogłaby negatywnie oddziaływać na środowisko procedurę strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla ww. projektu planu należy przeprowadzić. Wniosek o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko początkowo skierowany został do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, jednak interpretacja prawna RDOŚ w Katowicach wskazała, że przedmiotowy projekt należy traktować jako dokument opracowywany przez centralne organy administracji rządowej. W związku z powyższym organami właściwymi do uzgadniania i późniejszego opiniowania są również organy centralne. Ostatecznie zakres i stopień szczegółowości uzgodniony został z Głównym Inspektorem Sanitarnym w dniu r. (GIS-HŚ-NS /MK/13) oraz z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w dniu r. (DOOŚsoos MK). Powyższe instytucje uzgodniły zaproponowany zakres prognozy wnosząc do niego uwagi. Niniejsza prognoza opracowana została w uzgodnionym zakresie z uwzględnieniem wniesionych uwag. Uzgodnienia stanowią załączniki do niniejszej prognozy. 2 STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Podstawą do sporządzenia projektu planu były akty prawne, regulujące zagadnienia z zakresu leśnictwa, ochrony przyrody i środowiska, Instrukcja urządzania lasu oraz zasady zagospodarowania lasu, szczegółowe założenia i wytyczne do opracowania projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy, uzgodnione z Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (opracowującym plan), Nadleśnictwem Wisła (nadzorującym gospodarkę leśną) oraz Delegaturą Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bielsku-Białej (nadzorującą Rezydencję, jako obiekt zabytkowy). W ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Planu urządzenia lasu przeprowadzono konsultacje społeczne poprzez ogłoszenie o możliwości zapoznania się z założeniami do sporządzenia projektu Planu. Dalszym etapem konsultacji będzie udostępnienie projektu planu i prognozy wraz informacjami o sposobie, terminie i miejscu składania uwag i wniosków. 5

6 Zgodnie z udzielonym upoważnieniem konsultacje społeczne prowadzone są za pośrednictwem strony internetowej Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie ( oraz przez ogłoszenie w prasie. Następnym etapem procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko będzie opiniowanie projektu wraz z prognozą przez organy ustawowo do tego wyznaczone: Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i Głównego Inspektora Sanitarnego. Cały proces zakończy zatwierdzenie planu przez Ministra Środowiska. Decyzja zatwierdzająca plan będzie określać maksymalną, możliwą do pozyskania miąższość drewna (wyrażoną w m 3 ), powierzchnię (wyrażoną w hektarach) projektowanych zalesień i odnowień, powierzchnię projektowanych prac pielęgnacyjnych oraz określone kierunkowo zadania z zakresu: ochrony lasu, w tym również zadań ochrony przeciwpożarowej, gospodarki łowieckiej, potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej. W projekcie Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji terenowej drzewostanów oraz przyjętych zasad zagospodarowania lasu zaprojektowano dla każdego wydzielenia (pododdziału) zadania gospodarcze, które powinny zostać zrealizowane, w ciągu 10-ciu lat obowiązywania planu. Rozmiar zaprojektowanych prac, określony został powierzchnią lasu (wyrażoną w hektarach), którą należy objąć wskazanym zabiegiem, a w przypadku prac związanych z pozyskaniem (wycinką) drewna określony został również orientacyjny rozmiar miąższościowy, wyrażony w m 3 przewidzianego do pozyskania drewna. Zasadniczym celem niniejszej prognozy jest analiza i ocena oddziaływania zadań gospodarczych określonych w projekcie Planu urządzenia lasu, na podstawowe elementy środowiska i na przedmioty ochrony (siedliska przyrodnicze, gatunki roślin, gatunki zwierząt) obszarów Natura W pierwszej części prognozy (rozdział 4) przedstawiono informacje ogólne, w tym zakres i podstawę formalno-prawną sporządzenia prognozy, ogólny opis zawartości i celów projektu Planu urządzenia lasu. W ramach zadań gospodarczych zaprojektowano następujące zabiegi: W użytkowaniu rębnym dwie pozycje cięć odsłaniających w ramach rębni IVd (stopniowej udoskonalonej) polegającej na wycinaniu części dojrzałych drzew, której celem jest kontynuacja przebudowy (stopniowej zamianie chorujących drzewostanów świerkowych na wielogatunkowe drzewostany z przewagą buka), poprzez odsłanianie młodego pokolenia. Usunięcie przestojów (wycięcie pozostających po cięciu uprzątającym pojedynczych dojrzałych drzew) w dwóch młodnikach, w których ze względu na stan zdrowotny, konieczne jest usunięcie części przestojów. Usunięcie zadrzewień (drzew zinwentaryzowanych na powierzchniach nie zaliczonych do lasu) w trzech wydzieleniach w części parkowej. Celem tego zabiegu, którego wykonanie musi być uzgodnione z Konserwatorem Zabytków jest kształtowanie zadrzewień parkowych (usuwanie drzew chorych i obumierających) i odsłonięcie osi widokowych z Zamku Górnego. Jedną pozycję trzebieży późnej (wycinanie pojedynczych drzew przeszkadzających w rozwoju osobnikom najdorodniejszym) mającą na celu pielęgnację drzewostanu świerkowo- bukowego powstałego w wyniku przebudowy. 6

7 Pielęgnacje upraw i młodników (wycinanie pojedynczych niepożądanych drzewek w przegęszczonych uprawach i młodnikach) w dwóch młodnikach na powierzchni otwartej oraz w dwóch klasach odnowienia (drzewostanach, w których pod okapem dojrzałych drzew występuje już pełnowartościowe młode pokolenie przyszły docelowy drzewostan) dla odnowień podokapowych (podsadzenia, nalot i podrost). Celem zabiegu jest osiągnięcie lepszego stanu odnowień (poprawa odporności na czynniki stresowe) oraz kształtowanie składu gatunkowego. Odniesiono się tutaj również do istotnych z punktu widzenia planu, powiązań prognozy z dokumentami ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym wykazując brak konfliktów tworzonego dokumentu na poziomie założeń i celów związanych z ochroną przyrody. Obok podstawy prawnej sporządzania prognozy, zaprezentowano również metody zastosowane przy jej tworzeniu. W tej części dokumentu, oceniono również potencjalny transgraniczny charakter oddziaływania zapisów planu. Ze względu na odległość od granicy państwa i charakter projektowanych zabiegów, projekt Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie spowoduje transgranicznego oddziaływania na środowisko. Kolejna część prognozy (rozdział 5) zawiera opis stanu środowiska i jego poszczególnych elementów jak: rzeźba terenu, warunki wodne, gleby, klimat. Scharakteryzowano drzewostany, podano informacje o formach ochrony przyrody i zaobserwowanych formach degradacji ekosystemów leśnych. Przedstawiono potencjalne skutki, jakie niosłoby ze sobą wstrzymanie realizacji PUL na obszarze Rezydencji. Wykazano przede wszystkim, że byłoby to niezgodne z obowiązującym w Polsce prawem (Ustawa o lasach z dn r.), ponadto brak realizacji zapisów tego podstawowego dokumentu mógłby stanowić duże zagrożenie dla trwałości lasu i nieść ze sobą poważne skutki społeczne. Kluczową część prognozy stanowi rozdział 6, który analizuje i ocenia przewidywane oddziaływanie projektu planu na środowisko i obszary Natura Ocenę oddziaływania wskazań gospodarczych na środowisko oparto na określeniu rodzaju wpływu planowanego zabiegu na poszczególne elementy środowiska oraz długości okresu jego oddziaływania. Analiza charakteru zaprojektowanych zabiegów gospodarczych oraz ich rozmiaru pozwoliła ocenić, w jaki sposób mogą one wpływać na poszczególne elementy środowiska: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta i rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne oraz zabytki i dobra kultury materialnej. Przy ocenie zabiegów gospodarczych brano pod uwagę ich oddziaływanie krótkoterminowe (1-5 lat), średnioterminowe (okres obowiazywania planu - 10 lat) oraz długoterminowe (jedno pokolenie drzewostanu ok. 120 lat). W żadnym przypadku nie stwierdzono długoterminowego, ujemnego oddziaływania, które jest równoznaczne z oddziaływaniem znacząco negatywnym. W sporadycznych przypadkach wykazano ujemne oddziaływanie niektórych zabiegów na pewne elementy środowiska, np. rębnie mogą krótkoterminowo ujemnie oddziaływać na powierzchnię ziemi, rośliny lub zwierzęta, jednak w dalszej perspektywie czasowej oddziaływanie tych zabiegów staje się obojętne lub pozytywne. Ocenę oddziaływania projektu planu na poszczególne elementy środowiska przedstawiono w sposób opisowy i zestawiono w syntetycznej tabeli. Podstawą do przeprowadzenia oceny oddziaływania projektu planu na przedmioty (siedliska przyrodnicze, gatunki roślin, gatunki zwierząt) i cele ochrony obszaru Natura 2000 było zebranie informacji o występujących na tych obszarach przedmiotach ochrony i analiza oddziaływania na te przedmioty ochrony zaprojektowanych zabiegów. Do przeprowadzenia takiej analizy niezbędne jest określenie miejsca występowania poszczególnych siedlisk lub gatunków. Jako dostępne źródła danych wykorzystano: standardowy formularz danych (SDF), dane uzyskane w trakcie prac terenowych przez wykonawcę planu oraz wyniki 7

8 inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej przez Nadleśnictwo Wisła w latach zestawiane w Aneksie oraz Prognozie do Planu urządzenia lasu dla tego Nadleśnictwa. Zamieszczone w tej części analizy i oceny oparto na wiedzy teoretycznej dotyczącej wymagań poszczególnych siedlisk i gatunków oraz doświadczeniu praktycznym dotyczącym skutków jakie może przynieść realizacja zaplanowanych zadań gospodarczych. Teren Rezydencji nie został włączony do żadnego obszaru Natura 2000, jednak w bezpośrednim jej sąsiedztwie wyznaczono specjalny obszar ochrony siedlisk PLH Beskid Śląski, który w najbliższym punkcie dochodzi na odległość 10 m do granic Rezydencji i otacza ją od północnego zachodu, aż po wschód. Prognoza oddziaływania zaprojektowanych w projekcie planu urządzenia lasu zadań gospodarczych na chronione siedliska przyrodnicze i gatunki w obszarze Natura 2000 PLH Beskid Śląski polegała na przeanalizowaniu oraz ocenie wpływu tych zadań na siedliska i gatunki zlokalizowane w sąsiedztwie Rezydencji. Szczegółowa analiza wpływu zapisów projektowanych zadań gospodarczych na przedmioty ochrony sieci Natura 2000 występujące w sąsiedztwie Rezydencji pozwoliła ocenić oddziaływanie w większości przypadków, jako neutralne, a w niektórych przypadkach, jako pozytywne. Stosując analogiczne metody oceniono również oddziaływanie na stwierdzone na gruntach Rezydencji lub sąsiadujące z nią inne formy ochrony przyrody: rezerwat przyrody Wisła, Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego, chronione gatunki roślin i zwierząt. Przeprowadzone analizy wykazały brak negatywnego oddziaływania zapisów projektu planu. Przeprowadzona w Prognozie analiza planowanych w projekcie Planu urządzenia lasu zabiegów pozwala przyjąć, że ich realizacja nie będzie negatywnie oddziaływała na obszary Natura 2000 jak również pozostałe formy ochrony przyrody i środowisko. Łączne oddziaływanie projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy na środowisko i obszary Natura 2000 określono, jako pozytywne. 8

9 3 WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW I POJĘĆ SKRÓTY NAZW INSTYTUCJI BULiGL Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej GDOŚ Generalna Dyrekcja (Generalny Dyrektor) Ochrony Środowiska RDOŚ Regionalna Dyrekcja (Regionalny Dyrektor) Ochrony Środowiska PUL Plan Urządzenia Lasu UE Unia Europejska GIS Główny Inspektor Sanitarny PWIS Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny SKRÓTY Z ZAKRESU PROGRAMU NATURA 2000 OSO obszar specjalnej ochrony (ptaków) SOO specjalny obszar ochrony (siedlisk) OZW obszary o znaczeniu wspólnotowym SDF standardowy formularz danych SKRÓTY Z ZAKRESU LEŚNICTWA TD typ drzewostanu IUL Instrukcja Urządzania Lasu KO - drzewostany w klasie odnowienia POP Program Ochrony Przyrody Rb rębnia IV d Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona CW czyszczenie wczesne CP czyszczenie późne TP trzebież późna SKRÓTY NAZW GATUNKÓW DRZEW Bk buk zwyczajny Fagus sylvatica Brz brzoza brodawkowata Betula pendula Db dąb Quercus sp. Dg daglezja Pseudotsuga menziesii Jd jodła pospolita Abies alba Js jesion wyniosły Fraxinus excelsior Jrz jarząb pospolity Sorbus aucuparia Jw klon jawor Acer pseudoplatanus Kl klon zwyczajny Acer platanoides Ksz kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum Lp lipa drobnolistna Tilia cordata Md modrzew europejski Larix decidua Ol olsza czarna Alnus glutinosa Os topola osika Populus tremula So l. sosna limba Pinus montana Św świerk pospolity Picea abies Wb wierzba Salix sp. SKRÓTY NAZW TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASÓW LMGśw Las Mieszany Górski świeży 9

10 4 INFORMACJE OGÓLNE 4.1 Położenie obiektu Lasy Rezydencji Prezydenta RP w Wiśle położone są w całości na terenie Miasta Wisła w województwie śląskim. Zajmują one północno-wschodnie i wschodnie zbocza góry Zadni Groń. Sąsiadują bezpośrednio z lasami Nadleśnictwa Wisła (Obręb Wisła). Od zachodu i wschodu graniczą z oddziałem 57, od południa z oddziałem 118, a od północy dochodzą do asfaltowej drogi biegnącej z Wisły Centrum do Czarnego. Za drogą rozciąga się sztuczny zbiornik wodny Jezioro Czarne. Lesistość Miasta Wisła wynosi 75%. Rycina nr 1 Położenie obiektu na mapie topograficznej Według Regionalizacji przyrodniczo-leśnej obszar Rezydencji należy do Krainy VIII Karpackiej, mezoregionu 1a Beskidu Śląskiego i Małego. Według fizyczno-geograficznego podziału Kondrackiego Rezydencja należy do: Obszaru - Europa zachodnia Podobszaru - Karpaty, Podkarpacie i Nizina Panońska Prowincji - Karpaty zachodnie z Podkarpaciem Podprowincji - Zewnętrzne Karpaty Zachodnie Makroregionu - Beskidy Zachodnie Mezoregionu - Beskid Śląski (513.45) Położenie wysokościowe. Teren Rezydencji należy do obszarów górskich. Różnica wysokości między najwyższym punktem (Zadni Groń 728 m. npm.), a najniższym punktem (570 m. npm) wynosi 158 m. 10

11 4.2 Podstawa formalno-prawna Podstawę prawną opracowania stanowią akty prawa krajowego i unijnego oraz porozumienia międzynarodowe. Prawo krajowe: Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. nr 199, poz z późn. zm.), Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2009 r. nr 151, poz z późn. zm.), Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz. U. z 2011 r. nr 12 poz. 59 z późn. zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz 150 z późn. zm.), Rozporządzenia wynikające z ww. ustaw. Prawo wspólnotowe: Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków z dnia 2 kwietnia 1979r. (zmieniana późniejszymi dyrektywami); Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory z dnia 21 maja 1992 r. (zmieniona Dyrektywą 97/62/EWG); Dyrektywa Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska; oraz: Dyrektywa ramowa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Ramowa Dyrektywa Wodna) z dnia 23 października 2000 r.; Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny skutków niektórych planów i programów dla środowiska; Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska, znowelizowana Dyrektywą Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997r.; Dyrektywa Rady 2003/35/WE ustanawiająca udział społeczeństwa w przygotowaniu niektórych planów i programów dotyczących środowiska oraz zmieniająca Dyrektywy Rady: 85/337/EWG i 96/61/WE w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do sprawiedliwości. Porozumienia międzynarodowe: Konwencja o różnorodności biologicznej - przyjęta 5 czerwca 1992 r. w Rio de Janeiro - ratyfikowana przez Polskę 18 stycznia 1996 r. Konwencja Berneńska - Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk - sporządzona 19 września 1979 r. w Bernie Konwencja Bońska - Konwencja o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt (sporządzona 29 czerwca 1979 r. w Bonn - w Polsce weszła w życie w 1995 r.) Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego - przyjęta 16 listopada 1972 r. w Paryżu. Plan urządzenia lasu to podstawowy dokument regulujący prowadzenie gospodarki leśnej w lasach Skarbu Państwa. Obowiązek sporządzania Planu urządzenia lasu wynika z Ustawy z 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U nr 101 poz. 444), która w art stwierdza: Trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według Planu urządzenia 11

