BURMISTRZ MIASTA TARNOWSKIE GÓRY

Transkrypt

1 BURMISTRZ MIASTA TARNOWSKIE GÓRY Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXVI/315/2012 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia r. ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH TOM I/II Tarnowskie Góry 2012r. 1

2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA TARNOWSKIE GÓRY przyjęto uchwałą nr XXXII/294/97 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 2 lipca 1997r. ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LESNYCH Wykonała: Pracownia Urbanistyki i Architektury Region ul. Słoneczników 7, Tarnowskie Góry 2

3 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE 1.1. PODSTAWY FORMALNO PRAWNE OPRACOWANIA ZMIANY STUDIUM str ZAKRES MERYTORYCZNY I TOK SPORZĄDZANIA ZMIANY STUDIUM ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 27 MARCA 2003R. O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM str CEL STUDIUM str CEL ZMIANY STUDIUM str ZAŁOŻENIA ZMIANY STUDIUM str KONSTRUKCJA DOKUMENTU ZMIANY STUDIUM str. 19 CZĘŚĆ II 2. UWARUNKOWANIA 2.1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU ORAZ STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGI JEGO OCHRONY str POŁOŻENIE MIASTA str DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW MIASTA TARNOWSKIE GÓRY str OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY DOTYCHCZASOWEGO ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY DOTYCHCZASOWEGO ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA MIASTA STAN NA ROK 1997 str TERENY MIESZKANIOWE str TERENY USŁUGOWE str TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str TERENY KOMUNIKACJI str TERENY PRODUKCYJNO SKŁADOWE str TERENY OTWARTE (AKTYWNE BIOLOGICZNIE) str ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA str PODSUMOWANIE str.52 3

4 STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA MIASTA STAN NA ROK 2008 str STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ str TERENY USŁUGOWE str TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str TERENY KOMUNIKACJI str TERENY PRODUKCYJNO USŁUGOWE str TERENY OTWARTE str STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ str TERENY USŁUGOWE str TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str TERENY KOMUNIKACJI str TERENY PRODUKCYJNO USŁUGOWE str TERENY OTWARTE str ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA str STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ str TERENY USŁUGOWE str TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str TERENY KOMUNIKACJI str TERENY PRZEMYSŁOWE I PRODUKCYJNO USŁUGOWE str TERENY OTWARTE str ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA str STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKOŚCI I JAKOŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO str POŁOŻENIE GEOGRAFICZNO PRZYRODNICZE str UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI TERENU GEOMORFOLOGIA str BUDOWA GEOLOGICZNA I TEKTONIKA str WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE str WODY PODZIEMNE str WODY POWIERZCHNIOWE str UJĘCIA WÓD PODZIEMNYCH str. 92 4

5 OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE str STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ str STAN ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ str STAN LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ str CHARAKTERYSTYKA I UŻYTKOWANIE GLEB str STOPIEŃ SKAŻENIA GLEB str ZŁOŻA SUROWCÓW MINERALNYCH, GÓRNICTWO str ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA str STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ str OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH str OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA 5

6 PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ ORAZ CZĘŚĆ PRZEMYSŁOWA DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIE str OBIEKTY SAKRALNE MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEZĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEZĄCE LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY: OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBIEKTY BUDOWNICTWA OBRONNEGO str POMNIK HISTORII TARNOWSKIE GÓRY PODZIEMIA ZABYTKOWEJ KOPALNI RUD SREBRONOŚNYCH ORAZ SZTOLNI CZARNEGO PSTRĄGA str OBSZARY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str OBSZARY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH I KRAJOBRAZOWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBSZARY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBSZARY EKSPOZYCJI KRAJOBRAZU POGÓRNICZEGO str WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW str WYDATKI BUDŻETU MIASTA str LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA str LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA DANE NA 1997R. str LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA DANE NA 2008R. str

7 PROGNOZOWANA LICZBA LUDNOŚCI DO 2030 ROKU str RYNEK PRACY str PRACUJĄCY DANE NA 1997R. str PRACUJĄCY DANE NA 2008R. str BEZROBOCIE str ZASOBY MIESZKANIOWE str ZASOBY MIESZKANIOWE DO 1997R. str ZASOBY MIESZKANIOWE NA ROK 2008 str STANDARDY ZAMIESZKIWANIA NA ROK 1997 str STANDARDY ZAMIESZKIWANIA NA ROK 2008 str INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA str EDUKACJA str OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA str KULTURA str OBIEKTY HANDLOWE O POWIERZCHNI SPRZEDAŻY POWYŻEJ 2000M2 str PLACE HANDLOWE str SPORT, REKREACJA, TURYSTYKA str ZIELEŃ OGÓLNODOSTĘPNA str ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA str POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY str STAN PRAWNY GRUNTÓW str STAN PRAWNY GRUNTÓW W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA str STAN PRAWY GRUNTÓW W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str STAN PRAWY GRUNTÓW W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str WYSTĘPOWANIE TERENÓW I OBIEKTÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH str WYSTĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH str WYSTĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓŻ KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH str WYSTĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH str STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str STAN SYSTEMU KOMUNIKACYJNEGO str ZEWNĘTRZNY UKŁAD KOMUNIKACYJNY str WEWNĘTRZNY UKŁAD KOMUNIKACYJNY str KOMUNIKACJA PUBLICZNA str

8 KOMUNIKACJA KOLEJOWA str INFRASTRUKTURA TECHNICZNA str ZAOPATRZENIE W WODĘ str ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW str SIEĆ KANALIZACYJNA str STAN GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ str ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ str ZAOPATRZENIE W GAZ str ZAOPATRZENIE W CIEPŁO str GOSPODARKA ODPADAMI str ODPADY KOMUNALNE str ODPADY PRZEMYSŁOWE str ODPADY NIEBEZPIECZNE str ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH - str ZAMIERZENIA GMIN SĄSIEDNICH W ZAKRESIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO str ZAGROŻENIA POWODZIOWE I OSUWISKOWE str ZAGROŻENIE POWODZIOWE str ZAGROŻENIE OSUWISKOWE str. 250 CZĘŚĆ III KIERUNKI 3. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO str KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW str ZAŁOŻENIA POLITYKI PRZESTRZENNEJ WIZJA PRZYSZŁOŚCI MIASTA str WIZJA GOSPODARCZEGO ROZWOJU MIASTA str WIZJA POPRAWY FUNKCJONOWANIA MIASTA str WIZJA PRZYSZŁOŚCI DZIELNIC MIASTA str CELE MIASTA TARNOWSKIE GÓRY str PRZESTRZENNE KRYTERIA OSIĄGANIA CELÓW str KRYTERIUM EKOLOGICZNE str KRYTERIUM SPOŁECZNE str KRYTERIUM EKONOMICZNE str KRYTERIUM PRZESTRZENNE str PODSUMOWANIE str KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY str ZABUDOWA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA str. 24 8

9 ZABUDOWA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWO -USŁUGOWA str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI KOMERCYJNE str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI PUBLICZNE str OBIEKTY HANDLOWE O POWIERZCHNI SPRZEDAŻY POWYŻEJ 2000M 2 str OBSŁUGA KOMUNIKACJI SAMOCHODOWEJ str PARKINGI I GARAŻE str SPORT I REKREACJA str TERENY PRODUKCYJNE, PRODUKCYJNO USŁUGOWE str KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ W GRANICACH DZIELNIC ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str ZABUDOWA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWO USŁUGOWA WIELORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWO USŁUGOWA JEDNORODZINNA str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI PUBLICZNE I USŁUGI KOMERCYJNE str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI PUBLICZNE str TERENY USŁUG INNYCH TEREN WOJSKOWY str OBIEKTY HANDLOWE O POWIERZCHNI SPRZEDAŻY POWYŻEJ 2000M 2 str OBSŁUGA KOMUNIKACJI SAMOCHODOWEJ str OBSŁUGA KOMUNIKACJI AUTOBUSOWEJ str PARKINGI I GARAŻE str SPORT I REKREACJA str TERENY PRODUKCYJNO USŁUGOWE str KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ W GRANICACH DZIELNIC: OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str ZABUDOWA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA str ZABUDOWA MIESZKANIOWO USŁUGOWA str ZABUDOWA REKREACJI INDYWIDUALNEJ str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI KOMERCYJNE I PUBLICZNE str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI PUBLICZNE str ZABUDOWA USŁUGOWA USŁUGI KOMERCYJNE str TEREN LĄDOWISKA str.40 9

10 OBIEKTY HANDLOWE O POWIERZCHNI SPRZEDAŻY POWYŻEJ 2000M 2 str OBSŁUGA KOMUNIKACJI SAMOCHODOWEJ str PARKINGI I GARAŻE str SPORT I REKREACJA str TERENY PRODUKCYJNE, PRODUKCYJNO - USŁUGOWE str TEREN POPRZEMYSŁOWY PRZEZNACZONY DO WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA str TERENY POPRZEMYSŁOWE PRZEZNACZONE DO REKULTYWACJI str TERENY KOLEJOWE str TERENY OBIEKTÓW I URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str TERENY OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW str TEREN SKŁADOWISKA ODPADÓW str TERENY ZIELENI I WÓD str KIERUNKI I WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁĄCZONE SPOD ZABUDOWY str USTALENIA DOTYCZĄCE KIERUNKÓW I WSKAŹNIKÓW ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW DLA OBSZARU OBEJMUJĄCEGO DZIELNICE POŁUDNIOWE MIASTA: BOBROWNIKI ZACHÓD, REPTY ŚLĄSKIE, STARE TARNOWICE ORAZ CZĘŚĆ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIE str USTALENIA DOTYCZĄCE KIERUNKÓW I WSKAŹNIKÓW ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW W REJONIE DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str USTALENIA DOTYCZĄCE KIERUNKÓW I WSKAŹNIKÓW ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY: OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU KULTUROWEGO I UZDROWISK str OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY (BOBROWNIKI ZACHÓD, REPTY ŚLĄSKIE, STARE TARNOWICE ORAZ CZEŚĆ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIE LEŻĄCEJ NA POŁUDNIE OD OBWODNICY) str

11 OBSZARY I OBIEKTY WSKAZANE DO OCHRONY USTALENIAMI PLANU LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY (BOBROWNIKI ZACHÓD, REPTY ŚLĄSKIE, STARE TARNOWICE ORAZ CZEŚĆ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIE LEZĄCEJ NA POŁUDNIE OD OBWODNICY) str OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: SRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBSZARY I OBIEKTY WSKAZANE DO OCHRONY USTALENIAMI PLANU MIEJSCOWEGO LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA str OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY: OPATOWICE, RYBNA, SRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZEŚĆ LASOWIC NA POŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LESNYCH str OBSZARY I OBIEKTY WSKAZANE DO OCHRONY LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY: OPATOWICE, RYBNA, SRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZEŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str USTALENIA DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA str OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ str USTALENIA DLA OBIEKTÓW I OBSZARÓW LEŻĄCYCH W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY (BOBROWNIKI ZACHÓD, REPTY ŚLĄSKIE, STARE TARNOWICE ORAZ CZEŚĆ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIE LEZĄCEJ NA POŁUDNIE OD OBWODNICY) str USTALENIA DLA OBIEKTÓW I OBSZARÓW LEŻĄCYCH W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWIEC, OSADA JANA str USTALENIA DLA OBIEKTÓW I OBSZARÓW LEŻĄCYCH W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY: OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZEŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH str KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI str KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ str ENERGETYKA str GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA str CIEPŁOWNICTWO str GAZOWNICTWO str

12 GOSPODARKA ODPADAMI str OBSŁUGA TELEKOMUNIKACYJNA str OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE BĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM str OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE BĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW, O KTÓRYCH MOWA W ART. 48 UST. 1 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM str OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWIĄZKOWE JEST SPORZĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEPROWADZENIA SCALEŃ I PODZIAŁU NIERUCHOMOŚCI, A TAKŻE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDAŻY POWYŻEJ 2000 m 2 ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ str OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZĄDZIĆ MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELEŚNE str KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ str OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SIĘ MAS ZIEMNYCH str OBIEKTY I OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SIĘ W ZŁOŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY str OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREFY OCHRONNE str OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI str GRANICE TERENÓW ZAMKNIĘTYCH str NNE OBSZARY PROBLEMOWE str OKREŚLENIE WPŁYWU UWARUNKOWAŃ NA USTALENIE KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO str UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM str

13 SPIS PLANSZ CZĘŚĆ GRAFICZNA OKREŚLAJĄCA UWARUNKOWANIA: PLANSZA NR 1 OZNACZENIE OBSZARU OBJĘTEGO PROJEKTEM ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA TARNOWSKIE GÓRY W REJONIE DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE, CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA SKALA 1: PLANSZA NR 2 OZNACZENIE OBSZARU OBJĘTEGO PROJEKTEM ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA TARNOWSKIE GÓRY W REJONIE DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE, CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA SKALA 1: PLANSZA NR 3 ANALIZA WNIOSKÓW SKALA 1: PLANSZA NR 4 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO ZAGOSPODAROWANIA TERENU PLANSZA NR 5 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z ANALIZY WŁASNOŚCI GRUNTÓW PLANSZA NR 6 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WARUNKÓW GEOLOGICZNO GÓRNICZYCH I HYDROGEOLOGICZNYCH PLANSZA NR 7 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY PRZYRODY PLANSZA NR 8 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WARUNKÓW GEOLOGICZNO GÓRNICZYCH PLANSZA NR 9 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH PLANSZA NR 10 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY DÓBR KULTURY PLANSZA NR 11 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ PLANSZA NR 12 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z UKŁADÓW KOMUNIKACJI PLANSZA NR 13 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PLANU OBOWIĄZUJĄCEGO PLANSZA NR 14 PLANSZA ZBIORCZA UWARUNKOWAŃ SKALA 1: PLANSZA NR 15 PLANSZA ZBIORCZA UWARUNKOWAŃ SKALA 1: CZĘŚĆ GRAFICZNA OKREŚLAJĄCA USTALENIA: RYSUNEK NR1- STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTYRZENNEGO DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE CZĘŚC LASOWICE NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH - SKALA 1: RYSUNEK NR2- STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTYRZENNEGO DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE CZĘŚC LASOWICE NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH - SKALA 1: RYSUNEK NR3- STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTYRZENNEGO DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE CZĘŚC LASOWICE NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH - SKALA 1:

14 CZĘŚĆ I 14

15 1. WPROWADZENIE 1.1. PODSTAWY FORMALNO PRAWNE OPRACOWANIA ZMIANY STUDIUM Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry sporządzone na mocy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym zostało przyjęte Uchwałą Nr XXXII/294/97 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 2 lipca 1997r. Od tego czasu długoterminowe cele określone w dokumencie studium stanowiły podstawę rozwoju przestrzennego miasta Tarnowskie Góry. Podstawą kierunków polityki przestrzennej miasta były uwarunkowania określone w studium. Ciągły monitoring przedstawionych w studium uwarunkowań i kierunków skutkował zmianą niniejszego studium przyjętą uchwałą nr XLVII/518/2009 RM w Tarnowskich Górach z dnia 30 września 2009r. obejmującą obszar dzielnic południowych miasta Tarnowskie Góry Bobrowniki Zachód, Repty Śląskie, Stare Tarnowice i osiedle Przyjaźń, a także zmianą studium obejmującą obszar dzielnic miasta Tarnowskie Góry: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana przyjętą uchwałą nr XXII/269/2012 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia r. W dniu 19 grudnia 2007r. Rada Miejska w Tarnowskich Górach podjęła również uchwałę Nr XIX/187/2007 o przystąpieniu do sporządzania zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dzielnic północnych miasta Tarnowskie Góry Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych. Podstawę prawną niniejszej zmiany stanowi art.18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz.1591 z późn. zm.) oraz art.9 ust.1, art.10 ust.2 i art.27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.717 z późn. zm.). Podstawą formalną opracowania projektu zmiany studium jest umowa Nr 4/GA/08. z dnia r. zawarta między Zarządem Miasta Tarnowskie Góry, a Pracownią Urbanistyki i Architektury Region z siedzibą w Tarnowskich Górach przy ul. Słoneczników 7, Tarnowskie Góry ZAKRES MERYTORYCZNY I TOK SPORZĄDZANIA STUDIUM ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 27 MARCA 2003r O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM Niniejszą zmianę studium sporządzono zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. Obejmuje on ujednolicony pod względem tekstu i grafiki dokument uwzględniający wcześniejsze zmiany wprowadzone uchwałą nr XLVII/518/2009 RM w Tarnowskich Górach z dnia 30 września 2009r. obejmującą obszar dzielnic południowych miasta Tarnowskie Góry Bobrowniki Zachód, Repty Śląskie, Stare Tarnowice i osiedle Przyjaźń oraz uchwałą Nr 15

16 XXII/269/2012r. Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia r. dla dzielnic miasta Tarnowskie Góry: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana. Projektowana zmiana studium obejmuje zwarty obszar dzielnic północnych stanowiący około 2/5 terenów zurbanizowanych miasta w tym dzielnice: Opatowice, Rybną, Strzybnicę, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych. Zmiana studium obejmuje obszar miasta Tarnowskie Góry, którego granice stanowią: - od strony zachodniej: granica administracyjna miasta Tarnowskie Góry z gminą Zbrosławice i gminą Tworóg, - od strony północnej: granica administracyjna miasta Tarnowskie Góry z gminą Tworóg i gminą Miasteczko Śląskie, - od strony wschodniej: granica administracyjna miasta Tarnowskie Góry z gminą Miasteczko Śląskie i gminą Świerklaniec (wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 908) - od strony południowej: od drogi wojewódzkiej 908 do ul. Częstochowskiej, wzdłuż ul. Częstochowskiej aż do wiaduktu kolejowego, od wiaduktu kolejowego wzdłuż linii kolejowej aż do ul. Towarowej, następnie wzdłuż ulic: ul. Towarowej, ul. Opolskiej, Obwodnicy, ul. Opatowickiej i ul. Sielanka do granicy administracyjnej z gmina Zbrosławice. W niniejszym dokumencie uwzględniono w szczególności: - zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym wynikające m. in. z realizacji inwestycji po roku 1997, - zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym wynikające z lokalizacji głównych ciągów układu komunikacyjnego, - zmiany w zapotrzebowaniu na tereny mieszkaniowe dla zabudowy jedno i wielorodzinnej, - zmiany wynikające z ochrony zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - zmiany wynikające z aktualnej prognozy demograficznej dla miasta, - zmiany wynikające ze zmieniającego się otoczenia prawnego, - zmiany wyznaczonych w studium terenów rolniczej przestrzeni produkcyjnej, - ustalenia wynikające z lokalnych programów rozwoju. W części opisowej zmiany studium zachowano treść części analiz w formie niezmienionej, część analiz zachowano wprowadzając pewne korekty. Po uprzednim stwierdzeniu dezaktualizacji części analiz zrezygnowano z ich przytaczania. Wprowadzono nową c hierarchizację treści w celu uporządkowania i uczytelnienia studium. Merytoryczny zakres studium uwzględnia wymogi art. 10ust.1i 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ze względu na brak istniejących uwarunkowań w niniejszym studium nie określono obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych, obiektów lub obszarów dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny, obszarów pomników zagłady i ich stref ochronnych. 16

17 1.3. CEL STUDIUM Głównym celem Studium jest określenie polityki przestrzennej miasta poprzez rozpoznanie uwarunkowań, a następnie sformułowanie odpowiednich kierunków zagospodarowania przestrzennego. Studium jest materiałem wejściowym do sporządzania planów miejscowych. Przejmuje ono koordynację nad tworzeniem planów, gdyż wskazuje obszary wymagające sporządzenia planów. Przedstawiony w studium zasób informacji dotyczących zasad kształtowania rozwoju przestrzennego miasta stanowi podstawę merytoryczną podczas sporządzania planów miejscowych. Studium nie stanowi prawa miejscowego, jest jedynie wewnętrznym dokumentem wskazującym kierunki rozwoju miasta oraz możliwości wykorzystania jego atutów społecznych i ekonomicznych. Celem studium było utrzymanie ładu przestrzennego. Pojęcie ładu oznacza stan harmonii, stanowiący skutek proporcjonalnego uporządkowania wzajemnie dopełniających się elementów określonej całości. Przenosząc je na płaszczyznę zagospodarowania przestrzennego, można przyjąć, iż ład funkcjonalny miasta oznacza właściwe użytkowanie przestrzeni miasta, zapewniające jego istnienie, trwanie i harmonijny, zrównoważony rozwój. Stan ładu funkcjonalnego powinien odpowiadać sytuacji, w której funkcje miasta są adekwatne do jego wewnętrznych potrzeb i zewnętrznych możliwości (rangi miasta w jego otoczeniu, strukturze osadniczej, gospodarczej, transportowej itp.). Poszczególne elementy funkcjonalne, odpowiadające funkcjom miasta, powinny występować we właściwych proporcjach, a ich rozmieszczenie - spełniać wymóg w miarę bezkonfliktowego współistnienia (separacji w przypadku funkcji konfliktowych) oraz właściwej dostępności dla użytkowników. Specyfikacja poszczególnych elementów funkcjonalnych struktury miasta decyduje o konieczności przyjęcia dość zróżnicowanych kryteriów oceny ich wewnętrznego ładu funkcjonalnego. Inne bowiem czynniki decydują o właściwym funkcjonowaniu np. środowiska przyrodniczego, inne zaś o funkcjonowaniu infrastruktury technicznej. Można jednak wyróżnić kilka właściwych dla wszystkich elementów cech decydujących o ładzie funkcjonalnym: odpowiednia ilość (powierzchnia, długość), jakość, hierarchizacja oraz rozmieszczenie ich komponentów (w tym ze względu na ich dostępność dla użytkowników oraz z uwagi na bezkonfliktowość sąsiedztwa z innymi systemami). Wśród specyficznych (indywidualnych) cech elementów wymienić można na przykład wymóg ciągłości przestrzennej terenów otwartych czy niezawodności działania i szczelności systemów infrastruktury technicznej (odprowadzania ścieków, składowania odpadów itp.) wobec środowiska przyrodniczego. Ład funkcjonalny decyduje o jakości życia mieszkańców miasta w dziedzinie usług oraz integracji i komunikacji społecznej zapewnianych przez odpowiedni rozwój infrastruktury społecznej i technicznej, stanu i możliwości rozwoju bazy ekonomicznej miasta, skali zagrożeń, jakości i możliwości wzbogacania środowiska przyrodniczego. 17

18 Narzędziem kształtowania ładu funkcjonalnego miasta jest przede wszystkim prawo miejscowe w postaci miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, mogą nim być także istniejące standardy, programy, strategie, itp. Lokalne dokumenty regulujące kształtowanie i kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin funkcjonowania miasta, znajdujące swój wyraz w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ład funkcjonalny miasta rozpatrzono w kilku aspektach: Stopnia ukształtowania struktury funkcjonalno - przestrzennej w świetle ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego miasta, Jakości życia mieszkańców miasta, Funkcjonalności układu drogowego i infrastruktury technicznej, Struktury gospodarczej miasta oraz możliwościach jej zróżnicowania i rozwoju, w tym - rozwoju funkcji turystyczno - rekreacyjnych, Wartości kultury materialnej i ich ochrony, Funkcjonowania i ochrony środowiska przyrodniczego. Warunkiem oceny ładu funkcjonalnego jest identyfikacja zasadniczych konfliktów przestrzennych, dysfunkcji i niedoborów wynikających z istniejącej struktury miasta oraz stanu i funkcjonowania poszczególnych elementów decydujących o stopniu jego ładu funkcjonalnego CEL ZMIANY STUDIUM Celem zmiany studium jest weryfikacja jego ustaleń spowodowana przeprowadzonymi analizami społecznymi, gospodarczymi, środowiskowymi i innymi. Przedmiotowa zmiana studium podyktowana została również dostosowaniem zapisów studium do wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w części dot. zakresu studium. Aktualizacja ustaleń studium wynika również ze zmian wprowadzonych w innych ustawach oraz ma na celu uwzględnienie długofalowych kierunków rozwoju miasta przedstawionych w Strategii Rozwoju miasta Tarnowskie Góry do roku 2015 oraz uwzględnienie wniosków wynikających z Analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym sporządzonej w 2005r. Decyzja o podjęciu uchwały o zmianie studium wynikała także ze stanowiska społeczności lokalnej zainteresowanej zmianami w zagospodarowaniu przestrzennym miasta. Do sporządzanej zmiany studium wpłynęło wiele wniosków, które zostały przedstawione graficznie na planszy nr 1 Analiza wniosków ZAŁOŻENIA ZMIANY STUDIUM Głównym założeniem zmiany studium jest rozpoznanie i scharakteryzowanie wszelkich uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych miasta Tarnowskie Góry. Analiza istniejących uwarunkowań pozwoli na określenie długoterminowych kierunków rozwoju miasta. 18

19 Zasadniczym elementem rozpoznania uwarunkowań, a następnie kierunków rozwoju jest zapoznanie się z lokalnymi programami rozwoju. Lokalne programy rozwoju: - Strategia Rozwoju Miasta Tarnowskie Góry do roku 2015; wrzesień 2005r., - Gminny Plan Działania na Rzecz Integracji Społecznej w Tarnowskich Górach do roku 2015; grudzień 2005r., - Tarnogórska Edukacja r., - Program Promocji Miasta Tarnowskie Góry na lata ; opracowanie 2006r., - Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Tarnowskie Góry na lata , - Program Ochrony Środowiska Gminy Tarnowskie Góry na lata z perspektywą lat , - Program Ograniczania Niskiej Emisji dla Gminy Tarnowskie Góry; grudzień 2005r. Założeniem zmiany studium są działania komplementarne z wyżej wymienionymi programami i ich priorytetami. Kompleksowe podejście do problemu rozwoju miasta pomoże w sformułowaniu długofalowych kierunków rozwoju miasta KONSTRUKCJA DOKUMENTU ZMIANY STUDIUM Dokument Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry w rejonie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana składa się z trzech części: - część I Wprowadzenie, - część II - Uwarunkowania, - część III - Kierunki. Część I obejmuje charakterystykę elementów wejściowych do sporządzenia studium. Określono tutaj otoczenie prawne dokumentu, jego zakres merytoryczny, cel oraz podstawowe założenia. Część II - Uwarunkowania zawiera wnikliwą analizę i charakterystykę uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych miasta. W tej części skrupulatnie przedstawione zostały wszystkie elementy funkcjonalno przestrzenne miasta. Występują tutaj elementy opisowe, tabelaryczne, zestawienia, wykresy, porównania. Kwintesencją części II są plansze graficzne uwarunkowań. Część III Kierunki wskazuje główne kierunki polityki przestrzennej, a co za tym idzie kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta. Wyznaczone kierunki są wypadkową przedstawionych w części II uwarunkowań. Kierunki zagospodarowania przestrzennego to najważniejsza - właściwa część zmiany studium. Poza częścią opisową zostały one przedstawione w formie graficznej. 19

20 Część III ma służyć podejmowaniu działań związanych z przekształceniem struktury funkcjonalno przestrzennej miasta oraz sterowaniu polityką przestrzenną jako narzędziem rozwoju. Kierunki zagospodarowania przestrzennego stanowią syntetyczne sformułowanie szczegółowych celów polityki przestrzennej oraz sposobów ich realizacji. We wszystkich częściach dokumentu zastosowano zasadę różnicowania pierwotnego wyglądu tekstu studium oraz tekstu zmiany studium. Kolorem oraz teksturą wyróżniono wprowadzone nowe zapisy tekstu (kolor brązowy, czcionka pochylona). Pierwotny tekst studium pozostawiono bez zmian (kolor czarny, czcionka standardowa). Pierwotny tekst studium miejscami pozostaje bez zmian, miejscami wprowadzono drobne korekty, a miejscami zmiany w tekście pierwotnym są obszerniejsze dotyczy głównie aktualizacji informacji. Tekst pierwotny studium przeplatany jest tekstem zmiany studium. W celu uczytelnienia i hierarchizacji przyjęto w dokumencie nową numerację i nazewnictwo punktów. Studium nie jest aktem prawa miejscowego toteż w treści dokumentu pojawiają się treści informacyjne, wyjaśnienia, uzasadnienia, opisy metod postępowania i inne. 20

21 CZĘŚĆ II 21

22 2. UWARUNKOWANIA 2.1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU ORAZ STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGI JEGO OCHRONY POŁOŻENIE MIASTA Położenie administracyjne: Tarnowskie Góry położone są w centralnej części województwa Śląskiego oraz na północnym krańcu Aglomeracji Górnośląskiej (Planowanej Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii Silesia). Tarnowskie Góry są siedzibą Powiatu Tarnogórskiego (od 1999 roku) w skład którego wchodzą Gminy: Krupski Młyn, Tworóg, Kalety, Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Zbrosławice i Radzionków. Do Tarnowskich Gór należą następujące dzielnice: Śródmieście, Lasowice, Osada Jana, Bobrowniki, Repty Śląskie, Stare Tarnowice, Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec i Sowice. Położenie geograficzne: Tereny Tarnowskich Gór zajmują powierzchnię 83,47km 2 i liczą 62 tys. mieszkańców. Współrzędne geograficzne miasta to: 50 o 27 N 18 o 52 E. Tarnowskie Góry leżą nad rzekami Stołą i Dramą, przez południowo wschodnią część miasta przebiega dział wodny oddzielający dorzecza Wisły i Odry. Północną część miasta porastają rozległe tereny leśne, świerkowe i sosnowe, stanowiące zespół Lasów Lubliniecko Świerklanieckich. Południe zaś jest porośnięte licznymi łąkami i lasami bukowymi. Tarnowskie Góry są bardzo zróżnicowane pod względem ukształtowania terenu. Północna część o płaskiej powierzchni należy do fragmentu Niziny Śląskiej, zaś południowa pagórkowata do Wyżyny Śląskiej. Najwyższymi wzniesieniami są Sucha Góra (352 m n.p.m) i Srebrna Góra (347 m n.p.m.), a najniżej położone są Dolina Stoły (254 m n.p.m.) i jej dopływ Graniczna Woda (255 m n.p.m.). Położenie komunikacyjne: Miasto jest bardzo dobrze skomunikowane z regionem, większość ważniejszych miast województwa znajduje się w odległości do 30km. Tarnowskie Góry położone są 24km od stolicy województwa. Odległość Tarnowskich Gór od ważniejszych miast Polski wynoszą: Szczecin 480km, Gdańsk 474km, Poznań 279km, Warszawa 274km, Wrocław 160km, Kraków 93km, Opole 74km, Częstochowa 49km. Przez miasto przebiegają następujące linie krajowe: trasa nr 11 Poznań Kluczbork Lubliniec Tarnowskie Góry Bytom, trasa nr 78 Chałupki Wodzisław Śląski Rybnik Gliwice Tarnowskie Góry Jędrzejów, oraz trasa wojewódzka nr908 Tarnowskie Góry Częstochowa. 22

23 Transport kolejowy: W Tarnowskich Górach ulokowano jeden z największych w Europie węzłów kolejowych i największą w Polsce stację rozrządową, w której formuje się składy pociągów towarowych przewożących ładunki z południa Polski do portów bałtyckich oraz w kierunku Opola, Poznania i Tczewa. Transport Lotniczy: Tarnowskie Góry mają bardzo dobre połączenie z międzynarodowym portem lotniczym w Pyrzowicach. Port ten jest odległy o 15km od miasta. Bezpośredni dostęp do portu lotniczego zapewnia droga krajowa nr78 w kierunku Siewierza DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW MIASTA TARNOWSKIE GÓRY Struktura funkcjonalno - przestrzenna Tarnowskich Gór ukształtowała się zasadniczo w ewolucyjnym procesie rozwoju. Miasto zdołało uniknąć planowanego w ubiegłych latach gwałtownego wzrostu liczby ludności (przewidywane jako jedno z miejsc deglomeracji ludności z GOP). Zmiany granic administracyjnych w latach siedemdziesiątych włączyły do miasta ciążącą doń naturalnie strefę podmiejską. Po odłączeniu się Miasteczka Śl. z Żyglinem, Bibielą i Brynicą, można uznać, iż miasto osiągnęło właściwą sobie wielkość przestrzenną. Zasadniczymi cechami struktury miasta są: dominacja terenów niezainwestowanych (otwartych), ziarnistość terenów zainwestowanych i ciągłość ekosystemów przyrodniczych, hierarchiczny, czytelny układ osadniczy, ukształtowanie centrum miasta, przewaga terenów zabudowy niskiej, jednorodzinnej, dośrodkowy układ głównych ciągów komunikacyjnych, przestrzenna koncentracja terenów uciążliwych ze względu na swe funkcje (produkcyjno - składowe). W strukturze funkcjonalno - przestrzennej miasta wyraźnie dominują tereny nie zainwestowane (otwarte), zajmując ponad trzy czwarte obszaru Tarnowskich Gór. Stosunek terenów otwartych do zainwestowanych ma się jak 79:21. Tereny zainwestowane nie powinny zajmować więcej niż 60% terytorium miasta. Tak znaczny udział terenów otwartych w obecnej strukturze miasta wynika z istnienia w granicach miasta dużego, w zasadzie nienaruszonego kompleksu leśnego (zajmującego około 40% powierzchni Tarnowskich Gór). Strukturę funkcjonalno - przestrzenną miasta cechują prawidłowe relacje przestrzenne pomiędzy terenami otwartymi i zainwestowanymi, wyrażające się w ziarnistości terenów osadniczych i ciągłości terenów otwartych. Jedynie w niewielu miejscach (choć istotnych przyrodniczo, chodzi bowiem głównie o doliny) ciągłość ekosystemów została przerwana 23

24 terenami zainwestowanymi (dolina Stoły w rejonie Śródmieścia, Czarnej Huty i Strzybnicy, a także fragment kompleksu Lasów Lubliniecko - Świerklanieckich, przeciętych na północ od Lasowic i Czarnej Huty szerokim pasem terenów kolejowych). Pozytywną cechą struktury miasta jest fakt znacznej koncentracji terenów produkcyjno - składowych. Skupiają się one w dolinie Stoły w sąsiedztwie węzła i linii kolejowej Tarnowskie Góry - Strzybnica (Śródmieście - Lasowice, Strzybnica); wyjątkiem jest w zasadzie jedynie kopalnia Bobrowniki. W strukturze terenów otwartych Tarnowskich Gór dominują dwa rodzaje użytków - leśne oraz pól uprawnych; pozostałe (użytki zielone, uprawy trwałe - sady i ogrody, zieleń miejska, zbiorowiska ruderalne) mają mniejsze znaczenie. Pod względem potencjału biologicznego ekosystemów przeważają ekosystemy o podwyższonej aktywności biologicznej (lasy wraz z łąkami oraz wodami). Znaczną część terenów otwartych tworzą agrocenozy, o obniżonej aktywności biologicznej. Wśród terenów zainwestowanych największą powierzchnię zajmują tereny zabudowy mieszkaniowej stanowiące wraz z terenami usług około 11% obszaru miasta. Tarnowskie Góry cechuje zrównoważona hierarchiczna i czytelna struktura osadnicza. Jedną z jej podstawowych cech jest istnienie ukształtowanej, łatwo identyfikowalnej, historycznej przestrzeni centralnej. Centrum miasta są podporządkowane pozostałe jednostki osadnicze, wśród których wyróżniają się dzielnice stanowiące lokalne ośrodki usługowe (Stare Tarnowice z Osiedlem Przyjaźń, Bobrowniki, Strzybnica, w mniejszym stopniu także Repty). Osadnictwo cechuje się dużą zwartością zabudowy, brak jest istotniejszych rejonów rozproszonej, chaotycznej zabudowy. W mieście dominuje - zwłaszcza w jego dzielnicach peryferyjnych - zabudowa niska, jednorodzinna (ponad 87% budynków to obiekty parterowe lub jednopiętrowe). Stosunkowo niewielki jest udział zabudowy wielorodzinnej, szczególnie typu blokowisk, a jej skupienia (Osiedla Przyjaźń, ul. Andersa, ul. Armii Krajowej, Osada Jana) są umiarkowanej wielkości, nie powodując zachwiania uporządkowanej struktury osadniczej miasta. Mimo przewagi budynków jednorodzinnych, większość mieszkań (66,7%) występuje w formie zabudowy wielorodzinnej; pozostałe to w 29,5% zabudowa jednorodzinna, zaś 3,8% - zabudowa zagrodowa OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA BOBROWNIKI CZĘŚĆ ZACHODNIA Dzielnica Tarnowskich Gór Bobrowniki Śląskie położona jest na południowym wschodzie miasta i liczy około 4000 mieszkańców. W skład dzielnicy wchodzą trzy dawne gminy: Bobrowniki i Piekary Rudne oraz należąca pierwotnie do Bobrownik Kolonia przemysłowa Kopalnia Fryderyk. Bobrowniki to wieś typu owalnicowego z zachowanym założeniem przy ul. Głównej. W dzielnicy dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna o charakterze podmiejskim 24

25 uzupełniana sukcesywnie nową zabudową jednorodzinną. Tereny zabudowy mają charakter rozproszony. Przedmiotowe Studium obejmuje zakresem opracowania część zachodnią Bobrownik o powierzchni około 277ha, posiadającej blisko 2500 tysiąca mieszkańców. Forma budynków jednorodzinnych jest niejednolita. Budynki mają wysokość do 3 kondygnacji. Często z zabudową mieszkaniową związana jest działalność rolnicza gospodarka rolna, ogrodnicza, hodowlana. Na terenie Bobrownik ukształtowało się małe centrum usługowe przy ul. Korola. Poza tym drobne usługi pojawiają się pomiędzy zabudową jednorodzinną. Najwięcej usług koncentruje się wzdłuż ul. Korola po obu jej stronach. Przy skrzyżowaniu ul. Korola z obwodnicą znajduje się stacja benzynowa. Bobrowniki mają dość dobrze wykształcone zaplecze usług oświaty. Usługi sakralne reprezentowane przez Kościół Przemienienia Pańskiego znajdują się przy skrzyżowaniu ul. Topolowej z ul. Zwycięstwa. Tereny produkcyjno usługowe koncentrują się w południowej części dzielnicy przy linii kolei wąskotorowej. Usługi turystyki w Bobrownikach ograniczają się do funkcjonującej w okresie wakacyjnym kolejki wąskotorowej. W dzielnicy brakuje usług sportu. Pomiędzy rozproszoną zabudową Bobrownik znajdują się rozległe kompleksy rolne stanowiące korytarz przewietrzania miasta. Tereny zielone Bobrownik to przede wszystkim objęty ochroną Rezerwat Segiet wraz z otuliną znajdujący się w południowej części dzielnicy. Obszary zielone występują również w części północnej liczne zadrzewienia i zakrzewienia. Wśród ważniejszych i zarazem chronionych kompleksów zieleni wymienić należy Park Kunszt oraz lipy drobnolistne i jesiony wyniosłe. W części północnej znajdują się ogrody działkowe. Bobrowniki jako dzielnica mają charakter urokliwy, malowniczy a zarazem wiejski. REPTY ŚLĄSKIE Repty Śląskie leżą w południowo zachodniej części Tarnowskich Gór. Dzielnica zajmuje obszar około 780ha i posiada blisko 2000 mieszkańców. W skład Rept Śląskich wchodzą dwie osady: - Stare Repty najstarsza dzielnica Tarnowskich Gór, - Nowe Repty osada założona w 1748r. Stare Repty po raz pierwszy wzmiankowano w dokumencie z 12 sierpnia 1201r. W połowie XVIIIw. na wschód od osady powstały Nowe Repty. Nowe Repty założono w 1748r. Osada aż do pocz. XXw. stanowiła osobną gminę. W roku 1973 obie osady zostały włączone do Tarnowskich Gór. W Reptach dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna rozproszona o niejednolitym charakterze. Budynki jednorodzinne mają wysokość do 3 kondygnacji. Sukcesywnie powstaje nowa zabudowa jednorodzinna. Zabudowa skupia się wzdłuż głównych ciągów 25

26 komunikacyjnych: ul. Repeckiej, ul. Witosa, ul. Ks. Lenka, ul. Waliski, ul. Żeromskiego, ul. Długiej, ul. Skowronków. Charakter zabudowy dzielnicy zbliżony jest do zabudowy Bobrownik. Z zabudową mieszkaniową niejednokrotnie związana jest prowadzona działalność rolnicza gospodarka rolna, ogrodnicza, hodowlana. Usługi mają charakter rozproszony - dominują drobne usługi zlokalizowane wśród zabudowy mieszkaniowej. W Parku Repeckim występują usługi o charakterze ponadlokalnym Górnośląskie Centrum Rehabilitacji. Usługa sakralna kościół p.w. św. Mikołaja znajduje się przy ul. Witosa. Tereny produkcyjno usługowe znajdują się w centralnej części dzielnicy przy ul. Gliwickiej oraz przy ul. Żeromskiego. Sport i rekreacja reprezentowane są przez stadion znajdujący się w Parku w Reptach. Słabo rozwinięte jest natomiast zaplecze usług szkolnictwa. Turystyka w Reptach skupia się głównie na Parku Repeckim, gdzie można zwiedzić sztolnię. Zwiedzanie polega na przepłynięciu łodzią odcinka 600m wydrążonej w latach głębokiej sztolni Fryderyk. W parku znajdują się dwa szyby: Ewa i Sylwester, którymi turyści schodzą na głębokość ok. 30m. Pomiędzy zabudową kształtującą się wzdłuż ciągów komunikacyjnych występują rozległe kompleksy rolne, które wraz z terenami otwartymi Bobrownik stanowią korytarz przewietrzania miasta. Tereny zielone Rept reprezentowane są przez dwa kompleksy leśne: lasy na południu dzielnicy oraz objęty ochroną zespół przyrodniczo krajobrazowy: Park w Reptach i Dolina Rzeki Dramy. Na większą uwagę zasługuje Park Repecki. Jest to miejsce ciszy, spokoju oraz mnogości świata flory i fauny. Poza wyżej wymienionymi kompleksami w Reptach pojawiają się mniejsze skupiska zieleni tereny zadrzewień śródpolnych. Zieleń cmentarna występuje przy ul. Witosa obok kościoła p.w. św. Mikołaja. W dzielnicy nie ma ogrodów działkowych. W Reptach znajdują się pomniki przyrody w postaci okazów drzew długowiecznych. Najważniejszy to letni kasztan jadalny w ogrodzie parafialnym kościoła p.w. św. Mikołaja. Charakterystycznym miejscem w Reptach jest tzw. źródło młodości znajdujące się przy ul. Waliski. W tym miejscu wybija dolomitowa woda. Jest to zwykłe źródełko dające początek niewielkiej rzece Dramie. Rzeka zaczyna bieg w Reptach Nowych w obrębie lasu Segiet. Dalej płynie przez Park Repecki, a po minięciu granicy Tarnowskich Gór płynie przez Zbrosławice. STARE TARNOWICE Stare Tarnowice to dzielnica położona w części zachodniej Tarnowskich Gór. Od niej pochodzi nazwa samego miasta. Pierwsze wzmianki o dzielnicy pojawiają się na początku XIVw. Wówczas osada należała do parafii w Reptach. Osobna parafia w Tarnowicach została utworzona na pocz. XVw. Kościół p.w. św. Marcina zbudowany ok. 1400r. jest najstarszym kościołem na terenie powiatu tarnogórskiego. Dzielnica liczy blisko 13 tysięcy mieszkańców i zajmuje powierzchnię około 690ha. 26

27 W Starych Tarnowicach znajduje się największe osiedle zabudowy wielorodzinnej w Tarnowskich Górach - osiedle Przyjaźń. Osiedle powstało w końcu lat 70 tych ubiegłego wieku w technologii wielkopłytowej. Budynki mieszkalne mają wysokość od 3 do 5 kondygnacji. Zabudowę mieszkaniową uzupełniają obiekty usługowe i handlowe. Poza drobnymi usługami znajdującymi się głównie w parterach budynków mieszkaniowych na terenie osiedla występują większe obiekty handlowe: Dyskont Spożywczy Biedronka, Carefour Express, Aldi. Osiedle posiada dobre zaplecze usług szkolnictwa i oświaty: żłobek, przedszkola, szkołę podstawową i gimnazjum. Na osiedlu znajdują się również placówki kulturowe Dom Kultury Jubilat oraz obiekty sportowe boiska. Poza osiedlem Przyjaźń w Starych Tarnowicach występuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zlokalizowana w części południowej i wschodniej. Zabudowa jednorodzinna ma charakter zróżnicowany. Jednolitą formą budynków charakteryzują się jedynie dwa skupiska zabudowy: zabudowa jednorodzinna szeregowa przylegająca od strony południowo wschodniej do osiedla Przyjaźń oraz nowo powstałe osiedle zamkowe przy ul. Pyskowickiej. Osiedle ma charakter zamknięty, a budynki skupiają się wokół oczka wodnego. Oprócz wyżej wymienionych osiedli zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna ma charakter zróżnicowany. Sukcesywnie powstają nowe budynki. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna ma wysokość do 3 kondygnacji. Pomiędzy budynkami jednorodzinnymi znajdują się drobne usługi. W Starych Tarnowicach zaczyna kształtować się centrum usługowe sport, rekreacja, handel. Przy obwodnicy obok istniejącego Parku Wodnego i Motelu trwają prace budowlane powstaje centrum handlowe. Obok dobrze rozwiniętych placówek oświaty występują w dzielnicy usługi zdrowia. Do ważniejszych należy Wielospecjalistyczny Szpital Powiatowy im. Hagera przy ul. Pyskowickiej oferujący bogatą i różnorodną opiekę medyczną. Usługi sakralne świadczy kościół p.w. św. Marcina. W Starych Tarnowicach nie występują tereny produkcyjno usługowe. Jedynie w południowej części dzielnicy znajduje się oczyszczalnia ścieków oraz stacja paliw. Turystyka w dzielnicy skupia się na zamku znajdującym się przy ul. Pyskowickiej. Zamek wybudowany w II poł. XVIw. był niegdyś najokazalszą budowlą w mieście. Do niedawna obejście zamku odstraszało swoim wyglądem. Obecnie trwają intensywne prace remontowe. Stodoła zmieniła się w atrakcyjną Gospodę u Wrochema. Otoczenie zamku również zachęca do zwiedzania. Aktualnie remontowany jest zamek. W części północnej Starych Tarnowic znajduje się rozległy kompleks rolny z zadrzewieniami śródpolnymi. Tereny otwarte występują również w południowej części dzielnicy. Zieleń Starych Tarnowic to przede wszystkim zieleń osiedlowa. Oprócz tej formy zieleni występują 4 obszary ogrodów działkowych. 27

28 ŚRÓDMIEŚCIE CZĘŚĆ POŁUDNIOWA Część południową dzielnicy Tarnowskich Gór Śródmieścia stanowią: osiedle Kolejarzy oraz zabudowę przy ul. Staszica i ul. Szczęść Boże. Analizowany teren leży poza ścisłym centrum miasta na południe od obwodnicy. Zajmuje on około 214ha i liczy blisko 1300 mieszkańców. Funkcjonalnie tą część miasta podzielić można na trzy obszary: osiedle Kolejarzy, rejon ul. Szczęść Boże, rejon ul. Staszica. Osiedle Kolejarzy stanowi zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Budynki mają charakter jednolity o wysokości zabudowy do 3 kondygnacji. Osiedle rozrasta się w kierunku zachodnim. Nowo powstałe budynku różnią się bryłą od obiektów istniejących. Pomiędzy zabudową mieszkaniową znajdują się wolne, nie zainwestowane działki, które są sukcesywnie uzupełniane nową zabudową. Na osiedlu występują drobne usługi. Na zachód od zabudowy mieszkaniowej występuje kompleks rolny. Tereny przy ul. Szczęść Boże oraz przy ul. Staszica mają podobny charakter. Podstawową ich funkcją jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Budynki mają charakter niejednolity o wysokości do 3 kondygnacji. Usługi koncentrują się wzdłuż ul. Gliwickiej. Na południe od zabudowy mieszkaniowej znajdują się tereny otwarte, niezabudowane. Ta część Śródmieścia jest ubogo wyposażona w usługi. Brakuje usług szkolnictwa, rekreacji i sportu, kultury. Nie występują tereny produkcyjno usługowe, a tereny zieleni ograniczają się do własnych ogródków. Do Śródmieścia należy teren zabytkowej kopalni położonej przy ul. Szczęść Boże. Jest to jedyny element turystyki na tym terenie. Tab a Struktura użytkowania terenów w stanie istniejącym na 1997r uwzględniająca obszar całego miasta. Rodzaj użytkowania Powierzchnia wg stanu istniejącego ha % RAZEM 8.430,8 100,0 Tereny zainwestowane 1.776,1 21,0 Tereny mieszkaniowe (wraz z centrum) 803,3 9,5 Tereny usług 150,1 1,8 Tereny cmentarzy 10,5 0,1 Tereny infrastruktury technicznej 69,9 0,8 Tereny komunikacji 411,5 4,9 Tereny produkcyjno - składowe 271,2 3,2 Tereny specjalne (wojskowe) 49,7 0,6 Tereny nie zainwestowane (otwarte) 6.664,7 79,0 Tereny roślinne (wraz z łąkami) 2.941,5 34,9 Tereny lasów i zadrzewień 3.288,0 39,0 28

29 Tereny zieleni miejskiej i ogrodów 144,3 1,7 działkowych Pozostałe tereny otwarte 290,9 3,5 UWAGI: Dane zawarte w tabeli należy traktować jako informacje szacunkowe, orientacyjne, informujące o proporcjach głównych rodzajów użytkowania terenu miasta na rok OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY DOTYCHCZASOWEGO ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE OSADA JANA Powierzchnia całych Tarnowskich Gór wynosi 8 430,80 hektary. Teren dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana liczy 732,3 hektary co stanowi 8,6 % całej powierzchni miasta. Powierzchnie poszczególnych dzielnic przedstawia poniższa tabela. Tab a Powierzchnia dzielnic objętych zmianą studium DZIELNICE: Powierzchnia (ha) Śródmieście Centrum 507,4 Osada Jana 88,5 Lasowice 136,4 Obszar dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada - Jana możemy podzielić na podstawowe rodzaje zagospodarowania terenu: mieszkaniowe, usługowe, produkcyjno przemysłowe, rolnicze, rekreacyjno - sportowe i leśne. Do najliczniejszych terenów należą tereny mieszkaniowe liczące 223,7 hektarów, co stanowi 30% powierzchni terenu opracowania (najliczniejsze tereny mieszkaniowe stanowią tereny zabudowy jednorodzinnej i stanowią ponad 20% terenu dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana studium). Do drugiej licznej grupy należą tereny lasów i zadrzewień, parków oraz zieleni nieurządzonej stanowiącej prawie 20% całego terenu. Do pozostałych licznych terenów należą: tereny komunikacyjne i infrastruktury technicznej 14%, tereny usługowe 8,57%, tereny Rodzinnych Ogrodów Działkowych 8,44%, tereny przemysłowe 6,04%. Tab b Wykaz powierzchni (w ha) zagospodarowanego terenu RODZAJ ZAGOSPODAROWANIA TERENU POWIERZCHNIA (w POW. W % ha) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 151,33 20,66 Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 60,80 8,30 Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 11,56 1,57 z usługami Tereny mieszkaniowe w trakcie budowy 4,62 0,63 Tereny przemysłowe, składów i magazynów 44,25 6,04 Tereny usługowe 62,74 8,57 Tereny sportowe 11,80 1,61 29

