hałasu w szkole nieodpłatnie wykonało laboratorium SGS Polska

Transkrypt

1 hałasu w szkole nieodpłatnie wykonało laboratorium SGS Polska

2 Definicja dźwięku i hałasu 2 Dźwięki to drgania cząstek powietrza (lub innego ośrodka sprężystego np. wody) względem położenia równowagi rozprzestrzeniające się w postaci fal akustycznych. Graficzny obraz drgań cząstek powietrza tworzących dźwięk docierający od źródła do ucha odbiorcy przedstawiono na rysunku 1. Hałas to każdy niechciany przez odbiorcę dźwięk zakłócający, powodujący dyskomfort, irytację, niepokój itp. Hałas uszkadza słuch i wywołuje szereg poważnych zaburzeń psychofizjologicznych w organizmie człowieka, zwłaszcza w grupie ryzyka jaką są dzieci Mniejsza gęstość cząstek powietrza Większa gęstość cząstek powietrza Powyższy rysunek przedstawia rozprzestrzenianie drgań cząstek powietrza w postaci fali akustycznej różnica ciśnienia w strefach o różnej gęstości cząstek powietrza a ciśnieniem atmosferycznym nazywa się ciśnieniem akustycznym. Im intensywniejszy dźwięk tym większe ciśnienie akustyczne odbierane jako wrażenie dźwiękowe przez narząd słuchu. Odbiór dźwięku przez człowieka budowa i działanie narządu słuchu Słyszymy i rozpoznajemy dźwięki dzięki temu, że ucho zewnętrzne (małżowina i przewód słuchowy) przenosi drgania cząstek powietrza do ucha środkowego (błona bębenkowa, młoteczek kowadełko, strzemiączko). Drgania błony bębenkowej przenoszone są poprzez młoteczek na kowadełko i strzemiączko, i dalej do ucha wewnętrznego. Drgania te są przenoszone w uchu wewnętrznym na komórki rzęskowe i przesyłają impuls do mózgu, który rozpoznaje dźwięki jako muzykę, mowę, hałas itp.

3 3 Hałas uszkadza nieodwracalnie komórki rzęskowe w uchu wewnętrznym. Narząd słuchu rozróżnia charakterystykę dźwięku: częstotliwość i ciśnienie akustyczne (intensywność). Budowę narządu słuchu obrazuje poniższy rysunek. Parametry dźwięku częstotliwość i intensywność Częstotliwość dźwięku to liczba okresów drgań, jakie wykonują cząsteczki powietrza w jednostce czasu. Jednostką częstotliwości jest Hertz [Hz]. Infradźwięki 20 Hz Hz ultradźwięki Zakres słyszalności u człowieka Ucho ludzkie odbiera dźwięki o częstotliwościach od 20Hz do 20 khz.

4 4 Niesłyszalne dla człowieka dźwięki o częstotliwościach < 20 Hz nazywamy infradźwiękami, a dźwięki o częstotliwościach > 20 khz to ultradźwięki Intensywność dźwięku określamy jako ciśnienie akustyczne wyrażane jest decybelach. w paskalach lub Ciśnieniem akustycznym (intensywność dźwięku) nazywamy niewielkie zmiany ciśnienia (w stosunku do ciśnienia atmosferycznego), powstające w powietrzu pod wpływem rozprzestrzeniających się w powietrzu drgań. Ciśnienie akustyczne (intensywność dźwięków) oraz ich częstotliwość mierzymy przy użyciu specjalnych mikrofonów i na tej podstawie określamy narażenie człowieka na szkodliwy hałas występujący w danym otoczeniu. Znaczenie dźwięków w życiu człowieka Dźwięki należą do naturalnych czynników występujących w środowisku człowieka Dźwięki są źródłem wielu informacji o tym co dzieje się w środowisku, pozwalają na porozumiewanie się między ludźmi (mowa), ostrzegają przed niebezpieczeństwem (krzyk, sygnał alarmowy), powodują określoną reakcję osoby lub osób, w zależności od przekazywanych treści i znaczeń. Dźwięki mogą dostarczać przyjemnych wrażeń, na przykład podczas słuchania muzyki lub śpiewu, ciekawej rozmowy itp. Ten sam dźwięk może być różnie odbierany przez różne osoby - np. muzyka disco, techno rap, należąca do ulubionych stylów wielu osób jest odbierana jako hałaśliwa i irytująca przez innych ludzi. Cisza Cisza to całkowity brak dźwięków zdolnych wytworzyć wrażenia słuchowe u człowieka W ciszy doznajemy prawdziwego relaksu, regenerujemy siły życiowe Po okresie przebywania w hałasie, dłuższy okres ciszy jest konieczny dla przywrócenia jasności myślenia, sprawności kojarzenia faktów, sprawności przyswajania nowej wiedzy, zdolności zapamiętywania