12 lasu. Plan urządzenia lasu wg Art wspomnianej ustawy jest to: Podstawowy dokument gospodarki leśnej opracowywany dla określonego obiektu, zwierający opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej. Projekt Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zamek w Wiśle - Narodowy Zespół Zabytkowy wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko sporządzono na podstawie umowy zawartej między Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej a Biurem Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie. 4.3 Zakres prognozy Zakres i szczegółowość informacji, jakie zawarto w niniejszej prognozie wynikają z art Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, jak również z przeprowadzonych uzgodnień. Przedłożony do uzgodnień zakres prognozy przedstawia się następująco: Zakres informacji Szczegółowość informacji 1. Wstęp Ogólne informacje o postawach formalnoprawnych oraz zakresie opracowania prognozy 2. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Skrótowe przedstawienie w języku niespecjalistycznym najważniejszych zagadnień ujętych w prognozie oraz wyników analiz oddziaływania projektu planu na środowisko i obszary Natura Wykaz stosowanych skrótów i pojęć Wykaz stosowanych skrótów i pojęć głównie z zakresu leśnictwa i ochrony przyrody 4. Informacje ogólne a) Położenie obiektu Położenie administracyjne i przyrodniczo-leśne b) Podstawa formalno-prawna Wykaz aktów prawnych krajowych i międzynarodowych będących podstawą opracowania c) Zakres prognozy Przedstawienie uzgodnionego zakresu i stopnia szczegółowości prognozy d) Zawartość projektu planu Ogólne przedstawienie zawartości projektu planu urządzenia lasu oraz rozmiaru projektowanych zadań gospodarczych e) Główne cele projektu planu Przedstawienie głównych celów projektu planu w kontekście prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej f) Metody zastosowane przy sporządzaniu Ogólny opis zastosowanych metod analiz prognozy oddziaływania zapisów projektu planu na g) Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu planu i częstotliwość jej przeprowadzania h) Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko projektu planu środowisko i obszary Natura 2000 Ogólny opis proponowanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu planu Ogólna informacja o położeniu obiektu w stosunku do granic Polski i możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko projektu planu 12

13 Zakres informacji i) Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu Szczegółowość informacji Przedstawienie ważniejszych dokumentów związanych z ochroną środowiska na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposobu uwzględnienia ich zapisów podczas opracowywania prognozy Opis powiązań z dokumentami, dla których zostały przeprowadzone procedury SOOŚ j) Powiązania projektu planu z innymi dokumentami 5. Określenie, analiza i ocena stanu środowiska a) Istniejący stan środowiska Ogólne przedstawienie stanu środowiska odwołania do opisania ogólnego i programu ochrony przyrody. Przedstawienie form ochrony przyrody zlokalizowanych na gruntach i w bezpośrednim sąsiedztwie b) Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu c) Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu planu d) Istniejący stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem 6. Przewidywane oddziaływanie projektu planu na środowisko i obszary Natura 2000 a) Wpływ zapisów projektu planu wyznaczających ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko b) Przewidywane oddziaływanie projektu planu na cele i przedmioty ochrony oraz integralność obszarów Natura 2000 c) Wpływ ustaleń projektu planu na inne formy ochrony przyrody Przedstawienie obszarów potencjalnej kolizji między celami ochrony przyrody, a gospodarką leśną Przedstawienie skutków ewentualnego braku realizacji projektu planu Informacja o braku obszarów objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem lub opis środowiska w przypadku stwierdzenia takich obszarów Informacja o braku zapisów projektu planu wyznaczających ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub opis wpływu w przypadku stwierdzenia takich zapisów Analiza i opisowa ocena zaplanowanych w projekcie dokumentu wskazań i zabiegów na przedmioty ochrony (A, B, C) dla których wyznaczono Obszar Natura 2000 PLH Beskid Śląski bezpośrednio sąsiadujący z obszarem objętym projektem planu Analiza i opisowa ocena zaplanowanych w projekcie dokumentu wskazań i zabiegów na cele i przedmioty ochrony dla których powołano Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego oraz sąsiadujący z obszarem objętym projektem planu Rezerwat przyrody Wisła 13

14 Zakres informacji d) Przewidywane oddziaływanie projektu planu na środowisko 7. Rozwiązania i wnioski do projektu planu a) Przewidywane rozwiązania mające na celu ograniczanie negatywnych oddziaływań projektu planu na środowisko Szczegółowość informacji Analiza i opisowa ocena zaplanowanych w projekcie dokumentu wskazań i zabiegów na poszczególne elementy środowiska: różnorodność biologiczna, ludzie, zwierzęta, rośliny, woda, powietrze, powierzchnia ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne. Szczególną uwagę należy zwrócić na stwierdzone w trakcie prac inwentaryzacji lasu chronione gatunki roślin i zwierząt (również w kontekście art. 52a ustawy o ochronie przyrody) oraz na wpisany do rejestru zabytków Zespół Rezydencji Prezydenta RP Zameczek W przypadku, gdy w wyniku analiz ujawni się negatywne oddziaływanie zapisów projektu planu na występujące na gruntach Rezydencji i lub w bezpośrednim jej sąsiedztwie walory przyrodnicze lub elementy środowiska zostaną zaproponowane szczegółowe rozwiązania dotyczące minimalizacji negatywnych oddziaływań zaplanowanych w projekcie dokumentu wskazań i zabiegów Opis przeprowadzonego wariantowania z b) Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zastosowanych w projekcie planu uzasadnieniem dokonanych wyborów c) Trudności napotkane podczas Opis trudności napotkanych podczas sporządzania prognozy sporządzania prognozy d) Wnioski końcowe Posumowanie przeprowadzonych analiz i ocen 8. Literatura 9. Załączniki Mapa obszarów chronionych i funkcji lasu Kopia uzgodnień z RDOŚ i PWIS Katalog informacji wrażliwych (w przypadku ich wystapienia) Płyta CD z wersją elektroniczną Powyższy zakres i stopień szczegółowości uzgodniony został z Głównym Inspektorem Sanitarnym w dniu r. (GIS-HŚ-NS /MK/13) oraz z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w dniu r. (DOOŚsoos MK). W ramach uzgodnień wymienione instytucje wniosły uszczegółowienia pewnych aspektów, które zostały uwzględnione przy opracowywaniu prognozy. 4.4 Zawartość projektu planu Ze względu na niedużą powierzchnię objętą pracami (23.11 ha) Plan urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP w Wiśle wykonano w postaci jednego tomu zawierającego: Opisanie ogólne wraz z Programem ochrony przyrody, Opisy taksacyjne oraz Plany szczegółowe. Do planu załączono również mapy. Projekt PUL wraz z POP, zawiera między innymi: kompleksowy opis warunków przyrodniczych i ekonomicznych, charakterystykę stanu lasu i zasobów drzewnych, wyniki analizy gospodarki leśnej w minionym okresie, opis przyjętych zasad określania zadań gospodarczych oraz opisanie i zestawienie zadań wynikających z planu. 14

15 Rozmiar zaprojektowanych zadań przedstawia się następująco: użytkowanie rębne (rębnia IVd) na powierzchni ha, z pozyskaniem miąższości 975 m 3 brutto, usunięcie przestojów 73 m 3 brutto, usunięcie zadrzewień 143 m 3 brutto, użytkowanie przedrębne (TP) na powierzchni 0.78 ha, z pozyskaniem miąższości 100 m 3 brutto, uzupełnienia (z melioracjami agrotechnicznymi) na powierzchni 0.20 ha, pielęgnacje upraw i młodników na powierzchni otwartej oraz po okapem drzewostanu na łącznej powierzchni ha. W użytkowaniu rębnym zaprojektowano dwie pozycje cięć odsłaniających w ramach rębni IVd (stopniowej udoskonalonej), której celem jest kontynuacja przebudowy, poprzez odsłanianie młodego pokolenia. Usunięcie przestojów zaprojektowano w dwóch młodnikach, w których ze względu na stan zdrowotny, konieczne jest usunięcie części przestojów. Usunięcie zadrzewień zaprojektowano w trzech wydzieleniach w części parkowej. Celem tego zabiegu, którego wykonanie musi być uzgodnione z Konserwatorem Zabytków jest kształtowanie zadrzewień parkowych (usuwanie drzew chorych i obumierających) i odsłonięcie osi widokowych z Zamku Górnego. Jedna pozycja trzebieży późnej (TP) ma na celu pielęgnację drzewostanu świerkowobukowego powstałego w wyniku przebudowy. Pielęgnacje upraw i młodników (zabiegi: pielęgnacja gleby, CW, CP) zaprojektowano w dwóch młodnikach na powierzchni otwartej oraz w dwóch klasach odnowienia, dla odnowień podokapowych (podsadzenia, nalot i podrost). Celem zabiegu jest osiągnięcie lepszego stanu odnowień (poprawa odporności na czynniki stresowe) oraz kształtowanie składu gatunkowego. Zaprojektowany łączny rozmiar użytkowania w wysokości 1291 m 3 brutto (1154 m 3 netto) należy uznać za wysoki. Pełna jego realizacja może spowodować spadek zasobów drzewnych nawet o 23.5 %. W omówieniu projektowanego użytkowania podkreślono jednak, że jeśli pozwoli na to stan zdrowotny i sanitarny zaprojektowany rozmiar cięć nie powinien być w pełni zrealizowany. Cięcia powinny mieć charakter delikatnych cięć odsłaniających, w miejscach, gdzie wymaga tego stan młodego pokolenia lub cięć sanitarnych, jeżeli zajdzie potrzeba ich wykonania. Rozmiar użytkowania określono na podstawie udziału miąższościowego świerka, co gwarantuje zapewnienie właściwego etatu w przypadku nawrotu zamierania świerka. Tak określony etat należy traktować jako maksymalny, którego realizacja będzie dopuszczalna tylko w przypadku ponownej klęski, która może doprowadzić do prawie całkowitej eliminacji świerka. 4.5 Główne cele projektu planu Głównym celem opracowania projektu Planu urządzenia lasu jest umożliwienie prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej zgodnie z przepisami prawa. Oznacza to, że gospodarowanie lasem i jego zasobami może odbywać się tylko według ważnego Planu urządzenia lasu. Cele, dla których sporządzono projekt Planu urządzenia lasu przedstawiają się następująco: 15

16 inwentaryzacja zasobów przyrodniczo-leśnych ocena stanu lasu ocena zagrożeń lasu rozpoznanie funkcji lasu projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu kształtowanie wielkości i struktury zapasu produkcyjnego drzewostanów ustalenie zadań ramowych z zakresu ochrony przyrody oraz ochrony lasu 4.6 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Wykonanie prognozy oddziaływania na środowisko projektu Planu urządzenia lasu zgodnie z Art. 51. ust. 1 ustawy z 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, wymaga zastosowania analiz i ocen. Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu. Do analiz wykorzystano dane zebrane w trakcie inwentaryzacji drzewostanów zestawione w opisach taksacyjnych i zawarte w opracowanej bazie danych. Inwentaryzacja przeprowadzona została w dniach lipca 2013 r. przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie. Do inwentaryzacji drzewostanu zastosowano metodę całkowitego pomiaru pierśnic. Pomierzono wszystkie drzewa o pierśnicy 7 cm oraz kilkanaście wysokości w celu wykreślenia krzywej wysokości. Stan młodego pokolenia oceniono stosując metodę szacunku wzrokowego. Specjalistycznej inwentaryzacji gatunków chronionych nie prowadzono, jednak w przypadku stwierdzenia takich gatunków informacja o ich występowaniu zapisywana została w opisach taksacyjnych. Na terenie Rezydencji nie stwierdzono gatunków szczególnie cennych (wymagających ustanowienia stref ochrony ostoi lub umieszczonych w regionalnych czerwonych listach gatunków zagrożonych), dlatego w naszej opinii nie jest konieczne wykonanie szczegółowej inwentaryzacji gatunków chronionych z pomiarem stanowisk i określeniem liczebności. Dane te dotyczą zarówno opisu siedlisk leśnych, opisu drzewostanów i zaplanowanych zabiegów gospodarczych jak i stwierdzonych w trakcie inwentaryzacji stanowisk chronionych roślin lub miejsc bytowania zwierząt. Dla terenu Rezydencji nie wykonywano specjalistycznych inwentaryzacji przyrodniczych, dlatego informacje uzyskane w trakcie niniejszej inwentaryzacji są jedynymi danymi z zakresu ochrony przyrody dla Rezydencji. Poza tym wykorzystano dane dotyczące form ochrony przyrody położonych na gruntach Rezydencji lub w jej sąsiedztwie (Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego, PLH Beskid Śląski, Rezerwat przyrody Wisła ) w celu analizy i oceny oddziaływania zaplanowanych zabiegów na te formy ochrony przyrody. Dane te pochodzą z następujących źródeł: Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach Strona internetowa Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego Standardowy Formularz Danych dla obszaru PLH Beskid Śląski (data aktualizacji ) Zarządzenie MLiPD z dnia r., M.P. Nr 62, poz. 321 w sprawie uznania za rezerwat przyrody rezerwatu Wisła 16

17 W dużym zakresie wykorzystano również dane zawarte w następujących dokumentach: Plan Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Wisła na lata Aneks do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Wisła wg stanu na r. Prognoza oddziaływania na środowisko ww. Aneksu Szczególnie cenne informacje zawarte w ww. dokumentach dotyczyły chronionych siedlisk i gatunków zlokalizowanych w sąsiedztwie Rezydencji. Informacje te pochodzą z tzw. inwentaryzacji powszechnej wykonanej przez Lasy Państwowe w latach Ze względu na niedużą powierzchnię objętą pracami (23.11 ha) nie było potrzeby stosowania metody macierzowej. Wpływ zaplanowanych zabiegów poddano indywidualnej ocenie poprzez analizę wpływów realizacji zaplanowanych prac na stwierdzone gatunki chronione oraz na formy ochrony przyrody. Wpływ zapisów planu urządzenia lasu na siedliska i gatunki Natura 2000 analizowano dla gatunków i siedlisk, dla których w SDF obszaru PLH Beskid Śląski przyjęto ocenę ogólną A, B lub C. 4.7 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu planu i częstotliwość jej przeprowadzania Na podstawie stosownego porozumienia z Kancelarią Prezydenta RP nadzór nad gospodarką leśną Rezydencji sprawuje Nadleśnictwo Wisła, które będzie odpowiadało za realizację zadań określonych w decyzji Ministra Środowiska w sprawie zatwierdzenia Planu urządzenia lasu. Zgodnie z procedurą przyjętą na potrzeby obecnego Planu urządzenia lasu wykonawca prac urządzeniowych ocenił realizację poprzedniego planu w rozdziale PUL Wyniki analizy gospodarki leśnej w minionym okresie. Proponuje się, żeby monitoring skutków realizacji postanowień niniejszego projektu planu również powierzyć wykonawcom następnego planu urządzenia lasu. Monitoring należy oprzeć na sprawozdaniu Nadleśnictwa z realizacji zadań wynikających z PUL jak i na wynikach następnej inwentaryzacji drzewostanów, połączonej z weryfikacją stwierdzonych obecnie gatunków chronionych. Śledzenie skutków realizacji postanowień planu należy oprzeć na monitoringu następujących wskaźników: zmiana struktury wiekowej i gatunkowej, ocena wykonania zadań określonych decyzją Ministra Środowiska w sprawie zatwierdzenia planu urządzenia lasu, wykonaniu zaleconych w POP zadań z zakresu ochrony przyrody. Skutki realizacji zadań z zakresu ochrony przyrody powinny być monitorowane w cyklu 10-letnim. 4.8 Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko projektu planu Rezydencja Prezydenta RP położona jest ok. 7 km. od granicy z Republiką Czeską oraz ok. 10 km. od granicy ze Słowacją. Położenie w stosunku do granicy państwa oraz lokalny charakter projektowanych zabiegów gospodarczych stanowi podstawę oceny, że realizacja niniejszego projektu Planu urządzenia lasu nie będzie powodowała oddziaływań transgranicznych na środowisko. 17

18 4.9 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu Dokumentami międzynarodowymi, istotnymi z punktu widzenia realizacji planu są: Konwencja Ramsarska - konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego; sporządzona w Ramsarze, dnia 2 lutego 1971 r. Sposób uwzględnienia w PUL na terenie Rezydencji nie stwierdzono ekosystemów wodno-błotnych. W Programie ochrony przyrody wskazano jednak kluczowe zadnia związane z ochroną rezerwatu przyrody Wisła powołanego dla ochrony ekosystemów wodnych. Konwencja Bońska z dnia 23 czerwca 1979r. Celem konwencji jest ochrona dzikich zwierząt migrujących, stanowiących niezastąpiony element środowiska naturalnego. Sposób uwzględnienia w PUL jak wspomniano w POP, przez teren Rezydencji przebiega ponadregionalny korytarz ekologiczny Lasy Beskidu Śląsko-Żywieckiego. Pomimo, że teren Rezydencji jest ogrodzony, należy stwierdzić, że z uwagi nieduży zasięg ogrodzenie to nie stanowi barier dla zwierząt migrujących. Konwencja Berneńska celem niniejszej konwencji uchwalonej 19 września 1979r. jest ochrona gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich siedlisk naturalnych, zwłaszcza tych gatunków i siedlisk, których ochrona wymaga współdziałania kilku państw; oraz wspieranie współdziałania w tym zakresie. Szczególny nacisk położono na ochronę europejskich gatunków zagrożonych i ginących, włączając w to gatunki wędrowne zagrożone i ginące. Sposób uwzględnienia w PUL - ochrona gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich siedlisk naturalnych zapewniona jest przez stosowne zapisy w Programie ochrony przyrody. Konwencja z Rio de Janeiro konwencja o ochronie różnorodności biologicznej sporządzona w Rio de Janeiro, dnia 5 czerwca 1992 r. Jej celem jest ochrona światowych zasobów różnorodności biologicznej. Sposób uwzględnienia w PUL - ochrona zasobów różnorodności biologicznej zapisana została w Programie ochrony przyrody, jak również uwzględniona została w procedurach urządzania, zagospodarowania i ochrony lasu. Na poziomie Wspólnoty Europejskiej brak jest szczegółowych wytycznych dotyczących prowadzenia gospodarki leśnej w poszczególnych krajach członkowskich. Unia Europejska określa natomiast ogólne zasady postępowania w dziedzinie ochrony przyrody. Podstawowym aktem prawnym, w którym przywołano konieczność wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, jest Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. W art. 6 tego dokumentu jest mowa o tym, że: przy ustalaniu i realizacji polityk i działań Wspólnoty, o których mowa w artykule 3. W celu wspierania stałego rozwoju, muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony środowiska naturalnego. Aktami prawnymi wprowadzającymi w życie ustalenia Traktatu są dyrektywy. W zakresie ochrony przyrody, na terenie Nadleśnictwa mają zastosowanie głównie dwie dyrektywy: Dyrektywa Siedliskowa (DS) 92/43/EWG z 21 maja 1992 r., która wskazuje i obejmuje ochroną ważne w skali europejskiej gatunki flory i fauny oraz typy siedlisk przyrodniczych. Na jej mocy tworzy się specjalne obszary ochrony siedlisk w ramach sieci Natura Sposób uwzględnienia w PUL uwzględnienie Obszaru o znaczeniu wspólnotowym: PLH Beskid Śląski. Dyrektywa Ptasia (DP) 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r., której celem jest zapewnienie ochrony gatunków ptaków lęgowych oraz migrujących na terenie Wspólnoty Europejskiej. Na jej mocy tworzy się obszary specjalnej ochrony ptaków w ramach sieci Natura