30 Tereny kolejowe 16,28 2,22 Tereny Rodzinnych Ogrodów Działkowych 61,80 8,44 Treny ogródków działkowych i letniskowych 1,54 0,21 Tereny parkowe 29,39 4,01 Tereny lasów i zadrzewień 22,73 3,10 Tereny zieleni nieurządzonej 89,69 12,25 Tereny wód powierzchniowych 0,75 0,10 Tereny cmentarzy 7, Tereny rolne 19,53 2,66 Tereny produkcji rolnej 5,56 0,76 Tereny sadów 16,65 2,27 Tereny wojskowe 10,41 1,42 Tereny komunikacyjne, infrastruktury technicznej i pozostałe 103,27 14,10 Śródmieście - Układ urbanistyczny Do dzisiejszych terenów Śródmieścia miasta Tarnowskie Góry możemy zaliczyć tereny ograniczone całą obwodnicą miasta (od wschodu, południa i zachodu), oraz terenami kolejowymi od północy. Do Śródmieścia możemy automatycznie zaliczyć dzielnicę Osadę Jana oraz fragment dzielnicy Lasowice. Obszar ten charakteryzuje się promieniście biegnącymi do Centrum miasta ulicami które to zostały wytyczone już w XVI wieku jak również w kolejnych czasach dominacji miasta. To właśnie te ulice mają najważniejszy wpływ na dzisiejszy układ urbanistyczny miasta. Do w/w ulic należą: ul. Opolska z Pniowca i Strzybnicy, ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Starych Tarnowic, ul. Gliwicka z Gliwic, ul. Górnicza z kopalni Szyb Andrzej, ul. Bytomska z Bobrownik i Bytomia, ul. Nakielska z Nakła i Świerklańca, oraz ul. Częstochowska z Miasteczka Śląskigo. Głównym czynnikiem miastotwórczym, a zarazem przestrzennie ograniczającym jego rozwój, była od początku XVI wieku do lat 20-stych XX wieku eksploatacja rud na terenie miasta i jego najbliższej okolicy. W początku XVI wieku działalność wydobywcza na terenach miejskich zdeterminowała jego nieregularną siatkę uliczną, która to przetrwała aż do dziś. Możliwość zakładania prostych ulic przeszkadzały liczne zwały, szyby i doły, między którymi przewijały się kręte dróżki, przy których osiedlano się bezplanowo. Do ścisłego centrum Tarnowskich Gór (Stare Miasto) należą tereny ograniczone ulicami: Powstańców Śląskich, Styczyńskiego, Pokoju, Piłsudskiego, Bytomskiej, Legionów, Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Staropolską. Centralną częścią dzisiejszego układu miasta o funkcji reprezentacyjnej jest Rynek w kształcie trapezu rozszerzającego się ku zachodowi o wymiarach: 52 i 75m szerokości i 108m długości. Rynek charakteryzuje niesymetryczny wlot ulic oraz nieregularność bloków przyrynkowych. 30

31 Cały układ uliczny ścisłego centrum miasta tworzy niesymetryczny układ urbanistyczny z rozrzuconymi placami i skwerami do których należą między innymi: Plac Gwarków, Plac Żwirki i Wigury, Plac Wolności, Kaczyniec. Dosyć ciekawy układ urbanistyczny występuje w rejonie Kościoła parafialnego przy ul. Gliwickiej, Ratuszowej i Lewka gdzie niegdyś mieścił się Rynek wraz z budynkiem urzędu Górniczego przy ul. Gliwickiej 6. Także w rejonie niegdyś Nowego Rynku (rejon ul. Kaczyniec) występuje wyraźny nieregularny układ ulic, wraz z trójkątnym Placem Żwirki i Wigury. Dosyć interesujący kręty układ ulic zachował się także w rejonie ul. Strzeleckiej, Odrodzenia, Siennej i Powstańców Śląskich (stara dzielnica Blaszynia). Najważniejsza ulica wychodząca z Rynku to ul. Krakowska tworząca jedną z ważniejszych przestrzeni publicznych w mieście o funkcji usługowo handlowej. Na terenie miasta już od XVI wieku rozwijał się przemysł miejski powstały płuczkarnie (dzielnica Płuczki rejon ul. Nakielskiej). Bardzo ważnym czynnikiem który wpłynął na strukturę przestrzenną miasta była wybudowana w 1857 roku linia kolejowa która podzieliła miasto na 3 części. Na rozwój przemysłu w tej części miasta w 1858 roku miała wpływ budowa Huty Tarnowskie Góry na zamknięciu widokowym ul. Krakowskiej. Te dwa czynniki przyczyniły się do rozwoju wschodniej strony miasta powstała ul. Bytomska i Piłsudskiego. Nastąpił rozwój dzielnicy Lasowice z pierwotnie zachowanym układem starej wsi. Rozwój miasta po stronie południowej, zachodniej i północnej z powodu działalności górniczej był ograniczony do końca XIX wieku. Dopiero na początku XX wieku na północ od starego miasta powstały koszary (przy ul. Mickiewicza) oraz wytyczono szereg nowych ulic. Zaczęła także powstawać nowa zabudowa na zachód od miasta (głownie przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego zabudowa willowa, oraz przy ul. Opolskiej). Osada Jana Od południa graniczy z dzielnicą Bobrowniki Śląskie a od trzech pozostałych stron ze Śródmieściem. Śląska forma nazwy osady pochodzi od nazwy wzgórza Galenberg, na którym w XVIw. Znajdowała się miejska szubienica Od 1907r. stoi klasztor i szpital OO. Kamilianów otoczony parkiem. Polska nazwa dzielnicy pochodzi od wezwania kościoła OO. Kamilianów parafii św. Jana Chrzciciela i św. Kamila. Pierwotną część Osady Jana założoną pod koniec lat 20 XX w. Stanowią ją zabudowania budynków jednorodzinnych z czworokątnym rynkiem przy ul. Targowej i Kopernika Zabudowa jednorodzinna obejmuje w większości budynki mieszkalne do 3 kondygnacji włącznie. Znaczną cześć dzielnicy stanowi powstałe w latach XXw. Osiedle XXV lecia PRL składające się z typowej zabudowy wielkopłytowej - (bloki mieszkalne do pięciu kondygnacji a także wieżowce). Do podstawowych usług publicznych kształtujących się na terenie dzielnicy należą usługi oświaty w rejonie ul. Zacisznej obejmujące: Przedszkole nr 9, Gimnazjum nr 3 a także centrum medyczne Eko Pro- Med. NZOS 31

32 Centrum usługowe dzielnicy o charakterze komercyjnym stanowi pawilon handlowych w rejonie skrzyżowania ulic Słoneczników i Alei Kwiatów. Ponadto drobne usługi stanowią uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w większości jako obiekty dobudowane lub wbudowane w budynki mieszkalne jednorodzinne. Cześć rekreacyjną dzielnicy stanowią tereny ogrodów działkowych zlokalizowanych po zachodniej stronie ul. Bytomskiej a także Park Piny. Lasowice Dzielnica położona w północno- wschodniej części miasta. Od Zachodu graniczy z Pniowcem, Strzybnicą, Sowicami, Śródmieściem. Od strony wschodniej jej granicę stanowi granica administracyjna miasta. Przed II wojną Światową Lasowice były odrębną wsią, po 1945r. zostały włączone do miasta. Główne zakłady przemysłowe zlokalizowane są w rejonie ul. Nakielskiej i Hutniczej i obejmują: Zakład wytwórczy urządzeń gazowniczych Intergaz Sp. z o.o, Tagor S.A Fabryka maszyn i urządzeń, Faser S.A. Fabryka sprzętu ratunkowego i lamp górniczych Podstawowe tereny usługowe kształtują się w rejonie ulicy Częstochowskiej i Leśnej i obejmują: Szkołę Podstawową nr 5, kościół p.w. św. Katarzyny, przedszkole niepubliczne a także obiekty związane z obsługą komunikacji samochodowej salon samochodowy- Noma Auto, stację obsługi samochodów. Znaczną część dzielnicy obejmują tereny kolejowe Część północną dzielnicy stanowią tereny leśne wchodzące w skład Lasów Lublinieckich Dzielnica obejmuje: dwa osiedla mieszkaniowe górne i dolne składające się z bloków mieszkalnych wielorodzinnych do 5 kondygnacji oraz zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej budynki mieszkalne jednorodzinne do 3 kondygnacji. Obecnie na terenie dzielnicy powstało nowe osiedle Apartamenty Lasowice. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego zagospodarowania terenu miasta przedstawia plansza nr 4. 32

33 2.1.5 OPIS SZCZEGÓŁOWY DOTYCZĄCY DOTYCHCZASOWEGO ZAGOSPODAROWANIA DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH Zmiana studium obejmuje dzielnice północne miasta Tarnowskie Góry, w skład których wchodzą: Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ul. Częstochowskiej oraz część przemysłowej dzielnicy Śródmieścia. Powierzchnia całych Tarnowskich Gór wynosi 8430,80 hektarów. Teren objęty zmianą studium liczy 5288,32 hektarów co stanowi 62% całej powierzchni miasta. Powierzchnie poszczególnych dzielnic przedstawia poniższa tabela. Tab 2.3a Powierzchnia dzielnic objętych zmianą studium DZIELNICE: Powierzchnia (ha) Opatowice 267,1682 Rybna 671,9694 Strzybnica 593,2355 Pniowiec 1845,9090 Sowice 298,0693 Lasowice 1453,4774 część przemysłowa dzielnicy Śródmieście 158,4934 SUMA 5288,3222 Obszar zmiany studium obejmuje tereny: mieszkaniowe, usługowe, produkcyjno przemysłowe, rolnicze i leśne. Do najliczniejszych terenów należą tereny leśne, bo aż 3003,4 hektarów co stanowi 60% powierzchni terenu opracowania. Do drugiej licznej grupy należą tereny rolnicze bo aż 23% całego terenu. Do pozostałych licznych terenów należą: tereny mieszkaniowe 4,4%, tereny kolejowe 2,6%, tereny zieleni nieurządzonej 2,1%, a tereny przemysłowe 1,8%. Pozostałe tereny stanowią 6,1% o terenu opracowania. Tab. 2.3b Wykaz powierzchni (w ha) zagospodarowanego terenu objętego zmianą studium. DZIELNICA Opat. Rybna Strzyb. Pniow. Sowice Lasow. dz.prze SUMA rodzaj zagospodarowania 267,16 671,96 593, , , , , ,32 ter. mieszkaniowe 25,41 78,56 71,60 35,19 38,04 14,75 0,70 266,41 ter. rolne 186,84 398,51 116,42 294,80 99,65 68,46 52, ,99 ter. produkcji rolnej 6,08 17,38 1,64 7,83 4,15 0,00 0,00 36,27 33

34 ter. leśne 6, 81 91,81 291, ,4 2 53, ,3 3 5, ,67 ter. zieleń nieurządz. 10,73 11,78 23,62 10,98 9,72 35,19 12,08 114,10 ter. parków i skwerów 0,27 3,06 1,83 0,00 1,26 0,24 0,00 6,66 ter. działkowe 0,54 10,01 5,95 10,56 6,73 0,04 0,11 33,94 ter. cmentarzy 0,00 0,00 1,83 0,00 0,47 0,64 0,00 2,94 ter. przemysłowe i skł. 0,53 14,57 21,30 1,29 10,59 1,48 52,87 102,63 ter. usługowe 9,53 8,88 12,38 6,00 5,35 1,14 2,44 42,83 ter. zbiorników wody 0,00 0,84 2,14 12,89 0,07 0,51 0,00 16,46 ter. kolejowe 0,00 0,00 8,81 0,00 15,09 124,34 15,76 164,00 ter. wojskowe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 28,32 0,00 28,32 ter. pozostałe 20,38 36,52 33,67 20,91 9,36 9,14 16,59 146,58 Rys. 2.3.b Procentowy wykaz powierzchni zagospodarowanego terenu objętego zmianą studium. 4,5% 2,9% 0,2% 2,6% 0,3% 0,8% 0,0% 1,8% 23,1% 0,7% 0,1% 2,1% 0,7% 60,2% mieszkaniow e rolne produkcji rolnej leśne zieleni nieurządzonej parkow e i skw ery działkow e zieleni cmentarnej przemysłow e i składow e usługow e zbiorników w odnych kolejow e w ojskow e pozostałe tereny 34

35 OPATOWICE Opatowice położone są około 3km na zachód od centrum Tarnowskich Gór. Sąsiadują one od południa ze Starymi Tarnowicami i osiedlem Przyjaźń, od zachodu z Rybną, od północy i wschodu ze Śródmieściem. Pierwsze wzmianki o osadzie Opatowice pochodzą z czasów średniowiecza. Tereny Opatowic (podobnie jak tereny sąsiadujących Rept) należały od około 1201 roku do zakonu Norbertanów z Wrocławia, stąd też wzięła się nazwa osady. Od 1415 roku Opatowice zostały włączone do parafii w Tarnowicach. W XVI wieku podobnie jak w całej okolicy zapoczątkowało górnictwo kruszcowe Opatowice to niewielka dzielnica Tarnowskich Gór zamieszkiwana przez około 759 mieszkańców. Powierzchnia dzielnicy wynosi 267,16 ha, a średnia gęstość zaludnienia wynosi 2.84 mieszkańca na hektar Najważniejsze ulice obsługujące dzielnicę Opatowice to: Starowapienna, Jana Pastuszki, Wiejska, Sielanka, Opatowicka, Wiśniowa oraz Tuwima. Opatowice połączone są z centrum miasta ulicami: Wiśniową Zagórską oraz Wiejską Sielanka Opatowicką. Najważniejsza trasa przebiegająca przez północną granicę Opatowic to droga krajowa nr 11. Dzielnica Opatowice jest typową dzielnicą mieszkaniową o charakterze wiejskim. Występuje tu zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna przeplatana z zabudową zagrodową. Na terenach działek mieszkaniowych zlokalizowane są liczne usługi handlu i rzemiosła. Przeważają budynki o wysokości dwóch kondygnacji o dachach dwuspadowych i kącie nachylenia połaci dachowych oraz o dachach płaskich. Główny układ zabudowy - tak zwana ulicówka kształtuje się wzdłuż ulicy Jana Pastuszki aż do ulic: ul. Starotarnowickiej i ul. Wiejskiej gdzie przekształca się w układ owalnicowy (dawny szlak z Tworoga do Starych Tarnowic). Wschodnia część Opatowic to dzielnica usługowo handlowa, z której korzysta większość mieszkańców Tarnowskich Gór oraz pobliskich miejscowości. Wybudowano tu wielkopowierzchniowy obiekt handlowy TESCO, Kaufland, market ze sprzętem AGD i RTV MediaExpert oraz salon Jysk z materiałami do urządzenia domu. W sąsiedztwie ronda na ul. Zagórskiej wybudowano stację benzynową BP wraz ze sklepem i myjnią. W pobliżu ulokowano także dwa komisy samochodowe. Na terenie Opatowic nie występują zwarte kompleksy terenów przemysłowych. Sąsiadują jedynie od północy z terenami przemysłowymi zakładów Fazos. Jedyny zakład produkcyjny w Opatowicach to zakład Ruck Zuck wykończenia wnętrz, panele, okna, podłogi, drzwi itp. Głównym obiektem architektury sakralnej na terenie Opatowic jest kościoła Matki Boskiej Sprawiedliwości i Miłości Społecznej zlokalizowanego przy ulicy Opatowickiej, obsługującego także Osiedle Przyjaźń. W centrum znajduje się Tarnogórskie Centrum Kultury wraz ze świetlicą miejską i siedzibą rady dzielnicy. Teren usług oświaty na obszarze dzielnicy występuje jedynie przy zbiegu ulic: Wiejskiej, Starotarnowickiej i Jana Pastuszki i obejmuje przedszkole nr 26 w Tarnowskich Górach. 35

36 W sąsiedztwie przedszkola znajdują się tereny sportowe z boiskiem, ogrodemjordanowskim oraz zielenią nieurządzoną. Na terenie Opatowic nie występują tereny wypoczynku i rekreacji ogólnodostępne. Jedyny teren sportowy stanowi boisko przy przedszkolu nr 26. Zdecydowanie brakuje tu zorganizowanych terenów zielonych i wypoczynku dla mieszkańców. Brak jest także zwartych kompleksów zieleni leśnej. Brak zieleni jest jednak rekompensowany przeważającymi terenami otwartymi rolniczymi. RYBNA Rybna położona jest na zachodzie Tarnowskich Gór w odległości około 6.5km od centrum miasta. Rybna sąsiaduje bezpośrednio z dzielnicami: od południa ze Starymi Tarnowicami, od wschodu z Opatowicami i Śródmieściem, od północy ze Strzybnicą, od zachodu z Gminą Tworóg i Gminą Zbrosławice. Rybna powstała jako osada przydrożna. Pierwsze informacje o Rybnej pochodzą z XIV wieku. W 1415 roku Rybna została wymieniona w dokumentach parafialnych w Tarnowicach Starych. Na początku XV wieku w okolicy ulokowano kuźnie. W XVI wieku na terenach Rybnej rozpoczęto wydobycie rud srebra i ołowiu. Po wybudowaniu huty w Strzybnicy pod koniec XVIII wieku wieś prężnie się rozwijała. Liczba mieszkańców Rybnej w latach wzrosła 10-ciokrotnie i liczyła 951 mieszkańców. Należy wspomnieć tu także o odkryciach archeologicznych prowadzonych na terenach Rybnej, dzięki którym zlokalizowano osadę pochodzącą z około IV w n.e., oraz odkryto obecność człowieka (odnaleziono kamienne narzędzia oraz ceramikę) w epoce kamiennejmezolicie, około lat p.n.e.. Rybna jest typową dzielnicą o funkcji rolniczej i mieszkaniowej, liczącą 2230 mieszkańców. Powierzchnia dzielnicy obejmuje 672 hektarów, co daje średnią gęstość zamieszkania wynoszącą 3,3 mieszkańca na hektar. Główna droga przebiegająca przez Rybną łącząca ją z centrum Tarnowskich Gór to droga krajowa nr 11. Kolejną ważna drogą przebiegającą przez Rybną to ulica Powstańców Warszawskich łącząca Strzybnicę ze Zbrosławicami. Ważniejsze ulice obsługujące Rybną to: Powstańców Warszawskich, Starowapienna, Lwa Tołstoja, i Laryszowska. Pierwotny układ urbanistyczny dzielnicy został ukształtowany już w średniowieczu i obejmował zabudowę wzdłuż dzisiejszej ulicy Powstańców Warszawskich. Po wybudowaniu huty w Strzybnicy, zaczęły powstawać nowe ciągi komunikacyjne równoległe do ul. Powstańców Warszawskich, i tym samym Rybna z jednodrożnicy zmieniła się w wielodrożnicę. Teren Rybnej do dnia dzisiejszego jest nadal zabudowywany w wolnych kwartałach w starym układnie urbanistycznym wzdłuż ulic: Powstańców Warszawskich, Lwa Tolstoja, Stefanii Sempołowskiej, Karola Szymanowskiego oraz Starowapiennej. Teren Rybnej jest zamknięty od północy linią kolejową Tarnowskie Góry Fosowskie, stanowiącą granicę ze Strzybnicą. 36

37 Zabudowa Rybnej jest typową zabudową mieszkaniową jednorodzinną z przewagą budynków dwukondygnacyjnych z dachami płaskimi i dwuspadowymi o kącie nachylenia Na terenie dzielnicy brak jest wyraźnie ukształtowanego centrum usługowo handlowego. Najliczniejsze usługi handlu, gastronomii i rzemiosła zlokalizowane są przy głównej ulicy Powstańców Warszawskich. Największy teren produkcyjny zlokalizowany jest na północy i przylega do linii kolejowej. Są to zakłady produkcyjno usługowy MSK POLSKA - składowisko palet, hale produkcyjne, magazyny, BAZALTEX kostka brukowa, MSK Polska, TERMES, INVERTA BOCAR, wyroby hutnicze. Kolejny większy zakład produkcyjny zlokalizowany jest naprzeciw Pałacu w Rybnej - teren produkcyjno usługowy produkcja mebli, okien, drzwi, ścianek z folii aluminiowych, naprawa dystrybutorów stacji benzynowych. W pobliżu ul. Laryszowskiej znajduje się teren produkcyjno usługowy usługi transportowe oraz produkcja opakowań. Do najbardziej uciążliwych terenów dla mieszkańców dzielnicy należy teren składowiska odpadów komunalnych zlokalizowanego na południu przy ul. Laryszowskiej. Na terenie Rybnej zlokalizowany jest jeden teren usług oświaty u zbiegu ulic Sorychty i Powstańców Warszawskich, obejmujący Zespół Szkolno Przedszkolny nr 4, oraz Gimnazjum nr 5, zawierające salę gimnastyczną i boisko szkolne. Najważniejszym terenem usług kultury o znaczeniu ponadlokalnym jest obszar zespołu pałacowo parkowego wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków. Czterokondygnacyjny pałac przekryty dachem mansardowym i otoczony parkiem stanowi dominantę architektoniczną dzielnicy. Na terenie Rybnej podobnie jak w sąsiednich Opatowicach znaczna część obszaru stanowią tereny rolnicze, które rekompensują brak zieleni wysokiej w części mieszkaniowej dzielnicy. Jedyne teren zieleni urządzonej w Rybnej to park przy pałacu. Drobne zespoły leśne występują na południu i zachodzie dzielnicy. Zwarty kompleks leśny leży jednak poza granicą administracyjną z Gminą Tworóg. Do terenów zielonych zaliczyć możemy także zespół ogrodów działkowych Zamet i Tulipan STRZYBNICA Strzybnica leży w zachodniej części Tarnowskich Gór w odległości około 6km od centrum miasta. Sąsiaduje ona od zachodu z gminą Tworóg, od południa z dzielnicą Rybną, od wschodu z dzielnicami: Lasowice i Sowice, a od północy z dzielnicą Pniowiec. Osada Strzybnica powstała z chwilą budowy huty Fryderyk oraz kolonii robotniczej w 1786 roku. Tereny pod hutę zostały wykupione od dziedzica pałacu w Rybnej przez hrabiego Redena (z inicjatywy rządu pruskiego). Huta zaopatrywana była w rudę z pobliskiej kopalni Fryderyk pod Bobrownikami. Dzięki budowie huty Fryderyk zaobserwowano prężny rozwój pobliskich wiosek oraz wzrost liczby ich mieszkańców. W 1863 roku wybudowano dwa wapienniki a kilka lat później uruchomiono fabrykę maszyn i odlewnię Henryk, oraz w 1895 roku fabrykę wyrobów ołowianych. W 1847 roku Strzybnica otrzymała połączenie kolejowe Fosowskie Bytom przez Tarnowskie Góry. 37

38 Strzybnica jest dzielnicą o dominacji funkcji mieszkaniowo - przemysłowej. Jest to jedna z większych dzielnic miasta licząca 5770 mieszkańców. Średnia intensywność zamieszkania wynosi 9,7 mieszkańca na hektar. Strzybnica obsługiwana jest z centrum miasta przez drogę krajową nr 11. Przez obszar dzielnicy przebiegają ulice: Metalowców, Strzybnicka, Edukacji Narodowej, które również obsługują dzielnicę Pniowiec oraz ulica Kościelna i ul. Grzybowa obsługująca dzielnicę Sowice. Ponadto do ważniejszych ulic obsługujących Strzybnicę należą: Metalowców, Kościelna, Pułaskiego, Kraszewskiego, Górna i Strzybnicka. Centralna cześć dzielnicy charakteryzuje się zwartą zabudową w przeciwieństwie do terenów peryferyjnych, gdzie jest ona rozproszona. Najliczniejsze tereny zainwestowane obejmują zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Zwarty, kompozycyjny układ tej zabudowy zlokalizowany jest pomiędzy ul. Kościelną i ul Solskiego. Pozostałe, rozproszone tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej zlokalizowane są wzdłuż ulic: Zagórskiej, Grzybowej, Pułaskiego, Kraszewskiego. Ponadto na terenie Strzybnicy powstało również osiedle zabudowy wielorodzinnej u zbiegu ulic: Kościelnej, Strzybnickiej i Górnej. W dzielnicy występują bardzo dobrze rozwinięte usługi z zakresu handlu, rzemiosła i zdrowia. Najwięcej terenów usługowych zlokalizowanych jest wzdłuż ulicy Zagórskiej, ul. Kościelnej oraz na terenie w/w osiedla wielorodzinnego. Najważniejszy teren usługowy położony jest w rejonie Placu 25-lecia PRL oraz u zbiegu ulic Zagórskiej i Płonki. Do największych terenów przemysłowych należy teren po hucie Fryderyk. Na terenie tym zlokalizowanych jest wiele zakładów produkcyjnych. Największym zakładem jest zakład ZAMET produkujący maszyny przemysłowe. Pozostałe zakłady to: CHEMET, DAR POL, GECOKARD, MONTOSTAL, MONTAN STAL, LOI POLAND produkcja pieców przemysłowych, SIMSTAL wyroby hutnicze, POLMET i inne. Na terenie tym znajduje się najwyższy, bo aż 11 kondygnacyjny budynek usługowo administracyjny stanowiący dominantę architektoniczną dla całej okolicy. Tereny oświaty występują w sąsiedztwie osiedla Metalowców i obejmują: Przedszkole nr 26 przy ul. Strzybnickiej, Szkołę Podstawową nr 13 na ul. Osieckiej oraz Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego przy ul. Kościelnej. Najważniejszym obiektem architektury sakralnej jest kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej. Na obszarze dzielnicy występują zwarte tereny leśne, które przynależą do kompleksu leśnego Lasów Lublinieckich. Położone są one w północno- wschodniej części Strzybnicy. Niewielkie tereny urządzonej zieleni miejskiej występują przy zakładach Zamet po wschodniej stronie ul. Płonki. Do terenów zieleni urządzonej możemy zaliczyć także tereny Klubu Sportowego Zamet sąsiadującego z dzielnicą Pniowiec. Pozostałe tereny zielone obejmują teren ogrodu działkowego Piaseczna zlokalizowanego przy ul. Pionierskiej. 38

39 PNIOWIEC Dzielnica Pniowiec leży w północno - zachodniej części Tarnowskich Gór i jest oddalona około 8km od centrum miasta. Pniowiec sąsiaduje od zachodu i północy z gminą Tworóg, od wschodu z dzielnicą Lasowice, od południa z dzielnicą Strzybnica. Pierwsze wzmianki o Pniowcu pochodzą ze średniowiecza. Osada Pniowice została wymieniona w materiałach źródłowych w 1415 roku po włączeniu jej do parafii w Tarnowicach. Tereny Pniowca przez długi czas należały do Tarnowic, gdzie po długim czasie przeszły pod władanie Nakła Śląskiego. Podobnie jak w całej okolicy w XVI wieku rozpoczęto poszukiwania rud metali szlachetnych. Pod koniec XVI wieku naliczono tu około 92 szybów kopalnianych. Pniowiec jest dzielnicą o charakterze wiejskim, na obszarze której występuje w przewadze zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, a także zagrodowa. Obszar dzielnicy obejmuje 1846 ha (z czego 1445 ha stanowią tereny leśne) i liczy 1152 mieszkańców, co daje 0,6 mieszkańca na hektar (po odliczeniu terenów leśnych współczynnik ten wzrasta do 2,8 mieszkańca na hektar). Jedyny dojazd do dzielnicy jest zapewniony przez ulicę zbiorczą ul. Edukacji Narodowej połączonej z główną ulicą dzielnicy ul. Jagodową. Dojazd z Pniowca do centrum Tarnowskich Gór odbywa się przez centrum Strzybnicy, a dalej ze Strzybnicy ul. Zagórską lub ul. Grzybową. Na obszarze dzielnicy brak jest terenów przemysłowych, a produkcja związana jest wyłącznie z rolnictwem. Przeważają budynki dwukondygnacyjne o dachach dwuspadowych i nachyleniu połaci dachowych od 40 do 50 0 lub dachach płaskich. Układ cechuje rozproszona wolno stojąca zabudowa zlokalizowana w rejonie rzeki Pniowiec a także głównej ulicy Jagodowej, oraz ulic dojazdowych: Edukacji Narodowej, Chemików, Westerplatte, Świerkowej. Lokalnym centrum Pniowca jest rejon skrzyżowania ulicy Edukacji Narodowej z ulicą Jagodową. Właśnie w tym miejscu skupia się główne życie dzielnicy. Znajdują się tu usługi kultury, oświaty i handlu obejmujące: dwa sklepy, kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Wszechświata oraz budynek Ochotniczej Straży Pożarnej. Do ważniejszych terenów usługowych zaliczyć możemy także teren usług oświaty przy ul. Jagodowej i ul. Rzecznej, w skład którego wchodzi: Przedszkole nr 23, Szkoła Podstawowa nr 16. W budynku szkoły znajduje się także Biblioteka Publiczna oraz Rada Dzielnicy. Do największych obszarowo terenów Pniowca zalicza się tereny leśne leżące w północno wschodniej części dzielnicy. Tereny te stanowią również bazę turystyczną dla mieszkańców całego miasta, w tym w szczególności dzielnic: Opatowic, Rybnej i Strzybnicy ze względu na ich najbliższe sąsiedztwo. Na obszarach leśnych Pniowca występują także tereny wód powierzchniowych Nowy Zalew i Stary Zalew o ciekawym ukształtowaniu zbiorników wodnych. Poza terenami leśnymi znaczny procent terenów dzielnicy obejmują tereny rolnicze. 39

40 SOWICE Sowice leżą w bezpośrednim sąsiedztwie Śródmieścia Tarnowskich Gór i oddalone są o około 2km od centrum miasta. Sowice sąsiadują od północnego zachoduze Strzybnicą od północy z Lasowicami, od południa ze Śródmieściem. Pierwsze wzmianki o osadzie Sowice pochodzą z 1415 roku. Sowice i Repecko zostały przyłączone do parafii tarnowickiej. Na terenie tym (w Repecku) odkryto najwięcej stanowisk archeologicznych (aż 13) z okresu mezolitu, neolitu, epoki kamiennej i brązu. Zlokalizowano tu w XVI i XVII wieku złoża galeny oraz sztolnię odwadniającą wraz z ośrodkiem przetopu galeny. W 1858 roku wybudowano na terenie po starych płuczkach (wschodnia część Sowic) hutę żelaza Czarna huta, którą zamknięto w 1902 roku. Część dzielnicy Sowice objęta zmianą Studium ma charakter mieszkaniowo rolniczy, cała zaś dzielnica Sowice ma charakter produkcyjno mieszkaniowy. Liczba mieszkańców Sowic wynosi Powierzchnia Sowic obejmuje 298 ha, co daje wynik 5,6 mieszkańców na hektar. Teren Sowic obsługiwany jest z centrum miasta przez ulice: Grzybową, Grodzką, Czarnohucką, oraz drugim możliwym połączeniem z drogą krajową nr 11 przez Strzybnicę. Na terenie dzielnicy Sowice przeważa zabudowa jednorodzinna wolnostojąca zlokalizowana wzdłuż ulicy Grzybowe, Grodzkiej, Słowackiego, Mazowieckiej i Reja. Dominującą zabudowę na tym terenie stanowią budynki dwukondygnacyjne z dachami płaskimi. Występują także budynki dwukondygnacyjne z dachami dwuspadowymi o kącie nachylenia od 30 do Na terenie dzielnicy Sowice występują nieliczne tereny usługowe. Należą do nich między innymi tereny usług publicznych, w tym: oświaty, zdrowia i kultury. Liczba terenów handlowych jest znikoma. Tereny usług oświaty zlokalizowane są przy ulicy Juliusza Słowackiego i obejmują zespół szkolno przedszkolny, w tym Szkołę Podstawową nr 6 oraz Przedszkole nr 8 wraz z boiskiem, placem zabaw, oraz halą sportową. Głównym obiektem usług publicznych z zakresu architektury sakralnej jest kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. We wschodniej części dzielnicy zlokalizowane są tereny po nieczynnych Zakładach Chemicznych Tarnowskie Góry. Tereny te, ze względu na poważne zagrożenie ekologiczne są obecnie rekultywowane. W zachodniej części Sowic (Repecku) przylegającej do linii kolejowej zlokalizowany jest teren pod budowę i modernizację oczyszczalni ścieków. W obszarze dzielnicy Sowice objętej zmianą studium nie występują tereny sportu i rekreacji. Występują natomiast liczne tereny otwarte tereny rolne (pola, łąki i pastwiska) w pobliżu rzeki Stoły. Na północy dzielnicy zlokalizowane są tereny leśne stanowiące fragment kompleksu Lasów Lublinieckich. 40

41 LASOWICE Lasowice położone są na północnym zachodzie Tarnowskich Gór w bezpośrednim sąsiedztwie Śródmieścia i oddalone są o około 1.5km od centrum miasta. Lasowice sąsiadują od wschodu z gminą Świerklaniec, od północnego wschodu z gminą Miasteczko Śląskie, od zachodu z dzielnicami: Pniowiec i Strzybnicą, od południa z dzielnicami: Sowicei Śródmieście. Lasowice podobnie jak pobliskie osady zostały włączone do parafii tarnowickiej w 1415 roku. Na terenie Lasowic w XVI i XVII wieku, podobnie jak w sąsiadujących Sowicach ulokowano sztolnie odwadniające oraz ośrodek galeny. W 1858 roku wybudowano na granicy Sowic i Lasowic Czarną Hutę. Powierzchnia Lasowic wynosi 1584 hektary, a część objęta zmianą studium liczy 1453 hektary. Średnia gęstość zaludnienia dla całej dzielnicy Lasowice wynosi 2,9 osób na hektar (cała dzielnica liczy 4713 mieszkańców). Ważną trasą przebiegającą przez tereny Lasowic jest droga wojewódzka nr 908 (fragment obwodnicy Tarnowskich Gór) w kierunku Miasteczka Śląskiego. Północna część Lasowic obsługiwana jest z centrum miasta ulicą Częstochowską oraz ulicą Nakielską, oraz przedłużeniem obwodnicy (do trasy krajowej 78). Największą powierzchnię Lasowic objętą zmianą studium zajmują tereny leśne i liczą 1124 hektary (ponad 1/3 terenów leśnych na terenie zmiany studium). Znaczne powierzchnie stanowią także tereny kolejowe obejmujące stację rozrządową - węzeł kolejowy Tarnowskie Góry (ponad 104 hektary). Pozostałe tereny to tereny mieszkaniowe, rolnicze i zieleni nieurządzonej. Poza wymienionymi wyżej terenami występują także tereny wojskowe położone na północ od byłych Zakładów Chemicznych Tarnowskie Góry (położonych w dzielnicy Sowice). Jest to niewielki ponad siedmio hektarowy teren. Pozostałe tereny to tereny infrastruktury technicznej i tereny komunikacyjne. Na omawianym terenie nie występują żadne usługi. Większość usług handlu, oświaty kultury i rozrywki zlokalizowane są w południowej części dzielnicy (na południe od ul. Częstochowskiej). PRZEMYSŁOWA CZĘŚĆ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIA Przemysłowa część dzielnicy Śródmieścia położona jest w odległości około 1.5km. na zachód od centrum miasta. Teren ten sąsiaduje na południu z Opatowicami, na zachodzie ze Strzybnicą, na północy z Sowicami. Powierzchnia przemysłowej części dzielnicy Śródmieścia objętej zmianą studium wynosi 158ha. Znaczna część tej dzielnicy jest jeszcze niezagospodarowana i może stanowić istotny obszar dla dalszego rozwoju przemysłu i produkcji w Tarnowskich Górach. Najważniejszą trasą obsługującą ten teren to droga krajowa nr 11 ul. Zagórska. Ważniejszą ulicę na wschodzie stanowi ul. Towarowa. Na północ przebiega linia kolejowa relacji Bytom Fosowskie, która obsługuje omawiany teren. 41

42 Teren opracowania charakteryzuje się w środkowej i zachodniej części zwartym kompleksem przemysłowo usługowym, stanowiącym największy obszar przemysłowy w Tarnowskich Górach. Ulokowały się tu następujące zakłady i firmy: Fazos obudowy górnicze, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Partners hurtownia chemii gospodarczej, Stalpak systemy do pakowania i zabezpieczania ładunków, Marbach Polska wykrojniki, Pharmag, Helman, Artgum serwis opon, Nanoco, autosalon samochody, oleje oraz zakład kowalstwa artystycznego. Na terenie tym istnieje oczyszczalnia ścieków oraz nieczynne już składowisko odpadów przeznaczone do rekultywacji. Do charakterystycznych obiektów krajobrazu tej części dzielnicy należą dwa kominy przemysłowe stanowiące dwie główne dominanty wysokościowe okolicy. W części południowo - wschodniej zlokalizowane są drobniejsze i rozproszone tereny produkcyjno usługowe w skład których wchodzą między innymi: zakłady wywozu śmieci, hurtownie, składy i magazyny, salony meblowe itp. Naprzeciw centrum handlowego TESCO wybudowano także wielkopowierzchniowy obiekt handlowy - supermarket KAUFLAND oraz galerię handlową STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA MIASTA STAN NA ROK 1997 W strukturze funkcjonalno - przestrzennej Tarnowskich Gór wyróżniono następujące główne elementy funkcjonalne: przestrzeń centralną (centrum miasta), tereny o funkcji mieszkaniowej (bądź o dominacji funkcji mieszkaniowej z udziałem usług i drobnych działań wytwórczych), tereny usług (infrastruktury społecznej), tereny produkcyjno - składowe, tereny komunikacyjne i infrastruktury technicznej, tereny specjalne (wojskowe), tereny otwarte, w tym tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Z uwagi na charakter, zajmowaną powierzchnię oraz znaczenie w strukturze miasta, szczególną uwagę przywiązano do stopnia ukształtowania terenów centrum miasta, terenów mieszkaniowych (z uwzględnieniem zasobów mieszkaniowych), terenów produkcyjno - składowych oraz otwartych, w tym rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ze względu na stan zagospodarowania (stopień ukształtowania) poszczególnych elementów funkcjonalnych miasta, określający miedzy innymi zakres niezbędnych działań planistycznych, wyróżniono następujące typy zagospodarowania terenów: ukształtowany, odpowiadający sytuacji, w której istniejące użytkowanie terenu nie rodzi konieczności regulacji planistycznych; inaczej mówiąc - stan zagospodarowania 42

43 terenu odpowiada w pełni zaplanowanym funkcjom, intensywności wykorzystania terenu, określonym standardom i regulacjom urbanistycznym; ukształtowany z koniecznością modernizacji, dotyczący takiego użytkowania terenów, które nie odpowiada standardom użytkowym, estetycznym itp., obniżając poziom warunków zamieszkania lub prowadzenia działalności gospodarczej; kształtujący się, oznaczający taki stan zagospodarowania terenu, który jest niekompletny z punktu widzenia planowanego, bądź pożądanego wykorzystania terenu oraz jego wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej i społecznej; konieczne są tu regulacje planistyczne o zróżnicowanym zakresie, do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego włącznie; przekształcający się, dotyczący terenów zainwestowanych poddawanych procesom zmian w ich dotychczasowym sposobie użytkowania, bądź ich przeznaczeniu; konieczne są tu regulacje planistyczne o zróżnicowanym zakresie, do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego włącznie; do ukształtowania; dotyczy głównie sytuacji, w której planowane jest zainwestowanie terenów otwartych przez wprowadzenie funkcji mieszkaniowych, usługowych, komunikacyjnych itp., co wymaga opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przestrzeń centralna (centrum miasta) Nieodłącznym atrybutem miasta cechującego się ładem funkcjonalnym jest obecność w jego strukturze funkcjonalnej przestrzeni centralnej. Miasto bez wyraźnie ukształtowanego centrum jest organizmem ułomnym i niepełnym. Centrum stanowi przestrzeń specyficzną, znajdującą się w opozycji do pozostałych elementów funkcjonalnych miasta. Właściwe ukształtowanie centrum powinno pełnić trzy zasadnicze funkcje: wymiany dóbr, usług i informacji (skoncentrowanych usług wyższego rzędu), symboliczne i integrujące społeczność miasta (przestrzeń wspólna) oraz miejsce reprezentacyjne - wizytówka miasta. Szczególną uwagę należy zwrócić na funkcjonowanie centrum jako przestrzeni wspólnej i wizytówki miasta. Jak wskazuje przykład szeregu miast (np. Katowic), samo istnienie centrum, jako wyraźnie identyfikowanej części miasta, nie jest wystarczającym warunkiem jego właściwego funkcjonowania. Centrum powinno bowiem kreować swym wyrazem architektonicznym nastrój odświętności, oferując unikatowe w skali miasta usługi. Niezwykle istotna jest tu zatem, prócz koncentracji usług wyższego rzędu, dbałość o detale architektoniczne, zieleń reprezentacyjną oraz właściwą organizację (separację) ruchu drogowego. Listę cech składających się na właściwe funkcjonowanie centrum dopełnia pożądana historyczność zabudowy i układu urbanistycznego, z rynkiem jako centralnym punktem miasta. Zasięg centrum miasta Tarnowskie Góry, jak już powiedziano, cechują się wyraźnie ukształtowanym, zabytkowym centrum. Jego granice wyznaczają ulice: Wyszyńskiego, Legionów, tereny kolejowe na wschód od ulic Bytomskiej i Piłsudskiego, 9 Maja, Sienkiewicza, Powstańców Śl., Świdra, 43

44 Okrzei (wraz ze Szpitalem Miejskim nr 1), Wyspiańskiego, Cebuli, Staropolska oraz Królika. Powierzchnia tak określonego centrum miasta wynosi 46,8 ha, a więc niespełna 0,6% obszaru Tarnowskich Gór. Przestrzenie publiczne Głównymi przestrzeniami publicznymi w obrębie centrum są Rynek oraz ul. Krakowska, pełniąca rolę głównego pasażu handlowego miasta. Istotną rolę odgrywają także - położone na południe od Rynku - Plac Gwarków i Plac Żwirki i Wigury oraz odcinki ulic łączące je z Rynkiem (Gliwicka, Zamkowa, Górnicza, Piastowska, Lompy). Duże znaczenie jako przestrzeń publiczna posiada także węzeł komunikacyjny dworców kolejowego i autobusowego (MPK, PKS), a w pewnej mierze także - rejon ulic 9 Maja, Sienkiewicza i wschodnia część ulicy Sobieskiego. Funkcje centrum Centrum Tarnowskich Gór pełni cztery zasadnicze funkcje: przestrzeni publicznej, integracji społeczności, wizytówki miasta, usługowe, mieszkaniowe, komunikacyjne, w pewnej mierze także produkcyjne Nieodłączną funkcją centrum jest koncentracja usług, zwłaszcza wyższego rzędu (centrotwórczego). Skupiają się tu instytucje administracji samorządowej, państwowej i specjalnej (Urząd Miejski, Urząd Rejonowy, Urząd Skarbowy, Sąd Rejonowy, Archiwum Państwowe), obsługi finansowej i ubezpieczeń (banki, ZUS, PZU), poczty i łączności oraz bezpieczeństwa publicznego. Istotną rolę odgrywają skoncentrowane obiekty usług w zakresie oświaty ze szkolnictwem ponadpodstawowym, kultury, ochrony zdrowia (szpital miejski, przychodnie rejonowe i zakładowe) oraz funkcje handlowe i obsługa ruchu turystycznego. Rynek miasta stanowi węzeł szlaków turystycznych oraz jedną z głównych atrakcji turystycznych Tarnowskich Gór i regionu. Centrum jest także głównym punktem węzłowym komunikacji zbiorowej miasta z dworcami: kolejowym i autobusowym. Układ urbanistyczny centrum miasta jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków województwa katowickiego (numer rejestru zabytków - 610/66, data wpisu do rejestru zabytków - 15 kwietnia 1966 r., granice ochrony prawnej - przebiegają ulicami: Legionów, Miarki, Piłsudskiego i Królika). Ochronie podlega zachowany historyczny układ urbanistyczny miasta z centralnie położonym rynkiem i ulicami wybiegającymi z jego naroży: Legionów, Miarki, Piłsudskiego, Sobieskiego i Królika. Centrum Tarnowskich Gór charakteryzuje ponadto: 44

45 niska dostępność komunikacyjna, brak miejsc parkingowych, przedłużenie ulic ruchem kołowym, niewystarczający rozwój infrastruktury technicznej (nieuporządkowana i niepełna sieć infrastruktury) oraz jej znaczny stopień dekapitalizacji, dominacja prywatnej własności gruntów TERENY MIESZKANIOWE Tereny zabudowy mieszkaniowej wraz z centrum miasta stanowiły w stanie na rok 1997 niespełna dziesiątą część terytorium miasta. Zdecydowaną przewagę wśród nich posiada zabudowa jednorodzinna, zajmująca blisko 85% powierzchni terenów mieszkaniowych. Tab a Powierzchnia terenów mieszkaniowych w stanie na rok 1997 Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Procent powierzchni miasta RAZEM 803,31 9,52 Tereny upraw polowych 46,76 0,55 Tereny zabudowy mieszkaniowej 756,55 8,97 Zabudowa wielorodzinna osiedlowa 103,83 1,23 Zabudowa wielorodzinna pozostała 12,92 0,15 Zabudowa jednorodzinna 639,80 7,59 W strukturze terenów mieszkaniowych wyróżniono - na podstawie stanu użytkowania terenów na rok następujące typy terenów mieszkaniowych ze względu na rodzaj zabudowy i stopień jej ukształtowania. Tab b. Powierzchnia typów terenów mieszkaniowych ze względu na rodzaj zabudowy i stopień jej ukształtowania - stan na rok 1997 Wyszczególnienia Powierzchnia (ha) Zespoły zabudowy mieszkaniowej ukształtowanej 20,40 Zespoły zabudowy mieszkaniowej wielo - i jednorodzinnej 13,20 Ukształtowane 4,75 Wymagające modernizacji 8,22 Zabudowa wielorodzinna (osiedlowa) 255,82 Ukształtowana 24,24 Kształtująca się 97,42 Do ukształtowania 122,09 Zabudowa indywidualna (jednorodzinna) 1.281,13 Ukształtowana 190,45 Kształtująca się 580,42 Do ukształtowania 504,45 Tereny mieszkaniowe stanowią obok terenów rolniczych ten rodzaj użytkowania, który ulega najistotniejszym zmianom pod względem samego obszaru. Wśród terenów mieszkaniowych 45

46 wyróżniono tereny zabudowy kształtującej się, a więc obejmujące zabudowę już istniejącą z lukami budowlanymi, oraz tereny zabudowy do ukształtowania ( na surowym korzeniu ) - w głównej mierze na terenach upraw polowych. Tereny zabudowy do ukształtowania liczą ponad 500 ha dla zabudowy jednorodzinnej o niskiej intensywności (MN) oraz ponad 122 ha dla zabudowy wielorodzinnej o wysokiej intensywności (MW). Według obliczeń przeprowadzonych dla wybranych, reprezentatywnych dla struktury osadniczej miasta terenów mieszkaniowych, średnia gęstość zaludnienia kształtuje się - w zależności od typu zabudowy - na poziomie osób/ha w zabudowie jednorodzinnej (Rybna, Osada Jana - część jednorodzinna) oraz osób/ha w zabudowie wielorodzinnej. Tab c Gęstość zaludnienia w wybranych, charakterystycznych zespołach mieszkaniowych stan na rok 1997 Zespoły zabudowy Rodzaj zabudowy Powierzchnia (ha) Liczba ludności (osoby) Gęstość zaludnienia (osoby/ha) Osada Jana MN 38, Osada Jana, Chopina - Kwiatów MW 4, Osada Jana, Obwodnica - MW 7, Bytomska Piekary Rudne (Bolesława MN 7, Śmiałego - Skargi) Pomorska - Obwodnica MN 10, Strzelców Bytomskich - MN 38, Obwodnica Ułańska MW 7, Krasickiego- św. Katarzyny MN 14, Korczaka - Zielona MN 25, Sobieskiego - Powstańców Śl. MW (centrum) 10, Powstańców Śl.- Kościuszki MW 5, Wojska Polskiego MW 4, Lasowice Pn. (Częstochowska - MN 17, Korfantego) Lasowice Pd. (Lasowicka - MN 8, Moniuszki) Strzybnica (Pionierska - MN 32, Kościelna Górna) Strzybnica - Os. Armii MW 2, Krajowej (Strzybnicka) Strzybnica - Os. Armii MW 4, Krajowej Rybna (część północna) MN 40, Oś. Przyjaźń (Hiszpańska - MW 8,

47 Saperów) Oś Przyjaźń (Bałkańska - MW 33, Janasa - Litewska Repty Stare MN 18, Osiedla PKP MN 9, Kolonia Staszica MN 17, TERENY USŁUGOWE Tereny usług publicznych zajmowały w stanie na rok 1997 nieco ponad 145 ha powierzchni, zaś łącznie z usługami handlu na wydzielonych działkach ha. Tereny usług oświaty, ochrony zdrowia, kultury oraz handlu (na wydzielonych działkach) są w znacznej mierze ukształtowane. Tab d. Powierzchnia terenów usług publicznych w stanie na rok 1997 Wyszczególnienia Powierzchnia (ha) Procent powierzchni miasta Tereny usług publicznych 145,38 1,72 Usługi oświaty 39,58 0,47 Usługi zdrowia 54,05 0,64 Usługi kultury 13,81 0,16 Usługi sportu 24,04 0,29 Usługi rekreacji i wypoczynku 13,90 0, TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Tereny obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej zajmują niespełna 70 ha powierzchni według stanu użytkowania terenów w mieście na rok Tab e. Powierzchnia terenów infrastruktury technicznej w stanie na rok 1997 Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Procent powierzchni miasta Tereny infrastruktury technicznej 69,88 0,83 Oczyszczalnie ścieków 15,36 0,18 Składowiska odpadów 41,64 0,49 Tereny technicznego zaplecza komunalnego 1,14 0,02 Ujęcia wody i stacje uzdatniania wody 7,02 0,08 Urządzenia zaopatrzenia w energię 2,42 0,03 elektryczną Urządzenia zaopatrzenia w gaz 0,70 0,01 Urządzenia zaopatrzenia w energię cieplną 1,60 0,02 47

48 TERENY KOMUNIKACJI Tereny komunikacji (drogi, linie kolejowe wraz z terenami garaży, stacji paliw i dworców komunikacji publicznej) stanowią dość pokaźny odsetek powierzchni miasta (blisko 5%). Tab f. Powierzchnia terenów komunikacji w stanie na rok 1997 Powierzchnia (ha) Procent powierzchni Wyszczególnienie miasta Tereny komunikacji 411,49 4,87 Ulice główne 32,32 0,38 Ulice zbiorcze 23,35 0,28 Ulice lokalne 20,76 0,25 Ulice dojazdowe 142,46 1,69 Garaże 7,81 0,09 Stacje paliw (ogólnodostępne) 2,02 0,02 Dworce komunikacji pasażerskiej (kolejowej i 2,08 0,02 autobusowej) Koleje normalnotorowe i stacja rozrządowa 163,87 1,94 Koleje wąskotorowe 15,92 0,19 Komunikacja lotnicza (lądowisko helikopterów sanitarnych) 0,87 0, TERENY PRODUKCYJNO SKŁADOWE Tereny produkcyjno - składowe z terenami eksploatacji powierzchniowej zajmowały w Tarnowskich Górach w stanie na rok 1997 nieco ponad 271 ha (3,2% obszaru miasta), zaś łącznie z terenami węzła kolejowego - 400,8 ha. Tab g. Powierzchnia terenów produkcyjno - składowych, transportu i zaplecza technicznego w stanie na rok 1997 Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Procent powierzchni miasta Tereny produkcyjno - składowe, transportu i zaplecza 271,14 3,23 technicznego Kopalnictwo (eksploatacja powierzchniowa) 52,06 0,62 Produkcja i budownictwo 149,97 1,78 Handel hurtowy, magazyny i składy 51,85 0,62 Transport i obsługa pojazdów 4,00 0,05 Tereny opuszczone i nieczynne 13,26 0,16 48

49 Tereny stacji rozrządowej 129,66 1,94 Miasto cechuje się dużym udziałem terenów produkcyjno - składowych, transportu i zaplecza technicznego, wynoszącym 20% wszystkich terenów zainwestowanych. W znacznej części są one jednak wykorzystywane w sposób ekstensywny. Powinno to skłaniać do rezygnacji z przeznaczenia nowych terenów pod funkcje produkcyjno - składowe, jeśli zaś miałoby to miejsce (np. poprzez utworzenie strefy ekonomicznej), proces ten winien się wiązać z eliminacją przemysłowego użytkowania na już istniejących terenach przemysłowo - składowych. W strukturze terenów produkcyjno - składowych wyróżniono, ze względu na zachodzące w nich procesy restrukturyzacji i stopień ukształtowania, następujące typy terenów: Tab h. Typy terenów produkcyjno - składowych, ze względu na zachodzące w nich procesy restrukturyzacji i stopień ukształtowania stan na rok 1997 Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Ukształtowanie 96,81 Eksploatacji powierzchniowej 52,06 Nieefektywne wykorzystane 86,58 Likwidowane 26,94 Kształtujące się 13,15 Tereny ukształtowane. Tereny przemysłowe o ukształtowanym, właściwym sposobie użytkowania zajmują niespełna 97 ha, co stanowi niewiele ponad 35% ogółu terenów produkcyjno - składowych w mieście (bez stacji rozrządowej). Do typu terenów ukształtowanych zaliczono tereny następujących, większych podmiotów gospodarczych: Zamet, Fazos, Electrocarbon i Chemet, Tagor i Faser (w częściach), Zakłady Mięsne Wojtacha, ZPO Bytom, Spółdzielnia Inwalidów. Tereny nieefektywnie wykorzystane. Tereny nieefektywnie wykorzystane zajmują niemal taką sama powierzchnię co tereny ukształtowane (blisko 87 ha). Zaliczono do nich: Prefabet, Zakłady Mięsne Śląsk w budowie, rejony ulic Towarowej i Oświęcimskiej, części terenów zakładów Tagor i Faser oraz tereny węzła kolejowego (część południowa). Wymagają one przekształcenia, zmiany działalności, bądź odzyskania dla innych funkcji. Tereny eksploatacji odkrywkowej. Ze względu na specyfikę działalności wyróżniono jako odrębny typ tereny eksploatacji powierzchniowej Zakładów Dolomitowych Bobrowniki - kopalnia Bobrowniki, działające w obrębie obszaru górniczego Bobrowniki - Blachówka. Obszar górniczy został utworzony w 1971 r. na powierzchni 1,9km 2, w granicach Tarnowskich Gór i Bytomia. Kształt i wielkość obszaru górniczego zostały podyktowane granicą udokumentowanego złoża, lokalizacją czynnych wyrobisk górniczych oraz zabudową terenu. Działalność eksploatacyjna kopalni Bobrowniki, jako wyrobiska o zasadniczym wydobyciu we wschodniej części złoża, ograniczona jest filarami ochronnymi oraz zabudową Suchej Góry. 49