5 5 Już po krótkim czasie przebywania w hałasie możesz być zmęczony, cierpieć z powodu bólu głowy, gorzej zapamiętywać i przyswajać nową wiedzę pomyśl o tym i naucz się przebywać w ciszy, dzięki temu będziesz radośniejszy i lepiej sobie ze wszystkim poradzisz. Muzyka a hałas Muzyka to dźwięk uporządkowany a hałas to dźwięk nieuporządkowany. Tak muzyka jak i hałas są mieszanką fal dźwiękowych o różnych częstotliwościach Składowe częstotliwości dźwięków muzyki są rozróżnialne dla ucha - jedna z częstotliwości jest zazwyczaj dominująca. Fale dźwiękowe muzyki mają regularny przebieg jak to pokazano na poniższym rysunku: Muzyka, zwłaszcza klasyczna, wywołuje pozytywne odczucia emocjonalne. Składowe częstotliwości hałasu są nierozróżnialne, żadna z nich nie dominuje a ich rozkład jest losowy, powoduje negatywne odczucia, ból, irytacje, agresję, lęk, zmęczenie, blokadę myślenia, Zbyt

6 6 głośne słuchanie muzyki, zwłaszcza w słuchawkach prowadzi do uszkodzenia słuchu i innych wymienionych wyżej zaburzeń zdrowia oraz samopoczucia. Źródła hałasu Ze względów praktycznych, źródła hałasu dzielimy na dwie kategorie: hałas środowiskowy i hałas w pomieszczeniach Hałas w środowisku Lotniska Drogi Koleje Przemysł - urządzenia mechaniczne Imprezy sportowe Koncerty Głośna muzyka w sąsiedztwie Hałas w pomieszczeniach hałas dochodzący z zewnątrz Aktywność pomieszczeń związana z funkcją Hałas wewnątrz obiektów szkolnych jest powodowany aktywnością uczniów i nauczycieli, urządzeniami systemów ogrzewania, komputerami i urządzeniami edukacyjnymi znajdującymi się w klasach, dźwiękami przenikającymi do klas z zewnątrz budynku, z korytarza oraz z jednej klasy do drugiej Uciążliwość i szkodliwość dźwięków w zależności od ich intensywności.

7 7 Przebywanie w bliskiej odległości od wielu źródeł hałasu naraża nas na trwałe uszkodzenie słuchu, może być źródłem złego samopoczucia, bólu głowy, rozkojarzenia, niepokoju, rozdrażnienia przyśpieszonego bicia serca, wzrostu ciśnienia krwi. Wpływ hałasu na organizm człowieka dzielimy na dwie kategorie: a) dokuczliwy związany z pogorszeniem komfortu b) szkodliwy związany z poważnymi następstwami zdrowotnymi.

8 8 Przy długotrwałym narażeniu na dźwięki o wysokiej intensywności (powyżej 85 db) dochodzi do uszkodzenia komórek rzęskowych w uchu wewnętrznym impuls nerwowy przekazujący informację o dźwięku z ucha do mózgu ulega osłabieniu. Podnosi się próg słyszenia, przestajemy słyszeć ciche dźwięki, nawet z bliskiej odległości nie słyszymy szeptu drugiej osoby lub cichej rozmowy. Obraz komórek rzęskowych uszkodzonych w wyniku działania hałasu przedstawiono na poniższym rysunku: Uszkodzenie słuchu trwałe obniżenie zdolnośćci słyszenia dźwięków Oprócz fizycznego uszkodzenia słuchu wpływ hałasu na zdrowie, samopoczucie i funkcjonowanie człowieka może przejawiać się na wiele innych sposobów: Irytuje, zmniejsza odporność psychiczną na bodźce zewnętrzne, zaburza relacje