19 W sąsiedztwie Rezydencji brak jest specjalnych obszarów ochrony ptaków. Dyrektywa 2004/35WE zwana szkodową z dnia 21 kwietnia 2004r. (DSZ), która określa sposoby postępowania oraz zapobiegania skutkom szkody w środowisku. Sposób uwzględnienia w PUL - Dyrektywa szkodowa jest uwzględniona poprzez poddanie projektu Planu strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Dokumentami krajowymi, w których określono cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia planu są: Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy do roku Jest do dokument określający ogólne cele prowadzenia polityki państwa w zakresie ochrony przyrody i wdrażania idei zrównoważonego rozwoju. Sposób uwzględnienia w PUL opracowanie Planu w uwzględnieniem: utrzymania lub przywracania zdolności retencyjnych lasów, dostosowania składów gatunkowych drzewostanów do siedliska, zwiększania różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych. Polityka leśna państwa z 1997 r. Dokument wyznaczający ogólne ramy prowadzenia gospodarki leśnej, szczególnie w okresie jej przechodzenia z modelu surowcowego na model proekologicznej i zrównoważonej ekonomicznie, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Sposób uwzględnienia w PUL opracowanie Planu z uwzględnieniem: planowania gospodarki leśnej na racjonalnych podstawach przyrodniczych, poprawy stanu i ochrony lasu tak, pod kątem spełnianych funkcji, zwiększania różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych, Krajowy program zwiększania lesistości (aktualizacja 2003 r.) Dokument planistyczny określający cele, zasięg i sposób powiększania powierzchni leśnej kraju. W poddanym prognozie PUL nie przewiduje się zalesiania gruntów nieleśnych Powiązania projektu planu z innymi dokumentami, w tym dokumentami, dla których zostały przeprowadzone SOOŚ Zasadniczym dokumentem powiązanym z niniejszym projektem Planu jest Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Wisła na lata , do którego sporządzono Aneks wg stanu na 1 stycznia 2010 r. Powyższy Aneks został poddany procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, która zakończyła się pozytywnymi opiniami organów opiniujących (RDOŚ w Katowicach i PWIS w Katowicach) oraz ostatecznym zatwierdzeniem aneksu przez Ministra Środowiska. Rezydencja stanowi enklawę w lasach Nadleśnictwa Wisła, dlatego została ona ujęta w opisie walorów kulturowych w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa. O powiązaniu z tym dokumentem świadczy również szereg analogii dotyczących gospodarki leśnej i ochrony przyrody. Niniejszy projekt Planu powiązany jest również z takim dokumentami jak: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wraz z elementami strategii rozwoju Miasta Wisła, Powiatowy program opieki nad zabytkami w Powiecie Cieszyńskim na lata

20 5 OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA 5.1 Istniejący stan środowiska Szczegółowe dane dotyczące stanu środowiska w zasięgu Rezydencji zostały zamieszczone w Opisaniu ogólnym planu urządzenia lasu. Poniżej przedstawiano opis elementów środowiska, na które zwrócił uwagę Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w uzgodnieniu zakresu i stopnia szczegółowości prognozy Rzeźba terenu Obszar Rezydencji jest położony w Beskidzie w paśmie Czantorii i Stożka. Jest to pasmo wododziałowe między dorzeczem Wisły i Olzy. Od szczytu Kiczory przez Stożek do Czantorii pasmo stanowi granicę polsko-czeską. Obiekt leży na wschodnim stoku Góry Kubalonka (830 m. npm.) z przewyższeniem w zachodniej części obiektu - Góra Zadni Groń (728 m. npm.). Przeważają stoki o wystawie południowo-wschodniej i północno-wschodniej, na przeważającej powierzchni spadziste a w części wschodniej (przy Jeziorze Czarnym) strome. Rzeźba rozpatrywanego terenu związana jest ściśle z budową geologiczną a zwłaszcza z odpornością warstw skalnych na procesy wietrzenia. Grzbiety górskie zbudowane są przeważnie z bardziej odpornych piaskowców a obniżenia - z mniej odpornych łupków ilastych. Dzięki stosunkowo małej odporności skał fliszowych oraz dużej intensywności procesów peryglacyjnych grzbiety mają kształty zaokrąglone, stoki są przeważnie stosunkowo łagodne, o zróżnicowanych spadkach (15-50%). Spadki wzrastają im bliżej doliny. Kształt zboczy - przeważają zbocza wypukłe i prostolinijne. Doliny są bardzo zwarte, chociaż występują lokalne poszerzenia. Ograniczona przepuszczalność podłoża fliszowego, znaczne pochylenie stoków, utrudniają wsiąkanie wody opadowej, która przeważnie spływa po powierzchni, tworząc gęstą sieć cieków stałych i okresowych Warunki wodne Zgodnie z podziałem hydrograficznym Polski, obszar Rezydencji jest usytuowany w zlewisku Bałtyku. Według Atlasu Podziału Hydrograficznego Polski, (Warszawa 2005) należy do obszaru (2) - dorzecza: Wisły, pole: 211 W sąsiedztwie Rezydencji znajduje się Jezioro Czarne, do którego bezpośrednio wpadają potoki ze wschodniej części obiektu. Natomiast potoki ze strony południowej wpadają do jeziora poprzez Czarną Wisełkę. Jezioro Czarne jest sztucznym zbiornikiem wodnym powstałym wyniku zbudowania w latach tamy spiętrzającej połączone wody potoków - Białej i Czarnej Wisełki. Pojemność zbiornika wynosi ok. 4,9 mln m 3, a jego powierzchnia ok. 21 ha Gleby i typy siedliskowe lasu Typy siedliskowe lasu i opisy gleb określone zostały na gruncie podczas opracowywania Planu urządzenia lasu w roku Pomocniczo wykorzystano Operat glebowo-siedliskowy dla Nadleśnictwa Wisła wykonany przez BULiGL/O. w Krakowie w 1997 r. Całą powierzchnię leśną 15,66 ha zajmuje jeden typ siedliskowy lasu las mieszany górski świeży (LMGśw) i jeden typ gleby gleby brunatne kwaśne. Zróżnicowanie gleb widoczne jest dopiero na poziomie podtypu. Gleby brunatne kwaśne bielicowane wytworzone zostały z kredowych i trzeciorzędowych piaskowców, łupków i zlepieńców. Gleby brunatne kwaśne oglejone wytworzone zostały z łupków i piaskowców, są wyraźnie wilgotniejsze od poprzednich. 20

21 5.1.4 Klimat Obszar Nadleśnictwa Wisła, w zasięgu którego leży Rezydencja cechuje się klimatem górskim, jednak łagodniejszym niż dla pozostałych pasm Beskidów położonych dalej na wschód. Obszar ten leży na granicy wpływów oceanicznych i kontynentalnych. Przez 2/3 roku napływają masy powietrza polarno-morskiego znad północnego Atlantyku. W zimie powoduje to ocieplenie, zwiększone zachmurzenie i opady, w lecie powoduje ochłodzenie z obfitymi opadami i burzami. Powietrze polarno-kontynentalne napływa najczęściej w październiku, marcu i styczniu. W lecie powoduje znaczny wzrost temperatury, w jesieni pogodę słoneczną i bezdeszczową, a w zimie silne mrozy. Wiatry związane z cyrkulacją polarno-morską są przeważnie zachodnie i północnozachodnie, jednak w dolinach wpływ na kierunek wiatru ma rzeźba terenu. W dolinie Wisły przeważają wiatry północne i południowe. Istotne są też wiatry fenowe powodujące często szkody w drzewostanach. Wybrane cechy klimatyczne dla rejonu miasta Wisła przedstawiają się następująco; Cecha klimatyczna Wartość Średnia roczna temperatura powietrza o C Roczna suma opadów 1190 mm Przeciętne usłonecznienie 1350 godzin rocznie Długość zalegania pokrywy śnieżnej 96 dni Ilość dni z opadem śniegu 31 dni Charakterystyka drzewostanów Charakteryzując drzewostany Rezydencji w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na zmiany jakie zaszły w ich strukturze w ciągu ostatnich 10 lat. Wymuszone klęską zamierania świerka cięcia sanitarne diametralnie zmieniły obraz lasu. W stosunku do poprzedniego planu urządzenia lasu w skutek wymuszonych rozpadem drzewostanów świerkowych cięć sanitarnych nastąpiły znaczące zmiany w zasobach drzewnych, strukturze gatunkowej i wieku drzewostanów. Wskaźnik 2004 r r. Różnica Udział powierzchniowy drzewostanów świerkowych 100.0% 30.5 % % Udział powierzchniowy drzewostanów bukowych 0.0% 69.5 % % Łączny zapas na powierzchni leśnej m m 3-68% Przeciętna zasobność 552 m 3 /ha 177 m 3 /ha - 68% Przeciętny wiek 98 lat 76 lat - 22 lata Obecnie podstawowym gatunkiem budującym drzewostany Rezydencji jest buk, który dominuje zarówno w młodnikach i drzewostanach dojrzałych jak i w odnowieniach podokapowych. Cenny jest również znaczący udział jodły. Należy stwierdzić, że dominujące 10 lat temu drzewostany świerkowe zostały przebudowane lub znajdują się w końcowej fazie przebudowy Typy siedliskowe lasu Całą powierzchnię lasów Rezydencji zajmuje typ siedliskowy lasu LMGŚW, na którym zgodnie z udziałem wg gatunków panujących występują drzewostany bukowe (10.88 ha %) oraz świerkowe (4.78 ha %). Na wysokie możliwości siedliska LMGŚW wskazuje I bonitacja wszystkich zinwentaryzowanych drzewostanów. 21

22 Charakterystyka gatunków panujących Według gatunków panujących w lasach Rezydencji dominują drzewostany bukowe, zajmujące 69.5% powierzchni, a ich udział miąższościowy wynosi 49.8%. Drzewostany świerkowe zajmują 30.5% powierzchni i stanowią 50.2% zapasu miąższości. Poniżej przedstawiono niektóre parametry drzewostanów według gatunków panujących i dla całej Rezydencji Cecha/gatunek Buk Świerk Razem Rezydencja Udział powierzchniowy (%) Udział masowy (%) Przeciętna zasobność (m 3 /ha) (bez przestoi) Średni wiek (lat) Charakterystyka gatunków rzeczywistych Rzeczywisty udział powierzchniowy wskazuje, że w drzewostanach oprócz świerka i buka znaczący udział ma jodła i występuje również jawor. Ryc. Udział powierzchniowy wg gatunków rzeczywistych % ŚW JD BK JW Rzeczywisty udział miąższościowy wskazuje na dalszą dominację świerka. Ryc. Udział miąższościowy wg gatunków rzeczywistych % ŚW JD BK JW

23 zapas (m 3 ) powierzchnia (ha) Struktura wiekowa Dominują drzewostany w klasie odnowienia (KO) ha - 70% powierzchni. Młodniki w I klasie wieku zajmują 3.90 ha - 25% powierzchni, a pozostałe 0.78 ha - 5% zajmują drzewostany bukowe V klasy wieku. Drzewostany świerkowe występują tylko w KO. Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że 30% drzewostanów świerkowych, które w roku 2004 zajmowały 100% powierzchni została już w pełni przebudowana, natomiast 70% tych drzewostanów znajduje się w ostatniej fazie przebudowy. Poniżej na wykresie przedstawiono zmiany struktury wiekowej w ujęciu powierzchniowym. Ryc. Zmiana struktury wiekowej w ujęciu powierzchniowym I II III IV V VI KO Na wykresie poniżej przedstawiono również zmiany struktury wiekowej w ujęciu miąższościowym. Ryc. Zmiana struktury wiekowej ujęciu miąższościowym I II III IV V VI KO Zgodność składu gatunkowego z siedliskiem Dla typu siedliskowego lasu LMGŚW ustalono typ drzewostanu (TD) Św-Jd-Bk wg którego oceniono zgodność wszystkich drzewostanów z siedliskiem. Przedstawia się ona następująco: 23

24 Stopień zgodności składu gatunkowego z siedliskiem Powierzchnia (ha) % zgodne z siedliskiem częściowo zgodne z siedliskiem niezgodne z siedliskiem Razem Zgodnie z Instrukcją urządzania lasu, w przypadku KO oceniano zgodność z siedliskiem młodego pokolenia. Bardzo wysoki poziom zgodności drzewostanów z siedliskiem świadczy o prawidłowo przeprowadzonej przebudowie Formy degradacji ekosystemu leśnego Dominująca 10 lat temu forma degradacji ekosystemów leśnych jaką było borowacenie (pinetyzacja) przestała oddziaływać. Przeprowadzona przebudowa w kierunku drzewostanów o większym zróżnicowaniu gatunkowym i zróżnicowanej strukturze prowadzi do regeneracji ekosystemów leśnych, którą już można obserwować. Występuje wprawdzie jedno wydzielenie 146h, w którym gatunkiem panującym jest świerk, ale z uwagi na to że jest to klasa odnowienia, gdzie w młodym pokoleniu zdecydowanie dominuje buk degradacja ekosystemu w skutek borowacenia jest minimalna, a stan stwierdzony na gruncie wskazuje zdecydowanie na proces regeneracji. Z uwagi na przeprowadzoną przebudowę obecną strukturę drzewostanów można opisać jako wielogatunkową i wielowiekową, nie ma więc zagrożenia degradacji ekosystemów w skutek monotypizacji. Nie stwierdzono również zagrożenia degradacji ekosystemów w skutek neofityzacji. W wydzieleniu 146k wprowadzono do podsadzeń jodłę kaukaską. Szacowana na gruncie powierzchna tego gatunku wynosi ok ha. Pomimo, że jest to gatunek obcego pochodzenia nie zachodzi obawa jego ekspansji i wypierania gatunków rodzimych. Nie powoduje on również degradacji siedliska. Inne stwierdzone gatunki obcego pochodzenia (daglezja, kasztanowiec, świerk kłujący) to pojedyncze egzemplarze drzew wprowadzone do zadrzewień w części parkowej. Z uwagi na parkowy charakter tych zadrzewień wprowadzenie powyższych gatunków nie należy traktować jako zagrożenie Formy ochrony przyrody Spośród ustawowych form ochrony przyrody w projekcie Planu urządzenia lasu wzięto pod uwagę następujące: rezerwat przyrody, graniczący z terenem Rezydencji, a nawet wchodzący minimalnie na jej teren, park krajobrazowy, w którego zasięgu położona jest Rezydencja, obszar Natura 2000, graniczący z terenem Rezydencji, pomniki przyrody, z uwagi na stwierdzenie na terenie drzew o charakterze pomnikowym, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów, z uwagi na stwierdzenie na terenie Rezydencji gatunków chronionych. 24

25 Rezerwaty przyrody Zgodnie z aktualnymi granicami rezerwatów województwa śląskiego (źródło: niewielki fragment rezerwatu Wisła (bezimienny potok o długości ok. 10 m) położony jest na terenie Rezydencji Prezydenta RP w Wiśle. Ryc. Fragment rezerwatu Wisła w granicach Rezydencji. Zgodnie z Rejestrem rezerwatów przyrody województwa śląskiego (stan na dzień r.) rezerwat Wisła położony jest na terenie Miasta Wisła, utworzony został r., podstawą prawną jego funkcjonowania jest Zarządzenie MLiPD, M.P. Nr 62, poz. 321, celem ochrony jest Ochrona pstrąga w najbardziej naturalnych warunkach bytowania, a jego powierzchnia wynosi ha. Zarządzenie z roku 1959 określa położenie i cel ochrony rezerwatu w następujący sposób: 1. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwą Wisła potok Czarna Wisełka ze wszystkimi dopływami, potok Biała Wisełka ze wszystkimi dopływami, odcinek rzeki Wisła od miejsca połączenia się potoków Czarna i Biała Wisełka do ujścia potoku Malinka wraz ze wszystkimi dopływami oraz potok Malinka od jej źródeł do ujścia wraz ze wszystkimi dopływami o łącznej powierzchni wód ha, położony w gromadzie Wisła 2. Rezerwat tworzy się w celu ochrony pstrąga w najbardziej naturalnych warunkach bytowania. Tak przedstawiona lokalizacja rezerwatu wskazuje, że wszystkie potoki na terenie Rezydencji o łącznej długości 555 m powinny zostać uznane, jako rezerwat, gdyż stanowią dopływy Czarnej Wisełki lub wpadają obecnie bezpośrednio do Jeziora Czarnego. 25