50 Zgodnie z art. 53 ust.1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze, dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (terenem górniczym w myśl art. 6.9 cytowanej ustawy jest przestrzeń objęta wpływami robót górniczych zakładu górniczego, a więc mogąca wykraczać poza obszar górniczy). Teren likwidowanej działalności gospodarczej - Zakłady Chemiczne Czarna Huta. Tereny likwidowanej działalności gospodarczej dotyczą Zakładów Chemicznych Czarna Huta, znajdujących się w fazie likwidacji. Zakład ten, figurujący od 1994 r. na liście osiemdziesięciu najbardziej uciążliwych zakładów przemysłowych od 1 lipca 1995 r. został postawiony w stan likwidacji, przede wszystkim z powodów ekonomicznych. Proces likwidacji jest niezwykle utrudniony i skomplikowany z powodu występowania na terenie zakładu wielkich ilości nie do końca zidentyfikowanych odpadów poprodukcyjnych, wymagających neutralizacji i rekultywacji. Wyznaczony orientacyjnie obszar funkcjonalny Zakładów Chemicznych Czarna Huta (zasięg bezpośredniego oddziaływania zakładów) liczy 148 ha. Zabudowa przemysłowa zajmuje jedynie 18% jego powierzchni, natomiast tereny zdegradowane działalnością zakładów, w tym składowiska odpadów - blisko 60%. Pozostała część obszaru funkcjonalnego obejmuje powiązane z zakładami: zabudowę mieszkaniową, obiekty infrastruktury technicznej oraz rekreacyjne. Tab i. Powierzchnia obszaru funkcjonalnego, terenów zdegradowanych i terenu zabudowy Zakładów Chemicznych Czarna Huta Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Obszar Funkcjonalny Czarnej Huty, w tym: 148,17 Teren zakładów 26,94 Tereny składowisk odpadów poprzemysłowych 21,42 Pozostałe tereny zdegradowane 87,06 Tereny kształtujące się. Do terenów kształtujących się zaliczono przede wszystkim rejon ul. Cmentarnej oraz tereny znajdujące się w rejonie proponowanych stref aktywności gospodarczej TERENY OTWARTE (AKTYWNE BIOLOGICZNIE) Pojęcie terenów otwartych (niezainwestowanych) odnosi się do terenów aktywnych biologicznie (o różnym stopniu aktywności biologicznej od lasów, po tereny o obniżonej aktywności: agrocenozy, uprawy ogrodnicze, intensywnie kultywowaną roślinność miejską) oraz terenów pasywnych biologicznie lub o silnie obniżonej aktywności biologicznej (tereny pozbawione pokrywy roślinnej, roślinności rekultywowanej na nieużytkach, spontanicznej roślinności ruderalnej), nie zainwestowanych trwale (nie pokrytych nawierzchnią sztuczną w postaci zabudowy, ulic, placów, terenów kolejowych itp. powierzchni technogenicznych). Wśród terenów otwartych największy udział mają tereny leśne. Zdecydowana większość z nich (90%) stanowi własność Skarbu Państwa w zarządzie Państwowego Gospodarstwa 50

51 Leśnego Lasy Państwowe. Lasy na obszarze miasta posiadają status lasów ochronnych w ramach Leśnego Pasa Ochronnego GOP, pełniąc przede wszystkim funkcje ochronne - bioklimatyczne i społeczne. Nieco jedynie mniejszą powierzchnią odznaczają się tereny upraw polowych. Pozostałe ekosystemy (użytki zielone, uprawy trwałe, zieleń miejska, zbiorowiska ruderalne) mają mniejsze znaczenie. W porównaniu z miastami aglomeracji katowickiej szczególnie niewielki jest udział terenów zdecydowanie pasywnych, zdegradowanych; najistotniejsze wśród nich są tereny ZCh Czarna Huta ze składowiskami odpadów poprodukcyjnych. Nie ingeruje się w tereny leśne za wyjątkiem projektowanej trasy drogi poznańskiej oraz linii elektroenergetycznej 400 kv, których realizacja wymagać będzie dokonania wylesień. Pewne znaczenie może tu mieć również planowane powiększenie ośrodka wypoczynkowego w Pniowcu. W stosunku do terenów pracowniczych ogródków w większości zachowuje się ich dotychczasową lokalizację z dwoma wyjątkami, zakładającymi likwidację ogrodów w bezpośrednim sąsiedztwie centrum miasta, z ich przeznaczeniem pod usługi oświaty. Tab k. Struktura terenów otwartych (aktywnych biologicznie) według stanu na rok 1997 Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Procent powierzchni miasta Tereny Rolne 2.941,45 34,89 Tereny upraw polowych 2.181,87 25,88 Tereny upraw ogrodniczych 6,75 0,08 Tereny usług rolniczych 5,73 0,07 Sady i ogrody 88,63 1,05 Łąki i pastwiska 658,47 7,81 Tereny Lasów 3.432,33 40,71 Lasy PGL Lasy Państwowe 2.937,23 34,84 Pozostałe lasy i zadrzewienia 350,80 4,16 Parki, skwery, zieleńce 39,37 0,47 Ogrody działkowe 104,93 1,24 Pozostałe tereny otwarte 282,52 3,35 Warpie 46,10 0,55 Nieużytki 222,64 2,64 Wody 13,78 0, ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA Uprawy polowe liczą 2182 ha (26% terytorium miasta), zaś łącznie tereny rolne z łąkami i pastwiskami zajmują 2941 ha (blisko 35% obszaru Tarnowskich Gór). 51

52 Przeprowadzone badania jakości gleb na obszarze miasta w ramach Programu Pomocy PHARE nie potwierdziły ich znacznego skażenia metalami ciężkimi, wykluczającego możliwość ich rolniczego użytkowania. Zmusza to do rewizji dotychczas widzianych, silnie ograniczonych perspektyw produkcji rolniczej w Tarnowskich Górach, w tym produkcji na cele konsumpcyjne PODSUMOWANIE W przestrzeni miasta można wyróżnić elementy ukształtowania, konserwujące i krystalizujące jego strukturę funkcjonalno - przestrzenną oraz takie, które ze względu na różne uwarunkowania podlegać będą zróżnicowanym w swej skali przekształceniom. Do pierwszej grupy zaliczyć należy przede wszystkim: obszary chronione na mocy przepisów szczególnych (ustaw o ochronie przyrody oraz o ochronie dóbr kultury i innych), wobec których z racji wymogów ochronnych należy zachować dotychczasowy sposób ich przeznaczenia i użytkowania, bądź które stawiają określone ograniczenia w możliwościach ich przekształcenia; inne tereny aktywne biologicznie, nie objęte szczególnymi formami ochrony prawnej (na mocy ustawy o ochronie przyrody oraz ochronie dóbr kultury), w stosunku do których mają zastosowanie przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o lasach, o pracowniczych ogrodach działkowych i innych, w tym przede wszystkim praktycznie nienaruszalne grunty leśne, a także w znacznej mierze - grunty orne, pracownicze ogrody działkowe, parki itp.; tereny ukształtowanej zabudowy mieszkaniowej, usługowej oraz produkcyjno - składowej; tereny specjalne (wojskowe) trasy głównych ciągów drogowych, stacji rozrządowej i linii kolejowych oraz głównych ciągów i urządzeń infrastruktury technicznej. Elementy podatne na zmiany użytkowania bądź takiej zmiany wymagające obejmują: tereny zabudowy mieszkaniowej kształtujące się oraz wymagające ukształtowania; tereny produkcyjno - składowe, transportu i zaplecza technicznego nieefektywnie wykorzystane i opuszczone oraz likwidowane; tereny o innych funkcjach (usług publicznych, zieleni miejskiej, cmentarzy, infrastruktury technicznej, komunikacyjnych); tereny (obiekty, urządzenia) różnych funkcji, nie spełniające wymogów właściwego funkcjonowania (m.in. zdegradowane tereny zieleni miejskiej, drogi i ulice zagrożone wyczerpaniem przepustowości) bądź cechujące się wadliwą lokalizacją (m.in. część ogrodów działkowych); tereny zdegradowane wymagające rekultywacji. W stosunku do części terenów, przede wszystkim niezainwestowanych, istnieją konfliktowe ustalenia oraz propozycje wynikające z późniejszych uwarunkowań, studiów i opracowań. Najistotniejsze z nich sytuują się na styku ustaleń w zakresie rozwoju terenów 52

53 zabudowy mieszkaniowej, częściowo także produkcyjno - składowych i urządzeń infrastruktury, a wnioskami z opracowań waloryzujących środowisko przyrodnicze miasta, dotyczącymi ochrony wartości przyrodniczych na tychże terenach. Szczególnym przypadkiem jest teren położony pomiędzy Opatowicami a ulicą Zagórską. Teren ten, w chwili obecnej ( stan na rok 1997) jest w przeważającej mierze użytkowany rolniczo. Autorzy opracowania Waloryzacja przyrodnicza miasta Tarnowskie Góry widzą potrzebę objęcia znacznej części wzmiankowanego obszaru ochroną prawną w postaci zespołu przyrodniczo - krajobrazowego, zaś zgodnie z materiałami dotyczącymi projektów Specjalnej i Aktywnej Strefy Ekonomicznej miałby on stanowić ich istotny fragment STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA MIASTA STAN NA ROK 2008 Tab. 2.3c Wykaz powierzchni zagospodarowania terenu miasta Tarnowskie Góry Rodzaj zagospodarowania Powierzchnia (ha) Tereny mieszkaniowe 803,3 Tereny rolne 2941,5 Tereny leśne i zadrzewień 3288,0 Tereny zieleni nieurządzonej 290,9 Tereny parków i ogrodów działkowych 144,3 Tereny cmentarzy 10,5 Tereny produkcyjno składowe 271,2 Tereny usługowe 150,1 Tereny infrastruktury technicznej 69,9 Tereny wojskowe 49,7 Tereny komunikacyjne 411,5 rys. 2.3c Procentowy wykaz powierzchni zagospodarowania terenu miasta Tarnowskie Góry 34,89% 9,53% 4,88% 0,59% 0,83% 1,78% 3,22% 0,12% 1,71% 3,45% 39,00% tereny mieszkaniowe tereny rolne tereny leśne i zadrzewień terey zieleni nieurządzonej tereny parkowe i ogodów działkowych teremy cmentarzy tereny produkcyjno składowe tereny usługowe tereny infrastruktury technicznej tereny wojskowe tereny komunikacyjne 53

54 STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ ZABUDOWA WIELORODZINNA W granicach dzielnic południowych miasta występują dwa rodzaje zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej: - tereny zabudowy wielorodzinnej osiedlowej, - tereny zabudowy wielorodzinnej rozproszonej, którą stanowią pojedyncze budynki. Największe skupisko zabudowy wielorodzinnej typu osiedlowego na terenie Tarnowskich Gór stanowi osiedle Przyjaźń znajdujące się w Starych Tarnowicach. Osiedle powstało na terenie dawnej wsi Tarnowice Stare w końcu lat 70 tych ubiegłego wieku. Powstawało ono w kilku etapach. Najstarszą część osiedla stanowi zabudowa ul. Donieckiej, a następnie ul. Bałkańskiej. W latach 80 tych powstały kolejno budynki przy ulicach: Włoskiej, Francuskiej, Poczdamskiej, Łotewskiej, Morcinka, Saperów, Szwedzkiej. Osiedle Przyjaźń to typowe blokowisko wykonane w technologii wielkopłytowej. Budynki mieszkalne mają wysokość 3 5 kondygnacji i różnią się między sobą wykończeniami elewacji. Od strony zewnętrznej osiedle ma charakter jednolity jednak wizualnie budynki odróżnia rodzaj zastosowanej technologii. Poszczególne kwartały zabudowy posiadają zróżnicowany sposób zagospodarowania i urządzenia. Niektóre rejony mają uporządkowaną, wyrośniętą zieleń z urządzonymi placami zabaw dla dzieci i boiskami do gier zespołowych. Do takich należy rejon ul. Bałkańskiej i ul. Donieckiej. Brak zieleni urządzonej oraz uporządkowanego zagospodarowania wykazują rejony ulic: Łotewskiej, Poczdamskiej i Morcinka. Układ komunikacyjny osiedla jest dość dobrze ukształtowany i wystarczający. Jedynym rejonem o niewydolnej komunikacji jest ul. Doniecka. Stan większości budynków osiedla jest nie zadawalający. Jedynie niewielka część obiektów posiada termoizolację, a co za tym idzie, schludne wykończenie elewacji. Również nie zadawalający jest stan klatek schodowych oraz stolarki okiennej. Osiedle sprawia wrażenie niedokończonego. Od strony północnej znajdują się dwa najnowsze budynki wybudowane przez Międzygminne Towarzystwo Budownictwa Społecznego. Osiedle Przyjaźń jest bardzo dobrze wyposażone w usługi. Usługi drobne zlokalizowane są głównie w parterach budynków. Usługi większe koncentrują się w części centralnej osiedla, w rejonie ul. Łotewskiej. Znajdują się tutaj dyskonty spożywcze: Carefour Express, Biedronka oraz bank, apteka i inne usługi. Oprócz usług konsumpcyjnych osiedle posiada sporą ilość placówek szkolnictwa i oświaty. Usługi kultury świadczy Dom Kultury Jubilat, a usługi zdrowia reprezentowane są przez przychodnie publiczne, NZOZ-y oraz prywatne praktyki lekarskie. Osiedle jest dobrze skomunikowane z pozostałą częścią miasta. 54

55 Osiedle Przyjaźń jest obszarem niespójnym przestrzennie, ale pod względem funkcjonalnym jest jednostką samowystarczalną. Poza osiedlem Przyjaźń na terenie objętym zmianą studium występują tereny zabudowy wielorodzinnej rozproszonej. Stanowią je pojedyncze budynki wielorodzinne położone między zabudową jednorodzinną (zabudowa przy ul. Korola i ul. Pyskowickiej). Są to obiekty 3 kondygnacyjne o ciekawej, zróżnicowanej bryle architektonicznej. ZABUDOWA JEDNORODZINNA W granicach dzielnic południowych miasta dominuje zabudowa jednorodzinna. Charakter zabudowy jest zróżnicowany i zależy od jej lokalizacji. Występującą zabudowę mieszkaniową podzielić można na zwartą oraz rozproszoną. Tereny zabudowy jednorodzinnej zwartej występują w Starych Tarnowicach oraz w Śródmieściu: osiedle Kolejarzy, rejon ul. Staszica i ul. Szczęść Boże. Cechą tego typu zabudowy jest jej koncentracja oraz w miarę jednolity charakter zabudowy. Rzadko pojawiają się tutaj luki w zabudowie pierzei wolne działki. W Starych Tarnowicach zwartą zabudowę tworzy osiedle domów szeregowych przy ul. Fińskiej. Budynki mają jednolity charakter ich bryły są jednakowe. Jednak w kwestii wykończeniowej każdy budynek jest inny, a pomysł na jego wykończenie zależy od indywidualności gospodarza. Zwarty charakter posiada także zabudowa przy ulicach: Hipoteczna, Drozdów, Szczygłów, Ondraszka, Przepiórek, Pawia, Orla. Bryły budynków są w miarę jednolite, a układ przestrzenny osiedla jest przejrzysty z czytelnym układem komunikacyjnym. Nowo powstałe Osiedle Zamkowe przy ul. Pyskowickiej posiada jednolity charakter budynków. Jest to zamknięty kompleks kilkudziesięciu domów wolnostojących z pełną infrastrukturą: uzbrojenie, komunikacja oraz strefa rekreacyjna osiedla. Zabudowa jednorodzinna przy głównych ciągach komunikacyjnych Starych Tarnowic: ul. Wyszyńskiego, ul. Pyskowickiej oraz przy ulicach prostopadłych do ul. Wyszyńskiego ul. Skrzypczyka, ul. Repecka charakteryzuje się w miarę jednolitym, zwartym charakterem zabudowy i często pełni funkcje mieszkaniowo usługowe. Jednolity, zwarty charakter zabudowy z czytelnym układem komunikacyjnym posiada położone przy ul. Gliwickiej osiedle Kolejarzy. Bryły budynków w przeważającej mierze posiadają kształt kostki sześcianu. Osiedle sukcesywnie rozrasta się w kierunku zachodnim. Po drugiej stronie ul. Gliwickiej w rejonie ul. Szczęść Boże oraz ul. Staszica zabudowa jednorodzinna również posiada charakter zwartej zabudowy. Układ komunikacyjny terenu jest uboższy, ale całe osiedle tworzy czytelną strukturę przestrzenną. Poza wyżej wymienionymi obszarami zabudowy zwartej występuje spora ilość terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej rozproszonej. Tego typu zabudowa pojawia się w dzielnicach Repty Śląskie oraz Bobrowniki i to ona tworzy swoisty, podmiejski klimat tych dzielnic. Na terenie dzielnic powstaje sukcesywnie nowa zabudowa wyróżniająca się spośród starej. Zabudowa nie koncentruje się w konkretnym punkcie tylko rozciąga się wzdłuż ciągów 55

56 komunikacyjnych pozostawiając pomiędzy sobą pustą przestrzeń oraz nie zagospodarowane wnętrza kwartałów zabudowy. Poniższe zestawienie tabelaryczne pokazuje powierzchniowy udział rodzajów zabudowy mieszkaniowej na analizowanym terenie. Tab a. Udział powierzchniowy rodzajów zabudowy mieszkaniowej w granicach dzielnic południowych miasta. Rodzaj zabudowy mieszkaniowej Powierzchnia (ha) % powierzchni terenu objętego zmianą studium wielorodzinna osiedlowa 40,5240 2,06 wielorodzinna rozproszona 2,3847 0,12 jednorodzinna zwarta 48,4189 2,46 jednorodzinna rozproszona 240, , TERENY USŁUGOWE Usługi występujące w graniach dzielnic południowych miasta można podzielić ze względu na ich charakter na rozproszone i skoncentrowane oraz ze względu na ich rodzaj na usługi: handlu, zdrowia, kultury, turystyki, oświaty, administracji, usługi sakralne oraz sport i rekreację. Usługi skoncentrowane powstają w miejscu skupienia się większej ilości usług o różnym profilu. Na analizowanym terenie występuje kilka miejsc o większej lub mniejszej koncentracji usług. W Bobrownikach za takie miejsce uznać można teren przy ul. Korola, gdzie skupiają się usługi handlu, szkolnictwa oraz usługi sakralne. Repty Śląskie nie posiadają tzw. centrum usługowego dzielnicy. Jednak za obszar koncentracji usług uznać można Park Repecki, który oferuje usługi w zakresie rekreacji, sportu, wypoczynku. W centrum parku znajdują się usługi zdrowia, szkolnictwa oraz usługi sakralne. O indywidualności tego centrum usługowego decyduje brak usług handlu, które są prekursorem w wyznaczaniu miejsca usług. Centrum usługowe Starych Tarnowic znajduje się na osiedlu Przyjaźń. Skupia się tutaj handel, usługi zdrowia, administracji i inne. Usługi o odmiennej specyfice koncentrują się przy ul. Pyskowickiej. Są to usługi zdrowia szpital, gastronomii Gospoda u Wrochema oraz turystyki zamek. W Śródmieściu, a dokładniej w jego części południowej miejscem koncentracji usług jest rejon obwodnicy. Koncentruje się tutaj sport, rekreacja oraz usługi hotelarskie. Odrębny rodzaj usług - usługi o charakterze rozproszonym zlokalizowane są między zabudową jednorodzinną, bądź w parterach budynków wielorodzinnych. Czasami pojawiają się przy głównych trasach komunikacyjnych. Są to najczęściej drobne usługi handlu, rzemiosła, warsztaty samochodowe i inne. 56

57 Jak już wyżej wspomniano podziału usług można dokonać również ze względu na ich rodzaj. Najczęściej występującymi usługami na terenie opracowania są usługi handlu począwszy od małych osiedlowych sklepików, a skończywszy na marketach. Na terenie opracowania występują następujące markety: Biedronka, Tesco, Carefour Express, Aldi. Tego typu handel lokalizowany jest w miejscach o dużym zagęszczeniu zabudowy oraz dobrym dostępie komunikacyjnym. Musi mieć zapewnioną większą powierzchnię terenu nie tylko pod sam sklep, ale również pod konieczną infrastrukturę m. in. miejsca parkingowe, place postojowe. Supermarkety mają w swoim założeniu ściągnięcie klientów nie tylko lokalnych, ale przede wszystkim mieszkańców całego miasta. Drobny handel, rzemiosło, warsztaty samochodowe potrzebują przysłowiowego skrawka ziemi toteż takie usługi lokalizowane są między zabudową mieszkaniową. Ponadto tego typu usługi nastawione są na lokalną klientelę. Usługi zdrowia i opieki społecznej winny być rozmieszczone w zależności od stopnia zaludnienia danego obszaru. Na analizowanym terenie występują następujące publiczne i niepubliczne placówki służby zdrowia: - SP ZOZ Repty Górnośląskie Centrum Rehabilitacji przy ul. Śniadeckiego w Reptach Śląskich, - Wielospecjalistyczny Szpital Powiatowy im. B. Hagera przy ul. Pyskowickiej w Starych Tarnowicach, - NZOZ przy Salezjańskim Ośrodku Szkolno Wychowawczym przy ul. Śniadeckiego w Reptach Śląskich, - NZOZ Vademecum przy ul. Poczdamskiej w Starych Tarnowicach, - Labolatorium Analityczne przy ul. Szwedzkiej w Starych Tarnowicach - Dom Opieki Społecznej przy ul. Poczdamskiej w Starych Tarnowicach. Oprócz wyżej wymienionych placówek występują prywatne praktyki lekarskie. Wachlarz usług kultury na terenie opracowania jest dość ubogi, gdyż większość tego typu usług skupia się w centrum miasta. Do występujących tutaj usług kultury zaliczyć można: - Salezjański Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Parku Repeckim, który oprócz niepublicznej działalności oświatowej organizuje imprezy kulturalne takie jak: Ogólnopolskie Warsztaty Twórcze Osób Niepełnosprawnych, Międzynarodowy Turniej Szachowy, Memoriał Marka Piasty, festyn z okazji Dnia Dziecka oraz wyścigi rowerowe na terenie Parku Repeckiego, - Kopalnia Zabytkowa przy ul. Szczęść Boże pełniąca funkcję podziemnego muzeum oraz muzeum w budynku nadszybia i skansen maszyn parowych. Na terenie Kopalni organizowanych jest wiele imprez np. Piknik Gwarecki i Barbórka. Znajdująca się w Parku Repeckim Sztolnia Czarnego Pstrąga jest placówką zamiejscową kopalni. Odcinek metrowy dawnej Głębokiej Sztolni Fryderyka udostępniony jest do zwiedzania łodziami. - Gospoda u Wrochema w Starych Tarnowicach, która wraz z wyremontowanym w przyszłości zamkiem stanie się swoistym centrum kulturalnym; w okresie wakacyjnym Gospoda organizuje m.in. kino letnie, kursy tańca, 57

58 - Leśniczówka przy Parku Repeckim organizująca koncerty jazzowe i bluesowe, - Stodoła przy ul. Repeckiej w Reptach Śląskich organizująca coroczne Dożynki oraz Piknik Śpiewaczy. Miasto Tarnowskie Góry posiada tereny oraz obiekty o dużych walorach turystycznych zlokalizowane głównie w południowej części miasta. Obecnie ruch turystyczny jest słabo rozwinięty w stosunku do możliwości ofertowej miasta. Usługi turystyki pełnią: - Kopalnia Zabytkowa wraz ze Sztolnią Czarnego Pstrąga w Parku Repeckim, gdzie turyści mogą przepłynąć łodziami 600 metrowy odcinek dawnej Głębokiej Sztolni Fryderyka, - Trasa kolei wąskotorowej z przystankiem przy ul. Staffa; kolej przebiega południkowo przez wschodnią część terenu; czynna jest w okresie letnim i cieszy się popularnością wśród turystów i nie tylko, - Szlaki turystyczne przebiegające przez analizowany obszar: Szlak Husarii Polskiej z Będzina do Krzanowic przebiegający ulicami: Bałtycką, Brzozową, Witosa i dalej droga polną na granicy z granicą Zbrosławice, Szlak Powstańców Śląskich z Gliwic do Bytomia przebiegający przez Park Repecki obok szybów Ewa i Sylwester, Sztolni Czarnego Pstrąga a dalej ulicami: Witosa, Długą, Staszica, Żeromskiego i przez Rezerwat Segiet do Bytomia, Szlak Gwarków biegnący od Sztolni Czarnego Pstrąga do Kolonii Woźnickiej; biegnie tak jak Szlak Powstańców Śląskich ale kieruje się w stronę miasta przez las otaczający Rezerwat Segiet i dalej ul. Małą, Szlak Segiecki biegnie z rejonu cmentarza komunalnego ulicami: Łanową, Niedziałkowskiego, Repecką do szybu Ewa Sztolni Czarnego Pstrąga w Parku Repeckim. W graniach dzielnic południowych miasta ilość usług sportu i rekreacji jest niewielka w stosunku do liczby mieszkańców. Spośród terenów i obiektów sportu wymienić można: - Park Wodny przy Obwodnicy wraz z zespołem basenów, saun, gabinetów odnowy biologicznej, grotą solną, salą fitnes, siłownią oraz z towarzyszącą gastronomią i hotelem. W okresie letnim przy Parku Wodnym funkcjonuje boisko do siatkówki plażowej, a w okresie zimowym lodowisko, - Stadion oraz korty tenisowe TS Tarnowiczanka w Parku Repeckim, gdzie odbywają się mecze piłki nożnej i organizowane są liczne imprezy plenerowe, - Boisko UKS Gwiazda oraz nowoczesna sala sportowa przy ul. Żeromskiego, - Boisko LKS Zgoda Repty przy ul. Myśliwskiej, - Dwie stadniny koni z możliwością uprawiania hippiki przy ul. Szczęść Boże oraz przy ul. Niedziałkowskiego, - Boisko do piłki nożnej i siatkówki zlokalizowane przy Stodole przy ul. Repeckiej. Usługi oświaty w graniach dzielnic południowych miasta reprezentowane są przede wszystkim przez 3 szkoły podstawowe publiczne i 1 gimnazjum publiczne. Są to: 58

59 - SP nr 11 przy ul. Korola 38a obejmująca zasięgiem rejon Bobrownik i Piekar Rudnych oraz ul. Małą z przecznicami, - SP nr 12 przy ul. Żeromskiego 64 obejmująca rejon Starych i Nowych Rept oraz os. Kolejarzy i rejon ul. Nowej i ul. Staszica, - SP nr 15 przy ul. Litewskiej 6 obejmująca rejon Starych Tarnowic (os. Przyjaźń i osiedle domków jednorodzinnych przy ul. Pomorskiej), - Gimnazjum nr 4 przy ul. Janasa 11. Wyżej wymienione placówki oświatowe są dobrze rozmieszczone, gdyż ich regionizacja nie zmusza dzieci do przekraczania głównych ciągów komunikacyjnych. Na analizowanym terenie znajduje się 5 przedszkoli publicznych: - Przedszkole nr 12 przy ul. Korola 18 obsługujące Bobrowniki, - Przedszkole nr 13 przy ul. Żeromskiego 62 obsługujące Repty Śląskie, - Przedszkole nr 17 przy ul. Norweskiej obsługujące Stare Tarnowice, - Przedszkole nr 20 przy ul. Morcinka obsługujące Stare Tarnowice, - Przedszkole nr 22 przy ul. Bałkańskiej obsługujące Stare Tarnowice. w graniach dzielnic południowych miasta nie ma ponadgimnazjalnych placówek oświatowych ani szkół wyższych. Usługi sakralne świadczą: - Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach, - Kościół p.w. Św. Mikołaja w Reptach Śląskich, - Kościół p.w. Św. Marcina w Starych Targowicach. Poniższe zestawienie tabelaryczne pokazuje powierzchnię oraz procentowy udział poszczególnych rodzajów usług w stosunku do obszaru objętego zmianą studium. Tab b. Udział powierzchniowy rodzajów usług dla obszaru (1964,01ha) objętego zmianą studium - stan istniejący Rodzaj usług Powierzchnia (ha) % powierzchni terenu objętego zmianą studium handel 13,297 0,68 zdrowie i opieka społeczna 15,708 0,8 kultura 4,2 0,21 turystyka 6,156 0,31 sport i rekreacja 7,8457 0,4 oświata 10,3895 0,53 usługi sakralne 2,5998 0,13 59

60 TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Największym terenem infrastruktury technicznej w graniach dzielnic południowych miasta jest Oczyszczalna Ścieków Repty położona przy ul. Pyskowickiej. Oczyszczalna pracuje w trybie mechaniczno biologicznego oczyszczania. Jest ona drugą pod względem wielkości oczyszczalnią w Tarnowskich Górach, a jej przepustowość wynosi 2,7 tys. metrów sześciennych na dobę. Do procesu oczyszczania biologicznego wykorzystywane są komory osadu czynnego. Przeprowadzona w latach modernizacja pozwoliła na zintensyfikowanie usuwania zanieczyszczeń, a w szczególności związków biogennych. Poza oczyszczalnią występują następujące tereny obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej: - ujęcia wody i stacje uzdatniania wody, - urządzenia zaopatrzenia w energię elektryczną, - urządzenia zaopatrzenia w gaz, - urządzenia zaopatrzenia w energię cieplną TERENY KOMUNIKACJI Podstawowy szkielet układu komunikacyjnego dzielnic południowych miasta tworzy sieć dróg krajowych o klasie dróg głównych ruchu przyspieszonego: - ul. Korola biegnąca w kierunku Bytomia, - ul. Gliwicka w kierunku Gliwic, - Obwodnica stanowiąca podstawę komunikacji miasta Tarnowskie Góry. Z drogami krajowymi łączą się drogi powiatowe przejmujące mniejsze natężenie ruchu. Do nich należą: - ul. Wyszyńskiego ulica klasy głównej łącząca Obwodnicę z ul. Pyskowicką, - ul. Pyskowicka ulica klasy głównej - -biegnąca w kierunku Zbrosławic, - ul. Janasa ulica klasy zbiorczej - łącząca ul. Wyszyńskeigo z Sielanką, - ul. Jana Pawła II ulica klasy zbiorczej łącząca ul. Wyszyńskeigo z ul. Janasa, - ul. Repecka ulica klasy zbiorczej łącząca ul. Wyszyńskiego z ul. Witosa, - ul. Witosa ulica klasy zbiorczej wychodząca z ul. Gliwickiej w kierunku na Ptakowice, - ul. Żeromskiego ulica klasy zbiorczej wychodząca z ul. Gliwickiej, - ul. Mała ulica klasy lokalnej wychodząca z Obwodnicy, - ul. Radzionkowska ulica klasy zbiorczej wychodząca z ul. Korola w kierunku Radzionkowa. Pozostałe ulice publiczne są własnością gminy i tworzą sieć ulic klasy dojazdowej. Linie kolejowe w graniach dzielnic południowych miasta nie występują, poza linią kolei wąskotorowej przebiegającej południkowo przez wschodnią część terenu, mającej charakter turystyczny i kursującej w okresie wakacyjnym. 60

61 Analizowany teren posiada dwie stacje paliw: - stacja paliw przy skrzyżowaniu ul. Korola z Obwodnicą, - stacja paliw przy ul. Pyskowickiej w Starych Tarnowicach. w graniach dzielnic południowych miasta występują linie autobusowe oraz związane z nimi zajezdnie autobusowe: - zajezdnia przy ul. Litewskiej na osiedlu Przyjaźń, - zajezdnia przy ul. Pyskowickiej w Starych Tarnowicach. Nie występują linie tramwajowe TERENY PRODUKCYJNO USŁUGOWE W graniach dzielnic południowych miasta nie występują tereny produkcyjne i produkcyjno usługowe tworzące strefę produkcyjną. Znajdują się natomiast pojedyncze zakłady produkcyjne rozproszone po całym terenie. Do największych należą Zakłady Mięsne Wojtacha zlokalizowane przy ul. Gliwickiej w Reptach Śląskich. Pozostałe zakłady produkcyjno usługowe i produkcyjne to: - Telima producent bram i ogrodzeń znajdujący się przy ulicy bocznej od ul. Gliwickiej w Reptach Śląskich, - Giko producent maszyn i pieców piekarniczych działający przy ul. Żeromskiego w Reptach Śląskich, - Zakład Wędliniarski przy ul. Głównej w Bobrownikach, - LTS tapicerstwo samochodowe przy ul. Prochowej w Bobrownikach, - Zakład Stolarski- meble przy ul. Korola w Bobrownikach, - Drewbud producent domków letniskowych znajdujący się przy ul. Staszica w Reptach Śląskich, - Propan Butan - magazyn gazu funkcjonujący przy obwodnicy w Bobrownikach Śląskich TERENY OTWARTE Tereny otwarte to tereny nie posiadające śladów trwałego zainwestowania. Są to tereny biologicznie aktywne. W graniach dzielnic południowych miasta dominują tereny otwarte. Pasmo terenów biologicznie czynnych ciągnie się równoleżnikowo wzdłuż całego obszaru opracowania tworząc swoisty korytarz przewietrzania miasta. Wśród terenów otwartych występujących na analizowanym terenie wyróżniamy: - lasy i zadrzewienia, - zieleń urządzoną: parki, skwery, zieleńce, - ogródki działkowe, - tereny rolnicze, łąki, sady, pastwiska. 61

62 Lasy występujące w południowej części terenu to lasy bukowe. Od strony południowo wschodniej znajduje się Las Segiecki z rezerwatem przyrody Segiet oraz jego otuliną. Większa część rezerwatu znajduje się na terenie miasta Bytomia. Flora Rezerwatu Segiet składa się z 215 gatunków drzew, 9 gatunków krzewów oraz 103 gatunków roślin zielnych. Rezerwat charakteryzuje się występującym tu jednolitym drzewostanem bukowym z jednostkową domieszką jaworu, świerka, sosny i brzozy. W rezerwacie stwierdzono występowanie trzech zespołów leśnych z których każdy reprezentuje odmienny typ lasu bukowego. Wiek drzew w buczynach wynosi około 150 lat. Cechą charakterystyczną występujących tu buczyn jest prawie zupełny brak warstwy mszystej. Otoczenie rezerwatu, a zarazem jego otulinę stanowią Lasy Segieckie, które uległy zróżnicowanym przekształceniom. Rezerwat ze względu na rozległe chodniki i komory podziemne stanowi największe ze znanych na Górnym Śląsku zimowisko nietoperzy. Oprócz rozległych lasów w graniach dzielnic południowych miasta występują liczne mniejsze i większe zadrzewienia. Do najważniejszych należy Park Kunszt znajdujący się przy ul. Parkowej w Bobrownikach. Jest to pomnik przyrody obejmujący starodrzew w postaci 10 drzew z gatunku lipa drobnolistna. Są to wysokie, pomnikowe okazy liczące ok. 200 lat. W Bobrownikach w rejonie ul. Prochowej znajduje się również większy teren zadrzewiony. Pozostałe zadrzewienia występujące na terenie zmiany studium mają charakter zadrzewień śródpolnych. Wśród terenów zielonych wymienić należy zieleń urządzoną: parki, skwery, zieleńce. Najważniejszym i najokazalszym jest Park Repecki wchodzący w skład zespołu przyrodniczo krajobrazowego Park w Reptach i Dolina Rzeki Dramy. Park Repecki tworzy wyspę leśną obejmującą w większości starodrzew bukowy w tym około 150 drzew o wymiarach pomnikowych. Dominujące starodrzewy zajmują 1/3 całej powierzchni zespołu przyrodniczo krajobrazowego. Są najcenniejszym elementem krajobrazu składającego się z naturalnych zespołów leśnych z licznymi rzadkimi gatunkami rodzimymi i zagranicznymi. Wartość przyrodniczą zespołu podkreśla nieregularny, malowniczy odcinek rzeki Dramy. W parku spotkać można także inne cenne drzewa takie jak: lipa szerokolistna, wiąz szypułkowy, modrzew polski. Oprócz flory zróżnicowana jest także fauna parku. Można tutaj spotkać: sarny, lisy, kuny domowe, dziki oraz liczne gatunki ptaków. Poza Parkiem Repeckim zieleń urządzona występuje głównie na osiedlu Przyjaźń. Stanowią ją skwery i zieleńce osiedlowe wraz z wkomponowaną drobną architekturą, placami zabaw dla dzieci, boiskami. Rozmieszczenie oraz ilość zieleni urządzonej uzależniona jest od gęstości zaludnienia danego obszaru. Do terenów otwartych należą ogródki działkowe stanowiące swego rodzaju enklawę zieleni rekreacyjnej, wypoczynkowej w centrum miasta. Ich ilość oraz rozmieszczenie zależy od gęstości zaludnienia rejonu miasta. Na terenie opracowania znajdują się następujące zespoły ogrodów działkowych: - ROD Wiarus, ROD Sezam, ROD Lepsza Przyszłość przy ul. Opatowickiej, 62

63 - ROD Zryw przy ul. Janasa, - ROD Konwalia przy ul. Śniadeckiego, - ROD Powstańców Śląskich przy Obwodnicy. Pozostałe tereny otwarte to tereny rolnicze, tereny upraw ogrodniczych, sady, ogrody, łąki, pastwiska oraz wody. Na analizowanym terenie występują rozległe kompleksy rolne tworzące pas przewietrzania miasta w układzie równoleżnikowym. Na większości tych terenów widoczne są formy anropogeniczne: hałdy, pingi, leje poszybowe, nasypy kolejki wąskotorowej, dawne drogi kopalniane oraz resztki zabudowań pokopalnianych. Wszystko to porośnięte jest endemicznym typem łąki pogórniczej z bytującym na niej tzw. zespołem roślin galmanowych. Największe kompleksy łąk pogórniczych znajdują się w otoczeniu szybu Staszic przy ul. Małej STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ ZABUDOWA WIELORODZINNA Tereny zabudowy wielorodzinnej występują w dwóch formach: zwarte tereny zabudowy wielorodzinnej obejmujące: zabudowę kamienicową w formie kwartałów tworzącą w większości zwarte pierzeje i leżącą w ścisłym centrum,, zabudowę kamienicową leżącą poza ścisłym centrum, zabudowę osiedlową skoncentrowaną, rozproszone tereny zabudowy wielorodzinnej. zabudowę wolnostojącą (bloki, kamienice) zabudowę willową wielorodzinną. Tereny zabudowy wielorodzinnej obejmują około 60 ha, (z czego większość stanowią zwarte tereny zabudowy). Zwarte tereny zabudowy kamienicowej leżącej w ścisłym centrum występują w Starym Mieście w rejonie ulic: Powstańców Śląskich, Sienkiewicza, Piłsudskiego, Bytomskiej, Legionów i Staropolskiej. Budynki wchodzące w skład tej zabudowy charakteryzują się w większości wysoką wartością kulturową i architektoniczną. Pozostałe tereny zabudowy kamienicowej położonych poza ścisłym centrum występują w rejonach ulic: Nakielskiej, Mickiewicza, Ogrodowej Górniczej, Kościuszki i Wojska Polskiego. Największe tereny zabudowy wielorodzinnej osiedlowej położone są na Osadzie Jana w rejonie ul: Słoneczników, Al. Kwiatów, Narcyzów, Pogodnej, Chopina. Zabudowa wielorodzinna występująca na tym terenie wyróżnia się wyraźnie 63

64 spośród zabudowy całego miasta poprzez wysokie 11-sto kondygnacyjne budynki tak zwane punktowce (6 budynków przy ul. Bytomskiej i al. Kwiatów, oraz 3 przy ul. Miodowej i Fryderyka Chopina). Tworzą one wyraźne dominanty urbanistyczne widoczne z ul. Obwodnicy miasta jak i sąsiednich dzielnic. Pozostałe budynki posiadają po 5 kondygnacji nadziemnych. Teren osiedla obsługiwany jest przez dobrze wykształcone usługi handlu, oświaty i zdrowia. Kolejny większy teren omawianej zabudowy występuje w Lasowicach w rejonie ul. Generała Władysława Andersa. Budynki na tym osiedlu posiadają w większości po 5 kondygnacji nadziemnych i tworzą ciekawy układ urbanistyczny. Nowo zrealizowane obiekty - apartamentowce o nowoczesnej architekturze posiadają 7 kondygnacji nadziemnych. Osiedle to charakteryzuje się niższą intensywnością zabudowy (wkomponowanej w liczne tereny zieleni urządzonej) oraz sąsiadującymi w najbliższym otoczeniu terenami niezainwestowanymi w przeciwieństwie do terenów wielorodzinnych w Centrum miasta. Osiedle te oddalone jest o około 3km od centrum miasta. Pozostałe mniejsze tereny zwartej osiedlowej zabudowy wielorodzinnej położone są przy ulicach: Marii Rozpłochowskiej, Ułańskiej, Stefana Okrzei, Tadeusza Kościuszki, Wojska Polskiego, Adama Mickiewicza, Józefa Bema, Jana Opolskiego, Styczyńskiego, Tysiąclecia. Tereny te charakteryzuje się w miarę jednolitą monotonną zabudową (wybudowane w przewadze w technologii wielkopłytowej). Budynki te charakteryzuje także brak lub znikoma ilość usług wbudowanych w ich parterach. Wysokość tych budynków wynosi od 3 do 5ciu kondygnacji. Wyróżniającymi się terenami mieszkaniowymi wielorodzinnymi są tereny o zabudowie willowej wielorodzinnej o wysokiej estetyce wykończenia. Są to budynki przeważnie 2 i 3 kondygnacyjne z poddaszem, dachami wielospadowymi i starannie uformowanymi elewacjami frontowymi. Budynki te występują głównie w rejonach ulic: Bytomskiej, Legionów, Wyszyńskiego, Cebuli, Opolskiej, Sienkiewicza, Nakielskiej (jak również na większości terenów Starego Miast). Na terenach zabudowy wielorodzinnej (a w szczególności na terenach zabudowy śródmiejskiej) można zauważyć wyraźny niedobór zieleni urządzonej oraz ogrodów jordanowskich. Bardzo negatywnym zjawiskiem jest sukcesywne ograniczanie powierzchni terenów zielonych i przeznaczanie ich pod miejsca parkingowe, które i tak nie zaspakajają potrzeb mieszkańców osiedli. Jest to związane z brakiem garaży oraz parkingów wielopoziomowych. Na terenach zabudowy wielorodzinnej (a w szczególności na terenach zabudowy śródmiejskiej) można zauważyć wyraźny niedobór zieleni urządzonej oraz ogrodów jordanowskich. Bardzo negatywnym zjawiskiem jest sukcesywne ograniczanie powierzchni terenów zielonych i przeznaczanie ich pod miejsca parkingowe, które i tak nie zaspakajają potrzeb mieszkańców osiedli. Jest to związane z brakiem garaży oraz parkingów wielopoziomowych. 64

65 ZABUDOWA JEDNORODZINNA W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana uwidacznia się wyraźna dominacja zabudowy jednorodzinnej w stosunku do wielorodzinnej. Charakter zabudowy jest zróżnicowany i zależy od jej lokalizacji. Tereny zabudowy jednorodzinnej występuje w dwóch formach: zwarte tereny zabudowy jednorodzinnej zabudowa jednorodzinna skoncentrowana, rozproszone tereny zabudowy jednorodzinnej. Tereny zabudowy jednorodzinnej obejmują około 163 ha, z czego większość stanowią zwarte tereny zabudowy. Największymi zwartymi układami zabudowy jednorodzinnej są osiedla jednorodzinne w granicach ulic: Opatowickiej, Obwodnicy, Wyszyńskiego i Wyspiańskiego, znaczna część dzielnicy Osada Jana wzdłuż ulic: Kopernika, Chopina, Młodości, Zacisza, al. Kwiatów i Bytomskiej. Tereny te charakteryzują się w przewadze jednolicie ukształtowaną zabudową 2 kondygnacyjną o dachach płaskich lub kopertowych (kąt nachylenia do 15 O ). Pozostałe znacznie mniejsze od wymienionych wyżej zwartych terenów zabudowy jednorodzinnej występują w sąsiedztwie ulic: W Śródmieściu: Ignacego Krasickiego, Św. Katarzyny, Korczaka i Zielonej, Stefana Okrzei, Mickiewicza, Sterej i Jana Kochanowskiego, W Lasowicach: Lasowicka, Moniuszki, Leśnej i Siewierskiej Pozostałe tereny zabudowy jednorodzinnej występują w formie rozproszonej. Charakteryzują się one głównie funkcjonowaniem starej monotonnej zabudowy (w przewadze 2 kondygnacyjnej z dachami płaskimi) z nową o zróżnicowanej formie budynków (budynki w większości dwu i trzy kondygnacyjne z dachami wielospadowymi o różnych kątach nachylenia połaci dachowych). Występuje również wiele nowych terenów zabudowy jednorodzinnej rozproszonej w rejonach ulic: Rudnej, Piernikarczyka, Chmielewskiego, Siewierskiej Jasnej TERENY USŁUGOWE Na terenie opracowania możemy wyróżnić następujące usługi: administracji, handlu, zdrowia i opieki społecznej, oświaty, kultury, sportu i rekreacji. 65

66 Tab a. Udział powierzchniowy terenów usługowych dla obszaru objętego zmianą studium - stan istniejący POWIERZCHNIA TERENÓW USŁUGOWYCH TERENY POWIERZCHNIA % USŁUGOWE: (w ha) OGÓŁEM 61,21 100,00 Handlu 16,48 26,92 Oświaty 17,70 28,91 Administracji 4,82 7,87 Zdrowia 3,00 4,90 Gastronomii 1,97 3,21 Samochodowe 1,39 2,27 Kultury 1,59 2,59 Sakralne 4,14 6,76 Rzemiosła 2,75 4,49 usługi mieszane - wielofunkcyjne i pozostałe 7,37 12,04 USŁUGI HANDLU Powierzchnia terenów usług handlu na całym terenie opracowania wynosi 16,48 hektara. Najlepiej zagospodarowaną przestrzenią publiczną o znaczeniu usługowo handlowym oraz administracyjnym na terenie miasta jest Rynek wraz z ulicą Krakowską. Oprócz wyżej wymienionych terenów usługi handlu kształtują się głównie w parterach budynków zlokalizowanych wzdłuż ulic bezpośrednio powiązanych z Rynkiem, a także na terenie prawie ze całego Starego Miasta w większości parterach budynków wzdłuż ulic: Piłsudskiego, Piastowskiej, Gliwickiej, pl. Żwirki i Wigury i pl. Gwarków, Kaczyńca, Zamkowej, Sobieskiego i Powstańców Śląskich. Na terenie objętym opracowaniem największym obiektem handlowym o znaczeniu ponadlokalnym jest Hala Targowa położona przy ul. Józefa Piłsudskiego. Znajdują się w niej stanowiska handlowe takie jak: odzieżowe, obuwnicze, chemiczne, spożywcze piekarniczo cukiernicze, rzeźnicze, warzywno owocowe, i wiele innych. Hale targową wyróżnia bliskie położenie dworca kolejowego i autobusowego oraz łatwy dostęp własnym środkiem komunikacji. Do obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży od 400 do 2000m 2 na terenie objętym zmianą studium należą: Lidl (ul. Gliwicka), Biedronka (ul. Opolska, Legionów, Bytomska), Mekona (meble, ul. Skośna, Szymały), Bodzio (meble, ul. Mickiewicza), Pawilon handlowy (ul. Słoneczników Al. Kwiatów) Budynek handlowo usługowy (Rynek ul. Strzelecka), 66

67 Avans (AGD, RTV, ul. Legionów), Neonet (AGD, RTV, ul. Sobieskiego), Okay (AGD, RTV, ul. Skośna) Do obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m 2 na terenie objętym zmianą studium należą: Centrum Handlowe Carrefour (ul. Kościuszki), Hala Targowa (ul. Piłsudskiego Nakielska) W dzielnicy Osada Jana na skrzyżowaniu ulic: Słoneczników i al. Kwiatów znajduje się dosyć dużej wielkości teren usługowy, na którym mieści się pawilon handlowy. Pawilon ten stanowi lokalne centrum w dzielnicy Osada Jana i skupia mieszkańców tejże dzielnicy. W pawilonie tym znajdują się usługi z zakresu: handlu (spożywcze, AGD i RTV, chemiczne, odzieżowe), administracji, gastronomii i zdrowia. Drugi pawilon znacznie mniejszej rangi i wielkości mieści się przy skrzyżowaniu ulic: Narcyzów i al. Kwiatów. Mieszczą się tam usługi handlu obejmujące: salon meblowy, sklep spożywczy, pizzerię, agencje bankowe. Do największych obiektów handlowych dzielnicy należy market Biedronka zlokalizowany przy ul. Bytomskiej. USŁUGI ZDROWIA Najwięcej usług z zakresu opieki zdrowotnej skoncentrowanych jest w Starym Mieście i w jego najbliższym sąsiedztwie. Do usług tych należą placówki NFZ jak i NZOZy: Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Wielospecjalistyczny Szpital Powiatowy im. dr B. Hagera, ul. Opolska 21, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zakład Pulmonologii ul. Lipowa 3, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Obwód Lecznictwa Kolejowego ul. Piłsudskiego 18, Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej: Szpital św. Kamila OO. Kamilianów ul. Bytomska 22. Usługi Medyczne ŚRÓDMIEŚCIE Sp. z o.o. ul. Bytomska 8 Poradnia Medycyny Pracy ul. Bytomska 6 Przychodnia Specjalistyczna Nr 1 ul. Piłsudskiego 16 Przychodnia Specjalistyczna Nr 2 ul. Piłsudskiego 16 Poradnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej dla dzieci ul. Aleja Kwiatów 27 Poradnia Lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej Faser ul. Nakielska 42 NZOZ NEUROM ul. Bytomska 14 NZOZ FIZJOMED ul. Bytomska 14/1 NZOZ LIMED ul. Tylna 12 NZOZ ANIMED ul. Piłsudskiego 9a NZOZ Centrum Medyczne SANA ul. Oświęcimska 1 67

68 NZOZ Centrum Usług Medycznych S.C. ul. Nakielska 1-3 NZOZ WOJMED S.C. ul. Górnicza 9a NZOZ :SANTI MED Sp. z o.o. ul. Karola Miarki 8/1 NZOZ ALLMED S.C. ul. Chopina 52 NZOZ, Zespół Pomocy Hospicyjnej Królowej Pokoju ul. Opolska 26c NZOZ KO MED Specjalistyczna Przychodnia Lekarsko Stomatologiczna ul. Powstańców Śląskich 14/1 BI MED Prywatny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Mickiewicza 8, oraz ul. Leśna 23 Specjalistyczny Niepub. ZOZ Urologiczno Andrologiczny UROGEN ul. J. Korczaka 40 Poradnia Medycyny Pracy PROTEKO ul. Hutnicza 1/1 Poza przychodniami NFZ i NZOZ zlokalizowanych jest sporo prywatnych gabinetów lekarskich o różnych specjalizacjach. Zlokalizowane są one przeważnie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej w dzielnicy Śródmieście. OPIEKA SPOŁECZNA Realizacją zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej oraz pomocą środowiskową zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zlokalizowany przy ul. Bytomskiej 15. W skład MOPS w Tarnowskich Górach wchodzą: Dzienny Dom Pomocy Społecznej ul. Bytomska 15 Miejska Noclegownia ul. Sienkiewicza 48 Dom Pomocy Społecznej przy ul. Gliwickiej 22 - dla kobiet przewlekle psychicznie chorych, W Tarnowskich Górach funkcjonują 2 organizacje pełniące funkcje humanitarne, opiekując się osobami chorymi nie kwalifikującymi się do leczenia szpitalnego: Hospicjum Domowe Stowarzyszenia Królowej Pokoju ul. Opolska 26c Caritas Diecezji Gliwickiej stacja opieki przy ul. Powstańców Śląskich 2, USŁUGI OŚWIATY Tarnowskie Góry dysponują dobrą bazą oświatową szkół podstawowych i gimnazjalnych, w tym szkół niepublicznych, bazą szkół średnich i pomaturalnych oraz Centrum Kształcenia Ustawicznego. Oprócz tego w Tarnowskich Górach znajduje się Uniwersytet III wieku. W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana występują następujące oddziały placówek oświaty: Żłobki: Żłobek Publiczny Nr 1 ul. Bema 1 Przedszkola: 68