9 Zakłóca komunikację werbalną Obniża zdolności poznawcze Zakłóca proces myślenia i obniża wydajność pracy Wywołuje pobudzenie i agresję Zwiększa ciśnienie krwi i poziom hormonów stresu Zakłóca sen 9 Nie wszyscy są jednakowo wrażliwi na hałasowe uszkodzenie słuchu. Istnieją czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia zależne od genów, ogólnego stanu zdrowia, warunków środowiskowych. Hałas w szkole Z krajowych badań przeprowadzonych przez Państwowy Zakład Higieny i inne instytucje, wynika, że 20 procent dzieci ze szkół podstawowych ma zaburzenia słuchu a 30 procent ma tzw. szumy uszne. Większe zaburzenia mają dzieci ze starszych klas. Powodem jest długotrwałe narażenie na hałas w szkołach. Przyczyną hałasu w szkołach jest aktywność dzieci i brak umiejętności świadomego zachowania ciszy. Niska jest także świadomość dzieci, rodziców i nauczycieli związku jaki istnieje pomiędzy hałasem w szkole a zdrowiem, samopoczuciem i możliwością przyswajania wiedzy. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że podczas przerw poziom hałasu często przekracza 90 decybeli i jest porównywalny z hałasem wytwarzanym przy pracy z młotem pneumatycznym, podczas której obowiązkowo używa się nauszników chroniących słuch. = Pomiary hałasu

10 10 W dniu r., w Szkole Podstawowej Nr 2 w Pszczynie, zespół SGS Polska wykonał nieodpłatnie pomiary ciśnienia akustycznego w 5 miejscach reprezentatywnych dla klimatu akustycznego obiektu. Wyniki pomiarów skorygowano według charakterystyki częstotliwościowej A i uśredniono dla okresów poszczególnych przerw i lekcji. Wybrane do pomiarów miejsca to: łącznik, świetlica, korytarz parter, korytarz piętro, sala lekcyjna nr 8. Pomiary wykonano przy użyciu specjalistycznego miernika wyposażonego w mikrofon. Miernik hałasu Na podstawie pomiarów w sali lekcyjnej i w korytarzu I piętra obliczono równoważny poziom ciśnienia akustycznego w ciągu 8 godzin wartość ta obrazuje poziom narażenia na hałas w środowisku pracy. Wyniki pomiarów hałasu w szkole Wyniki pomiarów hałasu przedstawiono w postaci wartości średnich wartości ciśnienia akustycznego w różnych miejscach szkoły podczas zajęć lekcyjnych i przerw przedstawiono na wykresach. Rownoważny poziom hałasu łącznik [db] 13:50-14:35 13:40-13:50 12:55-13:40 12: :50-12:35 11:30-11:50 10:45-11:30 10:35-10:45 9:50-10:35 9:40-9:50 8:55-9:40 8:45-8:55 8:00-8:45 7:30-8:

11 Równoważny poziom hałasu - świetlica [db] 14:00-15: :00-14: :00-13: :00-12: :00-11: :00-10: :00-9: :00-8: Równoważny poziom hałasu - korytarz parter [db] 13:50-14:35 13:40-13:50 12:55-13:40 12: :50-12:35 11:30-11:50 10:45-11:30 10:35-10:45 9:50-10:35 9:40-9:50 8:55-9:40 8:45-8:55 8:00-8:45 7:30-8: Równoważny poziom hałasu - kor. piętro [db] 13:50-14:35 13:40-13:50 12:55-13:40 12: :50-12:35 11:30-11:50 10:45-11:30 10:35-10:45 9:50-10:35 9:40-9:50 8:55-9:40 8:45-8:55 8:00-8:45 7:30-8:00 7:00-7:

12 Równoważny poziom hałasu sala lekcyjna [db] :50-14:35 13:40-13:50 12:55-13:40 12: :50-12:35 11:30-11:50 10:45-11:30 10:35-10:45 9:50-10:35 9:40-9:50 8:55-9:40 8:45-8:55 8:00-8: Wyniki pomiarów hałasu w SP Nr 2 a przepisy obowiązujące w Polsce Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku pracy reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). Poziom ekspozycji w szkole (liczony dla 8 godzinnego dnia pracy, na podstawie pomiarów w sali lekcyjnej i w korytarzu podczas przerwy, wynosi 83,7dB. Dopuszczalny poziom narażenia na hałas odniesiony do 8-godzinnego wymiaru czasu pracy (LEX,8h), który wynosi 85 db nie został zatem przekroczony. Maksymalny poziom dźwięku A 115 db nie został przekroczony Szczytowy poziom dźwięku C 135 db nie został przekroczony Ocena klimatu akustycznego szkoły na tle innych szkół w Polsce Mimo braku przekroczeń dopuszczalnych granic, klimat akustyczny szkoły jest bardzo niekorzystny i stanowi zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania dziecka w szkole. Jest też istotnym czynnikiem stresu zawodowego dla nauczycieli. Klimat akustyczny szkoły jest zbliżony do innych placówek w Polsce: Z badań PZH przeprowadzonych w 822 szkołach w Polsce wynika, że korytarze stanowią najgłośniejsze pomieszczenia w szkole -, podczas przerw średni równoważny poziom