26 Ryc. Zinwentaryzowane potoki w granicach Rezydencji. Innym zagadnieniem pozostaje określenie właściwej powierzchni rezerwatu. Rezerwat utworzono w roku 1959 i określona wtedy powierzchnia (17.61 ha) obejmowała wyłącznie wody wymienionych z Zarządzeniu potoków. W roku 1973 oddano do użytkowania zaporę spiętrzającą połączone wody potoków - Białej i Czarnej Wisełki. W wyniku tego powstało Jezioro Czarne, którego powierzchnia wynosi ok. 21 ha. Wydaje się właściwym, że wody Jeziora Czarnego powinny zostać włączone do rezerwatu, jednak formalnie nie zmieniono dotychczas Zarządzenia z 1959 r. Wykonane obliczenia wskazują, że powierzchnia rezerwatu z uwzględnieniem wód Jeziora Czarnego znacznie przekracza 35 ha. Jednoznaczne określenie granic i powierzchni rezerwatu, jak również ewentualna weryfikacja celu i przedmiotu ochrony są możliwe tylko po opracowaniu i ustanowieniu stosownego zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach w sprawie rezerwatu Wisła, natomiast określenie metod i sposobów ochrony jest możliwe tylko po opracowaniu i ustanowieniu planu ochrony dla tego rezerwatu. Obecnie jednoznacznie należy stwierdzić, że przedmiot ochrony rezerwatu Wisła jakim jest pstrąg potokowy (Salmo trutta m. fario L.), ani odpowiednie dla niego siedliska bytowania nie występują na terenie Rezydencji. Nie stwierdzono również obecności siedlisk leśnych porastających brzegi rzek i potoków (np. łęgów), siedlisk na glebach podmokłych ani stanowisk rzadkich paproci: paprotki zwyczajnej i zanokcicy skalnej. Ich obecność należy wykluczyć z uwagi na brak odpowiednich dla tych roślin siedlisk (wychodnie i ściany skalne, głównie węglanowe). Nie można jednak zaprzeczyć, że wody potoków wypływających z terenu Rezydencji zasilają Czarną Wisełkę i Jezioro Czarne. Wprowadzone Zarządzeniem z 1959 r. zakazy, a zwłaszcza zakaz zanieczyszczania wody i brzegów należy bezwzględnie respektować Parki krajobrazowe Rezydencja Prezydenta RP w Wiśle znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Został on utworzony w 1998 r. i położony jest w południowej części województwa śląskiego na obszarze gmin: Bielsko-Biała, Brenna, Buczkowice, Goleszów, 26

27 Istebna, Jaworze, Lipowa, Milówka, Radziechowy-Wieprz, Szczyrk, Ustroń, Węgierska Górka, Wilkowice i Wisła. Powierzchnia ogólna Parku wraz z otuliną wynosi ha, w tym powierzchnia samego Parku ha. Bardzo ważnym elementem krajobrazowym są zabytki architektury i budownictwa (do których zalicza się również Rezydencja Prezydenta RP w Wiśle): zespoły urbanistyczne, zespoły dworskie, obiekty budownictwa klasycystycznego i regionalnego a także liczne przydrożne kapliczki. W Beskidzie Śląskim zachowała się do tej pory lokalna gwara i zwyczaje, działa wiele zespołów folklorystycznych. Kultywowana jest też ludowa twórczość artystyczna, a zwłaszcza koronkarstwo. Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Podstawowym założeniem nie jest więc wyłączenie obszaru parku spod działalności gospodarczej, lecz umiejętne i racjonalne łączenie funkcji ochronnych z gospodarczymi. W gospodarce na terenie parku obowiązuje zasada ekorozwoju. W praktyce oznacza to stosowanie zrównoważonej gospodarki rolnej i leśnej, racjonalne korzystanie z wód i kopalin, właściwa gospodarka odpadami, wprowadzanie tzw. czystej energii. Przede wszystkim zaś eliminowanie działalności powodującej trwałe, nieestetyczne zmiany krajobrazu, zanieczyszczenie środowiska lub zakłócanie naturalnych procesów przyrodniczych. Wszystkie te uwarunkowania powodują, iż parki krajobrazowe są szczególnie atrakcyjne do rozwijania w ich granicach różnych form wypoczynku, przede wszystkim turystyki kwalifikowanej. Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego obejmuje 2 główne pasma tegoż Beskidu: pasmo Baraniej Góry oraz pasmo Czantorii i Stożka. Zbudowane głównie z piaskowca godulskiego, którego warstwy charakteryzują się różną trwałością. Ulegając erozji pod wpływem wiatru i wody tworzą malownicze progi i wodospady w dolinach potoków, oraz formy skałkowe (niektóre z nich objęte ochroną jako pomniki przyrody). Głębokie doliny o stromych zboczach sprzyjają powstawaniu osuwisk zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Sieć podziemnych szczelin osiąga nieraz duże rozmiary tworząc jaskinie. Niektóre z nich zostały uznane za pomniki przyrody. Na południowo- zachodnich stokach Baraniej Góry bierze swój początek potok Czarna Wisełka, której źródła mają postać tzw. wykapów, tworzących mozaikę oczek wodnych, z których wypływa sieć strużyn. Inną osobliwością jest seria wodospadów w korycie Białej Wisełki noszących nazwę Kaskady Rodła. Na terenie Beskidu Śląskiego 70% powierzchni lasów stanowią sztucznie wprowadzone świerczyny, które w wyniku klęski ekologicznej w znacznej mierze uległy rozpadowi i obecnie znajdują się w różnych stadiach przebudowy. Naturalny las jodłowobukowo- świerkowy w wieku ok. 200 lat zachował się na północno zachodnich zboczach Baraniej Góry. Stanowi on przykład lasu pierwotnego położonego w górnej części regla dolnego i w reglu górnym. W celu ochrony puszczańskiego charakteru tego terenu został utworzony rezerwat Barania Góra. Beskid Śląski stanowi od dawna obiekt szczególnego zainteresowania turystów i krajoznawców. Stąd też teren ten znajduje się na czołowym miejscu w kraju pod względem zagospodarowania turystycznego. Istnieje tutaj bardzo gęsta sieć szlaków turystycznych oraz wiele obiektów do uprawiania sportów zimowych. 27

28 Sieć Natura 2000 Teren Rezydencji nie został włączony do żadnego obszaru Natura 2000, jednak w bezpośrednim jej sąsiedztwie wyznaczono specjalny obszar ochrony siedlisk PLH Beskid Śląski, który w najbliższym punkcie dochodzi na odległość 10 m do granic Rezydencji i otacza ją od północnego zachodu, aż po wschód. Ryc. Położenie Rezydencji na tle obszarów Natura Specjalny obszar ochrony siedlisk PLH Beskid Śląski położony jest w większości w Beskidzie Śląskim, a nieznaczna powierzchnia należy do Pogórza Cieszyńskiego i Kotliny Żywieckiej. Nie jest to obszar jednorodny przestrzennie: składa się z czterech, zróżnicowanych wielkością i kształtem kompleksów. Największy obejmujący Pasmo Baraniej Góry i część pasma Stożka, oddzielony jest doliną Żylicy od położonego na północ drugiego co do wielkości kompleksu, tj. pasma Szyndzielni, Klimczoka i Błatniej z fragmentami Pogórza Cieszyńskiego. Pozostałe to: Pasmo Czantorii część północna oraz pasmo Równicy i Lipowskiego Gronia między Ustroniem a Brenną. Grunty Rezydencji sąsiadują głównym kompleksem obszaru - Pasma Baraniej Góry i Stożka. Wg danych z SDF (aktualizacja ) obszar ten w roku 2008 został zatwierdzony jako OZW - obszar mający znaczenie dla Wspólnoty i został powołany dla następujących przedmiotów ochrony: Siedliska wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG Kod % Nazwa siedliska siedliska pokrycia 3220 Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków 0.10 C 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) 0.10 C 6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion) 0.40 C 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne Ocena ogólna 0.10 A (Convolvuletalia sepium) 6510 Niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 4.00 B 6520 Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono trisetion) 0.38 C 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 0.10 A 28

29 Kod % Ocena Nazwa siedliska siedliska pokrycia ogólna 8220 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii 0.01 B 8310 Jaskinie niedostępne do zwiedzania B 9110 Kwaśne buczyny Luzulo-Fagenion) A 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion) A 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio- Carpinetum) 0.40 A 9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe Tilio platyphillis-acerion pseudoplatani) 0.20 A 91D0 Bory i lasy bagienne Vaccinio uliginosi-betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-pinetum, Piceion abietis 0.20 A 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olchowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion) 0.30 B 9410 Górskie bory świerkowe (Piceion abietis) A Kod gatunku Gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Nazwa Ssaki 1303 Rhinolophus hipposideros podkowiec mały B 1308 Barbastella barbastellus mopek zachodni B 1321 Myotis emarginatus nocek orzęsiony B 1323 Myotis bachsteinii nocek Bechsteina B 1324 Myotis myotis nocek duży B 1352 Canis lupus wilk C 1355 Lutra lutra wydra C 1361 Lynx lynx - ryś C Płazy i gady 1166 Triturus cristatus traszka grzebieniasta C 1193 Triturus montandoni traszka karpacka B 2001 Bombina variegata kumak górski B Ryby 1096 Lampetra planeri minóg strumieniowy C 1163 Cottus gabio głowacz białopłetwy B 2503 Barbus peloponnesius - brzanka C Bezkręgowce 1084 Osmoderma eremita pachnica dębowa C 1088 Cerambyx cerdo kozioróg dębosz C 4014 Carabus variolosus biegacz urozmaicony C Rośliny 4109 Aconitum firmum ssp. moravicum tojad morawski A 4116 Tozzia carpatica tocja karpacka (Tozzia alpina ssp. carpatica) B Ocena ogólna Poza tymi gatunkami w SDF wymienione zostało jeszcze 16 gatunków ptaków, 1 gatunek ssaków, 1 bezkręgowców i 2 gatunki roślin, które ze względu na ocenę (D) nie zostały zaliczone do przedmiotów ochrony. Ocena walorów przyrodniczych Rezydencji pozwala stwierdzić, że spośród wymienionych przedmiotów ochrony na terenie Rezydencji możliwe jest występowanie tylko dwóch najliczniej występujących siedlisk przyrodniczych: Kwaśne buczyny oraz Żyzne buczyny, które jednak z uwagi na bardzo długi okres dominacji świerka należy uznać za w znacznym stopniu zniekształcone. Podobne siedliska stwierdzono również w lasach sąsiadujących z Rezydencją, a włączonych do obszaru PLH Beskid Śląski. 29

30 Pomniki przyrody Na terenie Rezydencji nie występują pomniki przyrody. Na uwagę zasługuje jednak szereg sędziwych i okazałych drzew, o wymiarach pozwalających na uznanie ich za pomniki przyrody lub o wymiarach zbliżonych do pomnikowych. Najwięcej takich drzew znajduje się w wydzieleniach 146d (Zamek Dolny) i 146 g (Zamek Górny), gdzie największy udział masowy w zadrzewieniach mają buki, jesiony, jodły i lipy w wieku 130 lat. Inne mniej liczne gatunki w tym wieku to: świerk, modrzew, jawor i daglezja. Na uwagę zasługują również jodły w wydzieleniu 146 k, których wiek oszacowano na 150 lat, a pierśnice najgrubszych przekraczają 90 cm. Drzewa o charakterze pomnikowym nadają całej Rezydencji specyficzny charakter, dlatego, jeżeli tylko pozwoli na to ich stan zdrowotny (nie stanowią zagrożenia dla przebywających na terenie Rezydencji ludzi) nie powinny być wycinane Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt W czasie prac taksacyjnych na terenie Rezydencji stwierdzono występowanie roślin podlegając ochronie gatunkowej. Stwierdzone gatunki wraz z ich lokalizacją podano poniżej. Lp. Gatunek 1 bielistka siwa Leucobryum glaucum 2 goryczka trojeściowata Gentiana asclepiadea 3 mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus 4 podrzeń żebrowiec Blechnum spicant 5 przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum Status Szacowana liczebność Lokalizacja ochrony częściowa 146 h,k Jedno stanowisko, na specyficznym mikrosiedlisku (płytka, kamienista gleba) oraz pojedynczo w rozproszeniu ścisła 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej ścisła 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej Zagrożenia populacji Najliczniejsze stanowisko zagrożone z uwagi na zamieranie drzewostanu Nie stwierdzono Nie stwierdzono ścisła 146 a,b,h,k Liczny Nie stwierdzono częściowa 146 a,b,d,h Liczny Nie stwierdzono 6 storczyki Orchis spp. ścisła 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej Nie stwierdzono Informacja o występowaniu powyższych gatunków zamieszczona została w opisach taksacyjnych. Z wymienionych gatunków najliczniej występują podrzeń żebrowiec i przytulia (marzanka) wonna, które obserwuje się powszechnie na terenie całej Rezydencji. Dla większości gatunków nie stwierdzono żadnych zagrożeń. Wyjątek stanowi najliczniejsze stanowisko bielistki siwej, na którym z uwagi na zamieranie świerka usunięto drzewostan odsłaniając dno lasu. Stanowisko obecnie podlega silnej insolacji (południowa wystawa, brak osłony drzewostanu), co z uwagi na cieniolubny charakter gatunku stanowi zagrożenie jego trwałości. W odsłoniętej luce rozwija się jednak młode pokolenie z przewagą odpowiedniego dla bielistki świerka. Można się spodziewać, że w przeciągu kilku lat młode pokolenie dobrze się rozwinie osłaniając dno lasu, co zapobiegnie zniszczeniu stanowiska. 30

31 Poza wymienionymi gatunkami, na rabatach przy Zamku Górnym występują: konwalia majowa, parzydło leśne oraz tojad mocny, które mają jednak charakter sztucznych nasadzeń. Na terenie Rezydencji występują również zwierzęta podlegające ochronie gatunkowej. W trakcie prac inwentaryzacyjnych stwierdzono obecność ptaków z gatunków licznie występujących w terenach leśnych Beskidów (sikory, dzięcioły pstre, zięba, sójka i inne pospolite gatunki). Dokładnych danych może dostarczyć tylko przeprowadzenie inwentaryzacji ornitologicznej. Stwierdzono również występowanie jaszczurki zwinki Lacerta agilis w wydzieleniu 146d oraz 2 mrowiska w wydzieleniu 146h co odnotowano w opisach taksacyjnych Obiekty zabytkowe Na mocy Decyzji nr A-705/94 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bielsku- Białej z dnia r. cały obszar Rezydencji wpisany został do rejestru zabytków, co wymaga szczególnego podejścia w zagospodarowaniu lasów. W związku z powyższym cele gospodarcze (produkcja drewna) należy traktować jako drugoplanowe. Gospodarka leśna powinna być podporządkowana celom ochronnym zmierzającym do zachowania trwałości lasu oraz specyficznym celom związanym z zabytkowym charakterem obiektu. Zgodnie z uzgodnioną notatką w sprawie zasad zagospodarowania lasu oraz założeń i wytycznych do opracowania projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy tereny Rezydencji podzielono na dwie strefy: Strefa I obejmuje obszar o charakterze parkowym zgodnie z granicami przedstawionymi w projekcie arch. Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabiegi w tej strefie zaplanowane zostały w uzgodnieniu z Konserwatorem Zabytków, a ich wykonanie każdorazowo będzie wymagało jego zgody (wydania decyzji). Strefa II obejmuje pozostały obszar leśny. Prowadzona na nim będzie ekstensywna gospodarka leśna, której głównym celem będzie zachowanie trwałości lasu. Zabiegi w tej strefie wykonywane będą na podstawie opracowywanego planu i nie będą wymagały zgody Konserwatora Zabytków Aktualne zagrożenia lasu Ocena zdrowotnego i sanitarnego stanu lasu Stan zdrowotny drzewostanów bukowych (70% powierzchni) należy uznać za dobry. Są to w przewadze drzewostany I klasy wieku i klasy odnowienia powstałe w wyniku przebudowy. Stan zdrowotny pozostałych drzewostanów świerkowych (30% powierzchni) należy ocenić jako niestabilny. Są one zainfekowane opieńkową zgnilizną korzeni, chociaż obecnie obserwuje się zmniejszenie nasilenia objawów. Z uwagi na to, że są to drzewostany w klasie odnowienia, w których w odnowieniu podokapowym przeważa buk dobrej jakości, nie zachodzi obawa powstania powierzchni otwartych, w przypadku nawrotu zamierania świerka. Stan sanitarny lasu, ze względu na to, że posusz i zainfekowane drzewa usuwane są na bieżąco należy uznać za dobry. Obecny stan zdrowotny lasów Rezydencji jest następstwem klęskowego rozpadu świerczyn oraz przeprowadzonej przebudowy. 31