69 Przedszkole Nr 1 Wesoła Jedyneczka, ul. Legionów 9 Przedszkole Nr 2 ul. Gruzełki 17 Przedszkole Nr 4 ul. Sienkiewicza 5 Przedszkole Nr 5 ul. Leśna 6 Przedszkole Nr 6 ul. Bema 1 Przedszkole Nr 9 Akademia Przedszkolna, ul. Zaciszna 11 Przedszkole Nr 11 ul. Mickiewicza 18 Przedszkole Nr 21 ul. Opolska 59 Szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa Nr 3 ul. Stanisława Wyspiańskiego 1 Szkoła Podstawowa Nr 5 ul. Leśna 23 Szkoła Podstawowa Nr 9 ul. J. Korczaka 2 Szkoła Podstawowa Nr 10 ul. J. Kochanowskiego 21 Gimnazja: Publiczne Gimnazjum Nr 1 ul. J. III Sobieskiego 5 Publiczne Gimnazjum Nr 2 ul. St. Wyspiańskiego 3 Publiczne Gimnazjum Nr 3 ul. Zaciszna 17 Obecnie oprócz 10 szkół podstawowych i 5 gimnazjów istnieje tu 8 zespołów szkół o charakterze zawodowym: budowlanym, ekonomicznym, gastronomicznym, hotelarskim, mechanicznym, elektronicznym, odzieżowym, medycznym, chemicznym oraz kolejowym. Młodzież ma też możliwość pobierania nauki w 4 liceach ogólnokształcących i w Centrum Kształcenia Ustawicznego. Ponadto na terenie opracowania znajduje się: Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia przy ul. 9 Maja 1, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy przy ul. Strzelców Bytomskich Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji przy ul. Sienkiewicza 6. Na terenie opracowania znajdują się tereny oświaty - szkolnictwa średniego: Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Ogólnokształcących im. S. Staszica ul. Piłsudzkiego 1, I Liceum Ogólnokształcące im. S. Sempołowskiej ul. Opolska 28, Zespół Szkół Chemiczno Medycznych i Ogólnokształcących im. M. Skłodowskiej Curie ul. Opolska 26, Zespół Szkół Budowlano Architektonicznych ul. Okrzei 3, Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących ul. Sienkiewicza 23, Salezjański Zespół Szkół ul. Śniadeckiego 1, Wieloprofilowy Zespół Szkół ul. Sienkiewicza 6, Zespół Szkół Gastronomiczno Hotelarskich ul. K. Miarki 17, Edukacyjne Centrum Ubioru i Rzemiosła ul. Legionów 35, Centrum Edukacji Ekonomiczno Handlowej ul. Sobieskiego 5, 69

70 Zespół Szkół Techniczno Usługowych ul. Pokoju 14, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy ul. Strzelców Bytomskich 7, USŁUGI KULTURY W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana zlokalizowane są następujące obiekty kultury: Tarnogórskie Centrum Kultury ul. Sobieskiego 7, Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 ul. Sienkiewicza 8, Młodzieżowy Dom Kultury nr 2 ul. Gliwicka 36, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej ul. Gliwicka 2, Miejska Biblioteka Publiczna ul. Zamkowa 5, Galeria "Pod Nad" ul. Gliwicka 1, Galeria "Foto-Melcer" ul. Krakowska 4, Galeria "Inny Śląska" ul. Karola Miarki 4, Galeria "Antresola" ul. Zamkowa 5, Galeria "Biblioteka" ul. Sobieskiego 7, Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna ul. Wyspiańskiego 1-3. W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana występuje tylko jedno muzeum na Rynku miasta. Pozostałe dwa muzea (Kopalnia Zabytkowa Skansen Maszyn Parowych oraz Sztolnia Czarnego Pstrąga ) położone są poza granicami w/w dzielnic. Muzeum na Rynku gromadzi zbiory związane z historią i kulturą Tarnowskich Gór i powiatu, uwzględniając szersze tło kultury polskiej. Do najciekawszych należą: kolekcja malarstwa, zbiory sobiescianów, masoniców (puchary, odznaki, rytualne fartuszki i szarfy), sztuki cechowej XVII-XIX w. (skrzynie, szyldy, puchary, tłoki pieczęcie), cyny z XVII-XX w. USŁUGI SPORTU Do największego terenu sportowego na terenie miasta Tarnowskie Góry należy teren Towarzystwa Sportowego Gwarek leżącego przy ul. Wojska Polskiego 2. Na terenie tym znajduje się stadion z bieżnią oraz trybunami (zdewastowanymi) oraz mniejszymi boiskami do gier zespołowych. Uwagi zasługuje także niedokończona hala sportowa która popada w ruinę. Do pozostałych klubów sportowych możemy zaliczyć: Kolejowy Ośrodek Rekreacji i Sportu Śląsk ul. Korczaka 23 - podnoszenie ciężarów, kajakarstwo, kulturystyka, piłka nożna, Międzyszkolny Klub Sportowy Skarbek ul. Wyspiańskiego 3 - piłka ręczna kobiet, tenis stołowy mężczyzn i kobiet, Tarnogórski Klub Sportowy Karate ul. Piłsudskiego 13 - kyokushin karate, kickboxing, Uczniowski Klub Sportowy Dwójka ul. Wyspiańskiego 3 - judo, siatkówka, 70

71 Uczniowski Klub Sportowy Trójka ul. Wyspiańskiego 1 - tenis stołowy, piłka ręczna, Uczniowski Klub Sportowy UKS-JUDO AHINSA przy SP 10 ul. Kochanowskiego - judo, Ognisko TKKF Znicz korty w Parku Miejskim ul. Kard. Wyszyńskiego, - tenis ziemny, PTTK Oddział Tarnowskie Góry ul. Górnicza 7 - klub taternictwa jaskiniowego i klub turystyki rowerowej, Automobilklub Tarnogórski ul. Jurczyka 1 - m.in. sekcje: kartingowa, turystyki motorowej osób niepełnosprawnych, turystyki motorowej i caravaningu, na terenie dzielnicy Lasowice towarzystwo Sportowe Iskra Lasowice ul. Andersa 32 piłka nożna, skat sportowy, Pozostałe tereny sportowe występują między innymi przy ul. Ułańskiej basen z boiskiem, ul. Gliwickiej za Młodzieżowym Domem Kultury nr2, w Parku Miejskim przy ul. Wyszyńskiego, Orlik 2009 przy ul. Bohaterów Monte Cassino, za osiedlem przy ul. Marii Rozpłochowskiej w Lasowicach. USŁUGI SAKRALNE W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana do najważniejszych obiektów sakralnych należy osiem kościołów parafialnych należących do Dekanatu Tarnowskie Góry przynależącego do Diecezji Gliwickiej. Zlokalizowane są one w: Śródmieściu: przy ul. Pl. Gwarków rzymskokatolicka parafia p.w. Św. Piotra i Pawła, przy ul. Gliwickiej (na terenie cmentarza) Kościół p.w. Św. Anny, przy ul. Opolskiej Kościół p.w. Matki Boskiej Królowej Pokoju, przy ul. Rynek Kościół ewangelicko augsburski, przy ul. Wyszyńskiego (cmentarz komunalny) kościół p.w. Św. Józefa Robotnika, na Osadzie Jana: przy ul. Słoneczników Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych, przy ul. Bytomskiej Kościół parafialny p.w. Jana Chrzciciela i Św. Kamila. - w Lasowicach - przy ul. Leśnej i Broniewskiego Kościół parafialny rzymskokatolicki p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana tereny cmentarzy zlokalizowane są w rejonie ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Gliwickiej. Cmentarz komunalny i wojenny zlokalizowany jest przy ul. Wyszyńskiego. Kolejny cmentarz położony jest przy kościele Św. Anny przy ulicy Gliwickiej. Przy ul. Gliwickiej zlokalizowany jest także zabytkowy cmentarz żydowski. 71

72 TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Podstawowym czynnikiem pozwalającym na nieograniczony i swobodny rozwój miasta jest dobrze rozbudowana infrastruktura techniczna. Należy do niej zaliczyć: sieć wodociągową i kanalizacyjną, sieć energetyczną, sieć gazową oraz sieć ciepłowniczą. Tereny infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej występują na całym terenie opracowania. Należą do nich rozrzucone po całym terenie miasta drobne tereny pompowni, przepompowni itp. Największy teren należący do infrastruktury wodociągowej. Położony jest u zbiegu ulic Opolskiej i Towarowej i stanowi je Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji VEOLIA. W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana nie występują tereny oczyszczalni ścieków ani wysypisk odpadów. Tereny te obsługiwane były do tej pory przez oczyszczalnię ścieków Śródmieście (planowana jest likwidacja oczyszczalni i całkowita obsługa omawianego terenu przez projektowaną oczyszczalnię ścieków Centrum położoną w Sowicach). Wysypisko odpadów podobnie jak oczyszczalnie ścieków także znajduje się poza terenem opracowania w dzielnicy Rybna. Poza wymienionymi wyżej terenami infrastruktury technicznej na obszarze objętym opracowaniem występują liczne tereny stacji transformatorowych oraz tereny energetycznych linii przesyłowych. Największe tereny infrastruktury energetycznej położone są w rejonie ul. Towarowej oraz Równoległej i stanowią je tereny stacji transformatorowych WN/SN. Głównym dostawcą energii cieplnej w mieście jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. Z O.O. w Tarnowskich Górach wchodzące w skład Polskiej Grupy Ciepłowniczej PRATERM S.A. i znajdujące się w sąsiedztwie zakładów FAZOS przy ul. Zagórskiej. Tereny infrastruktury gazowniczej podobnie jak pozostałe terenu infrastruktury występują na obszarze całego miasta i stanowią je stacje redukcyjno pomiarowe i pompownie. Największy teren infrastruktury gazowniczej położony jest przy ulicy Nakielskiej i stanowi ją Punkt Obsługi Klienta PNGiN. Tab b.. Udział terenów infrastruktury technicznej dla obszaru objętego zmianą studium - stan istniejący POWIERZCHNIA TERENÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ (w ha) SUMA 5,43 Tereny sieci łączności 0,05 Treny sieci ciepłowniczej 1,20 Treny sieci gazowej 0,84 Treny sieci wodociągowej 1,53 Treny sieci energetycznej 1,81 72

73 TERENY KOMUNIKACJI Najważniejszym elementem pozwalającym na swobodne przemieszczanie się mieszkańców miasta oraz rozwój przedsiębiorczości w mieście jest dobrze rozbudowana infrastruktura komunikacyjna miasta. Do terenów komunikacyjnych należą wszystkie tereny dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych (zaliczyć możemy do nich także drogi wewnętrzne i gospodarcze, parkingi oraz garaże). Do najważniejszych dróg należą: Obwodnica (fragment trasy nr78), droga w kierunku Częstochowy (trasa nr 908) oraz ulice: Opolska, Wyszyńskiego, Gliwicka, Bytomska, Nakielska, Czestochowska, Sobieskiego, Piłsudskiego, Pokoju, Sienkiewicza. W obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana występują trzy stacje paliw : stacja paliw LOTOS przy ul. Skośna Obwodnica, stacja paliw CARREFOUR przy ul. Kościuszki, stacja paliw St 1 przy ul. Nakielskiej, stacja paliw Petrochemia Płock przy ul. Równoległej, Do jednego z ważniejszych terenów komunikacyjnych na terenie miasta Tarnowskie Góry należy Dworzec Główny PKP, MZKP oraz PKS. Położony jest on w bezpośrednim sąsiedztwie centrum miasta przy ul. Częstochowskiej i Pokoju. Największą barierą urbanistyczną dzielącą teren opracowania na dwa obszary są tereny kolejowe obejmujące ponad 16 hektarów. Oddzielają one dzielnice Lasowice od Śródmieścia jak i Osadę Jana od Lasowic. Jednym z ważniejszych elementów układu kolejowego Tarnowskich Gór jest Tarnogórski Węzeł Kolejowy. Przez Tarnowskie Góry przebiegają linie kolejowe w kierunku Poznania, Częstochowy, Fosowskiego i Katowic. Pozostałym terenem kolejowym jest teren kolejki wąskotorowej relacji Miasteczko Śląskie Bytom TERENY PRODUKCYJNO USŁUGOWE Tarnowskie Góry są jednym z trzech miast powiatowych w województwie Śląskim oraz jednym z osiemnastu miast w Polsce zaliczanych do klasy A pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, (dane z Instytutu Badań Nad Gospodarką Rynkową w Warszawie). Tereny przemysłowe w obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana występują w dwóch formach: zwarte tereny przemysłowe, rozproszone tereny przemysłowe. Ogólna powierzchnia terenów przemysłowych liczy ponad 44 hektary, co stanowi 6,06% powierzchni terenu opracowania. 73

74 Największe zwarte tereny przemysłowe położone są w Lasowicach na północ od ul. Nakielskiej. Tereny te stanowią kompleksy przemysłowe zakładów Tagor i Faser. Tereny te stanowią jednocześnie jeden z większych kompleksów przemysłowych na terenie całego miasta. Większy od wyżej wymienionych terenów przemysłowych jest teren zakładów Fazos przy ul. Zagórskiej leżący poza obszarem dzielnic objętych opracowaniem. Do kolejnego większego zwartego terenu produkcyjnego należy teren przy ul. Sienkiewicza. Na terenie tym funkcjonuje zakład Chemet. W bezpośrednim sąsiedztwie Chemetu zlokalizowano Tarnogórski Inkubator Przedsiębiorczości z siedzibą kilkudziesięciu wielobranżowych firm. Przy zakładach Chemet ulokowano także Izbę Przemysłowo Handlową w Tarnowskich Górach. Izba Przemysłowo - Handlowa w Tarnowskich Górach, jest organizacją samorządu gospodarczego zrzeszającą przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na obszarze działania Izby. Do pozostałych zwartych terenów przemysłowych znacznie mniejszych od w/w należą tereny w sąsiedztwie ulic: Towarowej (składnica złomu, sieć firm wielobranżowych), Sienkiewicza (cementownia HOGER ), Nakielskie (Zakłady Odzieżowe BYTOM ). Pozostałe tereny przemysłowe występują w formie rozproszonej i stanowią je drobne i małe przedsiębiorstwa TERENY OTWARTE Znaczną bo aż zajmującą ponad 1/3 powierzchni dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana stanowią tereny otwarte. Są to tereny biologicznie aktywne wyróżniające się bogatą bioróżnorodnością gatunków flory i fauny. Na omawianym terenie występują następujące tereny otwarte: tereny lasów i zadrzewień, tereny Rodzinnych Ogrodów Działkowych, tereny rekreacji indywidualnej, tereny sadów, tereny parkowe i skwery, tereny wód powierzchniowych, tereny zieleni nieurządzonej, tereny rolne, Tereny parkowe i skwerów zajmują prawie 30 ha co stanowi 4% terenu opracowania. Największy obszar zajmuje Park Miejski w rejonie ul. Wyszyńskiego. Drugi co do wielkości park (Park Piny) położony jest przy Obwodnicy i ROD Wieczorka i Faser. Uwagi zasługuje także niewielki Park przy Zakonie Ojców Kamilianów przy ul. Bytomskiej. Pozostałe tereny zieleni urządzonej występują jako drobne skwery: Plac Wolności, przy Hali Targowej, u zbiegu ulic Sobieskiego i Sienkiewicza oraz ul. Powstańców Śląskich i Sienkiewicza. Do największych terenów otwartych należą tereny zieleni nieurządzonej stanowiącej ponad 12% powierzchni opracowania. Tereny te leżą głównie przy ul. Towarowej, Chmielewskiego, 74

75 w rejonie Osiedla Andersa, Nakielskiej (okolice budowanego Osiedla Lasowice), dolina rzeki Stoły, przy ROD Tagor, oraz liczne tereny przy ul. Gliwickiej i Górniczej. Do pozostałych terenów otwartych należą liczne Rodzinne Ogrody Działkowe liczące łącznie prawie 62 ha. Największe kompleksy Rodzinnych Ogrodów Działkowych to: ROD Kościuszki, ul. Bohaterów Monte Casino, ROD Szczęść Boże, ul.lipowa, ROD Wieczorka, ul. Bytomska, ROD Faseri, ul. Bytomska, ROD Tagor, ul. Cegielniana, ROD Wyzwolenie, ul. Cegielniana, ROD Elektrocarbon, ul. Nakielska, OD Chemik, ul. Nakielska ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA Rolnicza przestrzeń produkcyjna w obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana liczy prawie 20 hektarów. Stanowi to zaledwie 2,66% powierzchni terenu opracowania. Największe zwarte tereny kompleksów rolnych występują w sąsiedztwie ul. Gliwickiej a Parkiem Miejskim oraz ul. Nakielską i Siewierską. Do głównej branży rolniczej należy ogrodnictwo (w rejonie ul. Piernikarczyka oraz ul. Wesołej). Dosyć dużo terenów zajmują sady (głównie przydomowe oraz na niezabudowanych działkach), o łącznej powierzchni ponad 16 hektarów STRUKTURA FUNKCJONALNO PRZESTRZENNA DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH Teren objęty zmianą studium obejmuje pięć dzielnic i dwie części dzielnic zgodnie z podziałem administracyjnym Tarnowskich Gór, do których należą: Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ul. Częstochowskiej, przemysłowa część dzielnicy Śródmieście. Wyżej wymienione jednostki strukturalne są ze sobą funkcjonalnie powiązane. Główny ośrodek pełniący funkcję centralną na terenie objętym opracowaniem to dzielnica Strzybnica. Pełni ona głównie funkcję administracyjną, handlową, i usługową (zdrowia, oświaty). Główną funkcję handlową o znaczeniu ponadlokalnym w granicach terenu opracowania pełni 75

76 centrum handlowe Tesco w dzielnicy Opatowice oraz Kaufland w przemysłowej części dzielnicy Śródmieście. Północna część pełni głównie funkcje rekreacyjne ze względu na liczne tereny leśne i zbiorniki wodne. Część środkowa (Strzybnica, przemysłowa część dzielnicy Śródmieście) pełni funkcje przemysłowe - miejsca pracy TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ ZABUDOWA WIELORODZINNA Tereny zabudowy wielorodzinnej w granicach obszaru objętego opracowaniem studium występują w dwóch formach: zwarte tereny zabudowy wielorodzinnej - zabudowa osiedlowa skoncentrowana, rozproszone tereny zabudowy wielorodzinnej. zmiany Tereny zabudowy wielorodzinnej na obszarze objętym zmianą studium obejmują około 11,29ha (z czego 7,23ha stanowią zwarte tereny zabudowy a 4,23ha tereny rozproszone). Największe osiedle zabudowy wielorodzinnej położone jest w Strzybnicy w sąsiedztwie ulic: Kościelnej, Strzybnickiej i Górnej. Zajmuje ono powierzchnię około 5,5ha. Osiedle to zostało wybudowane w technologii wielkopłytowej w latach siedemdziesiątych dla pracowników fabryki Zamet. Osiedle składa się z szesnastu budynków mieszkaniowych pięcio kondygnacyjnych z dachami płaskimi (od trzech do dziewięciu klatek) wraz z zespołem budynków usługowych. Na osiedlu znajdują się obiekty usług oświaty takie jak: przedszkole, szkoła podstawowa a także żłobek. Bardzo dobrze rozwinięte są usługi handlu wraz z targowiskiem. Na terenie osiedla znajdują się także tereny usług zdrowia oraz opieki społecznej. Pozostałe tereny zabudowy wielorodzinnej występują w formie rozproszonej na terenie Strzybnicy (ul. Kraszewskiego, ul. Zagórska nr87-97), Rybnej (ul. Powstańców Warszawskich i ul. Lotników) oraz Sowicach (ul. Grzybowa i Boczna). Obejmują one budynki od dwóch do czterech kondygnacji z dachami płaskimi. Na terenach zabudowy wielorodzinnej można zauważyć wyraźny niedobór zieleni urządzonej oraz ogrodów jordanowskich. Bardzo negatywnym zjawiskiem jest sukcesywne ograniczanie powierzchni terenów zielonych i przeznaczanie ich pod miejsca parkingowe, które i tak nie zaspakajają potrzeb mieszkańców osiedli. Jest to związane z brakiem garaży oraz parkingów wielopoziomowych. ZABUDOWA JEDNORODZINNA Na terenie objętym zmianą studium uwidacznia się wyraźna dominacja zabudowy jednorodzinnej w stosunku do wielorodzinnej. Charakter zabudowy jest zróżnicowany i zależy od jej lokalizacji. Tereny zabudowy jednorodzinnej występuje w dwóch formach: zwarte tereny zabudowy jednorodzinnej zabudowa jednorodzinna skoncentrowana, rozproszone tereny zabudowy jednorodzinnej. Tereny zabudowy jednorodzinnej obejmują około 266,41ha, z czego zwarte tereny zabudowy stanowią 52%, a rozproszone 48%. 76

77 Zwarte tereny zabudowy możemy podzielić na dwa rodzaje. Pierwsze z nich, to tereny zlokalizowane wzdłuż istniejących, historycznie ukształtowanych układów komunikacyjnych, które były systematycznie zabudowywane od wieków. Tereny takie kształtują się np. wzdłuż ciągów komunikacyjnych w: Opatowicach (ul. Wiejska i ul. Starotarnowicka), Sowicach (ul. Grzybowa), Pniowcu (ul. Jagodowa), Strzybnicy (ul. Zagórska, ul. Kościelna, ul. Kombatantów). Najlepiej widocznym zwartym układem zabudowy jednorodzinnej wyróżnia się dzielnica Rybna. Zabudowa powstawała tu wzdłuż ul. Powstańców Warszawskich, a po uruchomieniu Huty Fryderyk, dzielnica została rozbudowana o nowe ulice równoległe do ul. Powstańców Warszawskich. Przy ulicach tych (ul. Lwa Tołstoja, ul. Karola Szymanowskiego, ul. Stefanii Sempołowskiej) sukcesywnie kształtowała się zabudowa, co wpłynęło na jej obecny charakter. Drugi rodzaj zwartych terenów zabudowy jednorodzinnej obejmuje wyraźne układy kompozycyjno - urbanistyczne. tereny stanowiące Największe osiedle zabudowy jednorodzinnej o wyraźnym układzie kompozycyjnym położone jest w Strzybnicy na północ od ul. Kościelnej i zachód od ul. Górnej. Osiedle te charakteryzuje się jednolitą zabudową dwukondygnacyjną o przewadze dachów płaskich oraz dwuspadowych i kącie nachylenia około Na osiedlu tym uwidacznia się brak ogólno dostępnych terenów zieleni urządzonej oraz sportu i rekreacji. Brak terenów zieleni zrekompensowany jest jednak sąsiedztwem od północy licznych terenów rolniczych i leśnych a od zachodu terenami ogrodów działkowych. Poza wymienionymi wyżej skoncentrowanymi układami zabudowy jednorodzinnej występują także liczne tereny rozproszonej zabudowy jednorodzinnej na całym terenie objętym zmianą studium. Niekorzystnemu zjawisku rozpraszania zabudowy sprzyja obecnie obowiązujący system prawny, a w szczególności brak obowiązku zgodności wydawanych decyzji administracyjnych o pozwoleniu na budowę z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Skutkuje to całkowitą dowolnością lokalizacji zabudowy bez konieczności kontynuacji terenów zabudowy istniejącej. Tab a Udział powierzchniowy terenów zabudowy mieszkaniowej dla obszaru objętego zmianą studium - stan istniejący Powierzchnia terenów zabudowy mieszkaniowej (w ha) tereny zabudowy jednorodzinnej ter. zab. wielorodz. DZIELNICE powierzchni a ogólna rozproszo na skoncentrow ana z usługami rozproszo na skoncentro wana Opatowice 25,41 17,74 6,36 1,29 0,00 0,00 Rybna 78,56 31,18 44,87 1,84 0,65 0,00 Strzybnica 71,60 31,22 31,58 0,82 2,45 5,52 Pniowiec 35,19 23,07 11,35 0,75 0,00 0,00 Sowiec ,20 19,04 2,79 0,21 1,71 Lasowice 15,07 1,85 11,94 1,23 0,05 0,00 Dz. Przemysłowa 0,70 0,00 0,00 0,00 0,70 0,00 SUMA 266,41 121,26 125,14 8,72 4,06 7,23 255,12 11,29 77

78 TERENY USŁUGOWE Na terenie opracowania możemy wyróżnić następujące usługi: handlu, zdrowia i opieki społecznej, oświaty, kultury, sportu i rekreacji. Tab a Udział powierzchniowy terenów usługowych dla obszaru objętego zmianą studium - stan istniejący DZIELNICE SUM A Powierzchnia terenów usługowych (w ha) oświat kultu handl rzemi obsł. sportu y ry u o samoc sła h zdro wia admin istracj i Opatowice 9,53 0,22 3,12 3,90 0,30 0,34 1,16 0,00 0,00 0,45 Rybna 8,88 2,56 0,50 5,40 0,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,29 Strzybnica 12,38 2,97 1,48 4,28 0,57 0,41 0,74 0,48 0,49 0,95 Pniowiec 6,00 0,23 0,35 0,34 0,00 0,00 4,96 0,00 0,09 0,00 Sowice 5,33 0,98 0,94 0,41 0,00 0,00 1,99 0,27 0,00 0,74 Lasowice 1,14 0,00 0,00 0,65 0, ,00 0,00 0,00 0,22 Dz. Przemysł. 2,44 0,31 0,00 0,56 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,57 SUMA 45,72 7,27 6,39 15,54 0,98 1,01 8,85 0,75 0,58 4,22 USŁUGI HANDLU Powierzchnia terenów usług handlu na całym terenie opracowania wynosi ponad 15,45 hektara. Na terenie objętym opracowaniem największymi obiektami handlowymi o znaczeniu ponadlokalnym są centra handlowe: Tesco oraz Kaufland. Dzięki sąsiedztwu drogi krajowej nr 11 obiekty te są także odwiedzane przez mieszkańców sąsiednich miejscowości. Najliczniej zlokalizowane obiekty handlowe występują wzdłuż ulicy Zagórskiej, w dzielnicy Strzybnica i Opatowice. Oprócz marketów występują także gęsto ulokowane osiedlowe sklepy obsługujące lokalnych mieszkańców. Do większych obiektów handlowych w poszczególnych dzielnicach należą: Opatowice: hipermarket Tesco i Kaufland, market MediaExpert sprzęt AGD i RTV, market Jysk - materiały dla domu oraz market z elementami wyposażenia wnętrz, Kalli wyposażenie domu oraz meble ogrodowe. Rybna: firma Magor pojazdy użytkowe, koparki i tiry; firma Drutex bramy, furtki; Renault salon samochodowy i serwis; hurtownia z materiałami budowlanymi; firma Niedax Kleinhuis - materiały ścienne; Strzybnica: Biedronka, Delikatesy, Składy budowlane, liczne tereny handlowe na terenie Zametu. USŁUGI ZDROWIA Tereny usług z zakresu opieki zdrowotnej występują jedynie w Strzybnicy oraz Sowicach i obejmują Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowia: inne 78

79 NZOZ przychodnia lekarska przy ul. Zagórskiej 83 NZOZ DENT-MED przychodnia stomatologiczna ul. Zagórska 83 NZOZ przychodnia lekarska przy ul. Kościelnej 30 NZOZ przychodnia lekarska HIPOKRATES ul. Słowackiego 34 Mieszkańcy mogą korzystać także z licznych placówek NFZ i NZOZ oraz specjalistycznych przychodni umieszczonych w pozostałych częściach Tarnowskich Gór. OPIEKA SPOŁECZNA Realizacją zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej oraz pomocą środowiskową zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zlokalizowany przy ul. Bytomskiej 15. W skład MOPS w Tarnowskich Górach wchodzą: Dzienny Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci Specjalnej Troski ul. Strzybnicka 3 Zespół Mieszkań Chronionych ul. Grzybowa 211 Dzienny Dom Pomocy Społecznej ul. Bytomska 15 Miejska Noclegownia ul. Sienkiewicza 48 USŁUGI OŚWIATY Tarnowskie Góry dysponują dobrą bazą oświatową przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjalnych, w tym szkół niepublicznych, bazą szkół średnich i pomaturalnych oraz Centrum Kształcenia Ustawicznego. Oprócz tego w Tarnowskich Górach znajduje się Uniwersytet III wieku. Obecnie oprócz 14 przedszkoli, 10 szkół podstawowych i 5 gimnazjów istnieje tu 8 zespołów szkół o charakterze zawodowym: budowlanym, ekonomicznym, gastronomicznym, hotelarskim, mechanicznym, elektronicznym, odzieżowym, medycznym, chemicznym oraz kolejowym. Młodzież ma też możliwość pobierania nauki w 4 liceach ogólnokształcących i Centrum Kształcenia Ustawicznego. Ponadto w Tarnowskich Górach znajduje się Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy. Na terenie miasta występują niżej wymienione placówki oświatowe: Żłobki: Żłobek Nr 3, ul. Strzybnicka 3, Strzybnica. Przedszkola: Przedszkole Nr 1 Wesoła Jedyneczka, ul. Legionów 9, Śródmieście, Przedszkole Nr 2, ul. Gruzełki 1, Śródmieście, Przedszkole Nr 4, ul. Sienkiewicza 5, Śródmieście, Przedszkole Nr 5, ul. Leśna 6, Lasowice, Przedszkole Nr 6, ul. Bema 1, Śródmieście, Przedszkole Nr 8, ul. Słowackiego 34, Sowice Przedszkole Nr 9 Akademia Przedszkolaka, ul. Zaciszna 11, Osada Jana, Przedszkole nr 11, ul. Mickiewicza 18, Śródmieście, 79

80 Przedszkole Nr 12, ul. Korola 18, Bobrowniki, Przedszkole Nr 17 Bajkowe Wzgórze, ul. Norweska 2, Stare Tarnowice, Przedszkole Nr 18, ul. Powstańców Warszawskich 42, Rybna, Przedszkole Nr 20, ul. Morcinka 7, Stare Tarnowice, Przedszkole Nr 21, ul. Opolska 59, Śródmieście, Przedszkole Nr 22, ul. K.S. Wyszyńskiego 137, Stare Tarnowice, Przedszkole Nr 23 ul. Jagodowa 72, Pniowiec Przedszkole Nr 24, Tęczowe Przedszkole 24 ul. Strzybnicka 1, Strzybnica Przedszkole Nr 26, ul. Pastuszki 3, Opatowice. Szkoły podstawowe: Gimnazja: Szkoła Podstawowa Nr 3 ul. Stanisława Wyspiańskiego 1, Śródmieście Szkoła Podstawowa Nr 5 ul. Leśna 2, Śródmieście, Szkoła Podstawowa Nr 9 ul. J. Korczaka 2, Śródmieście, Szkoła Podstawowa Nr 10 ul. J. Kochanowskiego 21, Śródmieście Szkoła Podstawowa Nr 11, ul. J.Korola 38a, Bobrowniki, Szkoła Podstawowa Nr 12, ul. St. Żeromskiego 64, Repty, Szkoła Podstawowa Nr 13, ul. Armii Krajowej 1, Strzybnica Szkoła podstawowa Nr 14, Powstańców Warszawskich 42, Rybna Szkoła Podstawowa Nr 16, ul. Jagodowa 32, Pniowiec Szkoła Podstawowa Nr 6, ul. Słowackiego 34, Sowice Publiczne Gimnazjum Nr 1 ul. J. III Sobieskiego 5, Śródmieście, Publiczne Gimnazjum Nr 2 ul. St. Wyspiańskiego 3, Śródmieście, Publiczne Gimnazjum Nr 3 ul. Zaciszna 17,Osada Jana, Publiczne Gimnazjum nr 4, ul. W. Janasa 17, Stare Tarnowice, Publiczne Gimnazjum Nr 5 ul. Powstańców Warszawskich 42, Rybna, Gimnazjum w Salezjańskim Ośrodku Szkolno Wychowawczym, ul. Jana Śniadeckiego 1, Repty. USŁUGI KULTURY Ilość usług kultury w granicach dzielnic północnych miasta jest znikoma. Najważniejszym i największym obiektem usług kultury jest pałac w Rybnej. Pałac w Rybnej został wybudowany w stylu późnobarokowym w 1796 roku. W czasach powojennych został przekształcony na budynek mieszkalny (posiadający mieszkania komunalne) co w konsekwencji doprowadziło go do ruiny. W latach siedemdziesiątych budynek został odbudowany przez Zakłady Mechaniczne ZAMET. Obecnie w pałacu mieści się hotel z restauracją. Od 1983 roku w pałacu odbywają się koncerty w sali koncertowej na 150 słuchaczy. Odbywają się tu coroczne festiwale: Kwartet Śląski i Jego Goście, Muzyczne Lato w Rybnej, oprócz tego organizowane są cykle: Koncerty Mistrzów, Popołudnie z muzyką akustyczną, oraz Mistrz i uczeń. W pałacu odbywają się także wystawy malarstwa i grafiki. 80

81 STOWARZYSZENIA Największe stowarzyszenie (jedno z większych w Tarnowskich Górach) to stowarzyszenie Projekt Strzybnica. Powstało ono w 2006 roku i ma na celu promowanie dzielnicy miasta poprzez szerzenie kultury i sztuki. Stowarzyszenie to ma swoją siedzibę w Strzybnicy przy ul. Strzybnickiej 6. USŁUGI SPORTU Do usług sportu na terenie objętym opracowaniem zalicza się Klub Sportowy Strzybnica położony na obszarze Pniowca. Obejmuje on następujące dyscypliny sportowe: piłka nożna mężczyzn i kobiet, judo, szkat sportowy, siatkówka plażowa. Do pozostałych klubów sportowych możemy zaliczyć: Stowarzyszenie szachowe Strzybniczanka ul. Kościelna 36, Polski Związek Wędkarski Koło nr72 Zamet Zagórska 83 (akwen w Pniowcu) Tarnogórski WOPR ul. Żwirowa 1/6 Pniowiec. USŁUGI SAKRALNE W granicach dzielnic północnych miasta do najważniejszych obiektów sakralnych należą trzy kościoły parafialne należące do Dekanatu Tarnowskie Góry przynależące do Diecezji Gliwickiej. Zlokalizowane są one w: Strzybnicy przy ul. Kościelnej Kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej oraz kościół parafialny pod wezwaniem Świętego Krzyża. Opatowicach przy ul. Opatowickiej Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Sprawiedliwości i Miłości Społecznej. Pniowiecu przy ul. Jagodowej Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Królowej Wszechświata. Sowicach przy ul. Rudola Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej. Na terenie objętym zamianą studium zlokalizowane są trzy cmentarze: w Strzybnicy Cmentarz Wyznaniowy Rzymskokatolicki przy ul. Kościelnej, w Sowicach Cmentarz Wyznaniowy Rzymskokatolicki przy ul. Ks. Jana Rudola, w Lasowicach Cmentarz Wyznaniowy Rzymskokatolicki przy ul. Cmentarnej. Cmentarz komunalny dla mieszkańców miasta zlokalizowany jest w Tarnowskich Górach przy ul. Wyszyńskiego TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Podstawowym czynnikiem pozwalającym na nieograniczony i swobodny rozwój miasta jest dobrze rozbudowana infrastruktura techniczna. Należy do niej zaliczyć: sieć wodociągową i kanalizacyjną, sieć energetyczną, sieć gazową oraz sieć ciepłowniczą. 81

82 Głównym dostawcą energii cieplnej w mieście jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. Z O.O. w Tarnowskich Górach wchodzące w skład Polskiej Grupy Ciepłowniczej PRATERM S.A. i znajdujące się w sąsiedztwie zakładów FAZOS. Infrastruktura wodociągowa i kanalizacyjna: Strzybnica - Teren oczyszczalni ścieków Leśna, zastępczy punkt poboru wody, ul. Kraszewskiego. Pniowiec - teren obiektów i urządzeń wodociągowych. Opatowice - tereny obiektów i urządzeń wodociągowych Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów Katowice Oddział Miedary w Tarnowskich Górach. Repecko - oczyszczalnia ścieków w budowie, Lasowice - Teren oczyszczalni ścieków Śródmieście, zastępczy punkt poboru wody ul.częstochowska. Sowice - oczyszczalnia ścieków przy zbiegu ulic: ul. Grzybowej i Czarnohuckiej. Poza wymienionymi wyżej terenami infrastruktury technicznej na obszarze objętym opracowaniem występują liczne tereny stacji transformatorowych i gazowych oraz tereny energetycznych linii przesyłowych. Składowiska odpadów W granicach terenu opracowania znajdują się dwa składowiska odpadów. Pierwsze z nich to składowisko odpadów komunalnych Remondis Tarnowskie Góry Sp. Z O.O. przy ul. Laryszowskiej w Rybnej. Drugie to nieczynne składowisko odpadów przy zakładach Fazos przeznaczone do rekultywacji. Tab a. Udział terenów infrastruktury technicznej dla obszaru objętego zmianą studium - stan istniejący Powierzchnia terenów infrastruktury technicznej (w ha) Dzielnice SUMA wysypiska oczy. Stacje wod. pozostałe ścieków Opatowice 3,72 0,00 0,00 3,64 0,08 Rybna 11,31 11,31 0,00 0,00 0,00 Strzybnica 2,96 0,00 1,91 0,00 1,05 Pniowiec 0,26 0,00 0,00 0,26 0,00 Sowice 7,44 0,00 7,34 0,00 0,10 Lasowice 2,38 0,00 2,31 0,00 0,07 Dz. Przemysłowa 6,59 5,64 0,86 0,00 0,07 SUMA 34,68 16,95 12,42 3,90 1,38 82

83 TERENY KOMUNIKACJI Najważniejsza droga publiczna przebiegająca przez Tarnowskie Góry w tym przez teren opracowania to droga krajowa nr 11 Bytom Poznań. Wschodnią granicę terenu opracowania stanowi droga wojewódzka nr 908 w kierunku Częstochowy przez Miasteczko Śląskie. W granicach terenu opracowania występują cztery stacje paliw : stacja paliw BP w sąsiedztwie ronda z ul. Zagórską, stacja paliw LDS S.A. przy ul. Zagórskiej 133, stacja paliw w sąsiedztwie ul. Pułaskiego w Strzybnicy, stacja paliw ORLEN w sąsiedztwie trasy nr 908 i ul. Częstochowskiej. Największą barierą urbanistyczną dzielącą teren opracowania na dwa obszary są tereny kolejowe obejmujące prawie 130 hektarów. Najważniejsze tereny kolejowe o znaczeniu regionalnym to tereny węzła kolejowego. Zajmują one ponad 100 hektarów i położone są w dzielnicy Lasowice i na granicy Sowic, co daje szansę rozwoju dla tych dzielnic. Przez tereny węzła kolejowego przebiegają dwie ważne trasy kolejowe w kierunku Częstochowy i Poznania. Druga ważna trasa przebiegająca przez teren opracowania to trasa Tarnowskie Góry Fosofskie wraz ze stacją w Strzybnicy TERENY PRZEMYSŁOWE I PRODUKCYJNO USŁUGOWE Tereny przemysłowe na terenie objętym zmianą studium występują w dwóch formach: zwarte tereny przemysłowe, rozproszone tereny przemysłowe. Ogólna powierzchnia terenów przemysłowych liczy ponad 90 hektarów, co stanowi 1,8% powierzchni terenu opracowania. Zwarte tereny przemysłowe występują w trzech kompleksach: Pierwszy kompleks przemysłowy położony jest w przemysłowej części dzielnicy Śródmieście i liczy łącznie prawie 53 hektary. Jest to największy obszar przemysłowy zlokalizowany na terenie Tarnowskich Gór. Dostępność terenów niezainwestowanych w bezpośrednim sąsiedztwie umożliwia dalszy rozwój przemysłu w tej dzielnicy. Na terenie tym zlokalizowane są następujące zakłady produkcyjne i usługowe: Zakład produkcyjno usługowy FAZOS producent obudów górniczych, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Przedsiębiorstwo Wodne i Kanalizacyjne, Partners hurtownia chemii gospodarczej, Staplak system do pakowania i zabezpieczeń ładunków, Marbach Polska wykrojniki, Zakład kowalstwa artystycznego, Pharmag, Helman, Artgum serwis opon, salon samochodowy, wypożyczalnia samochodów ciężarowych i spychaczy. Drugi kompleks przemysłowy położony jest w Strzybnicy przy ulicach: Zagórskiej, Płonki, Kościelnej i Zametowskiej. Jest to drugi co do wielkości 83

84 zwarty obszar produkcyjno usługowy o powierzchni prawie 20 hektarów. Na terenie tym swą siedzibę znalazły następujące zakłady produkcyjno usługowe: ZAMET, SIMSTAL, POLMET,- wyroby hutnicze, CHEMET, DAR POL, GECOKARD, MONTOSTAL, MONTAN STAL, LOI POLAND producent pieców przemysłowych, składy budowlane, magazyny oraz biurowce. Do znacznie mniejszych od wyżej wymienionych zwartych terenów przemysłowo - usługowych zaliczyć możemy także teren w Rybnej na południe od linii kolejowej, między ul. Majakowskiego i ul. Lotników. Teren ten liczy ponad 11 hektarów i mieszczą się tu następujące firmy: BAZALTEX- kostka brukowa, MKS POLSKA, TERMES, INVERTA BOCAR. Większość w/w terenów położona jest w bliskim sąsiedztwie drogi krajowej nr 11 Poznań Bytom, a także projektowanej drogi ekspresowej S11, co stwarza bardzo dogodne możliwości komunikacyjne. W sąsiedztwie przebiega także linia kolejowa relacji Tarnowskie Góry Opole obsługująca te tereny dzięki bocznicom kolejowym. Pozostałe tereny produkcyjno usługowe rozproszone są po całym terenie opracowania i w sumie obejmują zaledwie 6 hektarów. Większe zakłady produkcyjno usługowe oraz składy występują w: przemysłowej części dzielnicy Śródmieście - przy ul. Opolskiej i ul. Towarowej (VBH okucia budowlane, zamki, zawiasy, P.H.U. Ella studio mebli kuchennych, TALLUX odzież, MTBS warsztaty, zakład naprawczy dla autobusów i samochodów ciężarowych; Hurtownie artykułów spożywczych, chemicznych, budowlanych, ogrodowych, sprzętu RTV i AGD) Opatowicach przy ul. Wiejska ( Ruck Zuck wykończenia wnętrz, panele, okna, podłogi, drzwi, płyty) w Rybnej przy ul. Powstańców Warszawskich (produkcja mebli, okien, drzwi, ścianek z folii aluminiowych) Pniowcu na północ od stadionu - Tartak Strzybnica, ul. Poczty Gdańskiej zakłady przetwórstwa mięsnego DUDA, ul. Siwcowa REMHUT zakład mechaniczny TERENY OTWARTE Największą powierzchnię na terenie objętym opracowaniem stanowią tereny otwarte. Są to tereny biologicznie aktywne wyróżniające się bogatą bioróżnorodnością gatunków flory i fauny. Na omawianym terenie występują następujące tereny otwarte: tereny leśne, tereny rolnicze, tereny ogrodów działkowych, tereny parkowe i skwery, 84

85 tereny wód powierzchniowych, Teren opracowania charakteryzuje się dwoma pasmami terenów otwartych. Pierwsze z nich to pasmo leśne zajmujące północną część terenu zmiany studium należące do kompleksu leśnego Lasów Lublinieckich. Drugie pasmo położone na południe od ul. Grzybowej stanowią liczne tereny rolnicze przeplatane z terenami zainwestowanymi. Tereny leśne zajmują ponad 3000 hektarów, co stanowi 60% powierzchni terenu objętego opracowaniem. Tereny leśne w skali całego miasta stanowią 39% powierzchni, co daje bardzo wysoki udział w porównaniu do innych miejscowości silnie uprzemysłowionych. Największy kompleks leśny położony jest na północ od ulicy Grzybowej. Lasy Tarnogórskie i okoliczne charakteryzują się wysoką różnorodnością gatunków. Tereny leśne w granicach terenu opracowania należą do borów sosnowych, wchodzących w skład leśnego kompleksu Lubliniecko Świerklańskiego. Przeważające gatunki to: sosna zwyczajna z domieszką różnych gatunków świerka pospolitego i brzóz, (często występujących na terenach wilgotnych). Występują także liczne bory mieszane gdzie oprócz sosny spotkać możemy dęby i osikę. Rzadkością na tych obszarach (w okolicy Lasowic) są liściaste grądy, z dębami, lipami, jaworem i grabem. Jeszcze bardziej rzadziej występujące są łęgi z olszą i brzozą oraz olsy porzeczkowe. W niższych partiach leśnych przeważają różnego rodzaju gatunki borówki, wrzosu, trzcinnika, skrzypu, kruszyna, żurawiny, orlicy itp. Obszary leśne przeplatają się zbiorowiskami nieleśnymi jak: łąkami, bagnami, torfowiskami i wrzosowiskami. Przewaga sosny w drzewostanie jest wynikiem sukcesywnej gospodarki nastawionej na szybkie pozyskiwanie drewna. Obok sukcesywnej produkcji drzewa dołączyła także melioracja cieków co doprowadziło w tych lasach do znacznego zubożenia bioróżnorodności leśnej. Drugą liczną grupą terenów otwartych poza terenami leśnymi są tereny rolnicze. Łączna powierzchnia terenów rolniczych wynosi ponad 1150 hektarów, co stanowi to23% powierzchni terenu opracowania (w skali całych Tarnowskich Gór tereny rolnicze stanowią 35% powierzchni miasta i liczą 2941 hektarów). W skład terenów rolniczych w granicach terenu opracowania wchodzą tereny upraw polowych, ogrodniczych, sady, łąki i pastwiska. Do pozostałych terenów otwartych należą: Tereny ogrodów działkowych liczące łącznie 33ha. Największe kompleksy Rodzinnych Ogrodów Działkowych to: ROD Piaseczna, ul. Pionierska (Strzybnica) ROD Tulipan, ul. Powstańców Warszawskich (Rybna) ROD Zamet, ul. Lotników (Rybna) ROD Za Torami, ul. M. Reja (Sowice) ROD Wypoczynek, obok Starego Zalewu (Pniowiec) Tereny parkowe i skwery liczą zaledwie 5,1ha. Nie stanowią one wystarczającej przestrzeni terenów zielonych dla zaspokojenia lokalnych potrzeb mieszkańców. Do największych terenów parkowych należą: Park Miejski w Strzybnicy przy ul. Płonki. 85

86 Park przypałacowy w Rybnej W skład terenów zieleni urządzonej wchodzą również drobne skwery: w Lasowicach - przy zbiegu ul. Fabrycznej i ul. Św. Wojciecha, w Sowicach- przy zbiegu ul. Czarnohuckiej z ul. Słowackiego, w Opatowicach -przy zbiegu ul. Wiejskiej z ul. Skarżyńskiego ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA Rolnicza przestrzeń produkcyjna na terenie objętym zmianą studium liczy aż 1217 hektarów. Stanowi to 23% powierzchni terenu opracowania. Największe zwarte tereny kompleksów rolnych występują na południu terenu objętego opracowaniem w Opatowicach i Rybnej oraz w południowo zachodniej części dzielnicy Pniowiec. W skład rolniczej przestrzeni produkcyjnej zaliczyć możemy tereny upraw polowych, ogrodniczych, sadowniczych łąki i pastwiska. Najliczniej występujące tereny poza terenach gruntów ornych to łąki i pastwiska występujące w szczególności w dolinie rzeki Stoły w Sowicach i Strzybnicy oraz dolinie cieku Pniowieckiego wraz z jego dopływami. Najmniejszy odsetek terenów produkcji rolniczej zajmują sady STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKOŚCI I JAKOŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO POŁOŻENIE GEOGRAFICZNO PRZYRODNICZE Teren miasta Tarnowskie Góry, położony jest w obrębie mezoregionu Garbu Tarnogórskiego (341.12) wchodzącego w skład makroregionu Wyżyna Śląska należącego do podprowincji Wyżyny Śląsko Krakowskiej oraz w obrębie mezoregionu Równina Opolska (318.57) wchodzącego w skład makroregionu Nizina Śląska należącego do podprowincji Niziny Środkowopolskie (podział fizyczno geograficzny, Konradzki 1998). Według regionalizacji geobotanicznej Polski (Szafer 1977), teren miasta znajduje się w obrębie prowincji Niżowo - Wyżynnej, Środkowoeuropejskiej, działu A - Bałtyckiego, poddziału A 4 Pas Wyżyn Środkowych, krainy 14 a Wyżyna Śląska, Okręg Zachodni oraz w obrębie poddziału A 3 Pas Kotlin Podgórskich, krainy 11 Kotlina Śląska, Okręgu Nadodrzańskiego UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI TERENU GEOMORFOLOGIA Według podziału na jednostki geomorfologiczne (Klimaszewski 1972,) teren miasta leży w obrębie - Płaskowyżu Tarnowickiego, będącego częścią Progu Środkowotriasowego oraz Doliny Małej Panwi - górny odcinek doliny Stoły. 86

87 Płaskowyż Tarnowicki to jednostka geomorfologiczna silnie urzeźbiona, o deniwelacjach terenu rzędu metrów, wywołanych budową utworów triasu środkowego. W centralnej części występuje płaskodenna dolina denudacyjna uchodząca w północno - wschodniej części miasta do równoleżnikowej doliny Stoły. Na całej powierzchni występują ponadto głębokie dolinki erozyjne. Urzeźbienie terenu wykazuje obniżenie terenu z południa obszaru ku północy w kierunku doliny rzeki Stoły. Występują głównie średnie spadki terenu wynoszące 3 5%. Dolina Małej Panwi to jednostka geomorfologiczna z równoleżnikowymi dolinami cieków, licznymi wydmami i niewielkimi wzniesieniami. Rzeźba terenu uformowana została przez zlodowacenia plejstoceńskie - zlodowacenie Sanu (krakowskie) i Odry (środkowopolskie), na opracowywanym obszarze rzeźba ma charakter erozyjno denudacyjny. Analizowany teren obniża się z południa ku północy a spadki wynoszą 3-5%, rzadko 0-2% lub powyżej 8% BUDOWA GEOLOGICZNA I TEKTONICZNA Pod względem geologicznym obszar miasta wchodzi w skład: północnego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, monokliny śląsko krakowskiej zalegającej niezgodnie na sfałdowanych utworach paleozoicznych piętra waryscyjskiego. Podłoże paleozoiczne tworzą silnie zaburzone tektonicznie utwory karbonu dolnego, w postaci (głównie) przewarstwiających się nawzajem iłowców i piaskowców. Strop utworów karbonu uformowany w kształcie niecki, pokrywają osady triasu, przykryte utworami czwartorzędowymi. PROFIL LITOLOGICZNO STRATYGRAFICZNY WYGLĄDA NASTĘPUJĄCO: TRIAS: Trias dolny: warstwy świerklanieckie, pstry piaskowiec górny - ret, Trias środkowy: wapień muszlowy - warstwy gogolińskie, wapień muszlowy - warstwy dolomitów kruszconośnych, wapień muszlowy - dolomity diploporowe, wapień muszlowy - warstwy tarnowickie. Trias górny: warstwy boruszowickie, Trzeciorzęd: Czwartorzęd: plejstocen, holocen. Warstwy świerklanieckie to klastyczne, lądowe utwory - zlepieńce, piaskowce, piaski, 87

