EFEKTYWNOŚC ENERGETYCZNA I NISKOEMISYJNE CIEPŁO DLA POLSKICH MIAST

Transkrypt

1 EFEKTYWNOŚC ENERGETYCZNA I NISKOEMISYJNE CIEPŁO DLA POLSKICH MIAST dr Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych

2 kg na osobę OGRZEWANIE BUDYNKÓW A EMISJE ZANIECZYSZCZEŃ Emisje zanieczyszczeń wg źródeł, SO2 NOx Pyły PM2.5 Polska Sektor energetyczny Transport Inne SO2 NOx Pyły PM2.5 Reszta UE-27 Przemysł - zużycie energii Budynki 2 Udział Polski w emisjach w UE-27, % Udział w emisjach ogółem 80% Udział w emisjach z budynków 70% Udział w populacji 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ogrzewanie budynków w Polsce wiąże się z wyjątkowo wysokimi zanieczyszczeniami na tle Unii Europejskiej Źródło: obliczenia WISE Institute na podstawie danych Eurostat

3 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA W POLSCE I UE (1) Stężenie dwutlenku siarki SO2 Stężenie dwutlenku azotu NO2 Dla niektórych zanieczyszczeń emisje z budynków nie są kluczową przyczyną przekroczenia norm (np. dla SO2 istotniejsza jest energetyka, dla NO2 transport) Źródło: EEA

4 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA W POLSCE I UE (2) Stężenie pyłów PM2.5 Stężenie benzo(a)pirenu Źródło: EEA W przypadku wielu innych zanieczyszczeń (np. pyły, rakotwórczy benzo(a)piren) kluczowe są emisje z budynków dlatego Polska jest czerwoną wyspą smogu w UE

5 PRZYCZYNA PROBLEMU EMISYJNE ŹRÓDŁA ENERGII Mix energetyczny w budynkach w Polsce i UE, 2011 r. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Polska mieszkalne Reszta UE mieszkalne Polska niemieszkalne Reszta UE niemieszkalne W polskich budynkach spala się więcej węgla w celach grzewczych niż we wszystkich innych państwach UE razem wziętych. Dodatkowy problem spalanie śmieci w budynkach Węgiel i śmieci spalane w budynkach zamiast w ciepłowniach niska efektywność, brak filtrowania emisji niskie koszty indywidualne, wysokie koszty społeczne Węgiel Gaz Produkty ropopochodne Ciepło sieciowe OZE Elektryczność Źródło: opracowanie własne WISE Institute na podstawie danych Eurostat

6 CIEPŁOWNICTWO I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA SPOSÓB NA REDUKCJĘ ZANIECZYSZCZEŃ W MIASTACH Istniejące sieci ciepłownicze Doświadczenie producentów i przyzwyczajenia konsumentów Istniejący potencjał Korzyści lokalizacji Im wyższa gęstość zaludnienia, tym większy problem smogu, ale też korzystniejsze warunki dla rozwoju ciepłownictwa Termomodernizacja jest długotrwałym procesem Podłączenie do sieci, zmiana paliwa w ciepłowni szybsze ALE konieczność synergii w długim okresie Szybkie tempo zmian Możliwa głęboka redukcja emisji Indywidualne źródła ograniczone możliwości techniczne redukcji emisji, brak korzyści skali Łatwiejsza kontrola emisji z większych jednostek Źródło: opracowanie własne WISE Institute

7 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W BUDYNKACH Struktura zużycia energii w budynkach mieszkalnych w 2010 roku 84,5% 15,5% 6,6% 1,8% 7,0% Potencjał oszczędności energii w budynkach tkwi przede wszystkim w ogrzewaniu, chociaż wraz ze wzrostem zamożności Polaków rola sprzętu elektrycznego również się zwiększy Regulacja temp. Gotowanie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS To koszty ogrzewania, a nie energii elektrycznej są głównym czynnikiem odpowiedzialnym za ubóstwo energetyczne Polaków 7

8 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W BUDYNKACH Przeciętne roczne zużycie energii w budynkach mieszkalnych Na mkw powierzchni Na mieszkańca Źródło: Niskoemisyjna Polska