32 Zagrożenia abiotyczne Spośród czynników abiotycznych, które zagrażają lasom Rezydencji należy wymienić 1. Gwałtowne wiatry, które spowodowały znaczne szkody w ubiegłym 10-leciu i nadal zagrażają zwłaszcza drzewostanom świerkowym. Z uwagi na zmiany klimatyczne polegające na częstszym występowaniu ekstremalnych zjawisk pogodowych ryzyko wystąpienia szkód od gwałtownych wiatrów należy uznać za duże. 2. Susze i wysokie temperatury, które w poprzednim 10-leciu zainicjowały proces gwałtownego zamierania świerka również należy traktować jako realne potencjalne zagrożenie. Ekstremalna susza z roku 2006 była głównym czynnikiem inicjującym katastrofalny rozpad świerczyn w Beskidach. Takie ekstrema pogodowe zagrażają powstałym na powierzchni otwartej i pod okapem uprawom, powodując wysychanie sadzonek, jak również dojrzałym drzewostanom świerkowym, które są bardzo wrażliwe na niedobór wody. Brak wody powoduje szybkie osłabienie drzew (płaski system korzeniowy świerka uniemożliwia czerpanie wody z głębszych warstw gleby), co zwiększa ich podatność na ataki chorobotwórczych grzybów i szkodników owadzich. 3. Ekstremalnie niskie temperatury i przymrozki również należy traktować jako realne zagrożenie. Bardzo silne mrozy mogą powodować uszkodzenia zwłaszcza młodych drzewostanów, a przymrozki późne uszkadzają rozwinięte wiosną młode pędy i liście drzew. 4. Wczesne intensywne opady śniegu mogą być przyczyną powstawania śniegołomów i okiści, zwłaszcza wśród gatunków liściastych, które jeszcze nie zrzuciły listowia na zimę. 5. Zanieczyszczenia powietrza, były jedną z pierwotnych przyczyn osłabienia drzewostanów w Beskidach. Pomimo znacznego oddalenia od źródeł emisji przemysłowych sąsiadujące lasy Nadleśnictwa Wisła i analogicznie lasy Rezydencji Prezydenta RP w Wiśle zostały zaliczone do I strefy uszkodzeń przemysłowych. Źródła zanieczyszczeń omawianego terenu są pochodzenia lokalnego (imisje niskie) i zewnętrznego (z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz z Czech z Ostrawsko-Karwińskiego ośrodka przemysłowego i kombinatu metalurgicznego w Trzyńcu). Pomimo obserwowanej obecnie znacznej poprawie jakości powietrza, imisje przemysłowe ciągle należy traktować jako realne zagrożenie Zagrożenia biotyczne. Do czynników biotycznych, które zagrażają lasom Rezydencji należy wymienić: 1. Choroby grzybowe, a na pierwszym miejscu opieńkową zgniliznę korzeni. Opieńka atakuje drzewostany we wszystkich klasach wieku i występuje obecnie w całych Beskidach. Wszystkie drzewostany Rezydencji Prezydenta RP w Wiśle zainfekowane są tą chorobą, przy czym ujawnia się ona zwłaszcza w świerkach (30% powierzchni drzewostanów i znaczny udział w podrostach). Opieńka jest jednym z czynników biotycznych, który wpływa w sposób szczególny na kondycję zdrowotną drzew i w efekcie na stan zdrowotny lasu. Bardzo często opieńka jest pierwotnym czynnikiem osłabiającym drzewostany, które następnie są zasiedlane przez zespół kornika. Należy ona do tych czynników biotycznych, które bardzo dynamicznie reagują na wszelkie zdrowotne perturbacje drzew, a w przypadku świerka silnie zredukowane, wrażliwe na brak wody systemy korzeniowe są tak szybko opanowywane przez tego patogena, że do śmierci drzew dochodzi często nawet bez udziału szkodników wtórnych. Najgroźniejsze patogeny grzybowe powodujące opieńkową zgniliznę korzeni to opieńka ciemna (Armillaria ostoyae (Romagn.) Herink) i opieńka maczugowata (Armillaria cepistipes Velen). Obecnie w drzewostanach Rezydencji nie obserwuje się wyraźnych symptomów tej 32

33 choroby, co jest efektem poprawy kondycji świerka, jednak należy ją traktować ciągle jako realne zagrożenie. Walka z opieńkową zgnilizną korzeni polega głównie na usuwaniu zaatakowanych drzew (cięcia sanitarne) i przebudowie zagrożonych drzewostanów. 2. Szkodniki owadzie. Dotychczas w lasach Rezydencji nie stwierdzono poważnych zagrożeń ze strony szkodników korzeni (pędraki) jak również ze strony szkodników pierwotnych (liściożernych). Monitoring w zakresie zagrożenia od szkodników pierwotnych (zasnuja świerkowa, brudnica mniszka) prowadzi na swoim terenie Nadleśnictwo Wisła. Nie ma potrzeby, żeby planować odrębny monitoring w lasach Rezydencji. Realne zagrożenie stanowią natomiast szkodniki wtórne (kambio- i ksylofagi), które w sytuacji obniżenia odporności drzewostanów świerkowych odgrywają decydującą rolę w tempie wydzielania się drzew i drzewostanów. Spośród szkodników wtórnych świerka największym zagrożeniem dla drzewostanów jest zespół gatunków korników, z dominującym kornikiem drukarzem, (gatunki towarzyszące to głównie rytownik pospolity i czterooczak świerkowiec) atakującym w pierwszej kolejności drzewa osłabione. Są to najczęściej drzewa wcześniej zainfekowane przez opieńki, stąd i warunki do gradacyjnych pojawów szkodników wtórnych są w zaopieńczonych górskich świerczynach w ostatnich latach szczególnie dogodne. Gradacja szkodników wtórnych z dominującym kornikiem drukarzem była bezpośrednią przyczyną wystąpienia szkód o charakterze klęskowym w otaczających Rezydencję lasach Nadleśnictwa Wisła jak i w samej Rezydencji. Ograniczanie liczebności populacji szkodników wtórnych prowadzi się poprzez: wyznaczanie i usuwanie z lasu drewna opanowanego przez szkodniki owadzie, wykładanie drzew pułapkowych, odłów korników do pułapek feromonowych i niszczenie stadiów larwalnych w wyniku korowania drzew zasiedlonych lub poprzez utylizowanie kory. 3. Szkody od zwierzyny. W młodnikach i odnowieniach podokapowych występują uszkodzenia od zwierzyny, zwłaszcza zgryzanie młodych jodeł, jednak ich nasilenie jest gospodarczo znośne. Wystarczającą metodą zapobiegania tym szkodom jest zabezpieczanie upraw repelentami. 5.2 Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu Istotne problemy przy sporządzaniu projektu planu to: brak planów ochrony dla rezerwatu przyrody i nieaktualność aktów prawnych będących podstawą jego funkcjonowania, brak planów ochrony lub planów zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000, Określenie obszarów potencjalnej kolizji między celami ochrony przyrody a gospodarką leśną Analiza zaprojektowanych zabiegów gospodarczych pozwala na określenie obszarów, gdzie mogą wystąpić potencjalne konflikty pomiędzy gospodarką leśną, a ochroną przyrody. Można wśród nich wyróżnić następujące przypadki: 1. Kolizja pomiędzy cięciami rębnymi, a ochroną lęgów ptaków, w przypadku gdy - z uwagi na stan sanitarny lasu - cięcia muszą być wykonane w okresie lęgowym. Jako rozwiązanie minimalizujące potencjalny konflikt można założyć, że w miarę możliwości działania gospodarcze należy prowadzić poza okresem lęgowym. W przypadku zagrożenia trwałości lasu, może jednak wystąpić potrzeba wykonania tych cięć w okresie lęgowym. 33

34 Utrzymanie trwałości ekosystemu jest zadaniem najważniejszym. Rozpad drzewostanów może doprowadzić do całkowitej degradacji siedlisk bytowania ptaków. 2. Kolizja pomiędzy pracami zrębowymi, a ochroną stanowisk chronionych roślin. W trakcie zrywki drewna może dochodzić do niszczenia pokrywy glebowej i roślin runa. Jako rozwiązanie minimalizujące potencjalny konflikt można założyć, że do zrywki drewna należy wyznaczyć szlaki zrywkowe omijające stanowiska chronionych roślin. Po zakończeniu prac szlaki zrywkowe należy zabezpieczyć przed erozją gruntu. 5.3 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu planu Brak realizacji planu urządzenia lasu może spowodować następujące skutki: pogorszenie stanu zdrowotnego drzewostanów poprzez zmniejszenie odporności na zagrożenia biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne (np. w wyniku gradacji szkodników owadzich), co może doprowadzić do nawrotu klęskowego zamierania świerka, pogorszenie warunków dla rozwoju młodego pokolenia drzew, występujących w postaci podsadzeń, nalotów, podrostów, pogorszenie walorów estetycznych lasu, co z uwagi na spełniane specyficzne funkcje społeczne (rekreacyjne, turystyczne, kulturowe, estetyczne) lasów Rezydencji ma bardzo duże znaczenie, nadmierne starzenie się drzewostanów może powodować obniżenie stabilności drzewostanów i ich rozpad, a w konsekwencji zmiany w krajobrazie, utratę ochrony przed wiatrami, zmiany w mikroklimacie, zmiany w zbiorowiskach roślinnych, nadmierny spływ powierzchniowy, obniżenie retencji, nasilenie erozji gleby. 5.4 Istniejący stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Projekt Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie wyznacza ram dla innych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 46 ust 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, takich jak: budowy dróg, urządzeń melioracyjnych i sanitarnych, budowy obiektów infrastruktury technicznej, urządzeń dla potrzeb turystyki i rekreacji. Przeprowadzone analizy wykazały również, że realizacja działań przewidzianych w projekcie Planu urządzenia lasu nie będzie negatywnie oddziaływać na poszczególne elementy środowiska takie jak: różnorodność biologiczna, ludzie, zwierzęta, rośliny, woda, powietrze, powierzchnia ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne. W związku z powyższym obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko na terenie Rezydencji nie występują. 34

35 6 PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO I OBSZARY NATURA Wpływ zapisów projektu planu wyznaczających ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Niniejszy projekt Planu urządzenia lasu nie wyznacza ram dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko takich jak budowy dróg, urządzeń melioracyjnych i sanitarnych, budowy obiektów infrastruktury technicznej, urządzeń dla potrzeb turystyki i rekreacji. Realizacja planu nie będzie się również wiązała z przekształceniami lub zmianami sposobu wykorzystania terenu. Z uwagi na brak zapisów projektu planu wyznaczających ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko nie ma podstaw do oceny ich wpływu na środowisko. 6.2 Przewidywane oddziaływanie projektu planu na cele i przedmioty ochrony oraz integralność obszarów Natura 2000 Teren Rezydencji nie został włączony do żadnego obszaru Natura 2000, jednak w bezpośrednim jej sąsiedztwie wyznaczono specjalny obszar ochrony siedlisk PLH Beskid Śląski, który w najbliższym punkcie dochodzi na odległość 10 m do granic Rezydencji i otacza ją od północnego zachodu, aż po wschód. Prognoza oddziaływania zaprojektowanych w projekcie planu urządzenia lasu zadań gospodarczych na chronione siedliska przyrodnicze i gatunki w obszarze Natura 2000 PLH Beskid Śląski polegała na przeanalizowaniu oraz ocenie wpływu tych zadań na siedliska i gatunki zlokalizowane w sąsiedztwie Rezydencji. Rodzaje zaplanowanych działań i ich intensywność zostały przedstawione szczegółowo w rozdziale 4.4 Zawartość projektu planu. Zgodnie z Instrukcją urządzania lasu terminu wykonania zadań gospodarczych nie planowano. W ramach projektu planu nie przewiduje się wyłączenia części drzewostanów z użytkowania wszystkie drzewostany z uwagi na rozpoczęty proces przebudowy wymagają kontynuacji działań gospodarczych. W tabeli poniżej zestawiono informacje dotyczące przedmiotów ochrony obszaru PLH Beskid Śląski, ich lokalizacji w stosunku do lasów Rezydencji oraz opisowa ocena oddziaływania zaplanowanych w projekcie planu zadań gospodarczych. Kod siedliska Ocena oddziaływania projektu planu na siedliska przyrodnicze obszaru o znaczeniu wspólnotowym PLH Beskid Śląski Nazwa siedliska 3220 Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Ocena oddziaływania Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. 35

36 Kod siedliska Nazwa siedliska 6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion) 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6510 Niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 6520 Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono trisetion) 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 8220 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii 8310 Jaskinie niedostępne do zwiedzania Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone ok. 2 km od granic Rezydencji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone ok. 3 km od granic Rezydencji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone ok. 3.5 km od granic Rezydencji. Ocena oddziaływania Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Pomimo wskazaniu lokalizacji w znacznym oddaleniu istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji. Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu) oddziaływanie krótko i średnioterminowe oceniono jako neutralne, natomiast długoterminowe jako pozytywne, gdyż realizowana przebudowa doprowadzi do powstania drzewostanów lepiej spełniających funkcje wodochronne. Z uwagi na położenie siedliska w dużej odległości od granic Rezydencji oraz lokalny charakter zaplanowanych zabiegów nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na położenie siedliska w dużej odległości od granic Rezydencji oraz lokalny charakter zaplanowanych zabiegów nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. 36

37 Kod siedliska Nazwa siedliska 9110 Kwaśne buczyny Luzulo- Fagenion) 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion) 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- Carpinetum, Tilio- Carpinetum) 9180 Jaworzyny i lasy klonowolipowe Tilio platyphillis- Acerion pseudoplatani) 91D0 91E0 Bory i lasy bagienne Vaccinio uliginosi- Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi- Pinetum, Piceion abietis Łęgi wierzbowe, topolowe, olchowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion) Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła (duży udział powierzchniowy). Najbliżej położone graniczą bezpośrednio z lasami Rezydencji od strony południowozachodniej. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła (duży udział powierzchniowy). Najbliżej położone ok. 200 m od granic Rezydencji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Siedliska nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone ok. 4 km od granic Rezydencji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone ok. 6 km od granic Rezydencji. 37 Ocena oddziaływania W wydzieleniu przylegającym do siedliska 146 h zaprojektowano rębnię IVd (50% pozyskania grubizny) oraz pielęgnację młodego pokolenia (podsadzeń, nalotu i podrostu). Zaprojektowane zabiegi mają na celu kontynuację przebudowy drzewostanu świerkowego. Oddziaływanie krótko i średnioterminowe oceniono jako neutralne, z uwagi na lokalny charakter zaplanowanych zabiegów, natomiast długoterminowe jako pozytywne, gdyż realizowana przebudowa doprowadzi do powstania drzewostanu o złożonej strukturze gatunkowej i wiekowej odpowiedniej dla siedliska kwaśnych buczyn. Pomimo wskazania lokalizacji w pewnym oddaleniu istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w bezpośrednim sąsiedztwie Rezydencji. Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) mają na celu kontynuację przebudowy drzewostanów lub pielęgnację już przebudowanych młodników oddziaływanie krótko i średnioterminowe oceniono jako neutralne, z uwagi na lokalny charakter zaplanowanych zabiegów, natomiast długoterminowe jako pozytywne, gdyż realizowana przebudowa doprowadzi do powstania drzewostanu o złożonej strukturze gatunkowej i wiekowej odpowiedniej dla siedliska żyznych buczyn. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia siedliska w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na położenie siedliska w dużej odległości od granic Rezydencji oraz lokalny charakter zaplanowanych zabiegów nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na położenie siedliska w dużej odległości od granic Rezydencji oraz lokalny charakter zaplanowanych zabiegów nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu.

38 Kod siedliska Nazwa siedliska 9410 Górskie bory świerkowe (Piceion abietis) Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła, najliczniej w rejonie Baraniej Góry. Najbliżej położone ok. 800 m od granic Rezydencji. Ocena oddziaływania Zaprojektowana w projekcie planu przebudowa ma celu stopniową eliminację świerka. Kierunek przebudowy jest właściwy dla siedlisk przyrodniczych w sąsiedztwie Rezydencji (buczyn) jak i dla typu siedliskowego lasu samych lasów Rezydencji. Z uwagi na to, że górskie bory świerkowe nie dochodzą bezpośrednio od granic Rezydencji zaprojektowaną przebudowę należy ocenić jako obojętna dla tego siedliska. Brak negatywnych skutków realizacji projektu planu potwierdza również prognoza zmian powierzchni drzewostanów w poszczególnych klasach wieku i ich rozkładu przestrzennego. Można stwierdzić, że z uwagi na brak zaplanowanych cięć uprzątających, pełna realizacja zaprojektowanych zadań gospodarczych nie doprowadzi do znaczących zmian w strukturze klas wieku i rozkładzie przestrzennym drzewostanów. Zdecydowana większość drzewostanów pozostanie w klasie odnowienia, natomiast pozostałe drzewostany przesuną się o jedną podklasę wieku (ich wiek wzrośnie o 10 lat). Podsumowując można stwierdzić, że realizacja zapisów projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie będzie negatywnie oddziaływać na siedliska przyrodnicze, dla których wyznaczono obszar o znaczeniu wspólnotowym PLH Beskid Śląski, a z uwagi na prowadzoną przebudowę, w perspektywie długoterminowej należy się spodziewać oddziaływania pozytywnego. Ocena oddziaływania projektu planu na gatunki będące przedmiotami ochrony obszaru o znaczeniu wspólnotowym PLH Beskid Śląski Kod gatunku Nazwa 1303 Rhinolophus hipposideros podkowiec mały 1308 Barbastella barbastellus mopek zachodni 1321 Myotis emarginatus nocek orzęsiony 1323 Myotis bachsteinii nocek Bechsteina Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Ssaki Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 6 km od granic Rezydencji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 6.5 km od granic Rezydencji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Ocena oddziaływania Ze względu na podobne wymagania wymienionych gatunków nietoperzy oceny oddziaływania dokonano łącznie dla wszystkich. Stanowiska nietoperzy zlokalizowane na gruntach Nadleśnictwa Wisła pokrywają się z lokalizacją jaskiń. Są to zatem schronienia zimowe i w pewnym zakresie również schronienia letnie. Ze względu na duże terytorium, jakie zajmują wymienione gatunki można założyć, że ich żerowiska obejmują również lasy Rezydencji. Jednymi z najlepszych siedlisk dla nietoperzy są Kwaśne buczyny i Żyzne buczyny. Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) mają na celu kontynuację przebudowy drzewostanów w kierunku odpowiednim do polepszenia stanu buczyn, 38