88 iły o miąższości od kilkunastu do 30 m. Pstry piaskowiec górny ret - zróżnicowany litologicznie, w spągu występują jasnoszare, cienkoławicowe margle dolomityczne z licznymi przewarstwieniami iłowców i mułowców, warstwy stropowe to gruboławicowe dolomity margliste oraz wyżej ległe dolomityczne wapienie z krzemieniami. Miąższość retu zmienia się od 40 m do 80 m. Wapień muszlowy - warstwy gogolińskie dolne o charakterze izolacyjnym, to cienko i średnioławicowe wapienie pelitowe i drobnodetrytyczne o miąższości do 15 m. Warstwy gogolińskie górne wykształcone są w postaci na przemian ległych cienko i średnioławicowych jasnoszarych i żółtawych wapieni, szarozielonych margli i iłowców marglistych oraz szarych zlepieńców o łącznej miąższości 30 m. Wapień muszlowy - warstwy dolomitów kruszconośnych wykształcone w postaci zwięzłych i odpornych mechanicznie utworów węglanowych, średnioławicowe, szare i żółtawoszare, które wietrzejąc miękną i stają się brunatne. Są to skały epigenetyczne powstałe w wyniku hydrotelmalnego przeobrażenia wapieni. Minerały kruszconośne występują głównie w partii spągowej formacji powyżej kontaktu z warstwami gogolińskimi i lokalnie z warstwą iłów witriolowych. Dolomity kruszconośne były eksploatowane dla pozyskania rud cynkowo ołowiowych. Wapień muszlowy - dolomity diploporowe - wykształcone w postaci średnioławicowych oraz gruboławicowych kompleksów, jasnoszarych, żółtych i kremowych, pelitowych, lokalnie ziarnistych dolomitów oraz olitowych i pseudoolitowych dolomitów o miąższości do 40 m. Wapień muszlowy - warstwy tarnowickie - wykształcone w postaci regularnych ławic jasnożółtych, kremowych i szarożółtych dolomitów marglistych i dolomitów o miąższości nie przekraczającej 20 m. Warstwy boruszowickie wykształcone w postaci iłów marglistych i margli ciemnoszarych przechodzących ku stropowi warstwy w łupki ilaste z wkładkami piaskowców, o miąższości od 4 do 18 m. Warstwy te posiadają właściwości izolacyjne. TRZECIORZĘD reprezentują osady wypełniające leje krasowe na wychodniach dolomitów i wapieni triasowych, wykształcone są w postaci zwietrzeliny gliniasto piaszczystej z okruchami wapieni i dolomitów (osady bogate w limonit były eksploatowane jako rudy żelaza). CZWARTORZĘD to osady o dużej zmienności litologicznej i rozprzestrzenienia poszczególnych warstw. Pokrywa czwartorzędowa leży bezpośrednio na wapieniach i dolomitach triasu, miąższość tych osadów jest bardzo zmienna od zera do ponad 50 m. Miąższość i rozprzestrzenienie osadów czwartorzędu wzrasta w kierunku zachodnim i północnym, w kierunku kopalnej doliny rzeki Stoły. Na terenie objętym zmianą studium, największy obszar zajmują piaski powierzchniowe które największą miąższość osiągają w dolinie rzeki Stoły ponad 20 m i pochodzą z okresu północnopolskiego zlodowacenia. Na obszarach stoków Płaskowyżu Tarnowickiego piaski te mają genezę fluwioperyglacjalną i osiągają miąższość od kilku do kilkunastu metrów. Pod piaskami 88

89 występują muły limnoglacjalne lub gliny zwałowe (zachowały się głównie w strefach kopalnych dolin rzecznych. Najmłodsze osady holoceńskie występują w dnie współczesnej doliny rzeki Stoły oraz jej dopływów - to piaszczyste i torfiaste namuły. Natomiast w misach deflacyjnych i w strefach starorzeczy występują muły torfiaste i torfy. TEKTONIKA Utwory triasowe ukształtowane są w formie niecki - synkliny tarnogórskiej, której oś przebiega wzdłuż linii Sucha Góra - Stare Tarnowice. Skrzydło południowo - wschodnie jest łagodne i lekko pofalowane, a skrzydło południowo - zachodnie bardziej strome. Synklina tarnogórska ograniczona jest od wschodu antyklinalnym przegubem fleksury brzeźnej Pyrzowic, a od południowego - zachodu dyslokacją będzińsko - radzionkowską. Łagodne siodło o osi Radzionków - Stolarzowice - Zbrosławice oddziela nieckę tarnogórską od niecki bytomskiej. Niecka tarnogórska pocięta jest licznymi uskokami (różnowiekowymi,) w wyniku czego powstały struktury mniejszego rzędu, przybierające postać zrębów i rowów tektonicznych. System uskoków (wieku prawdopodobnie starokimeryjskiego) składa się z uskoków o przebiegu NNW - SSE i NNE SSW, uskoki te mają zrzut warstw od kilku do 30 metrów. Młodoalpejski system uskoków ma zbliżony przebieg do równoleżnikowego, z wyraźnie zaznaczającym się zespołem południkowym (zrzuty warstw wahają się od 20m do 50m). W wyniku wietrzenia osadów triasowych (w strefach wychodni wapieni gogolińskich i dolomitów kruszconośnych) powstały formy krasowe typu: leje krasowe, nisze, zagłębienia, jaskinie, maczugi iglice. Formy krasowe wypełnione były ilasto - piaszczysto - gruzowym regolitem, wzbogaconym w rudy limonitowe, które były eksploatowane (rudy żelaza, manganu, glinki ogniotrwałe) WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE WODY PODZIEMNE Teren miasta znajduje się w rejonie gliwickim (XII IB) i lubliniecko - myszkowskim, subregionie triasu - śląskiego (XII 1), śląsko - krakowskim regionie hydrogeologicznym (XII) (Paczyński 1995). W profilu hydrogeologicznym można wyróżnić piętra wodonośne: czwartorzędowe i triasowe. Czwartorzędowe piętro wodonośne: Poziom czwartorzędowy występuje na całym terenie objętym zmianą studium. Poziom wodonośny w utworach czwartorzędowych związany jest z osadami piaszczysto - żwirowymi, przedzielonymi strefą ilastych osadów. Jest to poziom nieciągły, lokalnie rozdzielający się (osady glin zwałowych) na dwie lub trzy warstwy wodonośne. Czwartorzędowe warstwy wodonośne występują na głębokości od 1 m do 12 m. Zasilanie omawianych wód podziemnych odbywa się bezpośrednio poprzez infiltrację wód opadowych. 89

90 Wody czwartorzędowego piętra nie mają większego znaczenia użytkowego, ze względu ma bardzo duże zagrożenie z powierzchniowych ognisk zanieczyszczeń. Triasowe piętro wodonośne: Poziom wodonośny w utworach triasowych związany jest z osadami utworami węglanowymi - wapienie, dolomity i lokalnie utworami marglistymi. W obrębie triasowego piętra wodonośnego wydzielone są trzy poziomy wodonośne: poziom wodonośny w warstwach świerklanieckich nie jest ujmowany na opracowywanym terenie, związany jest z piaskowcami i paskami występującymi wśród iłów, poziom wodonośny utworów serii węglanowej triasu to poziomy wodonośne związane z dolomitami i wapieniami retu oraz wapienia muszlowego, rozdzielone nieciągłą izolacją warstw gogolińskich. Poziom ten jest typu szczelinowo porowo kawernowy. Zwierciadło wody poziomu triasowego jest swobodne na wychodniach oraz w rejonach poboru wody ujęciami studziennymi (wschodnia, południowa część terenu). W zachodniej części obszaru. zwierciadło wód triasowych jest napięte ze względu na występowanie pod przykryciem izolującej warstwy marglisto ilastej. Poziom wodonośny zasilany jest wodami opadowymi, infiltrującymi na obszarze wychodni oraz wodami przesączającymi się z wodonośnych utworów przypowierzchniowych. Na obszarach, gdzie utwory serii węglanowej triasu wychodzą na powierzchnię lub przykryte są osadami czwartorzedu, wody podziemne ulegają łatwo zanieczyszczeniu z powierzchniowych ognisk zanieczyszczeń. Wszystkie czynne ujęcia: komunalne i przemysłowe zaopatrują się w wodę z tego poziomu wodonośnego, poziom wodonośny warstw boruszowskich związany jest z zawodnionymi wapieniami i piaskowcami występującymi wśród łupków ilastych, warstwy są nieciągłe i nieregularne. Obszar miasta znajduje się w granicach głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 330 Gliwice oraz głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 327 Lubliniec Myszków. GZWP 330 Gliwice - wiek dolny i środkowy trias, kolektorem wód są wapienie, margle i dolomity, zasilanie tego poziomu odbywa się poprzez infiltrację wód z innych warstw oraz bezpośrednio opadami na wychodniach, wykorzystywany do zaopatrywania w wodę szeregu miast GOP u, skład chemiczny tego zbiornika to głównie wody typu HCO3 SO4 Ca Mg, wody II i III klasy czystości (średniej i niskiej jakości) oraz Ib klasy czystości (wysokiej jakości). GZWP 327 Lubliniec - Myszków - wiek - dolny i środkowy trias, kolektorem wód są wapienie, margle i dolomity, zasilanie tego poziomu odbywa się poprzez infiltrację wód z innych warstw oraz bezpośrednio opadami na wychodniach, wykorzystywany do zaopatrywania w wodę szeregu miast GOP u, skład chemiczny tego zbiornika, o składzie chemicznym wody HCO3 SO4 Ca Mg oraz HCO3 Ca Mg, wody II i III klasy czystości (średniej i niskiej jakości) oraz Ib klasy czystości (wysokiej jakości). 90

91 Cały obszar dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana leży w granicy obszaru najwyższej ochrony (ONO) głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 330 Gliwice oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZPW 327 Lubliniec Myszków. Obszar w rejonie ul. Powstańców Warszawskich i Polarnej, w kierunku granicy z gminą Zbrosławice, został zaliczony do obszaru o wysokiej ochronie wód podziemnych (OWO), natomiast obszar przy granicy z miastami Miasteczko Śląskie, Kalety i gminą Tworóg, został zaliczony do obszaru zwykłej ochrony (OZO). Pozostały teren zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, został zaliczony do obszaru o najwyższej ochronie (ONO) WODY POWIERZCHNIOWE Obszar miasta położony jest w dorzeczu rzeki Odry w zlewni rzek Mała Panew i Kłodnica odwadniany przez rzekę Stołę (zlewnia 3 rzędu). Północna, północno wschodnia, zachodnia i centralna część miasta odwadniana jest przez rzekę Stołę (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu), natomiast południowo - zachodnia część miasta odwadniana jest przez rzekę Drama (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu). Sieć rzeczną tworzą: Stoła - lewobrzeżny dopływ Małej Panwi, Drama - prawobrzeżny dopływ Kłodnicy, Woda Graniczna - prawobrzeżny dopływ Stoły, Pniowiec - prawobrzeżny dopływ Stoły, potok Starotarnowicki prawobrzeżny dopływ Dramy, potok Laryszowski prawobrzeżny dopływ Dramy, potok Segiet - lewobrzeżny dopływ Szarlejki, prawobrzeżny dopływ Brynicy. Zasilanie cieków ma charakter gruntowo śnieżno deszczowy, a spływ odbywa się w kierunku północno zachodnim, zgodnie z biegiem naturalnego cieku Stoły. Hydrografię terenu uzupełniają rowy melioracyjne. Obszar dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana położony jest w dorzeczu rzeki Odry w zlewni rzek Mała Panew i Kłodnica. Północna, północno wschodnia, zachodnia i centralna część obszaru odwadniana jest przez rzekę Stołę (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu), natomiast południowo - zachodnia część miasta odwadniana jest przez rzekę Drama (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu). Analizowany obszar zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, położony jest w dorzeczu rzeki Odry w zlewni rzek Mała Panew i Kłodnica. Północna, północno wschodnia, zachodnia i centralna część obszaru odwadniana jest przez rzekę Stołę (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu), 91

92 natomiast południowo - zachodnia część miasta odwadniana jest przez rzekę Drama (zlewnia 3 rzędu) oraz jej dopływy (zlewnia 4 rzędu) UJĘCIA WÓD PODZIEMNYCH Na obszarze dzielnic południowych miasta Tarnowskie Góry Bobrowniki Zachód, Repty Śląskie, Stare Tarnowice i osiedle Przyjaźń zlokalizowane jest ujęcie wód podziemnych Opatowice. Ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu. Zasoby eksploatacyjne to 32 m³/h przy depresji 3,15 m (decyzja OŚ. V-8530/192/98 z dnia r.). Ujęcie eksploatowane jest przez PWiK w Tarnowskich Górach. Ujęcie nie posiada ustanowionej strefy ochronnej zgodnej z obecnie obowiązującymi przepisami. Na obszarze opracowania znajduje się ponadto ujęcie GCR Repty przy ul. Śniadeckiego w Starych Tarnowcach oraz ujęcie GPW Katowice Repty Nowe, które jest wyłączone z eksploatacji. Na obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana, zlokalizowano 3 ujęcia wód podziemnych 1 ujęcie Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Tarnowskich Górach oraz i 2 ujęcia zakładowe: ujęcie nr III (1a) w Tarnowskich Górach przy ul. Opolskiej: eksploatowane jest przez P. W. i K. w Tarnowskich Górach, pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /04), ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu dla studni nr III (1a) zabezpieczenia i użytkowanie terenu spełniają wymogi odnośnie terenu ochrony bezpośredniej, zasoby eksploatacyjne to 33m³/h przy depresji 16,4 m, pozwolenie udzielono na czas oznaczony do 31 grudnia 2014 r. Ujęcie wód w Tarnowskich Górach Zakłady Aparatury Chemicznej CHEMET S.A. eksploatowane jest przez Zakłady Aparatury Chemicznej CHEMET S.A. w Tarnowskich Górach. Ujęcie wód w Tarnowskich Górach Fabryka Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych "FASER" Spółka Akcyjna: eksploatowane przez Fabrykę Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych "FASER" Spółka Akcyjna. Na analizowanym obszarze zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, zlokalizowano 6 ujęć wód podziemnych: Ujęcie S-3 Prefabet w Tarnowskich Strzybnicy: eksploatowane jest przez P. W. i K. w Tarnowskich Górach, pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /04), 92

93 ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu dla studni S-3 zabezpieczenie i użytkowanie terenu spełniają wymogi odnośnie terenu ochrony bezpośredniej (ogrodzenie wzdłuż działki 327/24), zasoby eksploatacyjne to 50 m³/h przy depresji 21,0 m, pozwolenie udzielono na czas oznaczony do 31 grudnia 2014 r, Ujęcie w Tarnowskich Górach Pniowcu eksploatowane jest przez P. W. i K. w Tarnowskich Górach, pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /05), ujęcie składa się z 2 studzien: S-1 eksploatowane, S-2 nie jest uzbrojona, ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu, dla studni S-1 zabezpieczenie i użytkowanie terenu spełniają wymogi odnośnie terenu ochrony bezpośredniej (ogrodzenie wzdłuż działki 677/111), zasoby eksploatacyjne to 20 m³/h przy depresji 16,5 m, pozwolenie udzielono na czas oznaczony od 1 lipca 2005 r do 30 czerwca 2015 r, Ujęcie wód ZAMET: eksploatowane przez Zakład Remontowo Energetyczny ZAMET REMONT i ENERGETYKA sp. z o. o. pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /03), ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu, brak danych o strefach ochronnych, zasoby eksploatacyjne to 90 m³/h przy depresji 2,4 m, pozwolenie udzielono na czas oznaczony od 1 stycznia 2004 r do 31 grudnia 2013 r, Ujęcie wód CHM DYLONG: eksploatowane przez Centrum Handlowo Magazynowe Andrzej Dylong, pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /03), ujęcie składa się z 2 studzien: S-II podstawowa, S-III awaryjna, strefa bezpośrednia: S II - 20/20m działka 1675/189, S III 20/20m działka 1642/1324,1671/52, 1673/1325, zasoby eksploatacyjne to 137,4 m³/h przy depresji 2,8 m, pozwolenie udzielono na czas oznaczony od 1 stycznia 2004 r do 31 grudnia 2013 r, Ujęcie wód PKP: eksploatowane przez Polskie Koleje Państwowe S.A. Oddział Nieruchomości Zakład w Częstochowie, pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych (decyzja GOŚR/G /02), ujęcie eksploatuje wodę studnią głębinową z utworów węglanowych triasu ze studni S 9, strefa bezpośrednia, pozwolenie udzielono na czas oznaczony od 1 stycznia 2003 r do 31 grudnia 2012 r, oraz 1 ujęcie wyłączone z eksploatacji: Ujęcie wód Faser. 93

94 OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE Na terenie miasta występują następujące formy ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. 1. Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy - Park w Reptach i Dolina Rzeki Dramy Rozporządzenie Nr 46/02 Wojewody Śląskiego z dnia w sprawie uznania za zespół przyrodniczo - krajobrazowy - Park w Reptach i Dolina rzeki Dramy - teren leśny posiadający naturalny charakter, drzewostany w 75% przekroczyły 100 lat są to głównie buki i dęby (starodrzew bukowy w tym ok. 150 drzew o wymiarach pomnikowych), 2. Rezerwat Przyrody Segiet ustanowiony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa z dnia MP Nr A-42/53 poz. 511 oraz Rozporządzeniem Nr 48/2002 Wojewody Śląskiego z dnia Dz. Urz. Woj. Śląskiego Nr 79/02, poz zlokalizowany na terenie Lasu Segieckiego, występują leje, zapadliska, hałdy i szyby stanowią pozostałość po górnictwie. Rezerwat stanowi największe ze znanych na Górnym Śląsku zimowisko nietoperzy (liczne chodniki i komory podziemne). Szczątkowy las bukowy jest naturalnego pochodzenia, drzewostan w rezerwacie osiąga wiek lat, występuje tu wiele gatunków roślin objętych ochroną. 3. Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy Doły Piekarskie - uchwała Nr LXVI/581/2006 Rady Miejskiej W Tarnowskich Górach z dnia r. Zespół zlokalizowany jest w południowo wschodniej części Tarnowskich Gór w dzielnicy Bobrowniki Śląskei Piekary Rudne. Obejmuje obszary powyrobiskowe, które na początku lat 60-tych XX wieku zostały częściowo zalesione. 4. Pomnik przyrody żywej wpisane do WKP - Park Kunszt objęty ochroną na mocy uchwały Nr XXXIV/302/2004 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 02.12, 2004r. Obejmuje starodrzew w postacji 10 drzew z gatunku lipa drobnolistna. Połozone jest w dzielnicy Bobrowniki Śląskie przy ul. Parkowej w rejonie pamiątkowej haldy szybowej kopalni rud ołowiu i srebra Fryderyk pomniki przyrody żywej obejmujące pojedyncze gatunki drzew na obszarze całego miasta w tym: dąb szypułkowy, buk zwyczajny, sosna wejmutka, jesion wyniosły, klon zwyczajny, lipadrobnolistna, brzoza brodawkowata, leszczyna turecka, kasztanowiec biały, dąbbezszypułkowy, olsza czarna, wiąz szypułkowy, wierzba krucha, dąb czerwony. Na specjalną uwagę zasługuje jednak najstarszy w Europie Środkowej, liczący ok. 260 lat, mający 25 m wysokości i 7,3 m obwodu u podstawy pnia, kasztan jadalny rosnącyw ogrodzie plebani przy kościele p.w. św. Mikołaja w Reptach Śląskich. 6. Pomnik przyrody nieożywionej głaz narzutowy w Parku Miejskim. 7. Proponowany obszar chroniony sieci NATURA 2000, specjalny obszar ochrony (SOO) Podziemia Tarnogórsko - Bytomskie. Podziemia tworzą wyrobiska po trwającej od XVI do XX wieku eksploatacji kruszców srebronośnych 94

95 w postaci chodników, komór, szybów i sztolni, w tym 5 sztolni odwadniających. Występuje tu 10 gatunków nietoperzy. Podziemia to także różnorodne formy naciekowe: makarony (formy stalaktytów), zasłony, draperie, bardzo dobrze wykształcone polewy pokrywające powierzchnie ścian, korytarzy i spągu oraz spotykane są różnorodne perły jaskiniowe. W Podziemiach Tarnogórsko Bytomskich w rejonie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana, nie wydzielono (Kłys, 2007) stref zimowania nietoperzy oraz stref specjalnej troski (celem ochrony zimowisk). Stwierdza się jedynie ważne miejsca dla systemu podziemnego Podziemia Tarnogórsko Bytomskie oraz ochrony nietoperzy (szyby i otwory wnikania nietoperzy): 1) zakłady wodociągowe przy ulicy Opolskiej, 2) przy ulicy Karłuszowiec, 3) Roznos sztolni Boży Dar, 4) Szyb na rynku tarnogórskim, 5) Na Rynku kratka burzowa. Na terenie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, w granicach obszaru - Podziemia Tarnogórsko Bytomskie wydzielono (Kłys, 2007) jedną strefę zimowania nietoperzy, strefa I Sztolnia Boże Dopomóż z 1652 roku, długość odcinka wynosi około 2000m. W celu ochrony zimowiska wyodrębniono strefę specjalnej troski otwór wlotowy do Sztolni Boże Wspomagaj. W granicach stref specjalnej troski należy: miejsca wnikania nietoperzy powinno być zabezpieczone w sposób umożliwiający swobodne wnikanie poszczególnych gatunków do systemu podziemnego, dbać o drożność otworów ze względów wentylacyjnych jak i możliwości wnikania nietoperzy, zabezpieczyć otwory przed penetracją przez osoby postronne. Stwierdza się ponadto ważne miejsca dla systemu podziemnego Podziemia Tarnogórsko Bytomskie oraz ochrony nietoperzy (szyby i otwory wnikania nietoperzy): 1. w parku przy ul. Opolskiej (27), 2. w budynku ul. Opolska 69(28), 3. Świetlik w Strzybnicy (29), 4. Roznos Sztolni Boże Wspomagaj w Strzybnicy (30). Obszary prawnie chronione w granicach miasta obejmują w sumie 263,1 ha jego powierzchni. Na obszarze objętym zmianą studium występują formy ochrony przyrody wymienione w pkt. 5 i 7. Na terenie miasta zlokalizowane są elementy (zgodnie z Opracowaniem ekofizjograficznym do planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego ) ekologicznej przestrzeni województwa śląskiego: 95

96 teren lasów na południu obszaru zaliczono do regionalnej wyspy ekologicznej - WR 15 Miechowicka będący ekosystemem współtworzącym mozaikowość krajobrazu, kształtującym różnorodność biologiczną, oddziaływującym stabilizująco na tereny sąsiednie oraz zwiększającym szansę migracji i zmniejszającym tempo wymierania gatunków, ponadregionalny korytarz ekologiczny KP 6 Lasy Lublinieckie - Wyżyna Śląska (południowo - zachodnią część obszaru) mający na celu połączyć jednostki przestrzenne krajobrazu, dla których podstawową funkcją jest przemieszczanie materii i energii, biocentrum ponadregionalne BP 13 - teren lasów lublinieckich, cechujący się najniższym stopniem antropogenicznych zmian, bogactwem gatunkowym, występowaniem gatunków i zbiorowisk endemicznych i rzadkich, dużym na ogół zagęszczeniem osobników, zasilającym i stabilizującym oddziaływaniem na tereny sąsiednie, mające za zadanie ochronę zasobów genetycznych roślin i zwierząt, ochronę naturalnych fragmentów przyrody, ochronę miejsc rozrodu zwierząt i zdobywania przez nie pokarmu, zasilać biologicznie i stabilizować ekologicznie tereny sąsiednie, w zachodniej i północnej części analizowanego terenu, lokalizuje się obszar węzłowy o znaczeniu krajowym 10K Lasy Stobrawskie zaliczany do sieci ekologicznej ECONET Polska struktura przestrzenna umożliwiająca rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi (to jednostka z bogactwem ekosystemów o charakterze zbliżonym do naturalnego) oraz terenami do nich przyległymi. Według podziału geobotanicznego J. M. Matuszkiewicza (1993) obszar miasta leży w obrębie 3 Podokręgów: C.3.1.a. Zabrzańsko Radzionkowskim zaliczanym do Okręgu: C.3.1. Górnośląskiego Właściwego, Krainy: C.3. Górnośląskiej, Działu: C. Wyżyn południowopolskich, Podprowincji Środkowo europejskiej właściwej, Prowincji Środkowoeuropejskiej, C.3.1.b. Żyglińskiego zaliczanym do Okręgu: C.3.1. Górnośląskiego Właściwego, Krainy: C.3. Górnośląskiej, Działu: C. Wyżyn południowopolskich, Podprowincji Środkowo europejskiej właściwej, Prowincji Środkowoeuropejskiej. 5.3.g. Brusiecko Tworowskim zaliczanym do Okręgu: B.5.3. Borów Stobrawskich, Turawskich, Niemodlińskich, Krainy: B.5. Dolnośląskiej, Działu: B. Brandenbursko Wielkopolskiego, Podprowincji Środkowo europejskiej właściwej, Prowincji Środkowoeuropejskiej. Na obszarze miasta występują tereny leśne zaliczane do kompleksu Lasów Lublinieckich, będących pozostałością Puszczy Śląskiej. Lasy stanowią generalnie własność Skarbu Państwa i znajdują się w zarządzie Nadleśnictwa Brynek. Podział administracyjny Nadleśnictwa Brynek wskazuje, że lasy te wchodzą w skład obrębu Wieszowa leśnictwo Stolarzowice. Według podziału na regiony przyrodniczo leśne wg Tramplera (1990) lasy obrębu Wieszowa obejmujące oddziały 1-90, położone są w 7 Dzielnicy Wyżyny i Pogórza Śląskiego, mezoregionie GOP, VI - Małopolskiej Krainie Przyrodniczo Leśnej. 96

97 W Nadleśnictwie Brynek występuje 12 typów siedliskowych lasu, największe powierzchnie zajmują siedliska BMw 25,4% i LMw 20,4%, siedliska borowe stanowią łącznie 60,5%, lasowe 39,5%, udział siedlisk świeżych wynosi 41,7%, wilgotnych 57,0% i bagiennych 1,3%. Głównym gatunkiem lasotwórczym panującym w obrębie Wieszowa Nadleśnictwa Brynek jest dąb 33,88% powierzchni leśnej. Inne gatunki drzew: sosna 17,19% powierzchni leśnej, brzoza - 14,38% powierzchni leśnej, świerk - 3,1% powierzchni leśnej. Zgodnie z Zarządzeniem nr 88 Ministra O.Ś. Z. N i L. z dnia 12 listopada 1993 roku, uznaje się za lasy ochronne lasy stanowiące własność Skarbu Państwa będące w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Brynek. Przyjęto kategorie ochronności: lasy w strefie miejskiej, wypoczynku codziennego oraz lasy znajdujące się w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10km od granic miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców w całym obrębie Wieszowa. Ze względu na silne zurbanizowanie obszaru miasta w rejonie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana, występują tu głównie zbiorowiska ruderalne, które zajmują tereny zabudowy mieszkaniowej. Roślinność ta występuje na podwórkach, przypłociach, torowiskach, poboczach dróg, śmietniskach, składowiskach itp. Należy ona głównie do klas Chenopodietea, Plantaginetea maioris i Artemisietea. Agrocenozy (nieliczne obszary) są bardzo rozczłonkowane i rozrzucone po całym obszarze. Występują tu głównie zbiorowiska roślinne związane z uprawami zbożowymi. Zieleń miejska, w skład, której wchodzą parki (Park Miejski, Park Piny, Park Ojców Kamilianów), sady i cmentarze oraz ogródki działkowe (POD Faser, POD Wieczorka, POD Szczęść Boże, POD Tagor, POD Wyzwolenia, POD Elektrocarbon ), została ukształtowana przez człowieka i jej skład gatunkowy często nie ma związku z siedliskiem. Ponadto spotyka się tam rośliny egzotyczne, które nie występują naturalnie na terenie kraju. Z tego też powodu nie jest możliwe sklasyfikowanie w/w zbiorowisk pod kątem fitosocjologicznym. Aktualna szata roślinna jest silnie zróżnicowana z uwagi na złożone zagospodarowanie terenu w przeszłości, jak i obecnie. Analizę szaty roślinnej dokonano w 1996 roku (zespół Górnośląskiego Koła PTPP pro Natura, Cempulik i inni), w ramach Waloryzacji przyrodniczej miasta Tarnowskie Góry. W jej wyniku wskazano szereg miejsc do objęcia ochroną prawną (zespoły przyrodniczo krajobrazowe, użytki ekologiczne). Ogółem wskazano 49 obszary przyrodniczo cenne, z czego 2 znajduje się na terenie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana,. Są to zróżnicowane powierzchnie obejmujące łąki, powierzchnie leśne, zbiornik wodny, tradycyjne agrocenozy oraz tereny całkowicie przekształcone przez człowieka, na których rozpoczął się naturalny proces sukcesji i które stanowią cenne elementy wzbogacające bioróżnorodność i umożliwiające osiedlanie się licznych gatunków roślin i zwierząt. W ramach waloryzacji przyrodniczej, prócz wyznaczenia obszarów o wartościach przyrodniczych, zidentyfikowano na terenie miasta wiele cennych gatunków roślin i zwierząt, które bądź to podlegają ochronie gatunkowej, bądź są zagrożone wyginięciem w skali miasta czy regionu. Ze względu na walory przyrodnicze: bioróżnorodność, naturalnie ukształtowaną roślinność, 97

98 rzeźbę terenu, miejsca rozrodu i zimowania wielu gatunków (rzadkich, chronionych) ptaków, płazów i gadów, ostoje wielu zwierząt, wskazano w rejonie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana, 3 tereny o wartościach przyrodniczych: 1) Obszar Park Miejski, 2) Obszar Park Kamilianów, 3) Obszar Staw. Miasto Tarnowskie Góry na terenie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, ma wiele wartościowych przyrodniczo terenów. Ze względu na walory przyrodnicze: bioróżnorodność, naturalnie ukształtowaną roślinność, rzeźbę terenu, miejsca rozrodu i zimowania wielu gatunków (rzadkich, chronionych) ptaków, płazów i gadów, ostoje wielu zwierząt, wskazano 6 terenów o wysokich wartościach przyrodniczych: obszar leśny między kolonią Piaseczna Mała a Strzybnicą, obszar Rybna, rejon zbiornika wodnego po zachodniej stronie ulicy Armii krajowej w Pniowcu, obszar łąk wzdłuż cieku płynącego w kierunku Tłuczykąta, dolina cieku Pniowieckiego od jego źródeł do drogi Pniowiec Tłuczykąt, fragment terenów leśnych leżących przy północnej granicy miasta z gminą Tworóg i Miasteczko Śląskie. Szczegółowe rozmieszczenie obszarów o wartościach przyrodniczych przedstawia plansza nr 7 Uwarunkowania wynikające z ochrony przyrody STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ STAN ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Rolnicza przestrzeń produkcyjna dla obszaru całego miasta Tarnowskie Góry dane na 1997r. Obszar rolniczej przestrzeni produkcyjnej został wyznaczony zgodnie z Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych - Dz.U. nr 16 poz.78 oraz Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach - Dz.U. nr 101 poz. 444 z późniejszymi zmianami) i obejmował tereny upraw polowych, łąk i pastwisk oraz sadów i ogrodów o łącznej powierzchni 1.442,92 ha. Na terenie miasta Tarnowskie Góry występują następujące typy gleb: - gleby bielicowe i pseudobielicowe zachodnia część miasta, - gleby bielicowe i rdzawe pas od Pniowca, Strzybnicy przez Śródmieście po południowe dzielnice miasta, - gleby brunatne południowa, południowo wschodnia i centralna część miasta oraz w rejonie Pniowca, - rędziny centralna część miasta oraz rejon Piekar Rudnych, - mady i gleby mułowotorfowe i torfowomułowe. 98

99 Znaczna część upraw i łąk porozdzielana jest terenami powyrobiskowymi, które sukcesywnie, w miarę upływu czasu zarastane są przez roślinność trawiastą. Część terenów użytkowanych rolniczo stanowią również tereny powyrobiskowe. W całej gminie Tarnowskie Góry rolnicy użytkują blisko 700 działek rolnych o powierzchni nie przekraczającej 1ha. Istnieje tutaj ponad 500 gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1ha, z czego aż 430 gospodarstw stanowią małe gospodarstwa rolnicze o powierzchni do 5ha. W kilku gospodarstwach na terenie objętym zmianą studium prowadzona jest produkcja ogrodnicza tj. produkcja warzyw i kwiatów. Funkcjonuje tutaj 6 ogrodów działkowych: ROD Wiarus, ROD Sezam, ROD Lepsza Przyszłość, ROD Zryw, ROD Konwalia, ROD Powstańców Śl. Z analizy struktury zasiewów w gminie Tarnowskie Góry wynika, iż najczęściej uprawianą rośliną jest jęczmień (ponad 500ha) a następnie pszenica (ponad 300ha), pszenżyto (około 200ha) i żyto 130ha. Z roślin rzadziej uprawianych wymienić należy rzepak, ziemniaki oraz mieszanki zbożowe. W wyspecjalizowanych gospodarstwach prowadzona jest hodowla drobiu w fermach prowadzących tucz żywca drobiowego, bądź produkcję jaj. Graficzne przedstawienie rozmieszczenia rodzajów gleb ze względu na klasę bonitacyjną zawiera plansza nr 9- Uwarunkowania wynikające z ochrony gruntów rolnych i leśnych STAN LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Leśna przestrzeń produkcyjna dla obszaru miasta dane na 2008r. Całkowita powierzchnia lasów na terenie miasta Tarnowskie Góry wynosi około 3100ha, co stanowi około 37% jego powierzchni. Z tego aż 93% powierzchni leśnej znajduje się w administracji Lasów Państwowych Nadleśnictwa Świerklaniec i Nadleśnictwa Brynek. Pozostała część lasów ok. 250ha stanowi własność prywatną i komunalną. Największe zwarte kompleksy leśne występują głównie w północnej i północno zachodniej części miasta. Łączą się one z lasami lublinieckimi i mają istotny wpływ na racjonalną gospodarkę leśną. Cała powierzchnia lasów będąca w administracji Lasów Państwowych zaliczona została do kategorii lasów ochronnych w strefie oddziaływania przemysłu. W roku 1968 lasy te weszły w skład tzw. Leśnego Pasa Ochronnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego jako lasy w strefie miejskiego wypoczynku codziennego oraz lasy w strefie podmiejskiej wypoczynku codziennego i świątecznego bliskiego. Stan degradacji lasów W lasach tarnogórskich kumulują się negatywne zjawiska pochodzenia biotycznego i abiotycznego osłabiające istniejące drzewostany i całe ekosystemy leśne. Lokalizacja lasów w strefie oddziaływania przemysłu spowodowała iż są one objęte trzema strefami uszkodzeń przemysłowych. 99

100 Innym abiotycznym czynnikiem mającym niekorzystny wpływ na stan lasów jest potencjał rekreacyjno turystyczny zagospodarowania terenów leśnych i przyległych. Obszar lasów w latach 90 tych objęto kategorią zagrożenia pożarowego. Podatność lasów na zagrożenie pożarowe związana jest ze strukturą drzewostanów i runa leśnego budującego ekosystemy leśne oraz z ich przerzedzenia wskutek działania czynników abiotycznych. Tereny leśne pocięte są infrastrukturą komunikacyjną (siecią dróg publicznych, siecią dróg oddziałowych, przecinek leśnych, pasów przeciwpożarowych) stwarzającą utrudnienia w migracji gatunków i wpływającą na postępującą synantropizację obszarów leśnych. Czynnikiem biotycznym mającym degradujący wpływ na stan lasów są szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną, głównie jeleniowate. Forma przeciwdziałania tej tendencji jest zalecenie zwiększania naturalnej bazy żerowej dla zwierzyny płowej poprzez zagospodarowanie łąk śródleśnych oraz zakładanie poletek zgryzowych CHARAKTERYSTYKA I UŻYTKOWANIE GLEB Wśród gruntów sklasyfikowanych jako rolne (tj. pola uprawne, łąki, pastwiska i małe niepaństwowe lasy) występujących na terenie objętym zmianą studium spory udział mają gleby zaliczane do dobrych, średnio dobrych i średnich, co odpowiada klasom bonitacyjnym IIIa, IIIb, IVa. Biorąc pod uwagę przydatność rolniczą gleby na terenie miasta Tarnowskie Góry zaliczane są do kompleksów: - żytni bardzo dobry (pszennożytni), - żytni dobry (żytnio ziemniaczany), - żytni słaby, żytni bardzo słaby, - pszenny bardzo dobry rejon Piekar Rudnych oraz zachodnia część miasta, - zbożowo pastewny mocny słaby rejon dzielnicy Pniowiec STOPIEŃ SKAŻENIA GLEB Skażenie gleb należy omówić w kontekście całego miasta Tarnowskie Góry, a nie tylko w obrębie terenu objętego zmianą studium. Na terenie miasta Tarnowskie Góry doszło do zakłócenia warunków glebowo rolnych w skutek działalności człowieka, niewłaściwego skanalizowania terenu, a często jego braku, lokalnych zakładów przemysłowych oraz zakładów przemysłowych miast ościennych jak również składowania odpadów. W obrębie miasta przeważają gleby kwaśne (ph 4,5-5,5) oraz słabo kwaśne (ph 5,5-6,5). Gleby bardzo kwaśne (ph < 4,5) występują rzadko (rejon dzielnic Strzybnica i Pniowiec). Gleby obojętne (ph>6,5) występują w rejonie dzielnic Rybna i Opatowice. Przewaga gleb kwaśnych ma wpływ na wysoką mobilność metali, co oznacza wzrost ich pobierania przez rośliny. 100

101 Zawartość metali w glebach w szczególności kadmu i ołowiu przekracza stężenia naturalne, a w zachodniej części miasta wartości te przekraczają stężenia tolerowane przez rośliny. Najmniej skażone kadmem i ołowiem są gleby w zachodniej części miasta w rejonie Rybnej i Starych Tarnowic. Problem skażenia gleb rozpoczyna się od zlokalizowanych w północnej części miasta Zakładów Chemicznych Tarnowskie Góry. Zakłady te są już zlikwidowane jednak spowodowana przez nie degradacja środowiska postępować będzie przez kolejne lata. Do działalności zakładów należała synteza związków nieorganicznych wykorzystywanych do produkcji farb i lakierów oraz innych związków chemicznych wykorzystywanych m.in. w farmacji, galwanoplastyce oraz w produkcji trucizn. Trujące odpady składowano głownie w obrębie zakładu i w jego najbliższym sąsiedztwie. Na powierzchni 40ha zdeponowano około 1,2mln. m³ odpadów. Takie składowanie niebezpiecznych odpadów poprodukcyjnych na niezabezpieczonym gruncie powoduje przenikanie toksycznych substancji do środowiska gruntowo wodnego, czego konsekwencją jest zanieczyszczenie wód podziemnych i gleby. Do gleby i wód przenikały głównie takie związki chemiczne jak: bar, bor, kadm, stront, arsen i cynk. Skażenie tego typu powoduje wysokie stężenia metali ciężkich w wodach i gruntach. Systematycznie przeprowadzane analizy wskazują na wielokrotne przekroczenie wartości dopuszczalnych. Inne, lecz równie ważne zagrożenie dla gleby stanowi zanieczyszczenie związkami chemicznymi magazynowanymi w zakładach przemysłowych. Na terenie gminy Tarnowskie Góry funkcjonuje wiele zakładów używających silnie trujących i żrących związków chemicznych. Zakłady te działają zgodnie z prawem, gdyż posiadają stosowne pozwolenia na magazynowanie i przerób środków niebezpiecznych. Jednak zawsze istnieje niebezpieczeństwo przedostania się tych związków do gleby, wody i powietrza. W opracowaniu wykorzystano dwie klasyfikacje stopnia zanieczyszczenia gleb: - klasyfikacja Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych - IETU, - klasyfikacja Instytutu Upraw i Nawożenia - IUNG. Na podstawie badań przeprowadzonych przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych - IETU występują następujące strefy lokalizacji terenów rolniczych: STREFA A dopuszczalna (rolnictwo bez ograniczeń) - strefa w której opad kadmu wynosi mniej niż 3,0 kg/km 2 /rok, ołowiu mniej niż 180 kg/km 2 /rok, stężenie CO2 w okresie wegetacyjnym jest niższe od wartości 32 µg/m 3, zanieczyszczenie gleb ołowiem jest niższe od 100 mg/kg, zaś kadmu niższe od 3,0 mg/kg gleby. W tej strefie istnieje możliwość uprawy wszystkich gatunków roślin jadalnych i paszowych. Strefa A występuje na niewielkim obszarze miasta m.in. w rejonie wsi Laryszów, w rejonie dzielnicy Bytomia - Stolarzowice. STREFA B niekorzystna (pewne ograniczenia upraw) strefa w której opad kadmu mieści się w granicach od 3 do 10 kg/km 2 /rok, opad ołowiu mieści się w granicach od 180 do 200 kg/km 2 /rok, stężenie CO2 w okresie wegetacyjnym zawarte jest 101

102 w granicach od 32 do 400 µg/m 3, zawartość ołowiu w glebie waha się od 100 do 1000 mg/kg a kadmu od 3 do 20 mg/kg gleby. W strefie B wskazana jest selektywna uprawa, ograniczona do gatunków odporniejszych na występowanie zanieczyszczenia, czyli nie zagrażających zdrowiu konsumentów. W Tarnowskich Górach strefa ta występuje w pasie rozciągającym się od dzielnicy Pniowiec, poprzez Strzybnicę, Stare Tarnowice po Repty Śląskie oraz w rejonie Piekar Rudnych w dzielnicy Bobrowniki Śląskie. STREFA C wybitnie niekorzystna (gleby nieprzydatne pod uprawy spożywcze) - to strefa ochronna zakładu przemysłowego lub w odległości mniejszej niż 600m od emitora pyłów metalonośnych, w odległości mniejszej niż 500m od aktywnego zwałowiska odpadów przemysłowych, w odległości mniejszej niż 50m od drogi o dużym natężeniu ruchu kołowego, opad ołowiu i kadmu wynosi odpowiednio ponad 200 i 10kg/km 2 /rok lub stężenie dwutlenku siarki w okresie wegetacyjnym przekracza wartość 400µg/m 3 powietrza, zanieczyszczenie gleby ołowiem jest powyżej 1000 mg/kg lub kadmem powyżej wartości 20 mg/kg gleby. Na terenie miasta Tarnowskie Góry strefa ta występuje w pasie rozciągającym się od dzielnicy Lasowice poprzez Śródmieście do Bobrownik Śląskich. Zgodnie z klasyfikacją IUNG na terenie miasta Tarnowskie Góry wyróżnić można gleby o następującym stopniu zanieczyszczenia i przydatności do upraw: STOPIEŃ 0 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE A) to gleby nie zanieczyszczone o naturalnych zawartościach metali śladowych i o przeznaczeniu pod wszystkie uprawy ogrodnicze i rolnicze, STOPIEŃ 1 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE A) gleby o podwyższonej zawartości metali, przeznaczone do wszystkich upraw polowych z wyjątkiem warzyw przeznaczonych dla dzieci, STOPIEŃ 2 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE B) gleby zanieczyszczone, zakaz upraw ogrodniczych m.in. sałata, szpinak, kalafior; dopuszcza się jedynie uprawę roślin zbożowych, okopowych i pastewnych, STOPIEŃ 3 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE B) gleby średnio zanieczyszczone, uprawy narażone na skażenia; dopuszcza się jedynie uprawę roślin zbożowych, okopowych i pastewnych pod warunkiem okresowych kontroli zawartości poziomów metali w częściach konsumpcyjnych roślin; proponuje się uprawę przemysłową oraz traw nasiennych, STOPIEŃ 4 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE C) gleby silnie zanieczyszczone, w zależności od rodzaju gleby zaleca się zadarnienie, zadrzewienie oraz wyłączenie z produkcji rolnej; możliwość uprawy roślin przemysłowych tj. len, konopie, wiklina, dopuszcza się produkcję materiału siewnego zbóż i traw, a także ziemniaków dla przemysłu spirytusowego jako dodatek do paliwa oraz rzepaku na olej techniczny, proponuje się wapniowanie i wprowadzanie substancji organicznej do gleb, STOPIEŃ 5 (w przybliżeniu odpowiada STREFIE C) gleby bardzo silnie zanieczyszczone, winny zostać wyłączone z produkcji rolniczej i poddane zabiegom rekultywacyjnym; na glebach przydatnych możliwość uprawy lnu, konopi oraz rzepaku (oleje techniczne). 102

103 Gmina Tarnowskie Góry jest mocno zaangażowana w rekultywację skażonych terenów oraz w unieszkodliwianie odpadów. Priorytetowym działaniem jest prewencja czego efektem było zorganizowanie w 1993r. I Regionalnej Szkoły Czystej Produkcji dla wszystkich tarnogórskich zakładów. Zadaniem tego programu była minimalizacja szkodliwego wpływu zakładów przemysłowych na środowisko. Obecnie wdrażane są systemy zarządzania środowiskowego zgodnie z ISO ZŁOŻA SUROWCÓW MINERALNYCH, GÓRNICTWO Nr złoża na mapie Złoża z okresu czwartorzędu: piaski kwarcowe - Bobrowniki (pole A, pole B) - złoże niezagospodarowane, glinki ceramiki budowlanej Bobrowniki złoże zaniechane. Charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja w tabeli poniżej. Z punktu widzenia ochrony złóż złoża piasków i czwartorzędowe złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej uznaje się za złoża powszechne, licznie występujące klasy 3, a złoża rzadko występujące, skoncentrowane w określonym regionie typu dolomity do klasy 2. Ze względu na ochronę środowiska złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej oraz złoża piasków uznaje się za mało konfliktowe, klasy A, możliwe do zagospodarowania bez większych ograniczeń. Za bardzo konfliktowe uznano złoże dolomitów, klasy C z powodu konfliktu zagospodarowania terenu. Tab a Złoża kopalin i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja Nazwa złoża Rodzaj kopaliny Wiek kompleksu litologoczno - surowcowego Zasoby tys.ton, tys.m³ Kategoria rozpoznania Stan zagospodarowania złoża Wydobycie tys.ton tys.m³ Wg stanu na rok 1996 Wykorzystanie kopaliny Klasyfikacja złoża 1. Bobrowniki (pole A, pole B) pk Q 389 C1 N A - 2. Bobrowniki g Q 119 C1 Z A Gl 3. Bobrowniki - blachówka Objaśnienia: d T B, C1, C2 Klasy 1-3 Klasy A-C Z 148 Sh, Sr 2 C Gl Rubryka 3: i iły, ił iłołupki, p piaski, pk piaski kwarcowe, g gliny, d dolomit Rubryka 4: Q czwartorzęd, T trias Rubryka 6: C1 złoże o zasobach zarejestrowanych Rubryka 7: złoża: N nie zagospodarowane, Z - zaniechane Rubryka 9: Sh hutnictwo, Sr rolnictwo Rubryka 10: złoża: 2 rzadko występujące, 3 powszechne Rubryka 11: złoża: A niekonfliktowe, B bardzo konfliktowe Rubryka 12: ochrona: L lasów, Gl gleb Przyczyny ograniczenia eksploatacji 103

104 Nazwa złoża Rodzaj kopa-liny Wiek kompleksu litologoczno - surowcowego Zasoby tys. ton tys.m³ Kategoria rozpoznania Stan zagospodarowania złoża Wydobycie tys.tontys.m³ Wykorzystanie kopaliny Klasyfikacja złoża Przyczyny konfliktowości złoża Rubryka 5, 9: wg aktualnego Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce Na terenie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana występują złoża z okresu czwartorzędu: złoże piasków kwarcowych Bobrowniki Pole A i B to czwartorzędowe piaski o naturalnym lepiszczu i o średniej miąższości 3,5 m w polu A i 6,96 m w polu B, złoże niezagospodarowane, zlokalizowane w południowej części analizowanego terenu, rozpoznane wstępnie w kategorii C 1. Z punktu widzenia ochrony złóż - złoże piasków kwarcowych uznaje się za złoża rzadkie w skali kraju lub skoncentrowane w określonym regionie. Ze względu na ochronę środowiska złoże to uznaje się za mało konfliktowe, klasy A. Charakterystyka złoża - gospodarcza oraz klasyfikacja w tabeli poniżej. Tabela b Złoża kopalin i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja Wg stanu na rok 2001 Klasy 1-4 Klasy A-C BOBROWNIKI (POLE A, POLE B) pki Q 389 C 1 N - I 2 A - Objaśnienia: pki piaski kwarcowe (formierskie i podsadzkowe), Q czwartorzęd, N niezagospodarowane, 2 rzadkie w skali całego kraju lub skoncentrowane w określonym regionie, A małokonfliktowe. Na terenie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, występują następujące złoża: Złoża z okresu czwartorzędu: złoże piasków podsadzkowych Strzybnica złoże niezagospodarowane, zlokalizowane w północnej i środkowej części analizowanego terenu, rozpoznane wstępnie w kategorii C 2, dwa pola: pole N o powierzchni 289,3 ha o średniej miąższości 4,54m i pole S o powierzchni 339,3 ha o średniej miąższości 5,99m. Złoża z okresu czwartorzędu/ triasu: złoże iłów i iłołupków triasowych oraz gliny czwartorzędowej Rybna złoże zaniechane, zlokalizowane w południowo zachodniej części analizowanego terenu, udokumentowane w kategorii B, C 1, C 2. Miąższość złoża waha się w granicach od 5,1 do 19,5 m. 104

105 Nazwa złoża Rodzaj kopa-liny Wiek kompleksu litologoczno - surowcowego Zasoby tys. ton tys.m³ Kategoria rozpoznania Stan zagospodarowani a z Wydobycie tys.tontys.m³ Wykorzystanie kopaliny Klasyfikacja złoża Przyczyny konfliktowości złoża Z punktu widzenia ochrony złóż złoża piasków uznaje się za złoża rzadkie w skali kraju lub skoncentrowane w określonym regionie, natomiast złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej uznaje się za złoża powszechne, licznie występujące. Ze względu na ochronę środowiska złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej oraz złoża piasków uznaje się za mało konfliktowe, klasy A. Charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja w tabeli poniżej. Tabela c Złoża kopalin i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja Wg stanu na rok 2001 Klasy 1-4 Klasy A-C Strzybnica (pole N, pole S) Rybna p Q C 2 N - Sp 2 A - g(gc) i(ic) T, Q 759 B,C 1, C 2 Z - Scb 4 A - p piaski, g(gc) gliny ceramiki budowlanej, i(ic)- iły i łupki ilaste ceramiki budowlanej, Q czwartorzęd, T trias, N niezagospodarowane, Z zaniechane, Sp podsadzkowe, Scb ceramiki budowlanej, A małokonfliktowe ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA Występują następujące potencjalne ogniska stwarzające zagrożenie dla środowiska naturalnego: zewnętrzne: zanieczyszczenia z ościennych miast i gmin (bliskość Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego), wewnętrzne: punktowe: stacje paliw, oczyszczalnie ścieków, niska emisja z palenisk domowych, kotłownie, zakłady przemysłowe, obszarowe: składowiska odpadów w dzielnicy Rybna przy ul. Laryszowskiej, byłe składowisko odpadów komunlanych w rejone Fabryki Zmechanizowanych Obudów Ścianowych FAZOS SA tereny poprzemysłowe po byłych zakładach chemicznych Tarnowskie Góry wraz ze składowiskiem odpadów niebezpiecznych, cmentarze, użytki rolne - intensywne stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, liniowe: transport drogowy - istniejąca sieć dróg (m.in. droga główna krajowa 11 Katowice Poznań i 78 Chałupki - Sandomierz), linie energetyczne, kanalizacja. 105

106 Bardzo ważnym zagadnieniem jest zagrożenie środowiska ze strony zrobów porudnych i szybikowych. Istnieje ciągle wiele wyrobisk stwarzających zagrożenie (czynne procesy osiadania, tworzenie się lejów zapadliskowych, zapadlisk w miejscach pustek poeksploatacyjnych) powierzchni terenu i uniemożliwiających lub utrudniających wykorzystanie go pod zabudowę. Możliwość długoletniego pozostawania pustek poeksploatacyjnych w górotworze zależy od warunków geologicznych i hydrogeologicznych złoża i nadkładu, sposobu prowadzenia wydobycia rud. Do oceny zagrożenia reaktywacją zrobów porudnych niezbędne jest rozpoznanie zasięgu i skuteczności prac likwidacyjnych. W 2008 roku dokonano oceny przydatności terenu do zagospodarowania przestrzennego, pod kątem uwarunkowań górniczo - geologicznych. Na obszarze dzielnic południowych miasta wydzielono 16 parcel o numerach od 1 do 16. (Szczegółowa lokalizacja parcel znajduje się na planszy nr 6 Uwarunkowania wynikające z warunków geologiczno górniczych). Parcele charakteryzują się właściwymi dla siebie uwarunkowaniami górniczo geologicznymi. Parcele pozostałe - bez oznaczenia numeru zostały zaklasyfikowane jako nadające się do górniczo nieskrępowanego zagospodarowania, co oznacza, że przy projektowaniu i realizacji zabudowy nie zachodzi konieczność stosowania dodatkowych zabezpieczeń konstrukcyjno budowlanych przed oddziaływaniem górniczym. PARCELA 1 o kształcie wydłużonego prostokąta, charakteryzuje się prostymi warunkami górniczymi. W granicach parceli znajduje się 6 szybów o głębokości od 20m do 25m, są to szyby badawczo poszukiwawcze za rudami o nieudokumentowanym sposobie likwidacji. Zabudowa parceli jest możliwa pod warunkiem rozpoznania występowania zagrożenia ze strony szybów. Obowiązuje następujące postępowanie: - szyb należy odwzorować na powierzchnię i przyporządkować mu strefę ochrony o promieniu r = 20m, - gdy zabudowa narusza strefę ochrony, należy w obrysie rzutu fundamentowania budynku powiększonego o 4m dokonać zdjęcia warstwy wierzchniej do naturalnej warstwy geotechnicznej i przebadać na okoliczność występowania szybu. Czynność taką winien dokonać rzeczoznawca górniczy uprawniony geolog górniczy z adnotacją do Dziennika Budowy. PARCELA 2 o kształcie zbliżonym do trójkąta, występują tu 3 szyby o głębokości do 12m. Nie występują ograniczenia dla zabudowy parceli. Wskazany jest odbiór wykopów fundamentowych przez rzeczoznawcę uprawnionego geologa górniczego. PARCELA 3 o kształcie zbliżonym do trójkąta, występują tu 4 szyby poszukiwawcze o głębokości od 20m do 29m. Parcela może być dopuszczona do zagospodarowania na warunkach postępowania: - szyb należy odwzorować na powierzchnię i przyporządkować mu strefę ochrony o promieniu r = 20m, - gdy zabudowa narusza strefę ochrony, należy w obrysie rzutu fundamentowania budynku powiększonego o 4m dokonać zdjęcia warstwy wierzchniej do naturalnej warstwy geotechnicznej i przebadać na okoliczność występowania szybu. Czynność taką winien 106