13 13 dźwięku wynosi 83 db - w badaniach w naszej szkole poziom hałasu w korytarzach podczas przerw zawiera się w przedziale 81,7-87,5 db jest zatem bardzo głośno). W czasie trwania lekcji hałas w korytarzach jest znacznie mniejszy Według badan PZH średni równoważny poziom dźwięku w korytarzach szkół podstawowych wynosi 65 db w naszej szkole zawiera się on w przedziale 63,4-65,4 db (łącznik 72,6 db) w korytarzach podczas lekcji jest u nas zatem względnie cicho. Średnie równoważne poziomy dźwięku mierzone w klasach w czasie prowadzenia zajęć w szkołach podstawowych wg badań Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu wynoszą 71±6 db. W sali nr 8 podczas lekcji średni poziom dźwięku wynosi 70,2 db jest to granica niezaburzonego rozumienia mowy. Średni poziom dźwięku mierzony w świetlicy wynosi 72,7 db co może sprawiać trudności w rozumieniu mowy. Możliwe skutki narażenia na hałas dzieci, w świetle dostępnej wiedzy medycznej Ze względu na niekorzystny klimat akustyczny szkoły istnieje ryzyko wystąpienia następujących skutków zdrowotnych i rozwojowych: Dzieci w najmłodszej grupie wiekowej narażone są na wysoki poziom hałasu, ogranicza słyszalność i rozumienie mowy U dzieci i nauczycieli mogą występować objawy psychosomatyczne bóle głowy, zmęczenie pobudzenie, wycofanie Dzieci wrażliwe na hałas mogą wykazywać opóźnienie w nauce pisania i rozwoju zdolności mówienia Trudności w zrozumieniu treści Spowolnienie rozwoju zdolności poznawczych i koncentracji Upośledzenie pamięci długotrwałej Wzrost poziomu ciśnienia tętniczego i poziomu hormonów stresu, uszkadzających komórki nerwowe w newralgicznych obszarach mózgu Pogłębienie zaburzeń u dzieci ze skłonnością do autyzmu, ADHD, zespołem Aspergera, dysgrafią i dysleksją. który

14 14 Wymienione wyżej następstwa narażenia na hałas są dobrze udokumentowane w literaturze medycznej Ściśle badania przeprowadzone w Niemczech wykazały istnienie zaburzeń pamięci długotrwałej u uczniów zamieszkujących w okolicach lotniska w Monachium będącego źródłem hałasu o wysokim natężeniu. Zburzenia ustąpiły w dwa lata po zamknięciu starego lotniska Zaburzenia wystąpiły ponownie w ciągu dwóch lat u uczniów zamieszkujących okolice nowego lotniska w Monachium Możliwe rozwiązania problemu hałasu w szkole Projekt Pokochajmy Ciszę Praca na rzecz ciszy w szkole jest przedsięwzięciem angażującym rodziców, uczniów i nauczycieli w różne wzajemnie uzupełniające się działania zmniejszające szkodliwy dla rozwoju dziecka i komfortu pracy nauczyciela hałas. Projekt Pokochajmy Ciszę w Szkole jest nauczaniem postaw przez zabawę i doświadczenie dające silne poczucie, że mamy wpływ na jakość otoczenia i własny dobrostan. Do działań i narzędzi przydatnych w pracy na rzecz zmniejszenie hałasu w szkole można zaliczyć Zwiększenie świadomości hałasu i jego skutków zdrowotnych u rodziców, dzieci i nauczycieli - uświadomienie korzyści wynikających z ciszy Okresową ocenę zmian klimatu akustycznego szkoły Naśladowanie dobrych wzorców - włączenie się do projektów Pokochajmy Ciszę realizowanych w innych szkołach. Promowanie ciszy w szkole jako warunku lepszego i i pełniejszy rozwoju a zatem lepszych szans życiowych. Kształcenie umiejętności wsłuchania się w ciszę doświadczenie przyjemności relaksu płynącego z ciszy (pozytywne sprzężenie zwrotne) Nauczanie prostych technik relaksacyjnych zorientowanych na doświadczenie ciszy i koncentrację - tak jak to robią to wybitni sportowcy. Skojarzenie ćwiczenia uważności i ciszy z sukcesem życiowym - większa sprawność intelektualna, radzenie sobie z napięciem, agresją. Jeden z paradoksów współczesności polega na tym, że ćwiczymy mięsnie a nie ćwiczymy umysłu. Dzień ciszy zabawa w uważność z uświadomieniem korzyści Przerwa ciszy zmniejszenie ekspozycji do 70 db w ciągu 8 godzin