39 Kod gatunku Nazwa 1324 Myotis myotis nocek duży Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 6 km od granic Rezydencji Canis lupus wilk Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła w rejonie Baraniej Góry. Najbliżej położone stanowiska ok. 6 km od granic Rezydencji Lutra lutra wydra Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 1 km od granic Rezydencji Lynx lynx - ryś Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła w rejonie Baraniej Góry. Najbliżej położone stanowiska ok. 7 km od granic Rezydencji Triturus cristatus traszka grzebieniasta Płazy i gady Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 1.5 km od granic Rezydencji. Ocena oddziaływania można założyć, że poprawie ulegnie również stan siedlisk bytowania (żerowania) nietoperzy. Oddziaływanie krótko, średnio- i długoterminowe oceniono jako pozytywne. Wskazana lokalizacja w rejonie Baraniej Góry dotyczy miejsc rozrodu wilka. Gatunek ten związany jest z rozległymi i zwartymi kompleksami leśnymi. Preferuje tereny o wysokiej dostępności bazy pokarmowej. Unika miejsc intensywnie penetrowanych przez ludzi, o dużym zagęszczeniu infrastruktury drogowej i osadniczej. Z uwagi na duże natężenie ruchu turystycznego w rejonie Rezydencji, obszar ten nie stanowi odpowiednich siedlisk bytowania dla wilka. Nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Gatunek ściśle związany ze środowiskiem wodnym. Pomimo wskazania lokalizacji w pewnym oddaleniu istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia siedlisk bytowania wydry w sąsiedztwie Rezydencji. Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu) oddziaływanie na siedliska bytowania wydry, a tym samym na stan zachowania tego gatunku można ocenić jako neutralne. Gatunek płochliwy, związany wyłącznie z rozległymi obszarami leśnymi. Zamieszkuje trudno dostępne fragmenty lasu. W górach są to starodrzewie z wychodniami skalnymi lub gęste młodniki. Preferuje tereny o wysokiej dostępności bazy pokarmowej. Unika miejsc intensywnie penetrowanych przez ludzi, o dużym zagęszczeniu infrastruktury drogowej i osadniczej. Z uwagi na duże natężenie ruchu turystycznego w rejonie Rezydencji, obszar ten nie stanowi odpowiednich siedlisk bytowania dla rysia. Nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Są to gatunki ziemnowodne. Wymagają odpowiednich siedlisk lądowych jak i wodnych dla prawidłowego rozwoju osobniczego i właściwego funkcjonowania populacji. Najczęściej spotykane w pobliżu potoków, 39

40 Kod gatunku Nazwa 1193 Triturus montandoni traszka karpacka 2001 Bombina variegata kumak górski 1096 Lampetra planeri minóg strumieniowy 1163 Cottus gabio głowacz białopłetwy 2503 Barbus peloponnesius - brzanka Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 1.5 km od granic Rezydencji. Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 2 km od granic Rezydencji. Ryby Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Ocena oddziaływania źródeł i innych zbiorników wodnych. Pomimo wskazania lokalizacji w pewnym oddaleniu istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia siedlisk bytowania i rozrodu traszek w potokach wypływających z terenu Rezydencji. Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu) oddziaływanie na siedliska bytowania i rozrodu traszek, a tym samym na stan zachowania tego gatunku można ocenić jako neutralne. Gatunek silnie związany ze środowiskiem wodnym. Zasiedla oczka wodne, rozlewiska potoków, rowy, koleiny dróg, młaki, a nawet małe okresowo wysychające kałuże. Podkreślić należy, że kumak preferuje wyłącznie wody stojące, a takich mikrosiedlisk na terenie Rezydencji nie stwierdzono. Istnieje jednak prawdopodobieństwo wystąpienia ich w sąsiedztwie (np. rozlewiska potoków). Z uwagi na to, że zaprojektowane zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu) oddziaływanie na siedliska bytowania kumaka górskiego, a tym samym na stan zachowania tego gatunku można ocenić jako neutralne. Minóg strumieniowy oraz wymienione gatunki ryb są związane ze środowiskiem górskich rzek i potoków. Ze względu na nieduże rozmiary potoków (szerokość do 1 m) można wykluczyć ich występowanie na terenie Rezydencji. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że w dalszych biegach potoków oraz rzekach do których wpadają gatunki te występują. Główne zagrożenia dla tych gatunków to zanieczyszczenie wód, regulacja potoków i rzek, częste wahania poziomu wód, brak drożności cieków. Zaprojektowane w lasach Rezydencji zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu). Oddziaływanie na siedliska bytowania minoga strumieniowego, głowacza białopłetwego i brzanki, a tym samym na stan zachowania tych gatunków można ocenić jako neutralne. 40

41 Kod gatunku Nazwa 1084 Osmoderma eremita pachnica dębowa 1088 Cerambyx cerdo kozioróg dębosz 4014 Carabus variolosus biegacz urozmaicony 4109 Aconitum firmum ssp. moravicum tojad morawski 4116 Tozzia carpatica tocja karpacka (Tozzia alpina ssp. carpatica) Lokalizacja w stosunku do granic Rezydencji Bezkręgowce Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Rośliny Zinwentaryzowano na gruntach Nadleśnictwa Wisła. Najbliżej położone stanowiska ok. 3 km od granic Rezydencji. Gatunku nie zinwentaryzowano w sąsiedztwie Rezydencji, brak lokalizacji. Ocena oddziaływania Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia gatunku w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia gatunku w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Spośród bezkręgowców, będących przedmiotami ochrony w obszarze jest to jedyny, który może występować na gruntach Rezydencji lub w jej sąsiedztwie, gdyż tylko dla niego występują tu odpowiednie siedliska. Jest to gatunek higrofilny, zasiedlający wilgotne, nadrzeczne zarośla, młaki, śródleśne bagienka, a także pobrzeża górskich potoków. Zagrożenia wpływające na stan populacji to zmiana stosunków wodnych poprzez zabiegi melioracyjne, regulacja potoków, wyłapywanie przez psudoentomologów w celach kolekcjonerskich i handlowych. Zaprojektowane w lasach Rezydencji zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu). Oddziaływanie na siedliska bytowania biegacza urozmaiconego, a tym samym na stan zachowania tego gatunku można ocenić jako neutralne. Tojad morawski to endemit zachodniokarpacki, gatunek wysokogórski. Rośnie na wysokości 1500 m npm i niżej schodząc wzdłuż potoków aż do regla dolnego. Występuje w dwóch typach siedlisk: źródliskowym lub nadpotokowym oraz na terenach otwartych (polany reglowe, miejsca z wysiękiem wód gruntowych). W Nadleśnictwie Wisła występuje w rejonie Baraniej Góry. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia gatunku w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. Tocja karpacka to gatunek bardzo rzadki związany obszarami źródliskowymi, nadpotokowymi ziołoroślami i śródleśnymi młakami. Na gruntach Nadleśnictwa Wisła nie potwierdzono jego występowania. Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wystąpienia gatunku w sąsiedztwie Rezydencji nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. 41

42 Podsumowując można stwierdzić, że realizacja zapisów projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie będzie negatywnie oddziaływać na gatunki, dla których wyznaczono obszar o znaczeniu wspólnotowym PLH Beskid Śląski, a z uwagi na prowadzoną przebudowę, w perspektywie długoterminowej dla gatunków, których odpowiednie siedliska bytowania występują w sąsiedztwie Rezydencji, należy się spodziewać oddziaływania pozytywnego. Ocena oddziaływania na integralność obszaru o znaczeniu wspólnotowym PLH Beskid Śląski Przez integralność obszaru Natura 2000 rozumie się spójność czynników strukturalnych i funkcjonalnych warunkujących zrównoważone trwanie populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych, dla ochrony których został zaprojektowany i wyznaczony obszar Natura Ochrona integralności obszaru jest pochodną zachowania jej trzech głównych składowych: - zachowanie tzw. korzystnego stanu ochrony kluczowych gatunków i siedlisk, - zachowanie kluczowych struktur obszaru, - zachowanie kluczowych procesów i relacji. Jak wynika z wcześniejszych analiz, projekt Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie będzie negatywnie oddziaływał na stan zachowania kluczowych gatunków i siedlisk. Realizacja planu nie spowoduje również naruszenia kluczowych struktur i procesów nie spowoduje powstania barier blokujących korytarze ekologiczne istotne dla sieci Natura Ze względu na zakres projektowanych prac nie spowoduje on negatywnych, trwałych skutków w odniesieniu do szlaków migracji gatunków. Pozwala to stwierdzić, że projekt Planu nie wpływa negatywnie na integralność obszaru Natura Wpływ ustaleń projektu planu na inne formy ochrony przyrody Rezerwaty przyrody Jak przedstawiono w rozdziale Formy ochrony przyrody lasy Rezydencji sąsiadują z rezerwatem przyrody Wisła, a niektóre źródła wskazują że niewielki fragment rezerwatu Wisła położony jest na terenie Rezydencji. Celem ochrony jest ochrona pstrąga w najbardziej naturalnych warunkach bytowania. Tak określone cele pozwalają uznać za przedmiot ochrony pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.) i siedliska jego bytowania. Obecnie jednoznacznie należy stwierdzić, że przedmioty ochrony rezerwatu Wisła nie występują na terenie Rezydencji. Nie stwierdzono również obecności siedlisk leśnych porastających brzegi rzek i potoków (np. łęgów), siedlisk na glebach podmokłych ani stanowisk rzadkich paproci: paprotki zwyczajnej i zanokcicy skalnej. Ich obecność należy wykluczyć z uwagi na brak odpowiednich dla tych roślin siedlisk (wychodnie i ściany skalne, głównie węglanowe). Nie można jednak zaprzeczyć, że wody potoków wypływających z terenu Rezydencji zasilają Czarną Wisełkę i Jezioro Czarne, a tym samym mogą oddziaływać na stan zachowania przedmiotów ochrony rezerwatu. Podstawowym potencjalnym zagrożeniem dla przedmiotów ochrony jest zanieczyszczenie wód oraz zmiany stosunków wodnych polegające na ograniczeniu przepływu potoków. 42

43 Zaprojektowane w lasach Rezydencji zabiegi (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu). Oddziaływanie krótko i średnioterminowe oceniono jako neutralne, natomiast długoterminowe jako pozytywne, gdyż realizowana przebudowa doprowadzi do powstania drzewostanów lepiej spełniających funkcje wodochronne Parki krajobrazowe Rezydencja Prezydenta RP w Wiśle znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. W gospodarce na terenie parków krajobrazowych obowiązuje zasada ekorozwoju. W praktyce dla obszaru Rezydencji oznacza to stosowanie zrównoważonej gospodarki leśnej. Zasadą jest eliminowanie działalności powodującej trwałe zmiany krajobrazu, zanieczyszczenie środowiska oraz zakłócanie naturalnych procesów przyrodniczych. Działania te sprawiają, że parki krajobrazowe są terenem atrakcyjnym do rozwijania w jego granicach różnych form turystyki i rekreacji. Na terenach Rezydencji zadania wynikające ze strategicznych kierunków ochrony i funkcjonowania Krajobrazowego Beskidu Śląskiego zostały uwzględniane w projekcie Planu urządzenia lasu. Celem prowadzonej na terenie Rezydencji przebudowy jest powstanie drzewostanów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej. Drzewostany takie cechują się dużymi walorami krajobrazowymi, dlatego oddziaływanie zapisów planu w perspektywie długoterminowej należy ocenić jako pozytywne. Innym zagadnieniem są walory kulturowe i rekreacyjne Rezydencji jako obiektu zabytkowego. Kompleks budynków zabytkowych i towarzyszących im zabudowania rekreacyjne stanowią jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych miasta Wisła i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Zabytkowe zabudowania nie są jednak przedmiotem planu urządzenia lasu Pomniki przyrody Na terenie Rezydencji nie występują pomniki przyrody. Na uwagę zasługuje jednak szereg sędziwych i okazałych drzew, które opisano w programie ochrony przyrody. Drzewa o charakterze pomnikowym nadają całej Rezydencji specyficzny charakter. W programie ochrony przyrody zawarto zalecenia, że jeżeli tylko pozwoli na to stan zdrowotny drzew o charakterze pomnikowym (nie stanowią zagrożenia dla przebywających na terenie Rezydencji ludzi) nie powinny być one wycinane. Zapisy powyższe świadczą, o pozytywnym oddziaływaniu projektu Planu na drzewa o charakterze pomnikowym Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt W czasie prac taksacyjnych na terenie Rezydencji stwierdzono występowanie roślin podlegających ochronie gatunkowej. W stosunku do inwentaryzacji przeprowadzonej 10 lat temu obecnie wykazano większą liczbę stanowisk i stwierdzono też nowe gatunki chronione. Może to wynikać z faktu pominięcia ich w poprzedniej inwentaryzacji. Podkreślić jednak należy, że w ostatnim 10-leciu na terenie Rezydencji wykonano prace zrębowe (cięcia sanitarne) o bardzo dużym rozmiarze. Pomimo zagrożeń związanych z uszkodzeniem stanowisk roślin chronionych w czasie ścinki i zrywki, takich uszkodzeń nie stwierdzono. Pozwala to przyjąć, że realizacja podobnych zadań gospodarczych zaprojektowanych (w zdecydowanie mniejszym zakresie) w obecnym planie również nie spowoduje uszkodzeń stanowisk roślin chronionych. Stwierdzone gatunki wraz z ich lokalizacją oraz opisową oceną oddziaływania zaplanowanych w projekcie planu zadań gospodarczych podano poniżej. 43

44 Gatunek, Status Lp. ochrony 1 bielistka siwa Leucobryum glaucum, ochrona częściowa 2 goryczka trojeściowata Gentiana asclepiadea, ochrona ścisła 3 mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus, ochrona ścisła 4 podrzeń żebrowiec Blechnum spirant, ochrona ścisła Ocena oddziaływania na chronione gatunki roślin Szacowana Lokalizacja liczebność 146 h,k Jedno stanowisko, na specyficznym mikrosiedlisku (płytka, kamienita gleba) oraz pojedynczo w rozproszeniu 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej Zaplanowane zabiegi Rębnia IVd, Pielęgnacja odnowienia podokapowego, (PIEL., CW, CP) Usunięcie części zadrzewień Usunięcie części zadrzewień 146 a,b,h,k Liczny Pielęgnacja młodników (CP), Mel. agrotech. i uzupełnienia, Rębnia IVd, Pielęgnacja odnowienia podokapowego, (PIEL., CW, CP) Ocena oddziaływania W perspektywie krótkoterminowej istnieje ryzyko uszkodzenia stanowisk w czasie prac zrębowych i zrywki, jednak zastosowanie zaleceń zawartych w POP (wyznaczanie szlaków zrywkowych omijających stanowiska) pozwala założyć, że do takich sytuacji nie dojdzie i ocenić oddziaływanie krótkoterminowe jako neutralne. W perspektywie średnio- i długoterminowej, z uwagi na spodziewane efekty przebudowy (m.in. ocienienie zagrożonego obecnie stanowiska) oddziaływanie oceniono pozytywnie. Stanowisko stwierdzono na odsłoniętej polance, bez zadrzewień. Zaplanowany zabieg w tym miejscu na pewno nie będzie wykonywany oddziaływanie neutralne. Stanowisko stwierdzono na odsłoniętej polance, bez zadrzewień. Zaplanowany zabieg w tym miejscu na pewno nie będzie wykonywany oddziaływanie neutralne. W perspektywie krótkoterminowej istnieje ryzyko uszkodzenia stanowisk w czasie prac zrębowych i zrywki, jednak zastosowanie zaleceń zawartych w POP (wyznaczanie szlaków zrywkowych omijających stanowiska) pozwala założyć, że do takich sytuacji nie dojdzie i ocenić oddziaływanie krótkoterminowe jako neutralne. W perspektywie średnio- i długoterminowej, z uwagi na spodziewane efekty przebudowy (powstanie drzewostanów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej oraz regeneracja siedlisk) oddziaływanie oceniono pozytywnie. 44

45 Gatunek, Status Lp. ochrony 5 przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum, ochrona częściowa 6 storczyki Orchis spp. ochrona ścisła Lokalizacja Szacowana Zaplanowane liczebność zabiegi 146 a,b,d,h Liczny Pielęgnacja młodników (CP), Mel. agrotech. i uzupełnienia, Rębnia IVd, Pielęgnacja odnowienia podokapowego, (PIEL., CW, CP), Usunięcie części zadrzewień 146 d Pojedyncze stanowisko w części parkowej Usunięcie części zadrzewień Ocena oddziaływania W perspektywie krótkoterminowej istnieje ryzyko uszkodzenia stanowisk w czasie prac zrębowych i zrywki, jednak zastosowanie zaleceń zawartych w POP (wyznaczanie szlaków zrywkowych omijających stanowiska) pozwala założyć, że do takich sytuacji nie dojdzie i ocenić oddziaływanie krótkoterminowe jako neutralne. W perspektywie średnio- i długoterminowej, z uwagi na spodziewane efekty przebudowy (powstanie drzewostanów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej oraz regeneracja siedlisk) oddziaływanie oceniono pozytywnie. Stanowisko stwierdzono na odsłoniętej polance, bez zadrzewień. Zaplanowany zabieg w tym miejscu na pewno nie będzie wykonywany oddziaływanie neutralne. Przedstawione analizy, że realizacja zapisów projektu planu nie będzie negatywnie oddziaływać na chronione gatunki roślin stwierdzone na terenie Rezydencji. Na terenie Rezydencji występują również zwierzęta podlegające ochronie gatunkowej. Pomimo braku dokładnych inwentaryzacji ornitologicznych, na podstawie obserwacji dokonanych w trakcie inwentaryzacji drzewostanów można stwierdzić, że najliczniejszą grupą zwierząt chronionych są ptaki. Stwierdzono obecność ptaków z gatunków licznie występujących w terenach leśnych Beskidów (sikory, dzięcioły pstre, zięba, sójka i inne pospolite gatunki). Stwierdzono również występowanie jaszczurki zwinki Lacerta agilis w wydzieleniu 146d oraz 2 mrowiska w wydzieleniu 146h. Na podstawie analizy dostępnych źródeł oraz wyników dokonanych obserwacji można wykluczyć obecność gatunków, które zgodnie z obowiązującym prawem wymagają ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego ich przebywania. Nie stwierdzono również gatunków wymienionych w krajowych lub regionalnych czerwonych listach gatunków zagrożonych. Analizowany projekt Planu urządzenia lasu przygotowano, mając na względzie zapis art. 52a Ustawy o Ochronie Przyrody. Zgodnie z tym przepisem, gospodarka leśna, prowadzona na podstawie dokumentu poddanego strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko, obejmującego oddziaływanie na dziko występujące populacje gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej i chronionych gatunków zwierząt oraz ich siedlisk, której ustalenia zapewniają, że czynności wykonywane zgodnie z tym dokumentem nie są szkodliwe dla zachowania gatunku we właściwym stanie ochrony, nie naruszą zakazów, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1, 3-5 i 11 Ustawy o Ochronie Przyrody. Ze względu na brak szczegółowych inwentaryzacji nie ma możliwości podania szczegółowej listy gatunków, której powyższe zapisy dotyczą. 45