107 dokonać rzeczoznawca górniczy uprawniony geolog górniczy z adnotacją do Dziennika Budowy. PARCELA 4 odpowiada biegowi sztolni Fryderyka Głęboka. Sztolnia została wydrążona w spągowych, zwięzłych, mocnych dolomitach kruszconośnych bądź z odcinkowymi naruszeniami kamienia spągowego (bardzo zwięzłe wapienie). Zagrożenie górnicze ze strony sztolni dla powierzchni jest bardzo małe, jednakże niewykluczone. Od czasu wydrążenia sztolni przebiega naturalny proces deformacji górotworu, postępują wiekowe oddziaływania na stan zachowania sztolni. Zaleca się ograniczenie zabudowy w obrębie oddział ywania na sztolnię wyłączając budownictwo monumentalne, wielorodzinne i wielokondygnacyjne. Za takim działaniem przemawiają także względy ochrony konserwatorskiej tj. możliwego szkodliwego oddziaływania prac budowlanych na stan zachowania sztolni. W koniecznych przypadkach zagospodarowania terenów pod biegiem sztolni (infrastruktura techniczna), należy zastosować zabezpieczenia jak dla II kategorii terenu górniczego. Dla sztolni Fryderyka Głęboka były drążone pomocnicze szyby. Należy wynieść potencjalny szyb na powierzchnię terenu, a następnie wyznaczyć 20m strefę ochronną wolną od zabudowy. Wymagana jest opinia biegłego rzeczoznawcy. PARCELA 5 wyznacza bieg południowej odnogi sztolni Fryderyka Głęboka. Ma połączenie z rejonem eksploatacji rudy ołowiu po stronie południowo wschodniej. Zagospodarowanie parceli warunkuje się jak dla parceli 4. PARCELA 6 o wydłużonym kształcie, ujmuje 3 szyby poszukiwawcze o głębokości od 16m do 22m. Parcela może zostać przeznaczona do zagospodarowania pod warunkiem, że szyby zostaną odniesione na powierzchnię wraz z 20m strefą ochrony. W przypadku naruszenia strefy ochrony, należy w obrysie konturu zabudowy powiększonego o 4m, zdjąć skrywkę do naturalnej warstwy gruntu i przebadać na okoliczność występowania szybu w zakresie jak dla parceli 1. PARCELA 7 o wydłużonym kształcie, jest objęta eksploatacją żelaziaka brunatnego, występują 3 szyby związane z eksploatacją. Parcela nadaje się do zagospodarowania. W związku z możliwym zagrożeniem ze strony szybów, poleca się postępowanie jak dla parceli 1, to jest zdjęcie skrywki i przebadanie podłoża. PARCELA 8 o kształcie wieloboku nieforemnego z licznymi szybami badawczo eksploatacyjnymi za rudami żelaziaka brunatnego oraz cynku galmanu. W granicach parceli znajduje się 9 szybów o głębokości do 50m do złoża rud galeny. Parcela posiada złożone uwarunkowania górnicze. Zabudowa parceli wymaga każdorazowo opracowania opinii specjalistycznej. PARCELA 9 o kształcie nieforemnego wieloboku, ujmuje fragmentaryczną eksploatację galmanu, ponadto 15 szybów o głębokości do 33m. Parcela ta posiada złożone uwarunkowania górnicze, dla określenia zdatności do zagospodarowania wymagane będą opinie specjalistyczne. PARCELA 10 w kształcie dużego wieloboku nieforemnego z udokumentowaną i przypuszczalną eksploatacją rud żelaziaka brunatnego. W granicach parceli znajduje się ok. 100 szybów o głębokości od 20 do 35m związanych z eksploatacją rudy żelaziaka brunatnego. 107

108 Parcela nadaje się do zagospodarowania pod warunkiem oceny przez opinie specjalistyczne. W granicach tej parceli wyodrębniono północne odgałęzienie sztolni Fryderyka. Zabudowa w obrębie oddziaływania na odnogę sztolni wymaga indywidualnej oceny na możliwość zagrożenia górniczego a w szczególności oceny wpływu prac budowlanych na stan zachowania odnogi sztolni (zasady postępowania jak dla parceli 4). PARCELA 11 o kształcie wieloboku nieforemnego, przedstawia rejon eksploatacji rudy ołowiu galeny, z licznymi chodnikami, przekopami, około 140 szybów badawczo eksploatacyjnych o głębokości od 30m do 50m oraz odosobnioną eksploatację rudy galeny. Na podstawie penetracji wyrobisk podziemnych z rejonu przekopu Redena, istnieją informacje o zachowaniu dużych komór poeksploatacyjnych o wysokości kilku metrów. Powierzchnia w tym rejonie jest zabudowana wolnostojącymi budynkami mieszkalnymi. Sytuacja taka może stanowić poważne zagrożenie górnicze. Wskazuje się na pilną konieczność podjęcia prac badawczych dla rozpoznania stanu zagrożenia. Do czasu rozpoznania zagrożenia należy wstrzymać dalszą zabudowę i rozbudowę mieszkalną. PARCELA 12 obszarowo duża o kształcie wieloboku nieforemnego z eksploatacją żelaziaka brunatnego w przewadze oraz w mniejszym zakresie z eksploatacją galeny. W granicach parceli znajduje się ok. 50 szybów o głębokości od 26m do 50m, badawczo eksploatacyjnych za rudami żelaziaka brunatnego oraz około 15 szybów o głębokości 30m do 50m badawczo eksploatacyjnych za rudą galeny. Przez parcelę przebiega południkowo przekop Heinitza wraz z jego odnogą. Parcela posiada złożone uwarunkowania górnicze. Zagospodarowanie parceli może być dokonane jedynie na podstawie opinii specjalistycznej. PARCELA 13 o kształcie mniejszego nieforemnego wieloboku, obejmuje eksploatację rud żelaziaka brunatnego oraz szyby o głębokości od 6m do 10m. Występują proste warunki dla zagospodarowania parceli. Wymagany jest nadzór specjalistyczny przy wykopach fundamentowych z uwagi na szyby. PARCELA 14 o kształcie wydłużonego nieforemnego wieloboku. Zawiera eksploatację żelaziaka brunatnego. W granicach parceli znajduje się ok. 20 szybów o głębokości od 10m do 20m. Występują proste uwarunkowania górnicze. Parcela nadaje się pod zagospodarowanie, pod warunkiem zwrócenia uwagi na zagrożenie szybowe. Szyby należy wynieść na powierzchnię a zagospodarowanie w strefie ochrony musi się odbywać pod nadzorem rzeczoznawcy górniczego uprawnionego geologa górniczego. PARCELA 15 o kształcie wydłużonym z rejonem eksploatacji galeny, licznymi chodnikami i 2 szybami o głębokości 33,5m i 77,4m. Przez parcelę przebiega sztolnia Fryderyka Głęboka. Występują złożone uwarunkowania górnicze w szczególności z uwagi na przebieg sztolni. Możliwość zagospodarowania terenu może postępować na podstawie specjalistycznej opinii uwzględniającej w szczególności potrzebę ochrony sztolni Fryderyka. PARCELA 16 o kształcie wydłużonego wieloboku, zawiera fragmentaryczną eksploatację rud żelaziaka brunatnego i galmanu z 12 szybami o głębokości od 10 m do 24m oraz jednym szybem o głębokości 42,2m. Parcela nadaje się do zagospodarowania pod warunkiem opracowania opinii specjalistycznych. 108

109 Podkreślić należy, że podział ten należy traktować orientacyjnie. Zdarzyć się może wyjątkowo, że powstaną zagrożenia (zapadliska) na terenach uznanych od wielu dziesiątków lat za uspokojone. W 2008 roku dokonano oceny przydatności terenu do zagospodarowania przestrzennego, pod kątem uwarunkowań górniczo - geologicznych. Wydzielono 13 parcel o numerach: 20, 22, 23, 24, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36. Parcele charakteryzują się właściwymi dla siebie uwarunkowaniami górniczo geologicznymi. Parcele pozostałe - bez oznaczenia numeru zostały zaklasyfikowane jako nadające się do górniczo nieskrępowanego zagospodarowania co oznacza, że przy projektowaniu i realizacji zabudowy nie zachodzi konieczność stosowania dodatkowych zabezpieczeń konstrukcyjno budowlanych przed oddziaływaniem górniczym. PARCELA 20 Obejmuje wyrobiska chodnikowe o łącznej długości około 1400m wydrążone za złożem galeny. Odwzorowano 3 szyby. Wyrobisko odwzorowano z mapy 1: szyb Sowitz oraz z mapy 1: w układzie lokalnym chodniki i pozostałe szyby. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Giehne 30,9m Sowitz 25,1m Versuch 33,2m Na północ od parceli na mapie archiwalnej 1: pokazano domniemane położenie sztolni Jakuba. W związku z odwzorowanymi wyrobiskami (chodnik i szyby) przyporządkowano mu umowną strefę ochrony, co oznacza, że zabudowa w obrębie strefy jest dozwolona po uprzednim wykonaniu opinii geologiczno górniczej. Wyjątek stanowi szyb Giehne dla którego wyznacza się nakazowo strefę ochrony o promieniu r-20m. PARCELA 22 Obejmuje eksploatacje żelaziaka brunatnego oraz szyby i chodniki za tym złożem. Odwzorowano 19 szybów z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S I 25,6m Zukunft 34,7m S - Markefka S II 26,0m Clara 27,0m Klause S XVII 22,5m S 28,5m S3 23,0m Mainka 29,2m S - Hedwig 28,1m S - 109

110 Fds 31,7m S 26,0m Severin 32,5m S 22,0m Mai 36,8m S 20,0m Wetter 34,5m - - Parcela nadaje się w całości pod zabudowę, wymagana jest opinia górniczo geologiczna. PARCELA 23 Fragmentaryczna eksploatacja galeny w latach , oraz chodniki i szyby. Szyby udostępniające złoże galeny odwzorowano z map układu lokalnego 1:1000. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Alter Schacht - Jacob Stollen Lichtloch 14,4m Bertha 43,9m Luise 37,7m Rensch 41,9m Alter Schacht - Trapp 43,7m - Eksploatacja rud żelaziaka brunatnego w polu o wymiarach 100 x 250m i fragmentaryczna o małych wymiarach na całej parceli oraz szyby i chodniki za tym złożem odwzorowano z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Klause 36,5m Klause 12 29,5m Klause XXIX 36,0m Klause IX 32,0m Klause 19 30,0m S - Klause XXX 34,0m S 35,0m Klause 37,5m S 32,5m Klause 20 25,0m Klause XXII 34,0m Klause 7 26,5m Wagner 34,0m Klause 21 26,0m - - Parcela o złożonych uwarunkowaniach górniczych. W r. Wystąpiło katastroficzne zapadlisko w ulicy Wojska Polskiego. W rejonie tym nakładają się eksploatacje żelaziaka brunatnego i rudy galeny. Istnieje możliwość zagrożenia ze strony wskazanych szybów porudnych do złoża galeny. Jest to rejon także pierwotnej eksploatacji galeny przed 1800 roku. Złożoność sytuacji została spotęgowana podwyższeniem się zwierciadła wody w szybie Kaechlera o około 8m, co spowodowało, że wyrobiska te -chodniki i przekop Szczęście Sowieckie - rejony szybów są zawalone. W przypadku zmiany zawodnienia można się liczyć z niekontrolowanym przebiegiem deformacji w obrębie już istniejącej zabudowy. Wskutek 110

111 takich pogorszonych warunków górniczych każdy przypadek zabudowy wymaga sporządzenia opinii geologiczno górniczej. PARCELA 24 W obrębie parceli prowadzono eksploatację galeny w latach Wydrążono również chodniki poszukiwawcze i szyby za złożem galeny. Przez południowo zachodnią część parceli przebiega przekop Redena z szybem Hedwige o głębokości 54,0m. Przekop i szyb odwzorowano z mapy układu lokalnego. W zachodniej części odwzorowano z mapy 1: niewielkie pole 60x80m eksploatacji żelaźniaka brunatnego. Eksploatację żelaźniaka brunatnego prowadzono również w części południowo wschodniej na polu o wymiarach 90x210m. Z tą eksploatacją związane są szyby; Valerka o głębokości 38,0m, Fritz o głębokości 34,5m. Wyrobiska górnicze po eksploatacji żelaźniaka brunatnego odwzorowano z mapy 1: Szyby wydrążone za złożem galeny: odwzorowane z map układu lokalnego, NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Wilhelmine 25,9m Lucretia 42,2m Schneiderski 31,7m Hugo 41,9m Alexander 30,3m Segeth 38,2m Lasopolski 34,0m St. Anna 34,9m Martin 28,9m Mayer 36,8m Naglo 42,3m Euphrosine 19,0m Zinke 48,1m Caroline 29,3m Kachler 55,5m Sedlazek 44,5m Sowitz Gluck 50,2m Saturn 21,4m Gerhard 47,1m Kriest 56,6m odwzorowane z map w skali 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Mildner 33,6m S 37,0m S - S 38,5m S - Wilhelm 40,0m 111

112 S - August 43,0m S 38,7m ST Anna b - S 38,0m - - Ogółem na parceli odwzorowano 34 szyby. Parcela o zróżnicowanych uwarunkowaniach górniczych jak parcela7. Wyrobiska na skutek podwyższonego poziomu nie są dostępne. W każdym przypadku zabudowy terenu z uwagi na złożone uwarunkowania górnicze wymagana jest opinia geologiczno górnicza. PARCELA 28 Przypuszczalna eksploatacja złoża żelaziaka brunatnego i szyby z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S 35,0m I - S 38,0m S 36,0m Parcela nadająca się do zabudowy, z uwagi na występowanie odosobnionych szybów wymagana jest opinia geologiczno górnicza. PARCELA 29 Eksploatacja złoża żelaziaka brunatnego i szyby odwzorowane z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S 24,0m S 20,8m S 20,8m S 20,0m Teren nadający się pod zabudowę, z uwagi na występowanie szybów wymagana jest opinia geologiczno górnicza. PARCELA 30 Eksploatacja złoża żelaziaka brunatnego i szyby odwzorowane z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Versuch 38,0m S - Benno 43,0m S - Anna 40,0m S 33,3m S 35,1m S - 112

113 S 43,2m Franz 34,0m S 36,0m S - S 35,0m S 9,0m Przez parcele przebiega przekop Redena wraz z odgałęzieniem w kierunku zachodnim. Wyrobiska odwzorowano z map układu lokalnego. Szyby do przekopu: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Bergdrost 45,9m Hulf 46,1m Fortuna 51,6m Isop 19,6m Działka o złożonych uwarunkowaniach wynikających z głębokich szybów, przebiegu przekopu Redena i odcinkowych przekopów łącznikowych. Dla przekopu Redena należało przed podjęciem decyzji o wybudowaniu kilkunastu domów mieszkalnych wyznaczyć strefę ochrony dla tego przekopu. Tego nie wykonano w związku z czym istnieje możliwość (bardzo małe prawdopodobieństwo) wystąpienia zagrożenia górniczego w przypadku odcinkowego zawalenia się przekopu. Dalszą zabudowę w tym rejonie warunkuje się, że dla przekopu wyznaczona zostanie strefa ochrony z zakazem nie naruszania jej zabudową mieszkalną. Z uwagi na szyby wymagana jest opinia geologiczno górnicza. PARCELA 31 Udokumentowana i przypuszczalna eksploatacja złoża żelaziaka brunatnego. Pojedyncze chodniki za złożem galeny. Przez parcele przebiega północne odgałęzienie sztolni Fryderyka oraz przekop Redena. Szyby do sztolni; NAZWA GŁĘBOKOŚĆ UWAGI Langer 45,6m Odwzorowano z mapy 1: Kapusczinski - Odwzorowano z mapy 1:1000 Szyby do przekop: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ UWAGI Stefan - Odwzorowano z mapy 1: Cerally 47,7m Odwzorowano z mapy 1:1000 Einsiedel 48,2m Odwzorowano z mapy 1:

114 Jonas 51,1m Odgałęzienie. Odwzorowano z mapy 1:1000 Dalsze szyby odwzorowane z mapy 1:1000 w układzie lokalnym. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Bartusel 17,8m Seraphine - Szyb Seraphine odpowiada szybowi nr 388 o głębokości 28,5m bez nazwy, odwzorowano z mapy 1: Dalsze szyby odwzorowane z mapy 1: do złoża żelaziaka brunatnego. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Lang 50,0m S 23,2m Johann 39,0m Florian 40,0m Enoch 30,0m Brunnen 37,6m Regelly 24,0m S 26,2m Franz S IV 40,2m S 22,0m Grun 47,5m Wasserhaltungsschacht 48,1m Franz 41,0m S 33,8m Clara S I 10,0m S 36,5m Clara S II 10,0m S 33,6m S 31,5m S-III 35,0m S - S 42,6m 28,3mS 41,0m S 34,0m S 45,7m S 35,5m S 30,0m S 23,8m Marie 30,5m S 39,3m Ogółem na parceli odwzorowano 38 szybów. Występują złożone uwarunkowania górnicze spowodowane w szczególności dużą ilością szybów teren nadaje się do zabudowy na podstawie wskazań opinii geologiczno górniczej. PARCELA 32 Parcela nadaje się do zabudowy. W obrębie parceli prowadzona była eksploatacja galeny w latach oraz eksploatacja złoża żelaziaka brunatnego. Przez północną część parceli przebiega przekop Redena z szybami odwzorowanymi z mapy 1:1000 układu lokalnego. 114

115 NAZWA GŁĘBOKOŚĆ 24'' Mach 50,2m Aurora 49,3m Szyby do złoża galeny odwzorowano z map 1:1000 układu lokalnego. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Pan 39,0m Uranus 45,3m Ires 46,9m Neptun 25,7m Agnes 33,4m Alter Schacht - Alter Kunstschacht Szyby do złoża żelaziaka brunatnego odwzorowano z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S - Grenz 35,6m Z uwagi na złożone warunki górnicze przekop Redena i liczne szyby każdy przypadek zabudowy wymaga opinii geologiczno górniczej. PARCELA 33 Obejmuje eksploatacje złoża żelaziaka brunatnego oraz szyby i chodniki wydrążone za złożem galeny. Szyby do złoża żelaziaka brunatnego odwzorowane z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Franz 31,5m S 24,0m Machinen 27,6m S 25,1m Marz 25,0m S 24,0m Maschinen 30,0m S 31,0m Paul 26,0m S 23,1m Szyby do złoża galeny odwzorowane z map 1:1000 w układzie lokalnym. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Tittan 25,1m Alter Schacht - Ceres 33,6m Pallas 27,7m 115

116 Ditmann 34,8m - - Parcela nadaje się do zabudowy. Z uwagi na warunki górnicze wyrobisko chodnikowe i szyby każda budowa wymaga opinii geologiczno górniczej. PARCELA 34 Obejmuje eksploatację złoża żelaźniaka brunatnego. Z mapy 1:1000 w układzie Sucha Góra odwzorowano chodnik z szybem Hermann o głębokości około 35,0m. Z mapy 1:1000 w układzie lokalnym odwzorowano szyb Alter Schacht o głębokości nieoznaczonej. Odwzorowano szyby do złoża żelaziaka brunatnego z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Elrich 34,0m S 36,5m S-22 53,2m S 40,0m S - S 41,0m Maschinen 47,5m S 36,0m S 32,1m S 38,4m S 36,0m S 44,9m S 36,0m S 36,8m S 42,0m Gustav 30,5m S 41,5m S - Parcela nadaje się pod zabudowę, z uwagi na liczne szyby wymagana jest ostrożność postępowania uzyskanie opinii geologiczno górniczej. PARCELA 35 Obejmuje eksploatacje złoża żelaziaka brunatnego z szybami udostępniającymi. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S 13,0m S 8,5m S 13,5m S 11,0m S 8,0m S 11,5m S 12,5m S 8,0m S - S 8,0m S 8,0m - - Parcela w całości nadaje się pod zabudowę. Odwzorowano liczne szyby o małej głębokości do maksymalnie 13,5m. Stan ich przetrwania bardzo mało prawdopodobny. Należy zachować ostrożność przy wykopach fundamentowych, winien je przeglądnąć uprawniony geolog górniczy rzeczoznawca górniczy. 116

117 PARCELA 36 Odwzorowano eksploatację rudy żelaziaka brunatnego odkrywkową i podziemną w rejonie wychodni dolomitów kruszconośnych. Ponadto wykonane były wiercenia poszukiwawcze za rudą żelaziaka brunatnego. Całą parcele określa się jako nadającą się pod zabudowę. Z uwagi na płytką eksploatacje rudy żelaziaka brunatnego zaleca się rozpoznanie geotechniczne podłoża fundamentowania otworami o głębokości co najmniej 5m. Wskazane jest, ażeby uprawniony geolog górniczy rzeczoznawca górniczy dokonał oględzin wykopów fundamentowych z uwagi na płytką eksploatację górniczą. W 2008 roku dokonano oceny przydatności terenu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tarnowskie Góry dla dzielnic północnych - Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, część Lasowic na północ od ulicy Częstochowskiej i terenów leśnych, do zagospodarowania przestrzennego, pod kątem uwarunkowań górniczo - geologicznych. Wydzielono obszary o numerach 17, 18, 19, 21, 25, 26, 27. Obszary charakteryzują się właściwymi dla siebie uwarunkowaniami górniczo geologicznymi. Obszary pozostałe - bez oznaczenia numeru zostały zaklasyfikowane jako nadające się do górniczo nieskrępowanego zagospodarowania co oznacza, że przy projektowaniu i realizacji zabudowy nie zachodzi konieczność stosowania dodatkowych zabezpieczeń konstrukcyjno budowlanych przed oddziaływaniem górniczym. PARCELA 17 Obszar obejmuje sztolnię Boże Wspomóż z szybami od wylotu z kierunku miasta do szybu Friedericke. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S - S-25 - S-11 - Freiwachter - S-14 - Reichard 41,3 m S-16 - Mittel 44,5 m S-18 - Fridericke 59,1 m S ΔMach 56,7 m S Δmach 59,1 m Po północnej stronie sztolni Boże Wspomóż w rejonie szybów S-11 na mapie archiwalnej wykazano domniemane położenie sztolni Borzepomage (oryginalna nazwa i pisownia na mapie archiwalnej). Sztolnia w ograniczonym zakresie jest drożna, jest odcinkami zawalona zaszlamowana. Z wylotu sztolni w Strzybnicy wypływa woda z obcieków pokopalnianych. W miejscu szybu Fridericke sztolnia kończy swój bieg na niwelecie i została połączona szybikiem z zalegającym 8m niżej przekopu Redena. W tym miejscu zabudowano pompę parową odprowadzającą wody z przekroju Redena do sztolni Boże Wspomóż. Końcowy odcinek sztolni od szybu Reichard jest prawdopodobnie zawodniony i zaszlamowany. Do sztolni Boże Wspomóż wyznaczono strefę ochrony o szerokości dwustronnej po 20m. 117

118 Należy przyjąć jako zasadę, żeby w granicach strefy ochrony nie wznosić zabudowy kubaturowej zwartej przemysłowej. Jeżeli szczególne względy zagospodarowania uzasadniają potrzebę naruszania tej strefy, wówczas może być ona dozwolona dla budownictwa podrzędnego i towarzyszącej infrastruktury technicznej, pod warunkiem, że obiekty i urządzenia zostaną przystosowane do przenoszenia deformacji jak dla III kategorii zdatności terenu górniczego do zabudowy, tu jest do przejęcia deformacji górniczej, odkształcenia poziome E=±6,0mm/m nachylenia jednostkowe terenu T=10mm/m najmniejszy promień krzywizny terenu R min =6km PARCELA 18 Obejmuje pojedynczy szyb poszukiwawczy Versuch Schacht o głębokości 37,0m, odwzorowany z mapy 1: Z analizy górniczo ekologicznej wynika praktycznie zerowy stan przetrwania szybu. Nie wyznacza się dla niego strefy ochrony. Zaleca się jedynie, ażeby w przypadku wznoszenia zabudowy w obrębie szybu uprawniony geolog górniczy rzeczoznawca górniczy dokonał oględzin czynności zdjęcia skrywki warstwy glebowej do naturalnej warstwy geotechnicznej w powiększonym obrysie fundamentowania. PARCELA 19 Obejmuje eksploatację galeny i chodniki w złożu galeny. Odwzorowano 5 szybów. Wyrobiska odwzorowano z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Thomas 24,4m Wilhelm - Hoffnung 25,0m Franz 16,7m Mittel - Parcela nadaje się pod ograniczoną zabudowę po wykonaniu opinii geologa górniczego rzeczoznawcy górniczego, która określi konieczność i zakres zabezpieczeń konstrukcyjno budowlanych. PARCELA 21 Obejmuje eksploatację żelaziaka brunatnego oraz szyby i chodniki za tym złożem. Odwzorowano 35 szybów z mapy 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ S 9,7m Johanna 8,0m S 13,2m S 13,7m S 11,5m 118

119 S - S - S 10,5m S - S 7,5m S 13,0m S 16,0m S - Max 13,0m S 15,0m S 9,5m S 15,0m S 18,0m S 20,0m S - S 19,0m S 17,5m S 21,0m S 14,0m S 14,0m S 12,0m S 9,0m S 8,0m S 10,0m S 10,2m S 6,0m S 7,0m S 8,0m S 8,0m S 9,0m S - Parcela w całości nadaje się pod zabudowę, z uwagi na odwzorowaną sytuację górniczą wymagana jest opinia geologiczno górnicza. PARCELA 25 Szyby i pojedyncze, nieznacznej długości chodniki ze złożem galeny odwzorowane z mapy w skali 1: NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Lerch 14,1m Fruchling 32,6m Zinke 28,0m Oswald - Schwalbe - 119

120 Wachtel - Sperling - Z archiwalnych szkiców mapowych z roku 1806 wydzielono dwa rejony, starej eksploatacji rudy ołowiu i srebra sąsiadująco względem siebie. Eksploatację prowadzono sposobem wieloszybowym. Po stronie wschodniej tej działki może się znajdować rejon starej eksploatacji rud ołowiu i kruszców srebra. Zabudowa takiego terenu wymaga rozpoznania geotechnicznego z uwagi na wieloszybowy system eksploatacji rudy. PARCELA 26 Chodniki i szyby za złożem galeny. NAZWA GŁĘBOKOŚĆ Uwagi Alter Kunst 29,8m Odwzorowano z mapy 1: Drogowskaz - Odwzorowano z mapy górniczej obwodu tarnogórskiego PARCELA 27 Chodniki i szyb Wilhelma o głębokości 48,6mza złożem galeny odwzorowano z mapy 1: W granicach parcel występują odosobnione szyby. Zabudowa wymaga sporządzenia opinii geologiczno górniczej. Należy mieć na uwadze, że takie zabezpieczenia konstrukcyjno budowlane nie zabezpieczą przed możliwością odosobnionej deformacji nieciągłej, która może wystąpić na odcinku biegu sztolni i jedynie ją łagodzi. Zmiana takiego stanowiska może nastąpić na podstawie badań specjalistycznych (badań geofizycznych). Tereny położone poza granicą opisanych powyżej parcel, według dostępnego rozpoznania górniczego są terenami dozwolonymi do górniczo nieskrępowanej zabudowy. To oznacza, że przy projektowaniu i wznoszeniu budynków nie zachodzi potrzeba stosowania koniecznych zabezpieczeń konstrukcyjno budowlanych przed ewentualnym oddziaływaniem górniczym. W przypadku zaistnienia wątpliwości przy prowadzeniu wykopów fundamentowych mogących mieć związek przyczynowy z działalnością górniczą należy bezzwłocznie dokonać konsultacji specjalistycznej. Podkreślić należy, że podział ten należy traktować orientacyjnie. Zdarzyć się może wyjątkowo, że powstaną zagrożenia (zapadliska) na terenach uznanych od wielu dziesiątków lat za uspokojone. Graficzne przedstawienie omawianych parcel znajduje się na planszy nr 8 - Uwarunkowania wynikające z warunków geologiczno górniczych STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ Na terenie miasta występują obszary i obiekty objęte ochroną: - Pomnik Historii Tarnowskie Góry Podziemia Zabytkowej Kopalni Rud Srebronośnych oraz Sztolni Czarnego Pstrąga ustanowiony na podstawie Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia r. 120

121 - obszary i obiekty wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków. - Park Kulturowy pn. Hałda Popłuczkowa powołany uchwałą Nr LXVIII/597/2006 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 25 października 2006r, - Liczne obiekty o wartościach kulturowych, a także stanowiska archeologiczne. Uwarunkowania wynikające z ochrony dóbr kultury zostały przedstawione na planszy nr OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH Do obiektów i obszarów wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków w granicach dzielnic południowych miasta należą: Park Krajobrazowy w Reptach, pow. Tarnowskie Góry z XIX w. usytuowany na obu zboczach doliny rzeczki Dramy z pozostałościami dawnego zwierzyńca (po pd. zach. stronie doliny Dramy) oraz aleją kasztanową stanowiącą fragment drogi z Rept Starych do Tarnowic Starych; granice obejmują całość założenia na obszarze ok. 200 ha pomiędzy ogrodzeniem od północy, osadą Repty Stare, od południa drogą z Rept do Tarnowic Starych od wschodu i gruntami ornymi PGR Tarnowice Stare od zachodu, nr rej. A/660/66, data wpisu r., zamek wraz z przyległym otoczeniem parkowym oraz folwarkiem przyzamkowym (stodoła, stajnia, obora, dwie oficyny gospodarcze) w ramach działki nr 2175/6 przy ul. Pyskowickiej, nr rej. A/639/66, data wpisu r., kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina wraz z murem cmentarnym z XV wieku przy ul. Niedziałkowskiego, nr rej. A/638/66, data wpisu r., dawna kopalnia kruszcu z XVI wieku przy ul. Szczęść Boże 52, nr rej. A/608/66, data wpisu r., kaplica z XIX wieku przy ul. Głównej, nr rej. A/656/66, data wpisu r. stanowisko archeologiczne otwarta osada z okresu rzymskiego w rozwidleniu rzeki Dramy, nr wpisu C/821/68, stanowisko archeologiczne stożkowaty gródek rycerski z XIV wieku przy ul. Pyskowickiej w Starych Tarnowicach, nr wpisu C/1332/ OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA. W obrębie dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana studium znajdują się następujące obszary i obiekty wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków: 1) układ urbanistyczny miasta z centralnie położonym rynkiem i ulicami wybiegającymi z jego naroży: ul. Legionów (dawna ul. Dzierżyńskiego), ul. Karola Miarki, ul. Marszałka Piłsudskiego (dawna ul. Armii Czerwonej), ul. Sobieskiego i ul. Królika, nr rejestru zabytków: A/610/66, data wpisu: , 121

122 2) kościół parafialny pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła z XVI wieku przy ul. Gliwickiej(dawny kościół ewangelicki), murowany, tynkowany; granice ochrony w ramach ogrodzenia, nr rejestru: A/611/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: kościół parafialny jednokondygnacyjny z czterokondygnacyjną wieżą, jednotraktowy, orientowany, murowany, tynkowany, prezbiterium kościoła zamknięte trójbocznie z szerszą nawą opartą na wydłużanym prostokącie z transeptem i dobudowaną od zachodu opartą na kwadracie wieżą z kruchtą wejściową w parterze, z dostawianą od północnego zachodu okrągłą wieżą klatki schodowej, z dobudowaną od południa czworoboczną kaplicą św. Barbary, czworoboczną kruchtą między kaplicą św. Barbary i transeptem, z dwoma wieżyczkami schodowymi po wschodniej stronie transeptu, z przyporami od zachodu nawy głównej i wieży. Wieża w górnej części ośmioboczna zwieńczona hełmem cebulastym o podwójnym przeźroczu, krytym blachą nad nawami, prezbiterium kryte dachem dwuspadowym krytym blachą. Elewacja frontowa: tynkowana, z portalem wejściowym w wieży, półkoliście zamkniętym wejściem i trójkątnym szczytem portalu, z półkoliście zamkniętymi oknami w II kondygnacji wieży i zegarem, przechodząca w ośmioboczną, z wieżyczką schodową, z wejściem w parterze i trzema osiami powyżej, z przyporami w narożnikach nawy głównej. Elewacja południowa: nawa główna czteroprzęsłowa, z półkoliście zamkniętymi oknami i podwójnym, półkoliście zamkniętym oknem w przyziemiu, w pierwszej osi okrągła rozeta pod gzymsem wieńczącym, z lizenami oddzielającymi przęsła, z dwuosiową kaplicą św. Barbary w 2-3 przęśle, z pojedynczymi półkoliście zamkniętymi oknami od wschodu i zachodu kaplicy, z trójkątnym szczytem wieńczącym od południa, z kruchtą trzyosiową w czwartym przęśle, z trzyosiowym transeptem zamkniętym trójkątnym szczytem z krzyżem w zwieńczeniu i rozetą, z lizenami w narożach, z wieżyczką schodową trzyosiową, z pojedynczymi osiami w załamaniach prezbiterium, z trzema okienkami poddasza nad dużym oknem, z profilowanymi gzymsami pod oknami i wieńczącym. Elewacja północna: tynkowana, czteroprzęsłowa, z transeptem i wejściem półkoliście zamkniętym w transepcie o dekoracji jak w elewacji południowej. 3) kościół cmentarny pod wezwaniem świętej Anny z XVII wieku przy ul. Gliwickiej 16, murowany, tynkowany z wieżą, granice ochrony obejmują najbliższe otoczenie, nr rejestru: A/622/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kościół cmentarny p.w. św. Anny (dawniej św. Jakuba) jednokondygnacyjny z trzykondygnacyjną wieżą, jednotraktowy, orientowany, prezbiterium zamknięte półkoliście z prostokątną zakrystią od południa, szersza nawa na rzucie wydłużonego prostokąta ze skrajnie ściętymi narożnikami od wschodu, na przedłużeniu nawy od zachodu czworoboczna wieża o ściętych narożnikach z kruchtą w dolnej części, prezbiterium i nawa oszkarpowane. 122

123 Dach prezbiterium i nawy dwuspadowy, zakrystii pulpitowy, wieża kryta hełmem z czworoboczną latarnią krytą blachą. Elewacja frontowa (zachodnia): tynkowana, symetryczna, z ryzalitem wieży z wejściem półkoliście zamkniętym w wieży, z płytą nagrobną płaskorzeźbioną figurą św. Floriana, w obramieniu kolumnowym podtrzymującym belkowanie w trójkątnym naczółkiem, z fryzem arkadowym w szczycie nawy. Elewacja północna: tynkowana, z półkoliście zamkniętymi oknami nawy i prezbiterium, między osiami nawy tynkowanie przypory, z zamurowanym półkolistym wejściem w drugim przęśle nawy, z fryzem arkadowym w zwieńczeniu. Elewacja południowa tynkowana z półkoliście zamkniętymi oknami, wejściem półkoliście zamkniętym w drugim przęśle, z przyporami między osiami nawy, z prostokątną kruchtą przy przejściu z nawy do prezbiterium dwuosiową, z półkoliście zamkniętymi oknami i wejściem do kruchty, z fryzem wieńczącym arkadowym. Elewacja tylna (wschodnia): tynkowana, z oknem na osi w prezbiterium z fryzem wieńczącym arkadkowym. 4) zespół witraży znajdujących się w kościele Ojców Kamilianów przy ul. Bytomskiej 22, w drzwiach i oknach budynku, powstały w 1907 roku, nr rejestru: B/590/85, data wpisu: , 5) zespół witraży znajdujących się w klasztorze Ojców Kamilianów przy ul. Bytomskiej 22, w drzwiach i oknach budynku, powstały w latach , nr rejestru: B/589/85, data wpisu: , 6) kościół ewangelicki zlokalizowany Rynek 22 z XVII wieku, murowany, tynkowany, przebudowany w XIX wieku, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/623/66, data wpisu: , 7) budynek ratusza zlokalizowany Rynek 4 wzniesiony w latach w stylu neorenesansu północnego według projektu wrocławskiego architekta H. Gutha, granice ochrony obejmują budynek, nr rejestru A/1631/96, data wpisu , szczegółowy opis obiektu: Ratusz, neorenesans. W linii zabudowy placu, 3-4 kondygnacyjny, podpiwniczony z poddaszem użytkowym, 2-2,5 traktowy. Rzut nieregularny z dziedzińcem wewnętrznym, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany, dach wielospadowy kryty dachówką. Elewacja frontowa: ceglana do wysokości arkad okien parteru z okładziną kamienną, niesymetryczna, częściowo artykułowana, ze ściętym narożnikiem w parterze, w parterze sześcioosiowa, w II kondygnacji siedmioosiowa, z wykuszem w II, III kondygnacji ze ściętym narożnikiem i ośmiobocznym w IV kondygnacji krytym cebulastym hełmem, z płytkim ryzalitem w 5-6 osi parteru zamkniętym schodkowym szczytem w IV kondygnacji, z arkadową wspartą na kolumnach trójprzęsłową logią wejściową z półkoliście zamkniętym wejściem w środkowej osi loggii, z półkoliście zamkniętymi oknami w kamiennych obramieniach ze zwornikami. 123

124 W II kondygnacji: z kotarowo zamkniętymi oknami w II kondygnacji, z owalnym kamiennym nadprożem (poza wykuszem), okna czteropolowe rozdzielone kamiennymi słupkami, z balkonem nad wejściem, z niszą z figurą górnika między osiami ryzalitu, z kartuszowymi płycinami nad oknami wykusza w płaskorzeźbionej oprawie geometryczno - roślinnej. W III kondygnacji z prostokątnie zamkniętymi czteropolowymi oknami (poza ryzalitem), ze schodkowym trzynastopolowym wielkim oknem w ryzalicie, z facjatkami o strzelistych sterczynach w poddaszu z wieżyczką o cebulastym hełmie z przeźroczem w zwieńczeniu dachu, z profilowanym kamiennym gzymsem wieńczącym. Elewacja wschodnia: ceglana, do wysokości arkad okien parteru z okładziny kamiennej, niesymetryczna, artykułowana, siedmioosiowa, z wykuszem nad 1-2 osią parteru w II kondygnacji, ze schodkowym szczytem nad wykuszem, o dekoracji jak w elewacji frontowej. Elewacja tylna: ceglana; niesymetryczna, artykułowana, sześcioosiowa, z ceglanym gzymsem wieńczącym, bez dekoracji z współcześnie dobudowanym garażem w narożniku południowo - zachodnim. 8) budynek poczty przy ul. Piłsudskiego 12, wzniesiony w 1907 roku w stylu neobarokowym według projektu berlińskiego architekta Hane, granice ochrony obejmują budynek wraz z zapleczem wyznaczonym przez ogrodzenie, nr rejestru: A/1632/96, data wpisu: , 9) dzwonnica gwarków zlokalizowana na Placu Gwarków, drewniana na podmurowaniu z kamienia z XVI wieku, granice ochrony obejmują najbliższe otoczenie, nr rejestru: A/612/66, data wpisu: , 10) dawna kopalnia kruszcu z XVI wieku przy ul. Szczęść Boże 52, granice ochrony rozciągają się na całość korytarzy po wyrobiskach dawnej kopalni, nr rej. A/608/66, data wpisu r., 11) zespół pałacowo parkowy dawnego zarządu dóbr hrabiów Hencel von Donnesmarck znajdujący się pomiędzy ulicami: Legionów, Lipową i Ogrodową obejmujący: park o charakterze kwaterowym z lat siedemdziesiątych XIX wieku, budynek dawnego zarządu (obecnie Technikum Odzieżowe) z lat w stylu neoklasycyzmu, willa (obecnie przedszkole) z 1910 roku w stylu neoklasycyzmu z elementami secesji, pałacyk (obecnie szpital zakaźny) z około 1890 roku w stylu neorenesansu, dwie aleje dojazdowe nr rejestru: A/1481/92, data wpisu: szczegółowy opis zespołu: Park założony w latach siedemdziesiątych XIX wieku o regularnej kwaterowej kompozycji, tworzonej przez dwie lipowe aleje oraz centralna aleję grabową. W ten narys zostały wpisane duże salony ogrodowe z egzemplarzami drzew egzotycznych. Przed pałacykiem zachowane 124

125 ślady podjazdu oraz wnętrza parkowego z grupą grochodrzewów. Obszerny podjazd zakomponowało przy zarządzie dóbr z dębami na osiach ryzalitów budynku. Budynek dawnego zarządu dóbr Donnersmarcków powstały w latach w stylu neoklasycyzmu. Na rzucie litery L, dwu i półtraktowy, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z jednokondygnacyjnymi belwederami na zakończeniach skrzydeł. skrzydeł impostowym gzymsem kordonowym nad parterem i impostowym gzymsem koronującym na konsolach. Otwory okienne i drzwiowe w impostowych opaskach. Ściany belwederów akcentowane lizenami. Fasada skrzydła głównego akcentowana trzema pseudoryzaliatmi, zwieńczonymi trójkątami tympanonami. W elewacji ogrodowej dodatkowo przekształcony ryzalit ganku. Budynek kryty dachem czterospadowym. Willa powstała ok roku w stylu neoklasycyzmu z elementami secesji. Na rzucie zbliżonym do prostokąta. Trzytraktowa, podpiwniczona, dwukondygnacyjna. Otwory okienne w zróżnicowanych impostowych opaskach. Fasada akcentowana lizenami w wielkim porządku oraz takąż przeszkloną serlianą. W elewacji zachodniej dwa półokrągłe ryzality zwieńczone tarasami, pomiędzy którymi półokrągłv taras ze schodami ogrodowymi. Budynek kryty dachem mansardowym. Pałacyk powstały około 1890 roku w stylu neorenesansowym na rzucie zbliżonym do prostokąta, wzbogaconym licznymi ryzalitami w każdej elewacji (zachodni mieści klatkę schodową). Podpiwniczony, czterotraktowy, trójkondygnacyjny. Ściany zewnętrzne akcentowane kanelowanymi pilastrami oraz impostowymi gzymsami kordonowymi. Ryzality zwieńczone trójkątnymi tympanonami w świetle których dekoracja zoomorficzna. Część elewacji południowej przesłonięta nowymi dobudówkami. Zachowana dziewiętnastowieczna drewniana klatka schodowa. Budynek kryty dachem czterospadowym. Aleja lipowa tworzona przez dwustronne obsadzenie lipą drobnolistną o kształtowanych koronach przechodząca w aleję klonową doprowadzającą do willi. 12) figury: Święty Jan Nepomucen i Święty Florian zlokalizowane przy ul. Legionów 35, rzeźby późnobarokowe pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku, kamienne, usytuowane przed budynkiem dawnego zarządu dóbr hrabiów Hencel von Donnersmarck, nr rejestru: B/629/92, data wpisu , 13) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Gliwickiej 1, fasada klasycystyczna z dwiema arkadami podcieniowymi, budynek murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/616/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: kamienica podcieniowa z XVI, klasycystyczna, linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjna z poddaszem, dwutraktowa. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy, kalenicowy kryty papą i blachą. Elewacja frontowa: tynkowana, symetryczna, artykułowana, dwuosiowa, z dwuprzęsłowymi podcieniami zamkniętymi półkoliście, z krzyżowo sklepionymi podcieniami, z półkoliście zamkniętymi osiami w podcieniach, z gmerkami wmontowanymi w ścianach podcieni. 125

126 W II kondygnacji: lekko cofnięta od lica podcieni, ze żłobkowanymi pilastrami o korynckich głowicach dźwigającymi belkowanie, z płycinowym fryzem i gzymsem na konsolach, z tynkowanymi profilowanymi obramieniami okien i profilowanymi gzymsami nad oknami. Elewacja tylna z oficyną północną dwukondygnacyjna, tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, dwuosiowa, w oficynie sześcioosiowa, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa zachowana w 75%. 14) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Gliwickiej 2, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/617/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Powstały w 1598r. budynek Towarzystwa Miłośników Tarnowskich Gór, renesansowy. W linii zabudowy ulicy, jednokondygnacyjny z poddaszem użytkowym, 2,5 traktowy. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy z naczółkami, szczytowy, stromy, kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze sześcioosiowa, w II kondygnacji pięcioosiowa, z wejściem w trzeciej osi, z profilowanym tynkowanym gzymsem między kondygnacyjnym. Pod gzymsem kamienna inskrypcja z datą 1598 r. i facjatką w poddaszu. Elewacja wschodnia: tynkowana, niesymetryczna, pięcioosiowa, z profilowanym tynkowanym gzymsem wieńczącym, z dwuosiową facjatką w poddaszu, bez dekoracji. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze sześcioosiowa, z płytkim ryzalitem w 2-6 osi, z profilowanym tynkowanym gzymsem międzykondygnacyjnym, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa, stylizowana, zachowana w 80 %. 15) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Gliwickiej 3, murowany, tynkowany, ze szczytem, fasada z trzema arkadami podcieniowymi, przekształcony, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/618/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica podcieniowa renesansowa z końca XVI wieku. W linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjna z poddaszem użytkowym, dwutraktowa. Rzut nieregularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach półszczytowy kryty papą, od frontu pod drewnianym szalowanym szczytem kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze z trójprzęsłowymi podcieniami zamkniętymi półkoliście, z krzyżowo sklepionymi podcieniami z półkoliście zamkniętymi trzema osiami w podcieniach, z gmerkami wmurowanymi w ścianach podcieni. W II kondygnacji: z profilowanym tynkowanym gzymsem pod oknami, z profilowanymi gzymsami nad oknami, z dwoma osiami w szczycie poddasza. 126

127 Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, trzyosiowa, z ryzalitem w pierwszej osi, druga oś od południa w ryzalicie, z przyporą tynkowaną w narożniku południowo - zachodnim, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa ze ślemieniem, zachowana w 60 %. 16) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Gliwickiej 4, przebudowany w XIX wieku, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/619/66, data wpisu: szczegółowy opis obiektu: Budynek renesansowy z XVI wieku. W linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjny z poddaszem użytkowym, dwutraktowy. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy, kalenicowy, kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze trzyosiowa, w II kondygnacji czteroosiowa. W parterze z wejściem w drugiej osi półkoliście zamkniętym, z portalem renesansowym, z pilastrami, z impostami z półkolistą archiwoltą i zwornikiem w formie konsoli. Całość zamknięta prostokątna z profilowanym tynkowanym gzymsem, z obramieniem płaskim okna i profilowanym gzymsem nad oknem, z profilowanym tynkowanym gyzmsem międzykondygnacyjnym. W II kondygnacji: z tynkowanymi profilowanymi obramieniami okien, z profilowanymi gzymsami nad oknami i profilowanym gzymsem pod oknami, z płycinami tynkowanymi pod oknami, z trójkątnym szczytem nad 2-3 osią, z profilowanym tynkowanym gzymsem wieńczącym, z dwoma facjatkami nad pierwszą i czwarta osią w poddaszu. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze trzyosiowa, w II kondygnacji czteroosiowa, bez dekoracji. Stolarka w II kondygnacji czteropolowa, zachowana w 90 %. Drzwi wejściowe: płycinowe z półokrągłym naświetlem, ze stalową kutą kratą. 17) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Gliwickiej 5, przekształcony w epoce klasycyzm, narożny, murowany, tynkowany, z dwiema podcieniowymi arkadami, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/620/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Budynek klasycystyczny z lat W linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjny, z częścią podpiwniczoną, z poddaszem. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach trzyspadowy, kryty dachówką. Elewacja frontowa (wschodnia) podcieniowa: tynkowana, symetryczna, w II kondygnacji nieartykułowana, w piętrze czteroosiowa, z podcieniem otwartym dwoma arkadami o krzyżowych sklepieniach, z wejściem w podcieniach półkoliście zamkniętym, 127

128 z profilowanym gzymsem nad parterem, z profilowanymi obramieniami okien, z gzymsami nad pierwszą i czwarta osią. Druga i trzecia oś ślepa. Elewacja południowa: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana. dziesięcioosiowa. W parterze: z wejściem w pierwszej osi i arkadą podcieni w dziesiątej osi. Z profilowanymi tynkowanymi obramieniami okien, z gzymsami profilowanymi nad drzwiami i oknami, z profilowanym tynkowanym gzymsem nad parterem. W II kondygnacji: z obramowaniami profilowanymi okien, z gzymsami nad oknami, z trójkątnym ryzalitem nad 6-7 osią; z dwoma niszami między 5-6 i 7-8, z rzeźbami niewiast w strojach antycznych, okrągłym tondem między 6-7 osią, tondo z płaskorzeźbą putta, z tynkowanym profilowanym gzymsem wieńczącym. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, trzyosiowa, z profilowanym gzymsem wieńczącym, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa ze ślemieniem, zachowana w 90 %. 18) budynek mieszkalny z XVII wieku przy ul. Gliwickiej 6, przebudowany w XIX wieku, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/621/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Budynek bezstylowy. W linii zabudowy ulicy, trzykondygnacyjny, podpiwniczony, trzytraktowy. Rzut regularny z oficyną wschodnią, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy, płaski kryty papą. Elewacja frontowa (północna): tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, pięcioosiowa, z przebudowanym parterem, z płaskimi tynkowanymi gzymsami nad Parterem oraz pod oknami II i III kondygnacji, z profilowanym tynkowanym gzymsem wieńczącym, z wejściem do budynku w trzeciej osi parteru. Elewacja zachodnia: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, pięcioosiowa, w II i III kondygnacji z przebudowanym współcześnie parterem, z płaskimi tynkowanymi gzymsami nad parterem oraz pod oknami drugiej i trzeciej kondygnacji, z profilowanym tynkowanym gzymsem wieńczącym z wmurowaną w narożniku południowo - zachodnim tablicą pamiątkową, z wmurowaną bryłką srebronośnego kruszcu. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, pięcioosiowa z dwukondygnacyjną oficyną tynkowaną, dwuosiową, bez dekoracji. Stolarka okienna: trójpolowa, zachowana w 70 %. 19) budynek mieszkalny z XVIII wieku przy ul. Górniczej 7, murowany, tynkowany, fasada z trójkątnym naczółkiem, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/624/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Dworek miejski z XVIII wieku. 128

129 Rzut budynku głównego oparty na prostokącie z dobudowanymi budynkami gospodarczymi jako oficyna prawa, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany. I kondygnacja z poddaszem użytkowym, dach dwuspadowy, stromy, kryty gontem, kalenicowy względem ulicy, dwutraktowy, tynkowany, w linii zabudowy ulicy. Elewacja frontowa: tynkowana, w parterze sześcioosiowa ze szczytem dwuosiowym w drugiej kondygnacji, z wejściem do budynku w trzeciej osi, bez dekoracji. Elewacja południowa: tynkowana, symetryczna, dwuosiowa, bez dekoracji. Elewacja północna: tynkowana, symetryczna, dwuosiowa, bez dekoracji z dobudowaną oficyną dwukondygnacyjną, tynkowaną, jednoosiową bez dekoracji. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, sześcioosiowa ze szczytem dwuosiowym, bez dekoracji, z dobudowaną oficyną dwukondygnacyjną. Stolarka okienna i drzwiowa współczesna stylizowana. Budynek w latach poddany został kapitalnemu remontowi. 20) budynek mieszkalny z XIX wieku przy ul. Górniczej 23, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/631/66, data wpisu: , szczegółowy opis budynku: Chałupa (gwarków) z 1821 roku. Usytuowanie w linii zabudowy ulicy, jednokondygnacyjna, nadziemna, rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy z naczółkami, stromy, kryty papą, kalenicowy. Elewacja frontowa: tynkowana, sześcioosiowa, niesymetryczna z płaskimi obramieniami okien. Elewacja południowa: tynkowana, symetryczna z dwoma oknami w szczycie. Elewacja północna: tynkowana, niesymetryczna z jedna osią w parterze. Elewacja tylna: tynkowana, sześcioosiowa, bez dekoracji. 21) budynek strzelnicy brackiej w Tarnowskich Górach przy ul. Kościuszki 5, wzniesiony w latach o cechach eklektycznych, granice ochrony obejmują budynek, nr rejestru: A/116/04, data wpisu: , 22) budynek przy ul. Krakowskiej 12, wzniesiony w 1868 roku według projektu Mrowitza w stylu historyzmu, nr rejestru: A/1545/94, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z przyziemiem usługowym, narożna. W pierzejach kalenicowa do ulic. Secesyjna z elementami modernizmu. Na rzucie "L", symetryczna, trzytraktowa, podpiwniczona, czterokondygnacyjna ze ściętym narożnikiem. Dach mansardowy, kryty dachówką karpiówką. Ceglana, tynkowana (detal w tynku). Fasada: siedmioosiowa, symetryczna, artykułowana. Otwory okienne i drzwiowe prosto zamknięte. W czwartej osi brama. Portal flankowany lizenami na których impostowe 129