15 Konkursy poświęcone hałasowi-ciszy Nie biegamy po korytarzach Wyciszenie po dzwonku jako postawa hałas po dzwonku utrzymuje się nawet do 5 minut.. Środki techniczne powłoki akustyczne na ścianach i sufitach ostateczność 15 Sprawdzenie jakości słuchu zabawa w klasie Wykonajmy w klasie prosty test: Masz słuch prawidłowy, gdy słyszysz szept z odległości 6 metrów. Masz słuch osłabiony, gdy słyszysz szept z odległości 1-4 metrów. Masz słuch przytępiony, gdy słyszysz szept z odległości do 1 metra. Grozi ci głuchota, gdy osoba, która do ciebie mówi, musi nachylić się do twego ucha, by dotarł do ciebie jej głos Wprowadzenie sygnalizatorów hałasu wsparcie rozwoju uważności Sygnalizator hałasu mierzy jego poziom i informuje sygnałem świetlnym podobnie jak światła drogowe o przekroczeniu bezpiecznej granicy podczas lekcji, przerwy zajęć w bibliotece lub świetlicy. Sygnalizator można ustawić na 4 zakresy głośności dla danych okoliczności np. pracy w bibliotece, pracy w klasie, zajęć grupowych, przerwy lekcyjnej. Zielony kolor oznacza najlepsze warunki do pracy, pomarańczowy kolor jest sygnałem ostrzegawczym, czerwony oznacza, iż w otoczeniu, dla danego rodzaju zajęć, jest zdecydowanie za głośno. Urządzenie pozwala zaprowadzić i utrzymać ciszę w klasie dzięki rozwijaniu samokontroli dzieci, przy wsparciu nauczyciela. Świadomość skutków hałasu i znaczenia sygnałów ostrzegawczych działa na uczniów mobilizująco Z doświadczeń innych szkół, które wprowadziły wiadomo, że dzieci bardzo szybko przyswajają sobie schemat sygnałów i wytwarzają zdolność do samokontroli. Zdaniem pedagogów, taki system samokontroli wpływa na efektywność pracy nauczycieli i uczniów. Dzieci potrafią dłużej skupić się na własnej pracy, zapamiętać więcej treści przekazywanych na zajęciach, są spokojniejsze. Nauczyciel również osiąga korzyści, nie jest bowiem narażony na ciągły wysiłek głosowy. Sygnalizator hałasu to dobry początek nowoczesnej, innej niż dotychczas, metody walki z hałasem opartej na uważności i zabawie. Klasowy sygnalizator świetlny, nawet podczas wspólnych zabaw przypomina o "ciszy". Dzieci uczą się ze sobą rozmawiać, a nie do siebie krzyczeć. Jest to niezwykle cenna umiejętność. Trzeba pokreślić, iż wprowadzenie sygnalizatora do szkoły ma na celu uświadomienie uczniom problemu, jakim jest hałas, wdrażanie do samokontroli, umiejętności rozmowy, dyskusji, w warunkach jak

16 16 najbardziej optymalnych. Oczywistym jest fakt, iż dzieci w młodszym wieku szkolnym potrzebują większej ilości ruchu, zabawy, są bardziej ekspresywne. Można jednak dobrze się bawić nie krzycząc. Ważnym celem projektu Pokochajmy Ciszę jest zachowanie otwartości na wyrażanie siebie, artykułowanie emocji i potrzeb przez mowę ruch i śpiew. Celem nie jest wyłączenie dzieci tylko ich rozwój w bardziej przyjaznym i zdrowym środowisku, za które same ponoszą odpowiedzialność. Warto podjąć wysiłek 25 kwietnia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem. Kwiecień jest w wielu krajach jest miesiącem walki ze stresem