46 Ocena oddziaływania na chronione gatunki zwierząt Na terenie Rezydencji nie występują populacje gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej nie przewiduje się żadnego oddziaływania (oddziaływanie neutralne) projektu planu. W odniesieniu do ptaków analizę oddziaływania zapisów projektu planu przeprowadzono w sposób opisowy. Z uwagi na brak szczegółowych inwentaryzacji oraz trudności związane z trybem życia ptaków nie można przypisać poszczególnych gatunków do konkretnych wydzieleń. W związku z powyższym przeanalizowano jak realizacja planu wpłynie na siedliska bytowania ptaków. Realizacja zaprojektowanych w planie zadań gospodarczych (rębnie i pielęgnacje) stwarza potencjalne zagrożenie nieumyślnego niszczenia gniazd, jednak zastosowanie zaleceń zawartych w POP: w trakcie prowadzenia prac przewidzianych niniejszym planem należy chronić stanowiska chronionych zwierząt np. pozostawiać drzewa dziuplaste lub drzewa z gniazdami ptaków jeżeli nie stanowią one zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi, jeżeli pozwoli na to stan lasu zaplanowane zabiegi należy wykonywać poza okresem lęgowym ptaków, pozwala założyć, że do takich sytuacji nie dojdzie i ocenić oddziaływanie krótkoterminowe jako neutralne. Głównym celem zaprojektowanych w planie zadań gospodarczych jest kontynuacja zapoczątkowanej przebudowy drzewostanów. Jej efektem będzie powstanie drzewostanów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej oraz regeneracja siedlisk. Porównując stan siedlisk sprzed 10 lat, kiedy to dominowały monokultury świerkowe, do stanu obecnego należy stwierdzić, że siedliska bytowania ptaków uległy znacznej poprawie. Kierunek przebudowy jest właściwy po kątem zachowania właściwego stanu ochrony ptaków. W perspektywie średnio- i długoterminowej oddziaływanie projektu planu oceniono pozytywnie, a czynności wykonywane zgodnie z tym dokumentem nie są szkodliwe dla zachowania gatunków ptaków w ich właściwym stanie ochrony. Dokument ten wypełnia, zatem kryterium określone w art. 52a Ustawy o Ochronie Przyrody. Oddziaływanie na pozostałe stwierdzone gatunki zwierząt również oceniono jako neutralne. W przypadku jaszczurki zwinki w wydzieleniu 146d, zaplanowane w tym wydzieleniu uprzątniecie części zadrzewień nie wpłynie na stan zachowania tego gatunku, gdyż w miejscu jej stwierdzenia (polanka bez zadrzewień) zabieg ten nie będzie wykonywany. Mrowiska w wydzieleniu 146h zgodnie z zapisami w POP podlegają szczególnej ochronie. Należy się jednak liczyć ze zmniejszeniem populacji mrówek, co wynika z ograniczenia ich bazy pokarmowej. W drzewostanach świerkowych występowała duża dostępność pokarmu z uwagi na gradację szkodników wtórnych. Obecnie, ze względu na zatrzymanie gradacji dostępność pokarmu jest zdecydowanie mniejsza. Z uwagi na brak stwierdzonych chronionych gatunków grzybów oceny oddziaływania na te gatunki nie przeprowadzono. Z przytoczonych analiz wynika, że realizacja zapisów projektu Planu urządzenia lasu, ma neutralny lub pozytywny wpływ na pozostałe formy ochrony przyrody. 46

47 6.4 Przewidywane oddziaływanie projektu planu na środowisko Prognoza oddziaływania zapisów projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle na środowisko opiera się na analizie charakteru i rozmiaru zaprojektowanych zabiegów gospodarczych oraz ocenie, w jaki sposób mogą one wpływać na poszczególne elementy środowiska: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta i rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne oraz zabytki i dobra kultury materialnej. Przy ocenie zabiegów gospodarczych brano pod uwagę ich oddziaływanie krótkoterminowe (1-5 lat), średnioterminowe (okres obowiazywania planu - 10 lat) oraz długoterminowe (jedno pokolenie drzewostanu ok. 120 lat). W prognozie zastosowano skalę oddziaływania określającą wpływ dodatni, ujemny lub obojętny oraz jego wielkość w skali trzystopniowej (1,2,3). Należy jednak zwrócić uwagę, że oddziaływanie łączne planowanych czynności i zadań gospodarczych nie zawsze jest ich prostą sumą. Przy ocenie oddziaływania na środowisko wzięto pod uwagę następujące skutki jakie może przynieść w odniesieniu do drzewostanów pełna realizacja zadań gospodarczych przedstawionych w rozdziale 4.4 Zawartość projektu planu oraz rozkład planowanych powierzchni zrębowych przedstawiony na mapie załączonej do prognozy. 1. Zmiany składu gatunkowego. Z uwagi na fakt, że w użytkowaniu rębnym przewidziano głównie wycinanie świerka oraz na zalecenia dotyczące popierania cennych domieszek w zabiegach pielęgnacyjnych należy się spodziewać dalszego zmniejszenia udziału świerka na rzecz buka, jodły i innych gatunków domieszkowych np. jaworu. 2. Zmiany budowy piętrowej. Ze względu na brak planowanych cięć uprzątających nie przewiduje się zmian budowy piętrowej. Zdecydowana większość drzewostanów pozostanie w klasie odnowienia, natomiast pozostałe drzewostany przesuną się o jedną podklasę wieku (ich wiek wzrośnie o 10 lat). 3. Z tego samego powodu nie ulegną również zmianom udział i przestrzenne rozmieszczenie starodrzewów. 4. W ramach inwentaryzacji drzewostanów nie przeprowadzono szczegółowej inwentaryzacji drewna martwego. Informacje o występowaniu drewna martwego zamieszczono w opisach taksacyjnych. Stosowne zapisy w projekcie PUL pozwalają stwierdzić, że zasoby drewna martwego i ich rozkład przestrzenny nie ulegną zmianom. 5. Projekt PUL nie przewiduje zmian w zakresie przeznaczenia gruntów Oddziaływanie na różnorodność biologiczną Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji. Różnorodność biologiczną można podzielić na: różnorodność gatunkową - bogactwo roślin i zwierząt, różnorodność genetyczną (wewnątrzgatunkową) - zróżnicowanie genów poszczególnych gatunków, różnorodność ekosystemów - bogactwo siedlisk warunkujących bogactwo ekosystemów. Program ochrony przyrody określa zasady postępowania mające na celu ochronę różnorodności biologicznej podając istotne zasady postępowania. Różnorodność gatunkowa Wszelkie prace prowadzić pod kątem zwiększenia różnorodności biologicznej. Zarówno w cięciach rębnych, jak i zabiegach pielęgnacyjnych należy popierać gatunki domieszkowe. 47

48 Właściwe wykonanie cięć rębnych i pielęgnacja młodego pokolenia wzbogaci różnorodność gatunkową biocenozy leśnej. Wszelkie czynności gospodarcze w drzewostanie należy realizować tak, by wytworzyły się korzystne warunki dla rozwoju wszystkich warstw lasu. Różnorodność genetyczna Najważniejszym elementem wzbogacania różnorodności genetycznej jest wykorzystanie w maksymalnym zakresie odnowienia naturalnego, które nabiera coraz większego znaczenia w nowoczesnej hodowli lasu, jako najlepszy sposób na zachowanie całego bogactwa genetycznego. Młode pokolenie w lasach Rezydencji w zdecydowanej większości pochodzi z odnowienia naturalnego. Różnorodność ekosystemów Głównym celem zaprojektowanych w planie zadań gospodarczych jest kontynuacja zapoczątkowanej przebudowy drzewostanów. Jej efektem będzie powstanie drzewostanów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej, a tym samym zróżnicowanie ekosystemów. Porównując stan ekosystemów sprzed 10 lat, kiedy to dominowały monokultury świerkowe, do stanu obecnego należy stwierdzić, że ekosystemy uległy znacznemu zróżnicowaniu. Kierunek przebudowy jest właściwy po kątem zwiększenia różnorodności ekosystemów. Należy stwierdzić, że wpływ zapisów projektu PUL na różnorodność biologiczną będzie zarówno w krótkim jak również długim okresie czasu zdecydowanie dodatni Oddziaływanie na ludzi Ocenę oddziaływania zapisów projektu Planu urządzenia lasu na ludzi zgodnie z sugestią Głównego Inspektora Sanitarnego zawartą w uzgodnieniu zakresu i stopnia szczegółowości prognozy - przeprowadzono głownie pod kątem oddziaływania na zdrowie ludzi. Dodatni wpływ gospodarki leśnej prowadzonej na podstawie zapisów planu w wymiarze społecznym jest związany, przede wszystkim z szerokim udostępnianiem lasów Rezydencji, jako miejsca rekreacji, wypoczynku i turystyki. Duże znaczenie dla rozwoju turystyki i rekreacji omawianych terenów ma udostępnienie Rezydencji do zwiedzania, a otaczające ja lasy zdecydowanie podnoszą jej walory estetyczne i krajobrazowe. Wpływ na zdrowie ludzi ma również wynikająca ze zrównoważonej gospodarki leśnej poprawa takich elementów środowiska jak: powietrze, woda czy klimat. Właściwie zagospodarowane drzewostany przyczyniają się do poprawy czystości powietrza i wody, zwiększają zdolności retencyjne lasu (zatrzymywania wód opadowych) przyczyniając się do osłabienia niebezpieczeństwa wystąpienia powodzi. Łagodzą też skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych. Mniej znaczącymi, ale również wartymi zaznaczenia, skutkami realizacji projektu Planu są szeroko rozumiane korzyści o charakterze społecznym. Korzystny wpływ postanowień planu na ludzi uwidacznia się poprzez zapewnienie, pracy i dochodów grupom zawodowym związanym z leśnictwem i branżą drzewną. Ludzie znajdują zatrudnienie i osiągają korzyści finansowe przy wykonywaniu wszystkich zabiegów gospodarczych zaplanowanych w projekcie PUL Wpływ zapisów projektu Planu urządzenia lasu na ludzi, zarówno w krótkim, jak też w długim okresie czasu należy uznać za dodatni. 48

49 6.4.3 Oddziaływanie na zwierzęta i rośliny Wpływ zapisów projektu Planu na chronione gatunki zwierząt i roślin oraz ich siedliska został przedstawiony we wcześniejszych częściach prognozy. Oceniono go jako neutralny lub pozytywny. Ocena taka przekłada się również na zwierzęta i rośliny w szerszym ujęciu gatunki nie objęte ochrona prawną. Właściwie zagospodarowane lasy (dostosowane do warunków siedliskowych), stanowią ekosystemy odpowiednie do wzrostu i rozwoju różnych grup roślin jak również odpowiednie miejsce bytowania różnych grup zwierząt (ssaków, ptaków, płazów i gadów oraz bezkręgowców). Na właściwy stan zachowania ekosystemów wskazuje również obecność drewna martwego, którą wykazano w opisach taksacyjnych. Pozwala to na rozwój organizmów związanych z martwym drewnem: głównie bezkręgowców i grzybów, ale również kręgowców i roślin naczyniowych. Innym wskaźnikiem właściwego stanu zachowania ekosystemów jest również wykazany brak zagrożeń degradacji ekosystemów takich jak borowacenie, monotypizacja czy neofityzacja. Biorąc pod uwagę, że w trakcie prac leśnych (rębnie i pielęgnacje) wycinane są drzewa i może zachodzić obawa nieumyślnego zabijania zwierząt, oddziaływanie zapisów projektu Planu na zwierzęta i rośliny w perspektywie krótkoterminowej należy ocenić jako negatywne. Uwzględniając jednak pozytywny wpływ realizacji zapisów projektu planu na różnorodność biologiczną na poziomie gatunkowym, genetycznym i ekosystemowym, jak również wyniki przeprowadzonych analiz, oddziaływanie zapisów projektu Planu na zwierzęta i rośliny w średnim i długim okresie czasu należy ocenić jako zdecydowanie dodatnie Oddziaływanie na wodę Las działa, jako naturalny magazyn i filtr wody pełniąc funkcje wodochronne. Projekt Planu urządzenia lasu zaleca ochronę źródlisk i potoków. Zaprojektowane w planie zabiegi gospodarcze (rębnie i pielęgnacje) nie spowodują trwałego naruszenia stosunków wodnych potoków wypływających z terenu Rezydencji (nie zachodzi obawa zanieczyszczenia potoków lub zatrzymania przepływu). Oddziaływanie krótkoterminowe na zasoby wodne oceniono jako neutralne. Realizowana przebudowa doprowadzi do powstania drzewostanów lepiej spełniających funkcje wodochronne, dlatego oddziaływanie średnio- długoterminowe oceniono jako pozytywne Oddziaływanie na powietrze Las działa, jako naturalny filtr powietrza, wychwytujący cząsteczki pyłów i szkodliwych substancji gazowych zanieczyszczających powietrze. Lasy będąc głównym producentem tlenu, pochłaniają jednocześnie znaczne ilości dwutlenku węgla. Sprzyja temu bogactwo roślin i trwałe utrzymywanie pokrywy roślinnej. Rębnie w krótkim i średnim okresie czasu nie mają istotnego wpływu na powietrze ze względu na proces zastępowania drzewostanu dojrzałego młodym pokoleniem. W długiej perspektywie czasu rębnie w powiązaniu z realizowanym przy ich pomocy procesem przebudowy oraz pielęgnacje drzewostanów mają pozytywny wpływ na powietrze dzięki zachowaniu i pomnażaniu zasobów leśnych przyczyniając się do poprawy parametrów powietrza. 49

50 Uwzględniając wyniki przeprowadzonych analiz, oddziaływanie zapisów projektu Planu na powietrze, zarówno w krótkim, jak też w długim okresie czasu należy ocenić jako dodatnie Oddziaływanie na powierzchnię ziemi Lasy Rezydencji spełniają również funkcje glebochronne. Utrzymanie trwałej roślinności leśnej, preferowanie odnowienia naturalnego sprzyja zabezpieczeniu gleby przed erozją na stromych stokach. W projekcie Planu przewidziano tylko rębnie stopniowe wykonywane w drzewostanach z zaawansowanym odnowieniem (klasie odnowienia). Gwarantuje to szybkie uzyskanie zwarcia przez młody drzewostan i możliwość ciągłego spełniania zadań glebochronnych. Wykonywanie niektórych zaplanowanych zabiegów gospodarczych (uzupełnienia, rębnie) może się wiązać z krótkoterminowym przeobrażeniem pokrywy glebowej. Przygotowanie gleby do uzupełnień powoduje mało znaczące naruszenia wierzchniej porywy glebowej a zrywka drewna może powodować powstawanie kolein od pojazdów mechanicznych, dlatego w perspektywie krótkoterminowej oddziaływania należy ocenić jako negatywne. Naruszenia pokrywy glebowej szybko się regenerują. W średnio- i długookresowej perspektywie czasu trwała roślinność i wzrastający młody drzewostan pokrywają naruszone fragmenty gleby chroniąc przed erozją (funkcja glebochronna), przyczyniając się do długookresowego jednoznacznie pozytywnego oddziaływania wymienionych zabiegów na powierzchnię ziemi. Wpływ planu na powierzchnię ziemi w długim okresie czasu należy uznać za dodatni Oddziaływanie na krajobraz Analiza oddziaływania zapisów projektu Planu urządzenia lasu na krajobraz została przeprowadzona w rozdziale dotyczącym Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Oddziaływanie zapisów planu na krajobraz w perspektywie zarówno krótko- jak i długoterminowej należy ocenić jako pozytywne Oddziaływanie na klimat Wpływ krótko-, średnio- i długoterminowy wszystkich zaprojektowanych w Planie zadań gospodarczych (pielęgnacje, rębnie, przebudowa drzewostanów) uwidacznia się w pozytywnym oddziaływaniu lasu na klimat poprzez: stabilizację lokalnego mikroklimatu, łagodzenie amplitudy wahań temperatury, wpływ na wielkość parowania i kształtowanie wilgotności względnej powietrza, kształtowaniu się swoistych stosunków świetlnych, oddziaływaniu na prędkość wiatru (wiatrochronne oddziaływanie drzewostanu). Oddziaływanie zapisów planu na klimat w perspektywie zarówno krótko- jak i długoterminowej należy ocenić jako pozytywne Oddziaływanie na zasoby naturalne Oddziaływanie projektu Planu urządzenia lasu na zasoby naturalne przekłada się na stan i wielkość zasobów drewna. Należy tu podkreślić, że w wyniku wymuszonych cieć sanitarnych, spowodowanych klęskowym zamieraniem świerka zasoby te w ostatnim 10-leciu uległy znacznemu zmniejszeniu (o 68%!). Pesymistyczna prognoza na koniec okresu gospodarczego zakłada dalszy spadek zasobów, jednak nie większy niż o 23.5%. Taka sytuacja może wystąpić tylko w przypadku nawrotu zamierania drzewostanów świerkowych i potrzeby usunięcia prawie całych zasobów świerka. 50