130 belkowanie. Nad nim owalny kartusz rolwerkowo - akantowy, w którym wypukłorzeźbiona łódź żaglowa, flankowany przez dwie kuliste, zamknięte czary. II kondygnacja: w 3-5 osiach dwukondygnacyjny wykusz z zamkniętymi prosto loggiami. Balustrady kute, metalowe z elementami wici i girland. W pozostałych osiach okna. Między oknami lizeny z falistego tynku zwieńczone kartuszami (zachowane cztery z nich, pozostałe skute). Pomiędzy nimi schodkowe, dwukondygnacyjne płyciny, w których okna. Międzykondygnacyjne prostokątne płyciny podokienne, rozglifione, pierwotnie z kaboszonami w rolwerkowej oprawie (zachowany 1). Wykusz opracowany podobnie. Powyżej prosty, wydatny gzyms kordonowy, nad którym w partii wykusza taras z balustradą jak niżej. Nad tarasem trzyosiowa facjata. Międzyokienne lizeny zwieńczone kaboszonami w rolwerkowej oprawie. W partii dachu trzy facjaty zwieńczone łukami wklęsło-wypukłymi. Pomiędzy osiami 6-7 brak lizen (rytm zdwojony). Narożnik: czteroosiowy, symetryczny, artykułowany, piecio-kondygnacyjny. W II i III kondygnacji opracowanie detalu jak w fasadzie, tylko lizeny w tynku falistym tworzą borlurę wokół pól osi okiennych. Powyżej gzyms impostowy wieżyczki, nad którym fryz z pól falistych i gładkich. Nad nim gzyms podokienny i okna nieco mniejsze niż w niższej kondygnacji (3-4 oś - blendy). Całość wieńczy impostowy gzyms koronujący. Dach namiotowy kryty blachą. Elewacja wschodnia: trzyosiowa, niesymetryczna, artykułowana. W przyziemiu dwa okna. Na piętrach wcięcie wieżyczki tworzy tarasy, na które prowadzą wąskie, przeszklone drzwi. Pola osi obramione bordlurą w tynku falistym, bez zwieńczeń. W partii dachu dwie facjaty jak w fasadzie. Elewacja tylna: czteroosiowa, symetryczna, nieartykułowana. W centrum ryzalit klatki schodowej zwieńczony łukiem wklęsło wypukłym. W skrajnych osiach balkony z prostymi balustradami. Stolarka okienna: skrzynkowa, dwudzielna, dwupoziomowa, z przechodzącym siemieniem i pionowymi szprosami w nadślemieniu. W narożniku: dwupoziomowe z pionowymi szprosami w nadślemieniu. Stolarka drzwiowa: wymieniona, nowa. Klatka schodowa: w tylnym trakcie, trójbiegowa z podestami, drewniana na konstrukcji stalowej, z prostą metalową balustradą. 23) budynek mieszkalny wraz z oficynami przy ul. Krakowskiej 16, wzniesiony w 1906 roku według projektu H. Eisepoka w stylu secesyjnym, oficyny bezstylowe, nr rejestru: A/1535/93, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z handlowym przyziemiem. W pierzei, kalenicowe do ulicy. Secesja berlińska i polska.. Na rzucie prostokąta, trzytraktowy, z dwoma symetrycznymi 130

131 półtoratraktowymi skrzydłami. Podpiwniczona, czterokondygnacyjna. Dach mansardowy, kombinowany, kryty dachówką, karpiówką. Bryła zwarta, gabaryt wyrównany. Na cokole kamiennym, ceglana, przyziemie tynkowane. Fasada: czteroosiowa, symetryczna, artykułowana. W centrum przyziemie, międzyosiowo brama zamknięta łukiem koszowym. Archiwolta w tynku rapowanym z przewiązką w kluczu, nad którą trzy rozety. Boczne spływy geometrycznymi ślimacznicami. Impostowy gzyms kordonowy, w którego świetle, w zewnętrznych osiach loggie z balkonami zamknięte łukami koszowymi o kutych w motywy roślinne balustradach. W świetle łuków kute stężenia poprzeczne. Międzyosiowo dwukondygnacyjne lizeny kanelowane na bokach, zwieńczone wicią z kwiatami. Poniżej gzymsu lizeny zakończone kwadratowymi płycinami z podobną dekoracją. W osiach 1 i 2 płyciny skute. W osiach 2 i 3 na II i III kondygnacji potrójne okna (z których środkowe szersze) we wspólnej kanelowanej opasce. Międzykondygnacyjnie w polach podokiennych trójdzielne panneau z motywem wici, róż, wieńcy laurowych oraz geometrycznych ślimacznic. Nad oknami niższe panneau z motywem wici, liści i kwiatów. W skrajnych osiach na III kondygnacji balkony zamknięte łukiem koszowym na wolutowe - roślinnych kroksztynach (balustrady jak niżej). Wyżej impostowy gzyms kordonowy. W strefie dachu cztery mansardy o różnej wielkości pod wspólnym, wydatnym, ciesielskim dachem ukształtowany z połączonych w falę koszowych łuków wklęsło - wypukłych. W skrajnych mansardach po dwa okna zamknięte łukiem pełnym, w środkowych po jednym. W skrajnych dodatkowo wyżej po małym okienku strychu. Centralnie facjata z okienkami strychu. Elewacja tylna: siedmioosiowa, symetryczna, nieartykułowana. W centrum pion klatki schodowej z oknami witrażowymi. Stolarka okienna: skrzynkowa, dwupoziomowa, dwudzielna, z przechodzącym ślemieniem i pionowymi szprosami w nadślemieniu. Zwieńczenia kwater z łukami wklęsło - wypukłymi, słupki kanelowane z wicią roślinną. Stolarka drzwi balkonów: trójdzielna, trzypoziomowa, częściowo przeszklona, zdobiona kanelowaniem i rautami. Reszta podobnie jak okienna. Stolarka bramy: dwuskrzydłowa, płycinowa, pełna. Stolarka drzwiowa: dwuskrzydłowa, częściowo przeszklona, trzypoziomowa, opracowana jak drzwi balkonowe z wiciowym zdobieniem dolnych płycin. Klatka schodowa: w tylnym trakcie nad bramą, z wejściem z 2 osi, drewniana, dwu-biegowa z podestami i balustradą tralkową i żeliwnymi, ażurowymi podstopnicami. Skrzydła: symetryczne, na rzucie prostokątów, trzykondygnacyjne, podpiwniczone. Dachy jednospadowe, kryte papą, ceglane, siedmioosiowe, symetryczne, nieartykułowane, Stolarka okienna: skrzynkowa, dwudzielna, dwupoziomowa, z przechodzącym ślemieniem, kanelowana. 131

132 24) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Królika 20, przebudowany, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/632/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: kamienica - XVI wiek, przebudowana w XIX w. budynek mieszkalny, bezstylowy, cofnięty od linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjny podpiwniczony z poddaszem, dwutraktowy. Rzut nieregularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy płaski, szczytowy ustawiony względem ulicy kryty papą. Elewacja frontowa (wschodnia): tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze dwuosiowa, w II kondygnacji trzyosiowa, w poddaszu dwuosiowa, z profilowanymi tynkowanymi obramieniami okien, bez dekoracji. Elewacja północna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, czteroosiowa, z ryzalitem od strony wschodniej, z wejściem w drugiej osi, pierwsza oś ślepa, w piętrze trezcia oś ślepa bez dekoracji. Elewacja południowa: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze dwuosiowa, w piętrze trzyosiowa, bez dekoracji. Elewacja tylna: tynkowana, symetryczna, artykułowana (poza poddaszem), trzyosiowa, w poddaszu dwuosiowa, bez dekoracji. Stolarka okienna czteropolowa. 25) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Opolskiej 1, murowany, tynkowany, fasada klasycystyczna, przebudowany w XIX wieku, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/630/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Dom mieszkalny w pierzei ulicy, klasycystyczny ok r. Na rzucie prostokąta, 3,5 traktowy, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z mieszkalną mansardą w szczycie. Bryła zwarta, gabaryt wyrównany. Dach dwuspadowy, naczółkowy kryty dachówką. Facjaty - dach naczółkowy kryty dachówką. Z oficyną - na rzucie prostokąta, dwutraktową, podpiwniczoną, parterową, krytą dachem naczółkowym z pokryciem dachówką ceramiczną. Stolarka okienna: skrzynkowa, prostokątna, czteropolowa z przechodzącym ślemieniem. Stolarka drzwiowa: dwuskrzydłowa, częściowo przeszklona, opierzana dekoracją architektoniczną z prostokątnym przeszklonym nadświetlem. Fasada: siedmioosiowa. Podziały pionowe z międzyokiennymi, wielkoporządkowymi pilastrami kompozytowymi na cokole z bloków piaskowca. Naroża akcentowane zdwojonymi pilastrami. Przyziemie: okna w prostokątnych, kanelowanych opaskach, w piątej osi drzwi w podobnej opasce. 132

133 I piętro: okna jak w przyziemiu, impostowy gzyms koronujący. Mansarda: trzyosiowa z trzema oknami jak niżej flankowanymi przez okulusy. Obramienie facjaty zgeometryzowanymi spływami wolutowymi. Facjaty: w 1-2 i 6-7 osi. Elewacja wschodnia: pięcioosiowa, podziały jak w fasadzie. Elewacja tylna: siedmio-osiowa, podziały jak w fasadzie. Oficyna Elewacja wschodnia: sześcioosiowa. Podziały pionowe z międzyokiennymi pilastrami toskańskimi. Takie same pilastry na narożach - zdwojone. Okna - nowe. W centrum trapezowy szczyt, w którego świetle eliptyczny okulus pod którym girlanda owocowa. Elewacja: trzyosiowa, bezokienna Fasada: sześcioosiowa, w czwartej osi drzwi. 26) budynek Sedlaczek z XVI wieku zlokalizowany Rynek 1, przekształcony w XVIII wieku, narożny, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/609/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica z gastronomią w parterze i muzeum w II kondygnacji, renesansowa. W linii zabudowy placu, dwukondygnacyjna, podpiwniczona z poddaszem użytkowym, 1-2 traktowa. Rzut regularny z dziedzińcem wewnętrznym, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach dwuspadowy, kalenicowy kryty gontem, częściowo papą. Elewacja frontowa (północna): tynkowana, niesymetryczna, w parterze częściowo artykułowana, w parterze czteroosiowa, w II kondygnacji pięcioosiowa, symetryczna, ze ściętym narożnikiem północno - zachodnim do wysokości gzymsu wieńczącego, z płaskorzeźbioną głową z zwieńczeniu, z wejściem w trzeciej osi parteru półkoliście zamkniętym. Nad wejściem dekoracja stiukowa w formie kotary trzymanej przez putta - późnobarokowa oraz data 1526 r., z płaskimi obramieniami okien I i II kondygnacji, z tynkowanymi profilowanymi gzymsami: nad parterem i wieńczącym. Elewacja zachodnia: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze czteroosiowa, w II kondygnacji sześcioosiowa z prostokątnie zamkniętym szczytem w III kondygnacji czteroosiowym, z płaskimi obramieniami okien w I i II kondygnacji, z profilowanymi, tynkowanymi gzymsami: nad parterem i wieńczącym. Dziedziniec zadaszony nad parterem, z tarasem w zachodnim skrzydle, siedmioosiowy, bez dekoracji. Fragment elewacji wschodniej: tynkowany, niesymetryczny, dwuosiowy, bez dekoracji. Stolarka okienna 2, 4, 6 polowa zachowana w 40 %. 133

134 Drzwi wejściowe dwuskrzydłowe, klepkowe, w nadświetlu kuta krata. 27) budynek mieszkalny z XVII wieku zlokalizowany Rynek 3, przebudowany w XIX wieku, murowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/625/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z handlem w parterze, z elementami klasycyzmu. W linii zabudowy ulicy, trzykondygnacyjna z poddaszem, 2,5 traktowa. Rzut nieregularny z oficynami tylnymi, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany. Dach dwuspadowy, stromy, kalenicowy, kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, symetryczna i artykułowana poza parterem, w parterze trzyosiowa, powyżej czteroosiowa (druga oś ślepa), z płaskim gzymsem nad parterem, z profilowanymi obramieniami okien w II i III kondygnacji, ze zdwojonymi pilastrami dwukondygnacyjnymi w II i III kondygnacji podtrzymującymi kostkowy profilowany gzyms wieńczący, z profilowanymi gzymsami pod oknami III kondygnacji, z płycinami pod oknami II kondygnacji. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, częściowo artykułowana, w budynku głównym trzyosiowa, z oficyną zachodnią dwukondygnacyjną, sześcioosiową, z oficyną wschodnią dwukondygnacyjną, dwuosiowa, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa zachowana w 80 %. 28) budynek mieszkalny z XVI wieku zlokalizowany Rynek 13, przebudowany w XX wieku, murowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/626/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z handlem w parterze, bezstylowa. W linii zabudowy placu: czterokondygnacyjna, podpiwniczona, dwutraktowa. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt zróżnicowany, dach jednospadowy, płaski, kryty papą. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, dziewiecioosiowa z współcześnie przebudowanym handlowym parterem, z płaskim gzymsem nad parterem, płaskimi gzymsami pod i nad oknami II - III kondygnacji (1-4; 5-6; 7-9 osi), z poziomymi żłobionymi pasami między oknami, z płaskim gzymsem nad III kondygnacją. Elewacja zachodnia: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, w parterze jednoosiowa, powyżej dwuosiowa o dekoracji jak elewacja frontowa. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w III kondygnacji dziesiecioosiowa, z 2 ryzalitami dwuosiowymi, dwukondygnacyjnymi, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa zachowana w 90 %. 29) budynek mieszkalno- usługowy zlokalizowany Rynek 14, wzniesiony w 1908 roku w stylu eklektycznym z elementami neobaroku, nr rejestru: A/17/99, data wpisu: , 134

135 szczegółowy opis obiektu: Kamienica, obecnie siedziba banku, historyzm. W linii zabudowy placu, trzykondygnacyjna, podpiwniczona, z poddaszem użytkowym, 2,5 traktowy. Rzut nieregularny w kształcie litery "L", bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany. Dach dwuspadowy od ulicy stromy, kryty dachówką, od tyłu płaski kryty papą. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, trzyosiowa z pięcioosiowym wykuszem trójkondygnacyjnym w północno - wschodnim narożniku. W parterze: z pseudoboniowaniem w tynku, z płytkim ryzalitem trzykondygnacyjnym zamkniętym szczytem w drugiej osi i z wejściem w drugiej osi, z zaokrąglonym narożnikiem północno wschodnim, z profilowanym gzymsem nad parterem. W II kondygnacji: z pseudoboniowaniem w tynku, z profilowanymi obramieniami okien ze zwornikami i profilowanym gzymsem nad oknami, ze zbudowanym na ośmioboku wykuszem w narożniku północno - wschodnim, pięcioosiowym. W III kondygnacji: z profilowanymi obramieniami okien ze zwornikami zamkniętymi odcinkowo w ryzalicie, z profilowanym gzymsem wieńczącym, z trójkątnym o falujących krawędziach szczytem, z dwoma osiami w szczycie, z płaskorzeźbionymi płycinami o motywach geometryczno - roślinnych pod oknami i płaskorzeźbionymi kartuszami nad oknami szczytu, z ozdobnym płaskorzeźbionym kartuszem o motywach geometryczno -roślinnych w zwieńczeniu szczytu. Elewacja północna: tynkowana, symetryczna, artykułowana, ośmioosiowa z trójkątnym dwuosiowym szczytem nad 3-6 osią o falujących krawędziach, w zwieńczeniu szczytu z eliptyczną płyciną z obramieniem o motywach roślinnych. I, II, III kondygnacja jak w elewacji frontowej. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w budynku głównym dwuosiowa w skrzydle północnym, od południa pięcioosiowa z głębokim ryzalitem dwuosiowym, od zachodu jednoosiowa, bez dekoracji. Stolarka 2,4,6 polowa zachowana w 90 %. 30) budynek mieszkalny z XVI wieku zlokalizowany Rynek 15, przebudowany w XIX wieku, murowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/627/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z handlem w parterze, renesansowa, rok W linii zabudowy placu, trzykondygnacyjna, podpiwniczona, z poddaszem mieszkalnym; 2,5 traktowa. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany. Dach dwuspadowy, kalenicowy, od strony ulicy strony, kryty płytami azbestowo-cementowymi, od tyłu płaski kryty papą. Elewacja frontowa: tynkowana z kamiennym cokołem, symetryczna poza parterem, nieartykułowana, z parterem przebudowanym handlowym pięcioosiowym; w III kondygnacji czteroosiowym, w parterze: z wejściem w trzeciej osi, z profilowanym gzymsem nad parterem. 135

136 W II kondygnacji: z profilowanymi obramieniami okien w pierwszej i czwartej osi z pilastrami na cokolikach podtrzymujących belkowanie z gzymsem na konsolach profilowanym nad oknami, z płycinami o płaskorzeźbionych girlandach pod oknami, ze zwornikiem z głową maszkarona w nadprożu z płaskorzeźbioną dekoracją roślinną, z płaskimi obramieniami okien 2-3 osi, z gzymsami pod oknami, z profilowanymi gzymsami nad oknami, z poziomymi pasami między osiami. W III kondygnacji: pięcioosiowa w pierwszej i piątej osi dekoracja jak w pierwszej i czwartej osi II kondygnacji, z pilastrami podtrzymującymi drewniany gzyms wieńczący, z płaskorzeźbioną głową lwa w zwornikach, w 2-4 osi z profilowanymi obramieniami okien, zwornikami w zwieńczeniu okien, z profilowanymi tynkowanymi gzymsami pod oknami 2-4 osi na konsolkach. W poddaszu: z facjatkami murowanymi, ze spływami tynkowanymi w pierwszej i czwartej osi, z pilastrami podtrzymującymi trójkątne zwieńczenia facjat w pierwszej i czwartej osi. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, czteroosiowa, bez dekoracji. Stolarka okienna: 4-6 polowa zachowana w 80 %. Drzwi wejściowe: dwuskrzydłowe płycinowe z naświetleni nad drzwiami. 31) budynek mieszkalny z XVI wieku zlokalizowany Rynek 16, przebudowany w XVIII wieku, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/628/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica mieszkalna z handlem w parterze, renesansowa. W linii zabudowy placu, dwukondygnacyjna, podpiwniczona z poddaszem użytkowym, dwutraktowa. Rzut nieregularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany, dach czterospadowy, stromy, kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, symetryczna w II kondygnacji, pięcioosiowa w II kondygnacji, parter całkowicie przebudowany handlowy, z profilowanymi gzymsami: nad parterem, wieńczącym; z profilowanymi obramieniami okien, z profilowanymi gzymsami nad oknami II kondygnacji, z dwoma facjatkami w poddaszu. Elewacja południowa: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, sześcioosiowa (szósta oś ślepa), z profilowanym gzymsem wieńczącym. Elewacja tylna: z oficyną południową (Ratuszowa 6), tynkowana, niesymetryczna, dwuosiowa, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa zachowana w 50 %. 32) budynek mieszkalny z XVI wieku zlokalizowany Rynek 17, murowany, ze szczytem od strony Rynku, z dwiema podcieniowymi arkadami, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/613/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica podcieniowa mieszkalna z handlem w parterze, renesansowa. 136

137 W linii zabudowy placu, trzykondygnacyjna z poddaszem, 2,5 traktowa. Rzut regularny, bryła zwarta, gabaryt wyrównany. Dach dwuspadowy, stromy, kryty blachą. Elewacja frontowa: tynkowana, symetryczna, artykułowana, czteroosiowa w II III kondygnacji, w parterze z podcieniem otwartym dwoma arkadami o sklepieniu krzyżowym z dwoma osiami półkoliście zamkniętymi, z profilowanymi tynkowanymi obramieniami II i III kondygnacji i gzymsem wieńczącym, tynkowanym, profilowanym, z eliptycznym okienkiem w szczycie, ze współcześnie wykonaną metaloplastyką w II - III kondygnacji. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze trzyosiowa, w II kondygnacji pięcioosiowa, z wejściem w pierwszej osi parteru, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa, zachowana w 80 %. 33) budynek mieszkalny II z XVI wieku zlokalizowany Rynek 17, gruntownie przekształcony w XIX wieku, murowany, tynkowany, z dwiema podcieniowymi arkadami, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/614/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Kamienica podcieniowa handlowa, renesansowa. W linii zabudowy placu, dwukondygnacyjna z poddaszem, dwutraktowa. Rzut nieregularny z oficyną tylną północną, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany. Dach dwuspadowy, półszczytowy z naczółkiem, kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, symetryczna, nieartykułowana, w parterze dwuosiowa w II kondygnacji: trzyosiowa. W parterze: z podcieniem otwartym dwoma arkadami o sklepieniu krzyżowym, z dwoma osiami półkoliście zamkniętymi, z wejściem, z tynkowanym profilowanym gzymsem wieńczącym, z dwoma osiami w szczycie i półkoliście zamkniętą niszą z figurą gwarka. Elewacja północna: tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, w parterze czteroosiowa, w II kondygnacji sześcioosiowa, w parterze jednoosiowe podcienie, pozostała część współczesna z cofniętym licem ściany w II kondygnacji, z płaskim gzymsem międzykondygnacyjnym i wieńczącym, z oficyną dwukondygnacyjną, od północy tynkowaną, trzyosiową w parterze, pięcioosiową w II kondygnacji, z płaskim gzymsem nad parterem,wieńczącym. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, jednoosiowa, bez dekoracji, w oficynie tylnej tynkowana, niesymetryczna, nieartykułowana, sześcioosiowa, z wykuszem w II kondygnacji i drewnianymi schodami na piętro o konstrukcji stalowej. Stolarka okienna 2,4 polowa zachowana w 40 %. 34) budynek mieszkalny z XVI wieku zlokalizowany Rynek 18, przebudowany w XVIII wieku, murowany, tynkowany, z trzema podcieniowymi arkadami, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/615/66, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: 137

138 Kamienica podcieniowa, mieszkalna z handlem w parterze, renesansowa. W linii zabudowy placu, trzykondygnacyjna z poddaszem, 2,5 traktowa. Rzut nieregularny z oficynami tylnymi, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany. Dach dwuspadowy, kalenicowy, stromy kryty dachówką. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, artykułowana, w II kondygnacji pięcioosiowa, w parterze z podcieniem otwartym trzema arkadami o sklepieniu krzyżowym, z wejściem w drugiej osi parteru i handlem w pierwszej i trzeciej osi, z profilowanymi obramieniami okien w II i III kondygnacji, z profilowanymi gzymsami nad oknami II kondygnacji, z płytkim gzymsem nad parterem, z profilowanym tynkowanym gzymsem wieńczącym, z wmurowanymi gmerkami w podcieniach. Elewacja tylna: tynkowana, niesymetryczna, jednoosiowa z oficyną północną dwukondygnacyjną dziewięcioosiową i oficyną południową, dwuosiową, bez dekoracji. Stolarka okienna: czteropolowa, zachowana w 90 %. Drzwi wejściowe: zamknięte półkoliście, klepkowe. 35) budynek dawnego lazaretu górniczego z początku XIX wieku przy ul. Wajdy 8, bez wyraźnych cech stylowych, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/1499/92, data wpisu: , szczegółowy opis obiektu: Dawny szpital (lazaret górniczy), obecnie dom mieszkalny, bezstylowy. W pierzei ulicy, na planie prostokąta, 2,5 traktowy. Bryła zwarta, gabaryt wyrównany, niepodpiwniczony, 1,5 kondygnacyjny. Ceglany, tynkowany. Dach dwuspadowy, naczółkowy, kryty dachówką. Elewacje nieartykułowane, niedekorowane, gzyms koronujący prosty. Elewacja frontowa: dziewięcioosiowa, otwory okienne prosto zamknięte. Stolarka okienna dwuskrzydłowa, czteropodziałowa, w osi piątej blenda. Otwory drzwiowe prosto zamknięte w osiach. Drzwi 1,5 skrzydłowe, z przeszklonym nadświetlem. W osi drewniana facjatka z oknem o stolarce dwuskrzydłowej, dwupolowej. Elewacja północna: czteroosiowa; w osi pierwszej i trzeciej blendy, w drugiej i czwartej osi stolarka dwuskrzydłowa, czteropodziałowa, w szczycie w II kondygnacji w osi pierwszej i czwartej zamknięte łukiem okienka, w osi drugiej i trzeciej stolarka okienna dwuskrzydłowa, sześciopodziałowa. Elewacja tylna: siedmioosiowa, w siódmej osi blenda, stolarka dwuskrzydłowa, 4 i 6 podziałowe, trzy wejścia w osiach: trzeciej, piątej i siódmej. Stolarka jednoskrzydłowa. W strefie dachu późniejsze doświetlenie poddasza. Budynki gospodarcze bezstylowe, współczesne budynkowi głównemu. 36) budynek mieszkalny z XVI wieku przy ul. Zamkowej 2, gruntownie przekształcony w XI wieku, murowany, tynkowany, granice ochrony obejmują działkę, nr rejestru: A/629/66, data wpisu: szczegółowy opis obiektu: 138

139 Kamienica mieszkalna z usługami i handlem w parterze, klasycystyczna. Usytuowana w linii zabudowy ulicy, dwukondygnacyjna z poddaszem, dwutraktowa. Rzut regularny z wewnętrznym dziedzińcem, bryła rozczłonkowana, gabaryt zróżnicowany, dach dwuspadowy, płaski, kryty papą, kalenicowy, wokół wewnętrznego dziedzińca jednospadowy. Elewacja frontowa: tynkowana, niesymetryczna, dziewięcioosiowa w II kondygnacji, siedmioosiowa w parterze. Parter gruntownie przebudowany, z wejściem do budynku w trzeciej osi, z bramą przyjazdową w czwartej osi, nad trzecią i czwarta osią okazały balkon z balustradą stalową, z dwoma trójkątnymi szczytami nad 3-4 osią 8-9 osią, z profilowanym tynkowanym gzymsem nad parterem. Elewacja północna - budynek Rynek 1. Elewacja południowa - budynek nr 4. Elewacja wewnętrzna dziedzińca: tynkowana, od południa czteroosiowa, od zachodu dwuosiowa, od północy pięcioosiowa, od wschodu trzyosiowa, z galerią w II kondygnacji we wschodnim i częściowo południowym skrzydle drewnianą. Stolarka okienna: czteropolowa ze ślemieniem. Stolarka drzwiowa: drzwi wejściowe jednoskrzydłowe płycinowe z naświetlem. 37) budynek byłego kasyna wojskowego usytuowanego u zbiegu ulic: T. Kościuszki i A. Mickiewicza, na działce nr 5068/88. nr rejestru: A/230/10, data wpisu: Budynek z pocz. XXw., trzykondygnacyjny łącznie z użytkowym poddaszem i wysokim podpiwniczeniem. Od strony północnej parterowa przybudówka. Bryła zwarta, Dach wielospadowy kryty dachówką ceramiczną. Elewacja frontowa od strony ul. Kościuszki: tynkowana, symetryczna, 5-osiowa, podpiwniczenie z cegły, wejście zaakcentowane portykiem wspartym na kolumnach oraz zwieńczonym półokrągłym szczytem. Symetrycznie na osi wejścia głównego do budynku na poddaszu -facjata przekryta dachem dwuspadowym. Elewacja od strony ul. Mickiewicza: tynkowana, niesymetryczna, część trzykondygnacyjna budynku 5 osiowa, część budynku w 1, 2 i 3 osi zwieńczona trójkątnym szczytem, w parterze w 4 i 5 osi wykusz z dwoma prostokątnymi oknami prosto zamkniętymi, pozostałe okna parteru zwieńczone trójkątnymi szczytami. Stolarka okienna w elewacji frontowej: sześciopolowa ze ślemieniem 139

140 OBIEKTY ORAZ OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY- OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ ORAZ TERENÓW LEŚNYCH W skład obiektów i obszarów figurujących w rejestrze zabytków zlokalizowanych na obszarze dzielnic północnych miasta należą: Zespół Pałacowo Parkowy, usytuowany w Rybnej przy ul. Powstańców Warszawskich (pałac z XVIII wieku, park późnobarokowy). Granica ochrony obejmuje całość obiektu w ramach ogrodzenia wraz z przyległym założeniem parkowym. (nr rejestru: A/637/66 z dnia roku). Kaplica zlokalizowana w Strzybnicy u zbiegu ulic Pułaskiego i Sudeckiej, z około połowy XVIII wieku. Granice ochrony obejmują kaplicę wraz z najbliższym otoczeniem. (nr rejestru: A/998/69z dnia roku). Dawna kopalnia kruszcu z XVI wieku. Granice rozciągają się na całość korytarzy po wyrobiskach dawnej kopalni (nr rejestru: A/608/66 z dnia roku). Osada otwarta kultury łużyckiej (stanowisko archeologiczne) zlokalizowana w Repecku (teren planowanej budowy oczyszczalni ścieków). Granica rozciąga się na północ od torów kolejowych aż do drogi polnej przy rzece Stoła. (nr rejestru: A/1331/ z dnia roku) OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA Na obszarze dzielnic południowych miasta zlokalizowane jest 11 zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych (ujętych w Archeologicznym Zdjęciu Polski), w tym 2 wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków: stanowisko archeologiczne otwarta osada z okresu rzymskiego w rozwidleniu rzeki Dramy, nr rej. C/821/68, stanowisko archeologiczne stożkowaty gródek rycerski z XIV wieku przy ul. Pyskowickiej w Starych Tarnowicach, nr rej. C/1332/

141 OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA Na obszarze dzielnic: Śródmieście Centrum, Lasowice, Osada Jana nie występują obszary potencjalnego występowania stanowisk archeologicznych OBSZARY POTENCJALNEGO WYSTĘPOWANIA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY - OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH, Na obszarze objętym zmianą studium zlokalizowanych jest 29 zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych w skład których wchodzą: stanowiska archeologiczne o powierzchni do 1 ara stanowiska archeologiczne o powierzchni od 1 do 50 arów stanowisko zlokalizowane w terenie, zniszczone bądź badania wykopaliskowe osada lub cmentarzysko Powyższe stanowiska położone są na czterech mapach AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski) o nr: 94-45, 94-46, 93-45, Największe zagęszczenie tych stanowisk znajduje się w dzielnicy Sowice i Strzybnica wzdłuż ul. Grzybowej i ul. Kościelnej, oraz w dzielnicy Opatowice. Wykaz stanowisk archeologicznych na opracowywanym terenie ujęto w tabeli 4.4.2a. Oprócz w/w stanowisk archeologicznych znajduje się także jedno stanowisko archeologiczne wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków, o którym mowa w rozdziale Tab a Wykaz stanowisk archeologicznych na opracowywanym terenie. Nr stanowiska na rys.1 Mapa AZP Nr stanowiska na obszarze OKRES - EPOKA STANOWISKA Stanowisko archeologiczne - Osada osada Stanowiska archeologiczne o pow. do 1 ara i od 1 ara do 0,5ha Ślad osadnictwa - XI XII wiek Ślad osadnictwa - XI XII wiek Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa - paleolit Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa -epoka kamienia, Ślad osadnictwa - średniowiecze Osada - epoka kamienia, 141

142 Ślad osadnictwa - wczesne średniowiecze Osada - epoka kamienia Czasy nowożytne Osada epoka kamienia Ślad osadnictwa okres rzymski Ślad osadnictwa - średniowiecze Neolit Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa mezolit osada - VB-HC Osada mezolit Osada VB-HC Osada późny okres rzymski Osada mezolit Osada neolit Osada epoka brązu Ślad osadnictwa epoka kamienia Osada epoka brązu Osada okres rzymski Osada mezolit Osada neolit Osada epoka brązu/okres halsztacki Osada epoka brązu/okres halsztacki Ślad osadnictwa - średniowiecze Ślad osadnictwa epoka kamienia Osada okres halsztacki Ślad osadnictwa - średniowiecze Ślad osadnictwa - nowożytność Ślad osadnictwa epoka kamienia Ślad osadnictwa - pradzieje Ślad osadnictwa epoka kamienia Ślad osadnictwa epoka brązu Osada epoka kamienia Ślad osadnictwa epoka brązu Ślad osadnictwa epoka kamienia Ślad osadnictwa epoka brązu/okres halsztacki Ślad osadnictwa epoka kamienia, osada - nowożytność Stanowiska zlokalizowane w terenie, zniszczone albo badania wykopaliskowe Osada K. Przeworska, III IV wiek Ślad osadnictwa Osada epoka kamienia Osada - pradzieje 142

143 OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA - Budynek mieszkalny przy ul. Głównej 2, - Stodoła przy ul. Głównej 12, - Zabudowania gospodarcze przy ul. Głównej 14, - Budynek mieszkalny przy ul. Głównej 15, - Budynek mieszkalny przy ul. Głównej 21, - Budynek mieszkalny przy ul. Głównej 32, - Budynki gospodarcze przy ul. Głównej 37, - Budynek mieszkalny przy ul. Głównej 43, - Budynek mieszkalny przy ul. Jodłowej 2, - Budynek mieszkalny przy ul. Jodłowej 4, - Budynek mieszkalny przy ul. Korola 28, - Budynek mieszkalny przy ul. Korola 32, - Budynek mieszkalny przy ul. Spacerowej 4, - Budynek mieszkalny przy ul. Spacerowej 6, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 12, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 13, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej16-18, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 24, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 31 wraz ze starodrzewiem, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 40, - Budynek mieszkalny przy ul. Pyskowickiej 44, - Budynek mieszkalno - usługowy przy ul. Pyskowickiej 48, - Budynek mieszkalny przy ul. Repeckiej 2, - Budynek mieszkalny przy ul. Repeckiej 17, - Budynek mieszkalny przy ul. Repeckiej 19, - Budynek mieszkalny przy ul. Niedziałkowskiego 14, - Budynek mieszkalny przy ul. Niedziałkowskiego 26, - Plebania przy kościele pw. Św. Marcina przy ul. Niedziałkowskiego, - Kościół p.w. Św. Marcina Biskupa i Wyznawcy przy ul. Niedziałkowskiego, - Budynek mieszkalny przy ul. Repeckiej 63, - Budynek mieszkalny przy ul. Witosa 80, - Budynek gospodarczy i stodoła przy ul. Witosa 81, - Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego wraz z cmentarzem oraz zabudowaniami parafialnymi przy ul. Ks. Sojki, - Budynek usługowy przy ul. Ks. Sojki 1, - Budynek mieszkalny przy ul. Kurka 16, 143

144 - Budynek mieszkalny przy ul. Podmiejskiej 13, - Budynek mieszkalny przy ul. Puszkina 12, - Budynek mieszkalny przy ul. Puszkina 17, - Budynek mieszkalny przy ul. Radzionkowskiej 34, - Budynki mieszkalno - usługowe przy ul. Radzionkowskiej 12 i 14, - Stodoła przy ul. Korola 14, - Budynek mieszkalny przy ul. Korola 38, - Budynek mieszkalny przy ul. Korola 40, - Budynek mieszkalny przy ul. Korola 53, - Budynek mieszkalny wraz z zabudową gospodarcza przy ul. Śniadeckiego 2, - Budynek mieszkalny przy ul. Gliwickiej 228, - Budynek mieszkalny przy ul. Gliwickiej 229, - Budynek mieszkalny przy ul. Gliwickiej 234, - Budynek mieszkalny przy ul. Gliwickiej 244, - Budynek mieszkalny przy ul. Gliwickiej 255, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 22, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 27, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 30, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 81, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 108, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 110, - Budynek mieszkalny wraz z budynkiem gospodarczym przy ul. Żeromskiego 119, - Budynek mieszkalny przy ul. Żeromskiego 120, - Budynek mieszkalny przy ul. Staszica 99, - Budynek mieszkalny przy ul. Staszica 116, - Budynek mieszkalny przy ul. Staszica 118, - Budynek mieszkalny przy ul. Staszica 122, - Budynek mieszkalny przy ul. Długiej 97, - Obudowa szybu Lichtloch IV w rejonie ul. Witosa nr 82, - Budynki mieszkalne przy ul. Pyskowickiej

145 OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA. Tab a.OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH ZNAJDUJĄCE SIĘ W OBSZARZE WPISANYM DO REJESTRU ZABYTKÓW: BUDYNKI ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ O SZCZEGÓLNYCH WARTOŚCIACH KULTUROWYCH ZLOKALIZOWANE W GRANICACH UKŁADU URBANISTYCZNEGO LP OBIEKT ADRES - ULICA NR DZIELNICA DOMU 1 Budynek mieszkalny Bondkowskiego 1 Śródmieście 2 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 3 Budynek usługowy Dolna 3 Śródmieście 4 Budynek mieszkalny Gliwicka 7 Śródmieście 5 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 8 Śródmieście 6 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 7 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 8 Budynek usługowy - II - 14 Śródmieście - dom parafialny 9 Budynek usługowy - II - 16 Śródmieście 10 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 11 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 12 Budynek mieszkalny - II - 19 Śródmieście 13 Budynek mieszkalny - II - 21 Śródmieście 14 Budynek mieszkalny - II - 25 Śródmieście 15 Budynek mieszkalny - II - 27 Śródmieście 16 Budynek mieszkalny - II - 33 Śródmieście 17 Budynek mieszkalny, do 1896 Górnicza 1 Śródmieście budynek aresztu śledczego 18 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 19 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 20 Budynek usługowy - II - 4 Śródmieście 21 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 22 Budynek mieszkalny - II - 26 Śródmieście 23 Budynek mieszkalny Św. Jacka 1 Śródmieście 24 Budynek mieszkalny Jurczyka 1 Śródmieście 25 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 26 Budynek usługowy Kaczyniec 2 Śródmieście 145

146 27 Budynek usługowy - II - 6 Śródmieście 28 Budynek usługowy - II - 7 Śródmieście 29 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 30 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 9 Śródmieście 31 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 32 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 33 Budynek mieszkalny Krakowska 1 Śródmieście 34 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 35 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 36 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 37 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 38 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 39 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 40 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 41 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 42 Budynek mieszkalny - II - 10a Śródmieście 43 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 44 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 45 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 46 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 47 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 48 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 49 Budynek mieszkalny - II - 21 Śródmieście 50 Budynek mieszkalny - II - 23 Śródmieście 51 Budynek mieszkalny - II - 25 Śródmieście 52 Budynek mieszkalny - II - 27 Śródmieście 53 Budynek mieszkalny Królika 15 Śródmieście 54 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 55 Budynek mieszkalny Legionów 2 Śródmieście 56 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 57 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 58 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 59 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 60 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 61 Budynek mieszkalny - II - 22 Śródmieście 62 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 63 Budynek mieszkalny Lewka 5 Śródmieście 64 Budynek usługowy - II - 9 Śródmieście 65 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 66 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 15 Śródmieście 67 Budynek usługowy - II - 19 Śródmieście 68 Budynek mieszkalny Ligonia 1 Śródmieście 146

147 69 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 70 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 71 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 72 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 73 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 74 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 75 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 76 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 77 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 78 Budynek mieszkalny Lompy 4 Śródmieście 79 Budynek usługowy - II - 6 Śródmieście 80 Budynek usługowy - II - 7 Śródmieście 81 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 82 Budynek mieszkalny Łukowa 2 Śródmieście 83 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 84 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 85 Budynek mieszkalny Miarki Karola 1 Śródmieście 86 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 87 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 88 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 89 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 90 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 91 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 92 Budynek usługowy - II - 17 Śródmieście 93 Budynek usługowy Nałkowskiej 1 Śródmieście 94 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 5 Śródmieście 95 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 96 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 97 Budynek mieszkalny Opolska 4 Śródmieście 98 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 99 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 100 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 101 Budynek mieszkalny Piastowska 2 Śródmieście 102 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 103 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 104 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 105 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 106 Budynek usługowy - II - 8 Śródmieście 107 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 108 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 109 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 110 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 147

148 111 Budynek mieszkalny Piłsudskiego 4 Śródmieście 112 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 113 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 114 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 115 Budynek mieszkalny Ratuszowa 1 Śródmieście 116 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 117 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 118 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 119 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 120 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 121 Budynek mieszkalny Rynek 2 Śródmieście 122 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 123 Budynek mieszkalny - II - 5a Śródmieście 124 Budynek mieszkalny - II - 8, 9 Śródmieście 125 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 126 Budynek mieszkalny - II - 10a Śródmieście 127 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 128 Budynek usługowy Sobieskiego 5 Śródmieście 129 Publiczne Gimnazjum Nr 1 Sobieskiego 17 Śródmieście 130 Budynek mieszkalny Stalmacha 1 Śródmieście 131 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 132 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 133 Budynek usługowy - II - 5 Śródmieście 134 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 135 Budynek mieszkalny Staropocztowa 1 Śródmieście 136 Budynek mieszkalny Strzelecka 6 Śródmieście 137 Budynek mieszkalny Tylna 1 Śródmieście 138 Budynek mieszkalno -usługowy - II - 5 Śródmieście 139 Budynek usługowy - II - 7 Śródmieście 140 Budynki usługowy Wajdy 1 Śródmieście 141 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 142 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 143 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 144 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 145 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 146 Budynek mieszkalny Zamkowa 1 Śródmieście 147 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 148 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 149 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 150 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 151 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 152 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 148

149 153 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 154 Budynek mieszkalno - usługowy Pl. Żwirki i Wigury 1 Śródmieście 155 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 156 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 157 Budynek usługowy - II - 4 Śródmieście 158 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście Tab b. OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH ZNAJDUJĄCE SIĘ POZA OBSZAREM WPISANYM DO REJESTRU ZABYTKÓW: LP OBIEKT ADRES - NR DZIELNICA ULICA DOMU 1 Budynek mieszkalny Bytomska 1 Śródmieście 2 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 2 Śródmieście 3 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 4 Śródmieście 4 Budynek usługowy - II - 6 Śródmieście 5 Budynek usługowy - II - 6ab Śródmieście 6 Budynek usługowy - II - 8 Śródmieście 7 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 8 Budynek mieszkalno usługowy - II - 10 Śródmieście 9 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 10 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 11 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 12 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 13 Budynek usługowy - II - 15 Śródmieście 14 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 15 Budynek mieszkalny Cebuli 2 Śródmieście 16 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 17 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 18 Budynek mieszkalny Gliwicka 22 Śródmieście 19 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 20 Budynek mieszkalny Gliwicka 32 Śródmieście 21 Dom pogrzebowy na cmentarzu - II - 66 Śródmieście żydowskim 22 Budynek mieszkalny Górnicza 11 Śródmieście 23 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 24 Budynek mieszkalny - II - 27 Śródmieście 25 Budynek mieszkalny - II - 29 Śródmieście 26 Budynek mieszkalny - II - 34 Śródmieście 27 Budynek usługowy Państwowa - II - 36 Śródmieście Straż Pożarna 28 Budynek mieszkalny - II - 37 Śródmieście 29 Budynek mieszkalny - II - 39 Śródmieście 30 Budynek mieszkalny - II - 40 Śródmieście 31 Budynek mieszkalny - II - 41 Śródmieście 149

150 32 Budynek mieszkalny - II - 42 Śródmieście 33 Budynek mieszkalny - II - 43 Śródmieście 34 Budynek mieszkalny - II - 44 Śródmieście 35 Budynek mieszkalny - II - 46 Śródmieście 36 Budynek mieszkalny - II - 48 Śródmieście 37 Budynek mieszkalny - II - 52 Śródmieście 38 Budynek mieszkalny - II - 53 Śródmieście 39 Budynek usługowy kaplica Okrzei 1c Śródmieście przedpogrzebowa na terenie szpitala 40 Budynki gospodarcze Karłuszowiec Śródmieście 41 Budynek mieszkalny Królika 8 Śródmieście 42 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 43 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 44 Budynek usługowy - II - 16 Śródmieście 45 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 46 Budynek mieszkalny Legionów 5 Śródmieście 47 Budynek usługowy dawna szkoła - II - 9 Śródmieście dla dziewcząt 48 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 49 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 50 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 51 Budynek mieszkalny - II - 19 Śródmieście 52 Budynek mieszkalny - II - 21 Śródmieście 53 Budynek mieszkalny - II - 25 Śródmieście 54 Budynek mieszkalny - II - 26 Śródmieście 55 Budynek mieszkalny - II - 31 Śródmieście 56 Budynek mieszkalny - II - 33 Śródmieście 57 Budynek mieszkalny - II - 37 Śródmieście 58 Budynek usługowy - II - 37c Śródmieście 59 Budynek mieszkalny - II - 41 Śródmieście 60 Budynek mieszkalny Lelewela 3 Śródmieście 61 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 62 Budynek mieszkalny Lipowa 5, 5a Śródmieście 63 Budynek usługowy Miarki Karola 2 Śródmieście 64 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 65 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 66 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 67 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 68 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 69 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 70 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 71 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 72 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 73 Budynek usługowy Odrodzenia 4 Śródmieście 74 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 75 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 76 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 77 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 150

151 78 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 79 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 80 Budynek usługowy - II - 18 Śródmieście 81 Budynek mieszkalny Opolska 10 Śródmieście 82 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 83 Budynek usługowy Sąd Rejonowy - II - 17 Śródmieście 84 Budynek usługowy Areszt - II - 17a Śródmieście Śledczy 85 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 86 Budynek usługowy - II - za 19 Śródmieście 87 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 88 Budynek usługowy Szpital - II - 21 Śródmieście Powiatowy Nr 1(bud. Główny) 89 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 23 Śródmieście 90 Budynek usługowy dawny Lazaret - II - 23a Śródmieście Spółki Brackiej 91 Budynek usługowy - II - 23b Śródmieście 92 Budynek mieszkalny - II - za 23 Śródmieście 93 Budynek produkcyjny- dawana - II - za 23b Śródmieście kotłownia 94 Budynek usługowy - II - 24 Śródmieście 95 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 26 Śródmieście 96 Budynek usługowy Opolska 28 Śródmieście 97 Budynek mieszkalny Piastowska 17 Śródmieście 98 Budynek mieszkalny - II - 19 Śródmieście 99 Budynek usługowy Piłsudskiego 1 Śródmieście 100 Budynek usługowy - II - 16 Śródmieście 101 Budynek mieszkalny Piłsudskiego 7 Śródmieście 102 Budynek mieszkalny - II - 9 Śródmieście 103 Budynek mieszkalny - II - 11 Śródmieście 104 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 13 Śródmieście 105 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 106 Budynek mieszkalny Poprzeczna 1 Śródmieście 107 Budynek mieszkalno - usługowy Powstańców 2 Śródmieście Śląskich 108 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 109 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 110 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 111 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 112 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 113 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 114 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 115 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 116 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 117 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 118 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 119 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 151

152 120 Budynek mieszkalny - II - 22 Śródmieście 121 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 122 Budynek mieszkalny - II - 26 Śródmieście 123 Budynek mieszkalny - II - 28 Śródmieście 124 Budynek mieszkalny - II - 29 Śródmieście 125 Budynek mieszkalny - II - 30 Śródmieście 126 Budynek mieszkalny - II - 31 Śródmieście 127 Budynek mieszkalny - II - 32 Śródmieście 128 Budynek mieszkalny - II - 34 Śródmieście 129 Budynek mieszkalny - II - 35 Śródmieście 130 Budynek mieszkalny - II - 36 Śródmieście 131 Budynek mieszkalny - II - 36a Śródmieście 132 Budynek mieszkalny - II - 37 Śródmieście 133 Budynek mieszkalny - II - 38 Śródmieście 134 Budynek usługowy Rymera 6 Śródmieście 135 Budynek mieszkalny - II - 8, 8a Śródmieście 136 Budynek mieszkalno - usługowy Sienkiewicza Budynek usługowy - Urząd Miasta - II - 2 Śródmieście 138 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 3 Śródmieście 139 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 140 Budynek usługowy - II - 5 Śródmieście 141 Budynek usługowy - II - 6 Śródmieście 142 Budynek usługowy - II - 7 Śródmieście 143 Budynek usługowy - dawna siedziba - II - 8 Śródmieście gminy ewangelickiej 144 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 145 Budynek mieszkalno - usługowy - II - 12 Śródmieście 146 Budynek mieszkalny Sienkiewicza 11 Śródmieście 147 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 148 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 149 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 150 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 151 Budynek mieszkalny - II - 22 Śródmieście 152 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 153 Budynek mieszkalny - II - 26 Śródmieście 154 Budynek mieszkalny - II - 28 Śródmieście 155 Budynek mieszkalny - II - 30 Śródmieście 156 Budynek mieszkalny - II - 32 Śródmieście 157 Budynek mieszkalny - II - 34 Śródmieście 158 Budynek mieszkalny - II - 35 Śródmieście 159 Budynek mieszkalny - II - 36 Śródmieście 160 Budynek mieszkalny - II - 41 Śródmieście 161 Budynek mieszkalny - II - 43 Śródmieście 162 Budynek mieszkalny - II - 45 Śródmieście 163 Budynek mieszkalny Sienna 1 Śródmieście 164 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 165 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 152

153 166 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 167 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 168 Budynek mieszkalny Sobieskiego 20 Śródmieście 169 Budynek mieszkalny - II - 22 Śródmieście 170 Budynek mieszkalny Strzelecka 9 Śródmieście 171 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 172 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 173 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 174 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 175 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 176 Budynek mieszkalny - II - 22 Śródmieście 177 Budynek mieszkalny - II - 23 Śródmieście 178 Budynek mieszkalny - II - 24 Śródmieście 179 Budynek mieszkalny - II - 25 Śródmieście 180 Budynek mieszkalny - II - 26 Śródmieście 181 Budynek mieszkalny - II - 28 Śródmieście 182 Budynek mieszkalny - II - 30 Śródmieście 183 Budynek mieszkalny Szymały 1 Śródmieście 184 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 185 Budynek mieszkalny Wawreczki 1 Śródmieście 186 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 187 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 188 Budynek mieszkalny Częstochowska 12 Śródmieście 189 Budynek mieszkalny Kościuszki 1 Śródmieście 190 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 191 Budynek mieszkalny Mickiewicza 2 Śródmieście 192 Budynek usługowy - II - 23 Śródmieście 193 Budynek mieszkalny Boha. Monte 1 Śródmieście Casino 194 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 195 Budynek mieszkalny - II - 4 Śródmieście 196 Budynek usługowy Plac 9 Maja 1 Śródmieście 197 Budynek mieszkalny Nakielska 5 Śródmieście 198 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 199 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 200 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 201 Budynek mieszkalny - II - 13 Śródmieście 202 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 203 Budynek mieszkalny - II - 17 Śródmieście 204 Budynek mieszkalny - II - 19 Śródmieście 205 Budynek mieszkalny - II - 21 Śródmieście 206 Budynek mieszkalny - II - 23 Śródmieście 207 Budynek mieszkalny Opatowicka 27 Śródmieście 208 Budynek gospodarczy dawna - II - 27 Śródmieście koziarnia powiatowa 209 Budynek usługowy Opatowicka 1 Śródmieście 210 Budynek mieszkalny PCK 1 Śródmieście 211 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 153