9 EFEKTYWNOŚĆ A ZUŻYCIE: UK Wielka Brytania działania proefektywnościowe i temperatura w budynkach mieszkalnych Termomodernizacja (szczególnie płytka) nie musi oznaczać spadku zużycia energii może prowadzić też do bardziej komfortowych warunków życia przy tym samym zużyciu energii Źródło: DECC 9

10 WYZWANIA DLA CIEPŁOWNICTWA Zjawisko urban sprawl rozlewająca się zabudowa miejska zwiększa koszty przyłączania do sieci ciepłowniczej, obniżając jej atrakcyjność Regulacje niespójne z naturą rynku ciepła sieciowego Nieproporcjonalne obciążenia regulacyjne dla ciepłownictwa oraz indywidualnego ogrzewania (normy środowiskowe, opłaty za emisje) Relatywnie niskie miejsce w agendzie krajowej polityki energetycznej (debata zdominowana przez problemy elektroenergetyki)

11 SZANSE DLA CIEPŁOWNICTWA Szanse dla ciepłownictwa to zarówno pełniejsze wykorzystanie znanych i powszechnie stosowanych technologii (CHP) oraz źródeł energii (biomasa, odpady), wdrożenie bardziej zaawansowanych rozwiązań (trigeneracja) i rozwijanie nowych technologii (magazynowanie) Ich wspólnym elementem jest integracja z lokalnym i krajowym systemem energetycznym i konieczność świadomego gospodarowania dostępnymi zasobami energetycznymi Tanie, lokalne źródła energii (biomasa, odpady) Kogeneracja (ciepło, en. elektryczna) Zintegrowane zarządzanie energią Magazynowanie energii cieplnej Trigeneracja (ciepło, chłód, en.elektryczna) Źródło: opracowanie własne WISE Institute

12 POTENCJAŁ DUŻY JAK I SKALA DZIAŁAŃ Termomodernizacja Standardy dla nowych budynków Źródło: opracowanie własne Skuteczny program poprawy efektywności energetycznej budynków powinien łączyć ambitne działania termomodernizacyjne ze wzrostem standardów dla nowego budownictwa 12

13 MOŻLIWA ŚCIEŻKA ZMIAN Budynki mieszkalne Źródło: opracowanie własne Konsekwentne wdrażanie programu termomodernizacyjnego przez 40 lat + nowe budownictwo = duży potencjał poprawy efektywności energetycznej budynków Jego pełne wykorzystanie wymaga stopniowego zaostrzania standardów energetycznych oraz ich egzekwowania 13

14 CO Z UBÓSTWEM ENERGETYCZNYM? Węgiel i śmieci spalane w budynkach z przyczyn ekonomicznych zakazy/zmiana paliwa zwiększy liczbę gospodarstw domowych objętych ubóstwem energetycznym Przykładowy dylemat: rodzina z małym dzieckiem mieszkająca obok biednej emerytki spalającej śmieci w piecu. Wybrać dobro dziecka czy dobro emerytki? DYLEMAT JEST FAŁSZYWY Zamiast zaniechania zmian energetycznych zaadresowanie problemu ubóstwa Instrumenty polityki społecznej + programy termomodernizacji Możliwe źródło finansowania wpływy z opodatkowania emisji i/lub wzrostu akcyzy na paliwa

15 OGRANICZENIE UBÓSTWA ENERGETYCZNEGO Poprawa efektywności energetycznej budynków jest lepszym rozwiązaniem problemu ubóstwa energetycznego niż promowanie tanich źródeł energii, za które wszyscy płacimy zdrowiem 10% 8% 6% 4% Udział wydatków na energię elektryczną i ogrzewanie w budżetach gospodarstw domowych Energetyka BAU + Efektywność BAU Energetyka BAU + Efektywność MOD Źródło: opracowanie własne 15

16 PODSUMOWANIE Polska jest dziś czerwoną wyspą smogu w UE, co wynika w dużej mierze z używania tanich, emisyjnych paliw do ogrzewania budynków Rozwój nowoczesnego ciepłownictwa jest dobrym sposobem na ograniczenie zanieczyszczeń w polskich miastach Wykorzystanie potencjału ciepłownictwa wymaga spójnej wizji zarówno na poziomie władzy centralnej, jak i samorządów Problem ubóstwa energetycznego można zaadresować bez hamowania korzystnych dla społeczeństwa zmian energetycznych za pomocą programów powszechnej termomodernizacji

17 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!