51 W projekcie PUL podkreślono, że jeśli pozwoli na to stan zdrowotny i sanitarny drzewostanów zaprojektowany rozmiar cięć nie powinien być w pełni zrealizowany. Z uwagi na spodziewany spadek zasobów w perspektywie krótkoterminowej oddziaływanie zapisów projektu PUL należy ocenić jako negatywne. W długookresowej perspektywie czasu, w wyniku realizowanej przebudowy powstaną stabilne drzewostany mieszane, w których należy się spodziewać wyraźnego wzrostu zasobów. Wpływ planu na zasoby naturalne w długim okresie czasu należy uznać za zdecydowanie dodatni Oddziaływanie na zabytki Na mocy Decyzji nr A-705/94 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bielsku- Białej z dnia r. cały obszar Rezydencji wpisany został do rejestru zabytków, co wymaga szczególnego podejścia w zagospodarowaniu lasów. W związku z powyższym funkcje gospodarcze lasu należy traktować jako drugoplanowe, a jako pierwszoplanowe należy wymienić funkcje ochronne oraz społeczne (rekreacyjne, turystyczne, kulturowe, estetyczne) i tym funkcjom powinna być podporządkowana gospodarka leśna. Gospodarka leśna na terenie Rezydencji zgodnie przedstawionymi funkcjami lasu podporządkowana jest funkcjom ochronnym i społecznym, a wpisanie obiektu do rejestru zabytków wymusza dodatkowe ograniczenia. Zgodnie z uzgodnioną notatką w sprawie zasad zagospodarowania lasu oraz założeń i wytycznych do opracowania projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy, na lata tereny leśne Rezydencji podzielono na dwie strefy: Strefa I obejmuje obszar o charakterze parkowym zgodnie z granicami przedstawionymi w projekcie arch. Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabiegi w tej strefie planowano w ścisłym uzgodnieniu z Konserwatorem Zabytków, a ich wykonanie każdorazowo będzie wymagało jego zgody (wydania decyzji). Strefa II obejmuje pozostały obszar leśny. Prowadzona na nim będzie ekstensywna gospodarka leśna, której głównym celem będzie zachowanie trwałości lasu. Zabiegi w tej strefie wykonywane będą na podstawie opracowanego planu urządzenia lasu i nie będą wymagały zgody Konserwatora Zabytków. W trzech wydzieleniach w części parkowej zaprojektowano usunięcie części zadrzewień. Celem tego zabiegu, którego wykonanie musi być uzgodnione z Konserwatorem Zabytków jest kształtowanie zadrzewień parkowych (usuwanie drzew chorych i obumierających) i odsłonięcie osi widokowych z Zamku Górnego. Z punktu widzenia ochrony zabytków zabiegi te są konieczne do wykonania, a nad ich realizacją będzie czuwał Konserwator Zabytków. Oddziaływanie zapisów planu na zabytki w perspektywie zarówno krótko- jak i długoterminowej należy ocenić jako pozytywne Oddziaływanie na dobra materialne Prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej (możliwe tylko w oparciu o PUL) zapewnia pracę oraz dochód grupom zawodowym związanym z leśnictwem i przemysłem drzewnym, chociaż jak wcześniej wspominano, funkcje gospodarcze lasu tu należy traktować jako drugoplanowe. Ogólnie jednak można stwierdzić, że realizacja projektu PUP ma neutralny wpływ na dobra materialne Zbiorcza ocena oddziaływania na środowisko Sumaryczne ujęcie przewidywanego oddziaływania projektu Planu urządzenia lasu na środowisko zostało przedstawione w poniższej tabeli. W tabeli tej oprócz grup zabiegów 51

52 gospodarczych (pielęgnowania drzewostanów, rębni stopniowych) umieszczono przebudowę drzewostanów wykonywaną w ramach rębni stopniowych. Lp. Macierz przewidywanego oddziaływania projektu Planu urządzenia lasu na środowisko Elementy środowiska Rodzaje planowanych czynności i zadań gospodarczych oraz ich przewidywane oddziaływanie na elementy środowiska Łączna ocena 2) oddziaływania planu urządzenia lasu na środowisko Pielęgnowanie drzewostanów Rębnia stopniowa i przebudowa Różnorodność biologiczna +1/+2/+3 +1/+2/+3 +1/+2/+3 2. Ludzie +1/+2/+3 +1/02/+3 +1/+2/+3 3. Zwierzęta -1/+2/+3-1/+2/+3-1/+2/+3 4. Rośliny -1/+2/+3-1/+2/+3-1/+2/+3 5. Woda 01/+2/+3 01/+2/+3 01/+2/+3 6. Powietrze +1/+2/+3 +1/+2/+3 +1/+2/+3 7. Powierzchnia ziemi 01/+2/+3-1/02/+3-1/02/+3 8. Krajobraz +1/+2/+3 +1/+2/+3 +1/+2/+3 9. Klimat +1/+2/+3 +1/+2/+3 +1/+2/ Zasoby naturalne +1/+2/+3 01/+2/+3 +1/+2/ Zabytki 01/02/03 01/02/03 +1/+2/+3 1) 12. Dobra materialne 01/02/03 01/02/03 01/02/03 13 Łączna ocena 2) oddziaływania projektu Planu urządzenia lasu na środowisko +1/+2/+3 01/+2/+3 +1/+2/+3 Symbole przewidywanego znaczącego oddziaływania planowanych czynności gospodarczych na elementy środowiska oraz symbole dotyczące okresu tego oddziaływania: + (plus) wpływ dodatni, pozytywny; 0 (zero) brak znaczącego wpływu, - (minus) wpływ ujemny, negatywny, 1. oddziaływanie krótkoterminowe, 2.oddziaływanie średnioterminowe, 3. oddziaływanie długoterminowe (np. symbol -3. ujemnego oddziaływania długookresowego uznaje się jako równoznaczny z oddziaływaniem znacząco negatywnym); 1) Łączna pozytywna ocena wynika z uwzględnienia zabiegów na powierzchni nieleśnej (usuwanie zadrzewień) 2) Łączna ocena nie wynika ze średniej arytmetycznej poszczególnych ocen lecz stanowi indywidualne podsumowanie zagadnienia przez eksperta 52

53 7 ROZWIĄZANIA I WNIOSKI DO PROJEKTU PLANU 7.1 Przewidywane rozwiązania mające na celu ograniczanie negatywnych oddziaływań projektu planu na środowisko Zapisy analizowanego w niniejszym opracowaniu projektu Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle nie zawierają zaleceń, których realizacja może znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko lub obszary Natura 2000, w tym w szczególności na cele ochrony tych obszarów. Czynności gospodarcze zawarte w planie uwzględniają zapisy ustawy o ochronie przyrody i nie zawierają działań, które mogą pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz wpłynąć negatywnie na gatunki roślin i zwierząt chronionych lub przewidzianych do ochrony w ramach sieci Natura W wyniku przeprowadzonych analiz w niektórych przypadkach stwierdzono możliwości wystąpienia oddziaływań negatywnych. Zostały one jednak wyeliminowane poprzez zastosowanie rozwiązań ograniczających to oddziaływanie. Rozwiązania powyższe zamieszczono również w Programie ochrony przyrody i przedstawiają się one następująco: Bezwzględnie należy przestrzegać zakazu zanieczyszczania potoków, z uwagi na to że wody potoków wypływających z terenu Rezydencji zasilają Czarną Wisełkę i Jezioro Czarne stanowiące rezerwat przyrody Wisła. W trakcie prowadzenia prac przewidzianych niniejszym planem należy chronić stanowiska chronionych roślin i zwierząt np. wyznaczać szlaki zrywkowe omijające stanowiska chronionych roślin, pozostawiać drzewa dziuplaste lub drzewa z gniazdami ptaków jeżeli nie stanowią one zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi. Jeżeli pozwoli na to stan lasu zaplanowane zabiegi należy wykonywać poza okresem lęgowym ptaków. W trakcie prowadzenia prac przewidzianych niniejszym planem należy chronić okazałe drzewa, nawet jeśli ich wartość hodowlana nie byłaby duża. Drzewa te w znaczący sposób wpływają na walory estetyczne i krajobrazowe Rezydencji, dlatego nie powinno się ich usuwać. Dopuszcza się usuwanie takich drzew tylko w przypadku, gdy stanowią one zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi lub ich stan zdrowotny jest bardzo osłabiony. Wszelkie prace prowadzić pod kątem zwiększenia różnorodności biologicznej. Zarówno w cięciach rębnych, jak i zabiegach pielęgnacyjnych popierać gatunki domieszkowe. Chronić należy mrowiska w wydzieleniu 146 h. Wszelkie zabiegi w Strefie I, obejmującej obszar o charakterze parkowym, wykonywać w ścisłym uzgodnieniu z Konserwatorem Zabytków. 7.2 Ogólne wytyczne i zalecenia prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej Zadania w projekcie planu urządzenia lasu zostały sformułowane w taki sposób, aby prowadzona w oparciu o nie wielofunkcyjna, trwale zrównoważona gospodarka leśna przynosiła pozytywne efekty w wielu dziedzinach. Oznacza to działalność zmierzającą do kształtowania i wykorzystywania lasów w taki sposób i w takim tempie, aby zapewnić zachowanie ich bogactwa i różnorodności biologicznej, żywotności, potencjału regeneracyjnego oraz wysokiej produkcyjności, przy zachowaniu zdolności do wypełniania wszystkich ważnych funkcji ochronnych, gospodarczych i społecznych na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów. Zgodnie z ustawą o 53

54 lasach podstawą prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej jest plan urządzenia lasu. W celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego gospodarka leśna powinna być prowadzona według Zasad Hodowli Lasu (Warszawa 2011), które określają w tym względzie następujące wytyczne: a) zachowanie, ekosystemów leśnych w stanie zbliżonym do naturalnego b) restytucja zdegradowanych i zniekształconych zbiorowisk metodami hodowli i ochrony lasu poprzez: wykorzystanie w miarę możliwości sukcesji naturalnej, stosowanie rębni złożonych przy przebudowie i użytkowaniu starszych drzewostanów c) utrzymanie i wzmożenie ochronnych oraz produkcyjnych funkcji lasu poprzez racjonalne użytkowanie lasu d) ochrona i zachowanie różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego dziko żyjących roślin i zwierząt e) utrzymanie i wzmożenie funkcji ochronnych lasów a w szczególności funkcji wodochronnych f) utrzymanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych poprzez: możliwie wczesne stosowanie zabiegów pielęgnacyjnych, stosowanie chemicznej ochrony lasu tylko w razie konieczności, stosowanie w określonych warunkach zabiegów popierających ptaki i pożyteczne owady, dostosowywanie składu gatunkowego do warunków mikrosiedliskowych, zróżnicowanie wiekowe i gatunkowe (pozostawianie kęp starodrzewu po cięciach uprzątających, stosowanie rębni złożonych i długiego okresu odnowienia, stosowanie domieszek biocenotycznych). 7.3 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zastosowanych w projekcie planu W trakcie powstawania projektu Planu urządzenia lasu rozważano wiele różnych możliwych do zastosowania wariantów. Procedura opracowywania planu urządzenia lasu jest procesem, podczas którego z wielu możliwych wariantów wybierane są rozwiązania optymalne, łączące w sobie zaspokajanie potrzeb społeczno-gospodarczych i ochronę przyrody. Rozważano między innymi wariant, w którym nie będzie się wykonywało żadnych zadań gospodarczych, jednak wariant ten nie mógł być przyjęty, z uwagi na potrzeby związane z kontynuacją rozpoczętej przebudowy. Zaprzestanie prowadzenia gospodarki leśnej doprowadziłoby do zaprzepaszczenia już osiągniętych efektów. Wyboru najodpowiedniejszego wariantu poszczególnych zabiegów dokonano w trakcie uzgodnień zapisów z Nadleśnictwem Wisła (nadzorującym gospodarkę leśną) oraz Delegaturą Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bielsku-Białej (nadzorującą Rezydencję, jako obiekt zabytkowy). 7.4 Trudności napotkane podczas sporządzania Prognozy Do najważniejszych i zasługujących na omówienie trudności przy sporządzaniu prognozy dla projektu PUL należą: brak planów ochrony, lub planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 oraz planów ochrony rezerwatów, brak dokładnej wiedzy o występowaniu chronionych gatunków. 54

55 7.5 Wnioski końcowe Gospodarka leśna w lasach Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle prowadzona na podstawie Panu urządzenia lasu, poddanego procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, której elementem jest niniejsza prognoza zapewnia trwały i zrównoważony rozwój zasobów leśnych oraz zachowanie właściwego stanu przyrody i środowiska. Zapisy analizowanego w niniejszym opracowaniu projektu Planu urządzenia lasu nie zawierają zaleceń, których realizacja może znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko i poszczególne jego elementy (różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta i rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne oraz zabytki i dobra kultury materialnej) lub obszary Natura 2000, w tym w szczególności na cele i przedmioty ochrony tych obszarów. Czynności gospodarcze zawarte w planie uwzględniają zapisy ustawy o ochronie przyrody (w szczególności zapisy art. 52a) i nie zawierają działań, które mogą pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz wpłynąć negatywnie na gatunki roślin i zwierząt chronionych lub przewidzianych do ochrony w ramach sieci Natura Projekt Planu urządzenia lasu dla Rezydencji Prezydenta RP Zamek w Wiśle Narodowy Zespół Zabytkowy może zostać przedłożony do zatwierdzenia przez Ministra Środowiska, gdyż nie stwierdzono jego znacząco negatywnego oddziaływania na środowisko i obszary Natura

56 8 LITERATURA Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach Strona internetowa Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego Standardowy Formularz Danych dla obszaru PLH Beskid Śląski (data aktualizacji ) Zarządzenie MLiPD z dnia r., M.P. Nr 62, poz. 321 w spawie uznania za rezerwat przyrody rezerwatu Wisła BULiGL O/Kraków, Plan Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Wisła na lata BULiGL O/Kraków, Aneks do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Wisła wg stanu na r. BULiGL O/Kraków, Prognoza oddziaływania na środowisko Aneksu do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Wisła wg stanu na r. Barszcz J., 2005, Doskonalenie rewitalizacji siedlisk i przebudowy drzewostanów górskich w RDLP Katowice z uwzględnieniem poprawy stosunków wodnych i selekcji genetycznej drzew, Kraków, Cyzman W Metodyka wyznaczania zbiorowisk leśnych o znaczeniu wspólnotowym, Cyzman W Gospodarowanie na siedliskach leśnych o znaczeniu wspólnotowym, DGLP Zarządzenie 11A DGLP z dnia 11 maja 1999r. w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych, Głowaciński Z Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, PAN - Instytut Ochrony Przyrody, Kraków, Głowaciński Z Polska Czerwona Księga Zwierząt. Bezkręgowce - Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, Gromadzki (red.) Ptaki. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 7 i T. 8, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Dane monitoringu przyrody uzyskane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, Gwiazdowicz M., Kancelaria Sejmu Biuro Studiów i Ekspertyz. Strategiczne Oceny oddziaływania na Środowisko w Polsce oraz Unii Europejskiej, Herbich J. i inni, 2004, Lasy i Bory, Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 poradnik metodyczny, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, Instrukcja Ochrony Lasu, 2004, PGL LP, Instrukcja Ochrony Lasu, 2012, PGL LP, Instrukcja Urządzania Lasu, 2003, DGLP, Instrukcja Urządzania Lasu, 2012, DGLP, Jaworski A. Zasady hodowli lasów górskich na podstawach ekologicznych, 2000, Jędrzejewski W., Borowik T., Nowak S. 2010a. Ryś Lynx lynx. W: Makomska-Juchiewicz M. (red.). Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa: , Kondracki J r. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 56

57 Metodyka inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Lasach Państwowych, 2007, Matuszkiewicz J.M., 2001, Zespoły leśne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, Matuszkiewicz J.M., 2008, Regionalizacja Geobotaniczna Polski, IGiPZ, Warszawa Matuszkiewicz J.M. (red.), 2007, Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. PAN. Warszawa, Matuszkiewicz J. M., Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie JG i PZ PAN 2007 r. z załącznika w zapisie numerycznym i regionalne składy gatunkowych drzewostanów w typach siedliskowych lasu i zespołach leśnych, Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura Wyniki monitoringu prowadzonego w roku 2010, GIOŚ, Pawlaczyk P. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko planu urządzenia lasu - jak zrobić to najlepiej, Sudnik - Wójcikowska B., Werblan-Jakubiec H. (red.) Gatunki roślin. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 9, Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpińska A., 1990, Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych, PWRiL, Warszawa, Witkowski Z., Adamski P., Bartel R., Kepela A., Bereszyńki A , Gatunki zwierząt. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura poradnik metodyczny, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Warszawa, T. 6, Zasady Hodowli Lasu, 2012, DGLP, Zawadzka D. 2002, Ochrona przyrody w Lasach Państwowych, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., 2001, Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków. 57

58 9 MAPY SPORZĄDZONE NA POTRZEBY PROGNOZY Na pogrzeby prognozy zgodnie z Instrukcją urządzania lasu sporządzono następującą mapę: Mapa przeglądowa obszarów chronionych i funkcji lasu. 58

59 ZAŁĄCZNIKI 9.1 Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości prognozy z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska 59

60 60

61 61

62 62