154 212 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 213 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 214 Budynek mieszkalny Staropolska 14 Śródmieście 215 Budynek mieszkalny Styczyńskiego 1 Śródmieście 216 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 217 Budynek mieszkalny - II - 8 Śródmieście 218 Budynek mieszkalny - II - 8a Śródmieście 219 Budynek mieszkalny - II - 10 Śródmieście 220 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 221 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 222 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 223 Budynek usługowy Wyspiańskiego 1/3 Śródmieście 224 Budynek mieszkalny - II - 2 Śródmieście 225 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 226 Budynek mieszkalny - II - 6 Śródmieście 227 Budynek mieszkalny - II - 12 Śródmieście 228 Budynek mieszkalny - II - 14 Śródmieście 229 Budynek mieszkalny - II - 15 Śródmieście 230 Budynek mieszkalny - II - 16 Śródmieście 231 Budynek mieszkalny - II - 18 Śródmieście 232 Budynek mieszkalny - II - 20 Śródmieście 233 Budynek mieszkalny Wyszyńskiego 1 Śródmieście 234 Budynek mieszkalny - II - 3 Śródmieście 235 Budynek mieszkalny - II - 5 Śródmieście 236 Budynek mieszkalny - II - 7 Śródmieście 237 Budynek mieszkalny - II - 17/19 Śródmieście 238 Budynek mieszkalny - II - 21/23 Śródmieście 239 Budynek mieszkalny - II - 25 Śródmieście 240 Budynek mieszkalny - II - 27 Śródmieście 241 Budynek mieszkalny - II - 29 Śródmieście 242 Budynek mieszkalny - II - 41 Śródmieście 243 Budynek mieszkalny - II - 47 Śródmieście 244 Budynek mieszkalny tzw. Willa Wolff Bytomska 16a Osada Jana 245 Kościół św Jana Chrzciciela - II - 22 Osada Jana i św. Kamila wraz z klasztorem Ojców Kamilianów oraz szpitalem Św. Kamila Zakonu Ojców Kamilianów (dawny Zakład Odwykowy) 246 Budynek mieszkalny Kopernika 6 Osada Jana 247 Budynek mieszkalny - II - 12 Osada Jana 248 Budynek mieszkalny Stroma 2/4 Osada Jana 249 Budynek mieszkalny Targowa 7 Osada Jana 250 Budynek mieszkalny Hutnicza 2, 2a Lasowice 251 Budynek mieszkalny Nakielska 12 Lasowice 252 Budynek mieszkalny - II - 14 Lasowice 154

155 253 Budynek mieszkalny - II - 16 Lasowice 254 Budynek mieszkalny - II - 18 Lasowice 255 Budynek mieszkalny - II - 32 Lasowice 256 Budynek usługowy - II - 42/44 Lasowice 257 Budynek mieszkalny wielorodzinny Leśna 4 Lasowice 258 Budynek usługowy- dawana szkoła - II - 6 Lasowice 259 Budynek usługowy - II - 9 Lasowice 260 Budynek mieszkalny Plebiscytowa 22 Lasowice 261 Budynek mieszkalny Broniewskiego 1 Lasowice 262 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 6 Lasowice 263 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II Lasowice 264 Budynek mieszkalny + stodoła - II - 10 Lasowice 265 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 12 Lasowice 266 Budynek mieszkalny wielorodzinny Częstochowska 28 Lasowice 267 Budynek mieszkalny 1 Maja 6 Lasowice 268 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 13 Lasowice 269 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 15 Lasowice 270 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 16 Lasowice 271 Budynek mieszkalny wielorodzinny - II - 19 Lasowice 272 Budynek mieszkalny Mościckiego 10 Lasowice OBIEKTY ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY - OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ ORAZ CZĘŚĆ PRZEMYSŁOWEJ DZIELNICY ŚRÓDMIEŚCIA. TAB a Obiekty architektury świeckiej i sakralnej o wartościach kulturowych. NR FORMA UŻYTKOWANIA LOKALIZACJA 1 Budynek mieszkalny ul. Siwcowa 12 2 Budynek mieszkalny ul. Siwcowa 1 3 Szkoła Podstawowa nr16 ul. Jagodowa 72 4 Stodoła ul. Jagodowa (obok remizy) 5 Budynek mieszkalny ul. Grzybowa 93 6 Kaplica ul. Kościelna 44a 7 Dom parafialny ul. Kościelna 42 8 Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i ul. Kościelna Matki Boskiej Fatimskiej 9 Budynek mieszkalny ul. Kościelna Budynek mieszkalno - usługowy ul. Kościelna 77 i Budynek nieużytkowany ul. Kościelna Budynek mieszkalny ul. Kościelna Budynek mieszkalny ul. Kościelna

156 14 Budynek mieszkalno - usługowy ul. Kościelna Budynek mieszkalny ul. Husarska 9 16 Budynek mieszkalny ul. Kościelna Budynek mieszkalny ul. Pułaskiego 2 18 Budynek mieszkalny ul. Kombatantów Budynek nieużytkowany ul. Proletariacka 8 20 Budynek mieszkalny ul. 11-stego Listopada 2 21 Budynek mieszkalno - usługowy ul. Zagórska Budynek mieszkalny ul. Zagórska Budynek stacji kolejowej PKP Strzybnica przy ul. Zagórskiej 24 Budynek usługowy ul. Zagórska Budynek mieszkalny wraz z budynkami ul. Lotników 1 i 2 gospodarczymi 26 Budynek mieszkalny ul. Powstańców Warszawskich 2 i 4 27 Budynek mieszkaniowo - usługowy ul. Powstańców Warszawskich 5 28 Budynek mieszkalny ul. powstańców Warszawskich Stodoła ul. Powstańców Warszawskich naprzeciw Pałacu w Rybnej 30 Budynek mieszkalny ul. Polarna Budynek mieszkalny ul. Grodzka budynek mieszkalny ul. Grodzkiej budynek mieszkalny ul. Grodzkiej budynek mieszkalny ul. Grodzkiej budynek mieszkalny ul. Grodzkiej szkoła podstawowa nr 6 ul. Słowackiego budynek mieszkalny ul. Słowackiego budynek mieszkalny ul. Bocznej 6 39 budynek mieszkalny ul. Bocznej 7 40 budynek mieszkalny ul. Bocznej 5 41 budynek mieszkalny ul. Czarnohuckiej 7 42 budynek mieszkalny ul. Czarnohuckiej 5 44 budynek mieszkalny ul. Korfantego 3 45 budynek mieszkalny ul. Korfantego budynek mieszkalny ul. Korfantego budynek mieszkalny ul. Korfantego budynek mieszkalny ul. 3 Maja budynek mieszkalny ul. 3 Maja budynek mieszkalny ul. Świętego Wojciecha 4 51 budynek mieszkalny ul. Świętego Wojciecha 5 52 budynek mieszkalny ul. Częstochowskiej budynek mieszkalny ul. Częstochowskiej 36, 54 budynek mieszkalny ul. Częstochowskiej budynek mieszkalny ul. Częstochowskiej

157 56 budynek mieszkalny ul. Częstochowskiej OBIEKTY SAKRALNE MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA - kapliczka w okolicach ul. Głównej 21, - krzyż przy ul. Głównej 47, - figura św. Krzysztofa przy kościele p.w. Przemienienia Pańskiego przy ul. Ks. Sojki, - krzyż na cmentarzu przy ul. Jemiołowej, - krzyż przy ul. Korola /Topolowej, - krzyż przy ul. Gliwickiej, - krzyż w okolicach ul. Gliwickiej 252, - krzyż przy ul. Gliwickiej /Niemcewicza, - krzyż przy ul. Gliwickiej /Żeromskiego, - krzyż przy ul. Gliwickiej /Długiej, - pomnik poległych powstańców w roku 1921 i poległych w obozach koncentracyjnych w latach przy ul. Witosa /Kamiennej, - kapliczka i źródło młodości przy ul. Waliski /Renka, - krzyż przy budynku mieszkalnym przy ul. Repeckiej 63, - kapliczka i krzyż przy kościele p.w. św. Mikołaja przy ul. Witosa, - krzyż przy ul. Długiej /Staszica, - krzyż przy ul. Janasa /Wyszyńskiego, - kapliczka w murze cmentarnym przy kościele p.w. św. Marcina przy ul. Niedziałkowskiego, - kapliczka przy ul. Repeckiej /Niedziałkowskiego, - kapliczka w murze zamkowym przy ul. Pyskowickiej, - krzyż przy drodze polnej w pobliżu osiedla zamkowego - krzyż przy skrzyżowaniu ulic Niedziałkowskiego /Skrzypczyka, - krzyż z 1888r. przy ulicach Bałtyckiej /Nowej. Na obszarze położonym przy granicy z gminami Radzionków i Świerklaniec w dzielnicy Bobrowniki Śląskie nie występują obiekty sakralne małej architektury o wartościach kulturowych OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA. Tab a. Zestawienie obiektów małej architektury o wartościach kulturowych 157

158 OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY ZLOKALIZOWANE W GRANICACH UKŁADU URBANISTYCZNEGO 1 Krzyż drewniany Gliwicka przy kościele Śródmieście Św. Piotra i Pawła 2 Krzyż kamienny na postumencie Gliwicka przy kościele Śródmieście Św. Piotra i Pawła 3 Krzyż drewniany zawieszony na Gliwicka przy kościele Śródmieście murze kościoła Św. Piotra i Pawła Św. Piotra i Pawła 4 Figura na postumencie Gliwicka przy kościele Śródmieście Św. Piotra i Pawła 5 Płyta nagrobna Gliwicka Na budynku nr 27 Śródmieście OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY LEŻĄCE POZA UKŁADEM URBANISTYCZNYM L.P. OBIEKT ULICA LOKALIZACJA DZIELNICA 1 Krzyż kamienny na postumencie Gliwicka Przed bud. Nr 57 Śródmieście naprzeciw wylotu ul. Cichej 2 Krzyż drewniany Gliwicka przy kościele Św. Anny Śródmieście 3 Krzyż drewniany na kamiennym Górnicza przy budynku nr Śródmieście postumencie 17 4 Krzyż drewniany Okrzei przy ul. Okrzei Śródmieście przy budynku nr 3 5 Krzyż drewniany Wyszyńskiego na cmentarzu Śródmieście 6 Krzyż drewniany - misyjny Bytomska 22 przy kościele p.w. św. Jana Chrzciciela Osada Jana 7 Krzyż drewniany Bytomska przy kościele p.w. św. Jana Chrzciciela Osada Jana 8 Krzyż zwany Na Galembergu Słoneczników w ogrodzie Ojców Kamilianów Osada Jana 9 Krzyż kamienny Słoneczników cmentarz przyklasztorny Ojców Kamilianów Osada Jana 10 Grota krzyż, figury Słoneczników W Parku Osada Jana Kamilianów 11 Kapliczka Mościckiego przy budynku Lasowice nr36 12 Krzyż kamienny na postumencie Stawowa przy budynku nr 1 Lasowice 13 Pomnik armata na kamiennym Opolska przy Śródmieście 158

159 postumencie skrzyżowaniu z ul. Opatowicką 14 Altana widokowa, tzw. glorietta - drewniana Wyszyńskiego przy kortach tenisowych Tzw. grzybek drewniany Wyszyńskiego przy kortach tenisowych 15 kiosk drewniana - II - przy kortach tenisowych 16 Pomnik ofiar obozu pracy w - II - Cmentarz Lasowicach Wojenny 17 Pomnik z tablicą o treści - II - Cmentarz Cmentarz Wojenny Żołnierzy Wojenny (w Poległych w I i II Wojnie centrum założenia Światowej cmentarnego) 18 Pomnik głaz z tablicą z wierszem J. Nowaka - II - Przy wejściu do parku od ul. Gliwickiej Śródmieście Śródmieście Śródmieście Śródmieście Śródmieście Śródmieście OBIEKTY MAŁEJ ARCHITEKTURY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY - OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD UL. CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH W obrębie obszaru objętego zmianą studium znajdują się liczne obiekty sakralne małej architektury o wartościach kulturowych. Wykaz przydrożnych krzyży i kapliczek o wartościach kulturowych z dokładną lokalizacją przedstawia poniższa tabela: L.P. TAB a Obiekty sakralne małej architektury o wartościach kulturowych KRZYŻE I KAPLICZKI OBIEKT ULICA LOKALIZACJA 1 Krzyż Skrzyżowanie ul. Poczty Gdańskiej i ul. Jagodowej 2 Krzyż Skrzyżowanie ul. Jagodowej i ul. Rzecznej 3 Krzyż ul. Jagodowa (przy kościele) (przy kościele) 4 Krzyż ul. Jagodowa przy budynku nr128 5 Krzyż ul. Edukacji Narodowej naprzeciw budynku nr6 6 Pomnik Przy drodze wylotowej z (w głębi lasu około 130m) Strzybnicy do Pniowca 7 Krzyż ul. Pułaskiego przy stacji paliw 8 Krzyż ul. Pułaskiego przy budynku 24 9 Krzyż ul. Kombatantów przy budynku

160 10 Krzyż Skrzyżowanie ul. Zagórskiej i ul. Sudeckiej 11 Krzyż ul. Zagórska przy budynku nr Krzyż ul. Zagórska Naprzeciw nr budynku Krzyż ul. Kombatantów przy budynku nr Krzyż Skrzyżowanie ul. Kościelnej i ul. Karłowicza 15 Krzyż Skrzyżowanie ul. Pionierskiej i ul. Solskiego 16 Kapliczka ul. Solskiego przy budynku nr40 17 Kapliczka ul. Zagórska przy budynku nr80 18 Krzyż ul. Zagórska Naprzeciw nr budynku nr dwa krzyże przy ul. Kościelnej przy Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej 20 Krzyż przy ul. Kościelnej przy budynku nr 44a, 21 Krzyż przy ul. Kościelnej przy budynku nr Krzyż przy ul. Grzybowej przy budynku nr Kapliczka przy ul. Grzybowej przy budynku nr Krzyż przy skrzyżowaniu ulic: Starowapiennej i Lwa Tołstoja, 25 Krzyż przy skrzyżowaniu ulic: Powstańców Warszawskich i Paderewskiego 26 Krzyż przy skrzyżowaniu ulic: Polarnej i Lwa Tołstoja 27 Kapliczka Przy ul. Pastuszki Przy budynku nr Krzyż przy skrzyżowaniu ulic: Starotarnowickiej i Wiejskiej, 29 Krzyż przy skrzyżowaniu ulic: Zagórskiej i Wiśniowej 30 Krzyż przy ul. Opatowickiej przy kościele Matki Boskiej Sprawiedliwości i Miłości Społecznej, 31 Krzyż przy ul. Ks. Rudola przy Kościele Matki Boskiej Częstochowskiej, 32 Krzyż przy ul. Grodzkiej przy budynku nr 2, 33 Krzyż przy ul. Czarnohuckiej naprzeciw budynków nr 21 i 23, 34 Krzyż przy ul. Częstochowskiej przy budynku nr 60, 35 Krzyż przy trasie wojewódzkiej nr 908 przy trasie kolejki wąskotorowej, 36 Krzyż w Lasowicach przy ul. na cmentarzu Cmentarnej, 37 Krzyż przy kościele Matki Boskiej Częstochowskiej, na cmentarzu 160

161 38 Trzy krzyże przy ul. Kościelnej na cmentarzu OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA Do obiektów i obszarów przemysłu i techniki zalicza się - zakład produkcji wody wraz z szybem Staszic przy skrzyżowaniu ulic: Staszica i Wodociągowej, - Kolej wąskotorowa, - Hałda popłuczkowa kopiec Rudolfina. Na obszarze położonym przy granicy z gminami Radzionków i Świerklaniec w dzielnicy Bobrowniki Śląskie nie występują obiekty i obszary przemysłu i techniki posiadające wartość kulturową OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA. Do obiektów przemysłu i techniki o walorach zabytkowych znajdujących się w obrębie terenu zmiany studium należą: - kolej wąskotorowa, - wieża ciśnień na terenie Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji przy ul. Opolskiej, - budynek portierni zakładu FSREiLG Faser S.A. przy ul. Nakielskiej, - dwie lokomotywy eksponowane przy skrzyżowaniu ul. Styczyńskiego i ul. Pokoju OBIEKTY I OBSZARY PRZEMYSŁU I TECHNIKI POSIADAJĄCE WARTOŚĆ KULTUROWĄ LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY- OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH Do obiektów techniki w granicach zmiany studium możemy zaliczyć Górnośląską Kolejkę Wąskotorową. Przebiega ona przez dzielnice Lasowice na północ od terenów wojskowych, a następnie wzdłuż trasy wojewódzkiej 908 w kierunku Miasteczka Śląskiego. Obecnie jest najstarszą na świecie i nieprzerwanie czynną koleją tego typu. Początki kolejki wąskotorowej sięgają 1851 roku. Łączyła ona niegdyś zakłady przemysłowe w Bytomiu, Tarnowskich Górach i Miasteczku Śląskim (istniała także linia do zakładów Zamet w Strzybnicy). 161

162 Obecnie kolejka ta działa jako atrakcja turystyczna między Bytomiem, Tarnowskimi Góram i Miasteczkiem Śląskim OBIEKTY BUDOWNICTWA OBRONNEGO W granicach miasta znajdują się liczne obiekty budownictwa obronnego o wartościach kulturowych. Są to obiekty zlokalizowane w zachowanej w 80% niemieckiej linii obrony B-2 z 1944r. złożonej z ok. 160 żelbetowych kochbunkrów o kształcie walca. Jest to przykład fortyfikacji rozproszonej końcowego akordu myśli fortyfikacyjnej. Linia składa się ze stanowisk ogniowych rzutowanych w dwie linie z rozmieszczonymi co kilkaset metrów stanowiskami międzypola, zasieków, pól minowych, transz łączących stanowiska oraz fragmentarycznie zachowanego rowu przeciwczołgowego na zapleczu pozycji. Fragment wyżej omawianej linii obronnej biegnie przez teren zmiany studium wzdłuż ul. Sielanka, przez tereny rolne i w pobliżu wysypiska odpadów. Linię tą stanowią 29 Kochbunkry o kształcie walca. Charakterystycznym i godnym uwagi jest schron o rzucie prostokąta, prawdopodobnie polski, służący jako strażnica graniczna sprzed 1939r. zlokalizowany przy ul. Sielanka. Dokładne rozmieszczenie w/w obiektów przedstawiono na planszy nr 10 uwarunkowania wynikające z ochrony dóbr kultury POMNIK HISTORII TARNOWSKIE GÓRY PODZIEMIA ZABYTKOWEJ KOPALNI RUD SREBRONOŚNYCH ORAZ SZTOLNI CZARNEGO PSTRĄGA Na terenie miasta znajduje się pomnik historii Tarnowskie Góry Podziemia Zabytkowej Kopalni Rud Srebronośnych oraz Sztolni Czarnego Pstrąga utworzony zgodnie z Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia r. Wyrobisko kopalni objęte ochroną obejmuje łącznie około 150 km chodników i komór położonych na głębokości od 30 do 70 m na obszarze około 190 ha. Z powodu zaprzestania eksploatacji w latach 20 tych XX wieku wyrobiska zostały opuszczone i przez następnych kilkadziesiąt lat nie były dozorowane. W ostatnich latach nastąpiło nasilenie procesu deformacji górotworu, co ma wpływ zarówno na powierzchnię ziemi jak również powoduje szkody w samej kopalni tj. zawały, niekontrolowane wypływy wody. W granicach dzielnic północnych miasta znajduje się północny fragment pomnika historii - Tarnowskie Góry podziemia zabytkowej Kopalni Rud Srebronośnych oraz Sztolni Czarnego Pstrąga. Przez teren opracowania przebiega sztolnia Boże Wspomóż zlokalizowana w Opatowicach i Strzybnicy biegnąca wzdłuż ul. Zagórskiej (wraz z wylotem 162

163 sztolni przy ul. Zawiszy), oraz sztolnia Jakuba w rejonie ulicy Mikołaja Reja w dzielnicy Sowice OBSZARY O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH LEŻĄCE W GRANICACH DZIELNIC POŁUDNIOWYCH MIASTA W obrębie dzielnic południowych miasta występują obszary o wartościach kulturowych. Do nich należą obszary obejmujące następujące historyczne układy ruralistyczne: - układ ruralistyczny Bobrownik obejmujący zabudowę mieszkaniową wzdłuż ulic: Głównej, Aleksandra Puszkina, 23 Stycznia, Topolowej, Podmiejskiej oraz Strzelniczej, - układ ruralistyczny w Starych Reptach obejmujący zabudowę mieszkaniową wzdłuż ulicy Witosa, - układ ruralistyczny w Starych Tarnowicach obejmujący zabudowę mieszkaniową przy ul. Pyskowickiej i ul. Niedziałkowskiego oraz kościół p.w. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy OBSZARY O WYSOKICH WARTOŚCIACH KULTUROWYCH I KRAJOBRAZOWYCH LEŻĄCE W GRANICACH W GRANICACH DZIELNIC: ŚRÓDMIEŚCIE CENTRUM, LASOWICE, OSADA JANA. Do największego obszary o wysokich wartościach kulturowych w obrębie zmiany studium należy teren starego miasta obejmującego obszar stanowiący otulinę strefy ochrony konserwatorskiej wpisanej do Rejestru Zabytków. Granica tego obszaru jest zaznaczona na planszy nr 10 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY DÓBR KULTURY i przebiega w sąsiedztwie ulic: Legionów, Ogrodowej, Lipowej, Bytomskiej, Piłsudskiego, 9 Maja, Sienkiewicza, Powstańców Śląskich, Świdra, Okrzei, Opolskiej, Cebuli i Staropolskiej. W obszarze tym godnej uwagi zasługują budynki oraz pierwotny układ ulic starego miasta. Drugim istotnym obszarem jest historyczny układ ruralistyczny Lasowic obejmujący rejon skrzyżowania ulic: 1-go Maja i Broniewskiego, Mościckiego i Stawowej a także Leśnej i Broniewskiego, dla którego wymagane jest zachowanie pierwotnego ukształtowania ulic OBSZARY O WYSOKICH WARTOŚCIACH KRAJOBRAZOWYCH W obrębie dzielnic: Śródmieście- Centrum, Lasowice i Osada Jana obszary o wysokich wartościach krajobrazowych. Należą do nich cmentarze: - cmentarz żydowski przy ul. Gliwickiej 66, - cmentarz komunalny przy ul. Gliwickiej, - cmentarz przy kościele św. Anny - cmentarz komunalny przy ul. Wyszyńskiego, 163

164 - cmentarz wojenny przy ul. Wyszyńskiego. Na terenie cmentarzy warty zachowania jest ich układ kompozycyjny. Do terenów o wysokich wartościach krajobrazu należą również tereny zieleni urządzonej: - Park Miejski przy ul. Wyszyńskiego, - park przy kościele św. Jana Chrzciciela (tzw. Park Kamilianów) przy ul. Słoneczników, - skwer wraz z częścią terenu II LO im. St.Staszica na miejscu byłego cmentarza ewangelickiego. Warte ochrony są również zespoły zabudowy o wartościach kulturowych. Obejmują one zespoły budynków wraz z najbliższym otoczeniem OBSZARY O WYSOKICH WARTOŚCIACH KULTUROWYCH I LEŻĄCE W GRANICACH W GRANICACH DZIELNIC PÓŁNOCNYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY - OPATOWICE, RYBNA, STRZYBNICA, PNIOWIEC, SOWICE, CZĘŚĆ CZĘŚĆ LASOWIC NA PÓŁNOC OD ULICY CZĘSTOCHOWSKIEJ I TERENÓW LEŚNYCH Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami mówi że - historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny jest to - przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg. Na terenie objętym zmianą studium występują obszary o wartościach kulturowych. Należą do nich dwa obszary obejmujące historyczne układy ruralistyczne: Historyczny układ ruralistyczny Piaseczna położony w dzielnicy Strzybnica przy ul. Pułaskiego, ul. Kombatantów i ul. Ploretariackiej. Historyczny układ ruralistyczny Rybna położony w dzielnicy Rybna przy ul. Powstańców Warszawskich, ul. Liściastej, ul. Lwa Tołstoja i ul. Piasecznej OBSZARY EKSPOZYCJI KRAJOBRAZU POGÓRNICZEGO W obrębie obszaru miasta prowadzona była niegdyś eksploatacja złóż galeny ołowiowej z domieszką srebra, limonitu (tzw. żelaziaka brunatnego) i galmanu. Po wieloletnich pracach poszukiwawczych i wydobywczych pozostały widoczne ślady na powierzchni terenu. Charakterystyczne ukształtowanie terenu tworzy malowniczy charakter łąk pogórniczych zasługujący na większe zainteresowanie i ochronę. Na obszarze całego miasta występują najciekawsze liczne miejsca ekspozycji krajobrazu pogórniczego. W obrębiemiasta znajdują się liczne ślady działalności górniczej związane z eksploatacją żelaziaka brunatnego obejmujące: 164

165 ślady działalności górniczej w Parku Miejskim przy ul. Wyszyńskiego stanowiące niezwykłe jak na park ukształtowanie terenu (warpie, pingi), ślady działalności górniczej w parku przy Szpitalu św. Kamila Zakonu Ojców Kamilianów jest to częściowo zniwelowany zespół dawnego kamieniołomu, wyrobisk odkrywkowych, warpi w ścianę kamieniołomu wkomponowana została grota Najświętszej Marii Panny, odcinek torowiska kolejki kopalnianej - zachowany nasyp kolejki, ślady działalności górniczej zapadlisko torowisko kolejki kopalnianej zachowany nasyp, doły i warpie, odcinek torowisko kolejki kopalnianej zachowany nasyp, hałda Sawina w rejonie ulic Wyspiańskiego i Sawina WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW WYDATKI I BUDŻET MIASTA Pod koniec 2007 r. Rada Miasta w Tarnowskich Górach podjęła uchwalę w sprawie wyrażenia zgody na zmianę granic Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej poprzez włączenie w jej obszar nieruchomości położonych na terenie miasta Tarnowskie Góry (w rejonie ul. Zagórskiej). Działalność firm wpływa na stan budżetu miasta. Według danych Wydziału Finansów Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach w 2007 r do budżetu miasta wpłynęło ogółem: zł. W tym samym czasie wydatki miasta wyniosły zł. Wyk a Struktura wydatków budżetu miasta Tarnowskie Góry 4,3% 2,0% 1,7% Oświata i wychowanie 7,2% Pomoc społeczna i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 9,0% 39,0% Administracja publiczna Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Gospodarka mieszkaniowa Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 13,8% Kultura fizyczna i sport Ochrona zdrowia 23,0% 165

166 Zdecydowanie największy udział w wydatkach budżetowych miasta ma finansowanie oświaty. Bardzo dużym obciążeniem dla budżetu gminy są wydatki związane z pomocą społeczną. Zgodnie z danymi publikowanymi przez Urząd Statystyczny w Katowicach w 2006r., przeliczając na jednego mieszkańca zarówno dochody jak i wydatki były niższe od średniej dla województwa śląskiego i powiatu tarnogórskiego. Tab a Dochody i wydatki budżetu miasta Tarnowskie Góry na 1 mieszkańca w 2006 r. wyszczególnienie Miasto Tarnowskie Góry Powiat Tarnowskie Góry ogółem Dochody w zł w tym dochody własne ogółem Wydatki w zł w tym wydatki inwestycyjne 1782, , ,14 128, , , ,87 267,19 Województwo Śląskie 1970, , ,01 444,15 Źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach Tarnowskie Góry zmieniają swój wizerunek. Miasto, w którym do niedawna dominował przemysł będący zapleczem dla górnictwa, zaczęło poszukiwać nowych dróg rozwoju. Zachodzące zmiany dostrzegają także mieszkańcy, którzy coraz częściej decydują się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Obecnie ponad 8% mieszkańców miasta prowadzi własny biznes dając także zatrudnienie innym. Gospodarka miasta w minionym okresie poddana została przekształceniom. Restrukturyzacją objęte zostały duże zakłady pracy, w tym największy pracodawca w mieście PKP. Pomimo wzrostu zatrudnienia nadal bez pracy pozostaje ponad 2,5 tys. osób. Wpływa to na utrzymywanie się przestępczości oraz innych zjawisk patologicznych takich jak alkoholizm i narkomania LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA DANE NA 1997R. Liczba ludności według ewidencji miejskiej wynosiła mieszkańców (stan w dniu 31 grudnia 1994 r.). Dane o liczbie mieszkańców Tarnowskich Gór przed wydzieleniem się Miasteczka Śląskiego dostępne w źródłach statystycznych obciążone były błędem. Polegał on na wykazywaniu w liczbie ludności ok. 3 tysięcy osób, które opuściły miasto w latach osiemdziesiątych 166

167 (emigracja zagraniczna, głównie do byłego RFN). Według danych WUS w Tarnowskich Górach w końcu 1993 r. mieszkało osób (jest to tzw. liczba ludności faktycznie zamieszkałej, obejmująca stałych mieszkańców oraz saldo mieszkańców czasowych i czasowo nieobecnych). Według ewidencji miejskiej Tarnowskie Góry liczyły w końcu 1993 r. ok mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia Tarnowskich Gór wynosiła 780 osób na 1 km 2. W przekroju przestrzennym gęstość zaludnienia była silnie zróżnicowana - od 12,2 tys. osób na 1 km 2 w centrum do ok. 300 osób na 1 km 2 w dzielnicach podmiejskich Poziom zaludnienia Tarnowskich Gór w latach wzrastał nieco szybciej niż w całym województwie. Liczba ludności zwiększyła się w tym okresie o ok. 11% (wyliczenia oparte na danych ewidencji ludności oraz rzeczywistych danych o ruchu naturalnym), podczas, gdy w województwie tylko o 9,2%. Według danych oficjalnych, nie zawierających pełnych danych o emigracji zagranicznej przyrost ludności był jeszcze wyższy i wyniósł 16%. Przyrost rzeczywisty liczby ludności jest wynikiem zarówno przyrostu naturalnego, wynikającego z bilansu liczby urodzeń i zgonów, jak i salda migracji. Przyrost ten w całym okresie wyniósł oficjalnie 20%, a w rzeczywistości 14%, przyjmując za podstawę stan ludności z końca 1978 roku osób. W analizowanym okresie większy wpływ na powiększenie liczby mieszkańców miał przyrost naturalny (prawie 8000 osób) niż przyrost migracyjny (łącznie ok osób). Stało się tak za sprawą emigracji zagranicznej - bowiem saldo migracji wewnętrznych było w całym okresie dodatnie, a jego suma - ok osób - nieco tylko mniejsza niż przyrost naturalny Tab a. Analiza ludności w przekroju wiekowym ROK LUDNOŚĆ LUDNOŚĆ W WIEKU OGÓŁEM przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym

168 UWAGA: wszystkie dane zawarte w powyższej tabeli oparte są na statystykach GUS i nie uwzględniają pełnych danych o emigracji zagranicznej. Źródło: WUS Katowice, opracowanie: Biuro Rozwoju Regionu Piramida wieku dla Tarnowskich Gór ukazuje dwie wyraźne fale wyżów demograficznych. Starszy wyż obejmuje osoby w wieku lat, młodszy - osoby w wieku lat. Taka struktura wieku jest odbiciem wzmożonej imigracji na teren miasta, wskutek której struktura demograficzna Tarnowskich Gór uległa znacznemu odmłodzeniu, co należy uznać za czynnik pozytywny z punktu widzenia rozwoju miasta. Jednocześnie struktura wieku nabrała charakteru dynamicznego - z dużymi wahaniami w liczebności poszczególnych grup wieku. Różnica liczby ludności wyżowych przedziałów wieku w stosunku do grup niżowych osiągnęła do 50%. W Tarnowskich Górach spadek liczby urodzeń pogłębiony był dodatkowo przez trwający od pięciu lat niż demograficzny, obejmujący kobiety w wieku największej aktywności rozrodczej - tj lat. Nie jest to sytuacja specyficzna tylko dla Tarnowskich Gór, bowiem niż demograficzny kształtował się analogicznie w całym byłym województwie katowickim. Jednocześnie trzeba zauważyć, iż struktura wieku ludności cechowała się silnym zróżnicowaniem przestrzennym na obszarze miasta. Na podstawie analizy podobieństwa struktur występujących w poszczególnych dzielnicach wyróżniono siedem charakterystycznych obszarów. W obszarach o strukturze wieku najbardziej zbliżonej do struktury ogólnomiejskiej zamieszkuje jedynie 22% (północne dzielnice podmiejskie). Najmłodszą demograficznie populację tworzą mieszkańcy Os. Przyjaźń (stanowiący 20% ogółu mieszkańców Tarnowskich Gór), najstarszą zaś - ludność centrum miasta (17,5% ogółu mieszkańców). Tab b. Analiza ludności w przekroju wiekowym w rozróżnieniu na dzielnice TARNOWSKIE GÓRY LUDNOŚĆ W WIEKU LAT: Ludność wiek produkcyjny mobilny 45-59/64 60/ ogółem dzieci dzieci dzieci młodzież wiek wiek po - i więcej żłobkow przedszkolne szkolne szkolna młodzież produkcyjny produkcyjny e szkolna niemobilny ŚRÓDMIEŚCIE część PD TG osiedle PKP kol. Staszica BOBROWNIKI REPTY ŚLĄSKIE STARE TARNOWICE razem

169 Stare Tarnowice Osiedle Przyjaźń (opracowano na podstawie ewidencji ludności Urzędu Miasta Tarnowskie Góry, stan na koniec 1994 r.); dane dotyczą mieszkańców stałych; opracowanie: Biuro Rozwoju Regionu Zasoby pracy (czyli ludność w wieku produkcyjnym) wynosiły w Tarnowskich Górach 38 tys. Współczynnik obciążenia demograficznego, czyli liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosiła przeciętnie dla Tarnowskich Gór 71. Współczynnik feminizacji (czyli przeciętna liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn) w Tarnowskich Górach wynosiła Ruch naturalny Podstawowymi elementami ruchu naturalnego ludności są: zawieranie i rozwiązywanie małżeństw, urodzenia i zgony. Na skutki niżu nakłada się spadek biologicznej płodności kobiet. Jest on uzależniony od szeregu czynników, których wpływ nie został jeszcze dostatecznie rozpoznany. Z pewnością zaliczyć można do nich niepewność sytuacji ekonomicznej i trudność uzyskania zatrudnienia przez młodych ludzi rozpoczynających samodzielne życie. W obecnych warunkach część młodzieży wybiera dalszą naukę zamiast założenia rodziny. Rosnące koszty wychowania i wykształcenia dzieci, przy jednoczesnym ubożeniu niektórych grup społecznych sprawiają, iż coraz częściej istniejące już rodziny decydują się na mniejszą liczbę dzieci. Z drugiej strony łatwiejszy dostęp do dóbr konsumpcyjnych rzutuje na zmianę modelu życia (mniejsza liczba dzieci, w zamian za wyższy poziom życia). W rezultacie tych zjawisk utrzymuje się zniżkowa tendencja wszystkich charakterystyk reprodukcji ludności. Liczba małżeństw zawieranych w analizowanym okresie wynosiła początkowo ok. 600 na rok (do 1983 r.), następnie ok. 500 na rok, zaś począwszy od roku 1990 obniżała się gwałtownie - w roku 1993 zawarto już tylko 331 związków małżeńskich. Zjawisko to należy wiązać przede wszystkim z niżem demograficznym, jednak odnosząc liczbę zawieranych małżeństw do liczby osób w wieku lat, w którym zawiera się większość związków można szacować, iż częstość zawierania małżeństw obniżyła się w roku 1993 o ok. 25% w stosunku do roku W związku z tym można oczekiwać, iż niski poziom płodności utrzyma się jeszcze przez kilka najbliższych lat (w Polsce 93% dzieci rodzi się w związkach małżeńskich). Tab c. Analiza przyrostu naturalnego ROK Przyrost naturalny Urodzenia żywe Zgony Zgony niemowląt Liczba małżeństw

170 źródło: opracowanie Biura Rozwoju Regionu na podstawie danych WUS Katowice Liczba urodzeń w okresie od ulegała (z niewielkimi wahaniami) stałemu obniżaniu (od 1381 dzieci w roku 1985 do 820 dzieci w 1993 i ok wg danych z ewidencji ludności w 1994 r.). W ostatnich latach było to głównie skutkiem spadku płodności kobiet. Liczba zgonów wykazała, że w latach niewielką tendencję wzrostową, przy czym roczne wahania liczby zgonów są dość znaczne. Pozytywnym zjawiskiem jest obniżenie się od 1990r. współczynnika umieralności niemowląt. Przyrost naturalny - najbardziej znana z syntetycznych charakterystyk reprodukcji ludności, wyrażająca różnicę pomiędzy liczbą urodzeń i zgonów - od 1986r. stopniowo malała; było to odbiciem stałego obniżania się rodności w mieście, które ma miejsce od 1985 roku. Dotychczas wskaźnik ten układał się na poziomie wyższym od wojewódzkiego; jednak w 1994 r. (według nieoficjalnych jeszcze danych) wskutek dalszego obniżania się liczby urodzeń przyrost naturalny osiągnął wartość bliską zera lub nawet nieznacznie ujemną - po raz pierwszy w analizowanym okresie. Proporcje liczby urodzeń i zgonów dowodzą zmniejszania się dynamiki demograficznej społeczeństwa Tarnowskich Gór. W okresie współczynnik dynamiki demograficznej będący ilorazem liczby urodzeń i zgonów, zmniejszył swą wartość z 2.0 do 1.14 (najwyższy był w roku ). Od momentu osiągnięcia wartości mniejszej od jedności (na co wskazują dane z 1994 r.), społeczeństwo miasta nabrało charakteru populacji regresywnej. Utrzymujące się w dłuższym okresie obniżenie natężenia urodzeń wskazuje na spadek dzietności, zaś jego wartość na rok 1997 dowodzi, że coraz więcej par decyduje się na posiadanie tylko jednego dziecka. Konsekwencją tych przemian jest niski poziom reprodukcji. Efekt dłuższego utrzymywania się tak niskiego poziomu reprodukcji ujawnia się po kilkunastu latach, kiedy urodzone w okresie niżu dziewczynki wejdą w wiek aktywności rozrodczej. 170

171 Przy niezmiennych wartościach natężenia urodzeń, dochodzi wówczas do spadku ogólnej liczby urodzeń, uwarunkowanego mniejszą liczbą potencjalnych matek. Spada więc automatycznie przyrost naturalny, mogąc osiągnąć wartości ujemne; dalsze konsekwencje tego procesu to względne starzenie się populacji (efekt zmniejszającej się liczby młodszych roczników wieku w relacji do pokoleń starszych) i wzrost obciążenia demograficznego. Ruch migracyjny Migracje stałe ludności należą do procesów demograficznych wyjątkowo silnie uwarunkowanych czynnikami zewnętrznymi, szczególnie sytuacją gospodarczą. Analiza ruchów migracyjnych w Tarnowskich Górach natrafia na barierę braku dokładnych danych o emigracji zagranicznej. Znane są tylko szacunkowe dane Urzędu Miasta na ten temat, z których wynika, że rzeczywisty ubytek ludności Tarnowskich Gór związany z emigracją zagraniczną (głównie do byłego RFN) wyniósł do roku 1990 trzykrotnie więcej niż podają źródła oficjalne. Według tych źródeł miasto opuściło niespełna 1600 osób; według danych Urzędu Miasta o ok więcej. Analiza struktury wieku i liczby ludności wykazanej przez Narodowy Spis Powszechny w 1998r. w porównaniu z aktualnymi danymi PESEL oraz danymi o ruchu naturalnym i migracyjnym za lata prowadzi do wniosku, że w danych NSP figuruje ok osób, które w momencie spisu nie mieszkały już w Tarnowskich Górach (zapewne zostały zadeklarowane jako zamieszkałe przez członków rodzin). Zjawisko emigracji zagranicznej w 1997r. wygasło, chociaż dane statystyczne wykazują wysokie ujemne saldo. Wynika ono z oficjalnie dokonywanego dopiero teraz wykreślenia z ewidencji nielegalnych emigrantów z lat osiemdziesiątych. Dla celów planistycznych szczególnie istotne znaczenie ma analiza migracji wewnętrznych (krajowych). Wynikają z niej wnioski, które z jednej strony służą przyjęciu parametrów prognozy biologicznej, z drugiej zaś - mogą być pomocne władzom miasta w formowaniu założeń polityki rozwojowej Tarnowskich Gór (analiza struktury odpływu i napływu migracyjnego wskazuje bowiem, dla jakich terenów miasto jest ośrodkiem przyciągania migrantów oraz jakie są kierunki odpływu ludności z terenu miasta). Natężenie i kierunki ruchów migracyjnych Saldo migracji jest najbardziej syntetycznym wskaźnikiem ruchów migracyjnych. W okresie od saldo migracji stałych Tarnowskich Gór wykazuje generalną tendencję malejącą, jednak odznacza się przy tym znaczną nieregularnością, tak w wielkościach bezwzględnych, jak i względnych. Łącznie w okresie saldo migracji było dodatnie i wyniosło 4755 osób (6134 osoby w wyniku migracji wewnętrznych). Tab d. Analiza ruchu migracyjnego ROK NAPŁYW MIGRACYJNY ODPŁYW MIGRACYJNY SALDO MIGRACJI OGÓŁEM wewnętrzny z zagranicy OGÓŁEM wewnętrzny za granicę OGÓŁEM wewnętrznych zewnętrznych )

172 ) - dane dotyczące I półrocza 1994 r. źródło: opracowanie Biura Rozwoju Regionu na podstawie danych WUS Katowice Saldo migracji wewnętrznych w latach (z wyłączeniem roku 1987, dla którego brak jest danych o strukturze migracji) było w całym analizowanym okresie dodatnie, natomiast saldo migracji zagranicznych - ujemne. W okresie tym do Tarnowskich Gór przybyło łącznie 21.5 tysiąca osób z terenu kraju, zaś wyjechało - niespełna 14,5 tysiąca. Saldo wędrówkowe wynosiło 5750 osób. Można więc szacować, iż ludność napływowa stanowiła w 1997r. od 10 do ponad 25% liczby mieszkańców. Niewielki udział dzieci do lat 14 w tej liczbie świadczy, że przemieszczanie się całych rodzin do miasta miało w migracjach stałych marginalny charakter. O ile saldo migracji wewnętrznych w wielkościach względnych przyjmowało w latach niewielkie wartości (od 0,5-3,5%), to poziom wymiany wędrówkowej (czyli napływu i odpływu) był dosyć wysoki ok. 10%. Wykształcenie ludności Struktura ludności według wykształcenia wg NSP 1988 cechowała się mniejszym udziałem osób posiadających wykształcenie wyższe niż przeciętnie w miastach Polski (w Tarnowskich Górach odsetek ten wynosił 7,45%, podczas gdy średnia dla miast Polski to 9,4%). Jednocześnie był to wskaźnik nieco bardziej korzystny niż w innych miastach byłego województwa katowickiego gdzie wynosił (6,3%). Struktura wykształcenia ludności według danych NSP 1988 sytuowała Tarnowskie Góry na szóstej pozycji w regionie (po Katowicach, Gliwicach, Olkuszu, Chrzanowie i Tychach, a przed Sosnowcem - 6,9% osób z wyższym wykształceniem, Zawierciem - 6,8%, Mikołowem i Raciborzem - po 6,3%). Pod względem ludności posiadającej wykształcenie średnie i policealne Tarnowskie Góry (ze wskaźnikiem 29,2%) plasują się także powyżej przeciętnej dla innych miast w wynoszącej w byłym województwie katowickim 26,4%. 172

173 Wewnątrz miasta występowało znaczne zróżnicowanie poziomu wykształcenia ludności. Dla przykładu, spośród 4096 osób legitymujących się wyższym wykształceniem w 1988 roku, prawie połowa skupiała się w północno - zachodniej części Śródmieścia oraz Osiedlu Przyjaźń, zaś kolejne 11,5% - na Osadzie Jana. Ludność z wykształceniem średnim była bardziej równomiernie rozmieszczona na terenie miasta. Do obszarów jej największej koncentracji należały Śródmieście, Osada Jana, Osiedle Przyjaźń oraz część Lasowic LUDNOŚĆ I DEMOGRAFIA DANE NA 2008R. Liczba ludności faktycznie zamieszkałej w Tarnowskich Górach według danych opublikowanych przez Urząd Miasta Tarnowskie Góry na dzień 31 grudnia 2008 r. wynosiła osób (w tym na pobyt stały zameldowanych było mieszkańców). Średnia gęstość zaludnienia wyniosła 711 osób na 1 km 2, (średnia gęstość zaludnienia w województwie Śląskim wynosi 377 osób na 1 km 2 ) Do lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku poziom zaludnienia miasta systematycznie wzrastał. Gwałtowne powiększenie liczby mieszkańców odnotowane w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych spowodowane było zmianą granic administracyjnych miasta (w 1974 r. do Tarnowskich Gór dołączone zostały Miasteczko Śląskie i Strzybnica). W latach liczba mieszkańców wzrosła o blisko 15 tys. osób. Trendy przyrostu ludności uległy odwróceniu na początku lat dziewięćdziesiątych. Począwszy od roku 1992 liczba mieszkańców zaczęła się zmniejszać na skutek stałego obniżania się liczby urodzeń a przede wszystkim na skutek odpływu ludności poza granice miasta (ujemne saldo migracji). Duży spadek ludności na początku lat dziewięćdziesiątych związany był także z odłączeniem się od Tarnowskich Gór w 1994r. Miasteczka Śląskiego. W ostatnim dziesięcioleciu ( ) liczba ludności miasta zmniejszyła się o około osób, a prognozy wskazują na dalszą tendencję spadkową. Wyk a. Zmiany zaludnienia Miasta Tarnowskie Góry w latach

174 Źródło: Urząd Miasta Tarnowskie Góry, GUS Przyczyną utrzymującej się tendencji spadkowej liczby ludności w Tarnowskich Górach jest zarówno notowane od lat ujemne saldo migracji (gdzie w ubiegłym roku wyniosło 352 osoby z miasta wyjechało 1093 osoby w tym 263 osoby za granicę), jak i ubytek naturalny ludności (gdzie przyrost naturalny od kilku lat także utrzymuje się na poziomie ujemnym i wyniósł w ubiegłym roku 31 osoby). Lata Tab e.Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności Tarnowskich Gór w 2006, 2007 i 2008 roku. Ludność Małżeńst wa Urodzeni a żywe Zgony Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji stałej Źródło: Urząd Miasta Tarnowskie Góry, Główny Urząd Statystyczny w Katowicach Gęstość zaludnienia na terenie miasta cechuje się bardzo dużym zróżnicowaniem przestrzennym, co wiąże się z wielkością oraz funkcjonalnym charakterem poszczególnych dzielnic a także typem i intensywnością zabudowy. Średnia gęstość zaludnienia Tarnowskich Gór wynosi 711 os/km 2 i jest prawie dwukrotnie wyższa niż średnia gęstość zaludnienia Województwa Śląskiego która wynosi 377 osób/km 2. Najwyższą gęstość zaludnienia mają dzielnice zlokalizowane w okolicy centrum miasta. Ekstremalne wielkości osiąga najmniejsza (ok. 90 ha) dzielnica Osada Jana, w której na jednym km 2 zamieszkuje 5165 osób co daje 5738 os/km 2. W Śródmieściu przypada ponad 2349 os/km 2, a w Starych Tarnowicach - prawie 1800 os/km 2. Wysoka gęstość zaludnienia występuje także w Strzybnicy i wynosi 933 os/km 2. Największa dzielnica miasta Pniowiec (ponad 1800 ha), z luźną zabudową typu wiejskiego oraz dużą powierzchnią terenów leśnych osiąga najniższą gęstość zaludnienia wynoszącą ok. 60 osób na 1 km 2. Gęstość zaludnienia w dzielnicach Opatowice, Lasowice, Repty Śląskie i Rybna waha się od 270 do 320 os/km 2, a w Sowicach i Bobrownikach od os/km 2. Tab f. Zmiany w liczbie mieszkańców poszczególnych dzielnic Tarnowskich Góry w latach Dzielnica Liczba osób Gęstość zaludnie nia os/km 2 Opatowice Rybna Strzybnica Pniowiec Sowice

175 Lasowice Śródmieście Centrum Bobrowniki Śląskie OsadaJana Repty Śląskie StareTarnowice Razem: Źródło: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach Tab g. Ludność według dzielnic i płci w 2008r. ogółem w tym płeć ogółrm w tym NAZWA DZIELNICY pobyt pobyt pobyt stały pobyt stały czasow M K czasowy M K M K y Opatowice Rybna Strzybnica Pniowiec Sowice Lasowice Śródmieście Bobrowniki Osada Jana Repty Śląskie Stare Tarnowice OGÓŁEM Źródło: Urząd Miasta Tarnowskie Góry. Zmiany demograficzne w poszczególnych dzielnicach także nie są jednorodne. W ostatnich latach spory spadek ludności notują dzielnice z zabudową osiedlową wysoką, wielorodzinną. Są to Lasowice, Osada Jana, Stare Tarnowice, Strzybnica. Ubytek ludności odnotowano także w dzielnicy Śródmieście. Niewielki przyrost liczby ludności w Bobrownikach Śląskich oraz Opatowicach związany jest ze wzrostem budownictwa mieszkaniowego. W Tarnowskich Górach podobnie jak i w całym Województwie Śląskim utrzymuje się większy udział osób płci żeńskiej. W 2008 r. w mieście mieszkały kobiety. Współczynnik feminizacji obliczany jako liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn wynosił w kolejnych latach ok. 108 i był porównywalny ze średnią dla ludności miejskiej województwa śląskiego. Wśród mieszkańców w wieku do 29 lat dominują mężczyźni, 175

176 pomiędzy 30 a 40 rokiem życia liczebność obu płci wyrównuje się, natomiast po 40 roku życia uwidacznia się przewaga kobiet, potęgująca się z wiekiem mieszkańców. Tab h. Ludność miasta Tarnowskie Góry według struktury wiekowej (co 5 lat) i płci w 2008r. Przedział Ogółem w tym płeć ogółem wiekowy pobyt stały pobyt czasowy M K Pow Ogółem Źródło: Urząd Miasta Tarnowskie Góry. 176

177 > Piramida wieku mieszkańców miasta Tarnowskie góry: Wyk b. Ludność wg wieku i płci w 2008r Mężczyźni Kobiety W piramidzie wieku widoczne są dwie fale wyżów demograficznych. Starszy obejmuje ludność w przedziale wiekowym lat, która w niedalekiej przyszłości osiągnie wiek emerytalny. Młodszy w wieku lat obejmuje kobiety w okresie największej aktywności rozrodczej, co wskazywać może na prawdopodobieństwo zwiększenia liczby urodzeń w najbliższych latach Tab i. Liczba ludności miasta w 2008 r. wg wieku i płci Wiek Ogółem Kobiety Mężczyźni Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny Razem

178 Źródło: Urząd Miasta Tarnowskie Góry. Wyk k.Struktura ludności według płci i ekonomicznych grup wieku w 2008 r. 100% 90% 15% 17% 12% 80% 70% 60% 50% 40% 68% 68% 68% POPRODUKCYJNY PRODUKCYJNY PRZEDPRODUKCYJNY 30% 20% 10% 18% 16% 20% 0% OGÓŁEM KOBIETY MĘŻCZYŹNI Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się niekorzystne zjawisko zmniejszania się liczby dzieci i młodzieży (w wieku 0-17 lat). W ostatnim dziesięcioleciu udział tej grupy w ogólnej liczbie ludności miasta obniżył się o ponad 7% osiągając w 2008 r. 18% (średnia w woj. śląskim to 18,4%) z 24,9% w roku O ok. 6% wzrósł udział ludności w wieku produkcyjnym (z 62% do 68%). Liczba ludności w wieku emerytalnym systematycznie wzrastała. Udział ludności tej grupy wyniósł 15% i był w 2008r. o ponad 2% wyższy w stosunku do roku 1997 (13,2%). Analiza współczynników obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym wskazuje na pogłębianie się niekorzystnych relacji. Systematycznie spada wskaźnik obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym, natomiast wzrasta obciążenie ludnością w wieku poprodukcyjnym Wykształcenie ludności najpełniej ilustrują dane Narodowego Spisu Powszechnego. Punktem odniesienia jest liczba ludności w wieku 13 lat i więcej wynosząca dla Tarnowskich Gór w 2002 roku osób. 178

179 ogółem Tabela l. Liczba ludności miasta wg poziomu wykształcenia Poziom wykształcenia wyższe policealne średnie Zasadnicze zawodowe razem ogólnokształcące zawodow e Podstawo we ukończone Podsta wowe nie ukoczone i bez wykształ cenia szkolnego Nie ustalono Źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach Wyk m. Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia Źródło: Narodowy Spis Powszechny Korzystnymi przemianami w zakresie wykształcenia ludności miasta jest spadek zbiorowości osób o najniższym poziomie wykształcenia i dynamiczny przyrost liczby osób lepiej wykształconych. Pod względem liczebności osób z wykształceniem wyższym i średnim miasto Tarnowskie Góry od lat mieści się powyżej średniej dla województwa śląskiego. W Tarnowskich Górach podobnie jak w wielu miastach województwa śląskiego nastąpił ubytek liczby ludności, co było konsekwencją ujemnego przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji. Odnotowano również postępujący proces starzenia się ludności. Zmniejszyła się liczba osób młodych w wieku przedprodukcyjnym, znacząco wzrosła liczebność ludności w wieku poprodukcyjnym. Prognozy długoterminowe wskazują na pogłębianie się tych tendencji. 179