ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO LATA

Transkrypt

1 PRIORYTET 2 WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH DZIAŁANIE 2.1 ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO LATA 3-5 Raport wstępny Dorota Kwiatkowska Ciotucha Urszula Załuska Joanna Krupowicz Tomasz Rólczyński Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 1

2 Raport współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w związku z realizacją projektu nr Z/2.2/I/2.1/24/5 Regionalne badanie rynku pracy Partner Wiodący: Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Wysockiego 1, 58-3 Wałbrzych tel , darr@darr.pl Pozostali Partnerzy: Główny Instytut Górnictwa Pl. Gwarków 1, Katowice tel Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli Rynek 6, 58-3 Wałbrzych Tel centrum@ciz.walbrzych.pl Koordynatorzy Projektu : Mariola Stanisławczyk Małgorzata Jeżewska Konrad Tausz Dorota Kwiatkowska Ciotucha 2

3 SPIS TREŚCI Rozdział 1. ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W LATACH Potencjał społeczno-gospodarczy regionu Uwarunkowania geograficzne Charakterystyka i położenie Podział terytorialny Uwarunkowania demograficzne Struktura ludności według miejsca zamieszkania Struktura ludności według płci i wieku Struktura ludności według poziomu wykształcenia Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności Edukacja zawodowa w regionie - szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów szkół, kierunków kształcenia Bezrobocie w regionie Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach 3-5 w regionie i podregionach Stopa bezrobocia w latach 3-5 w regionie i podregionach Płynność rynku pracy - wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia, płynności rynku pracy Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i czasu pozostawania bez pracy Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy Rozdział 2. ANALIZA POWIATOWYCH RYNKÓW PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W LATACH Analiza zatrudnienia w powiatach w latach Podmioty gospodarcze działające w powiatach Podmioty gospodarcze działające w powiatach według formy prawnej Podmioty gospodarcze działające w powiatach według sekcji działalności i liczby pracujących Podmioty gospodarcze działające w powiatach według sekcji działalności i liczby pracujących Zatrudnieni w powiatach Pracujący w powiatach według rodzajów działalności Zatrudnieni w powiatach według sekcji działalności i sektorów Dynamika zmian zatrudnienia Analiza bezrobocia w powiatach w latach Bezrobotni w powiatach Zmiany w bezrobociu rejestrowanym analiza dynamiczna Zmiany w bezrobociu rejestrowanym analiza przestrzenna Stopa bezrobocia w powiatach Zmiany stopy bezrobocia analiza dynamiczna Zmiany stopy bezrobocia analiza przestrzenna Oferty pracy Oferty pracy w powiatowych urzędach pracy Oferty pracy w prasie w IV kwartale 5 roku Wyniki ogólne analizy prasowych ofert pracy Wyniki szczegółowe analizy prasowych ofert pracy

4 Rozdział 3. ZRÓŻNICOWANIE POWIATÓW WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ZE WZGLĘDU NA SYTUACJĘ NA RYNKU PRACY proponowane metody i narzędzia oceny Wielowymiarowa Analiza Porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowania sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego Metody porządkowania liniowego Metody klasyfikacji Uwagi ogólne na temat możliwości wykorzystania wybranych zmiennych do oceny sytuacji na lokalnych rynkach pracy Przykłady zastosowań WAP do oceny zróżnicowania sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego w 5 r Ranking powiatów oparty na zmiennej syntetycznej Ranking powiatów oparty na mierze rozwoju Klasyfikacja powiatów ze względu na wybrane cechy charakteryzujące sytuację na rynku pracy SPIS TABEL SPIS RYSUNKÓW SPIS MAPEK

5 Rozdział 1. ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W LATACH Potencjał społeczno-gospodarczy regionu 1.1. Uwarunkowania geograficzne Charakterystyka i położenie Dolny Śląsk jest regionem położonym w centrum Europy, w południowo-zachodniej części Polski, w dolinie Odry, u stóp Sudetów. Region charakteryzuje się pięknem krajobrazu, bogactwem przyrody, licznymi zabytkami i uzdrowiskami, a także różnorodną ofertą edukacyjną oraz gospodarczą. Województwo położone jest na obszarze kilku dużych krain geograficznych: Niziny Śląskiej, Niziny Śląsko-Łużyckiej, Przedgórza Sudeckiego i Sudetów. Strategiczne położenie regionu podkreśla sąsiedztwo Czech i Niemiec oraz skrzyżowanie dawnych szlaków handlowych wschód-zachód oraz północ-południe, które do dnia dzisiejszego stanowią kluczowe arterie komunikacyjne Europy. Przepływająca przez Dolny Śląsk rzeka Odra jest jednym z symboli regionu, bowiem łączy w sobie znaczenie komunikacyjne z walorami przyrodniczymi. Stanowi doskonałą drogę tranzytową pomiędzy Dolnym Śląskiem a bałtyckimi portami morskimi i poprzez sieć kanałów z całym systemem śródlądowych dróg wodnych Europy. Charakter regionu kształtował się przez setki lat interesującej, skomplikowanej, wielonarodowej historii. W tych warunkach wykształciła się otwarta na świat, innowacyjna i przedsiębiorcza społeczność, świadoma swojego europejskiego dziedzictwa Podział terytorialny Województwo dolnośląskie jest jednym z 16 województw Polski. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba jednostek na wszystkich poziomach podziału terytorialnego regionu nie zmieniła się. Rysunek 1.1 prezentuje podział terytorialny województwa według stanu na dzień 1 stycznia 5 roku. Z dniem 1 stycznia 5 r. nastąpiły w województwie dolnośląskim jedynie zmiany związane z nadaniem statusu miasta miejscowości wiejskiej Olszyna w pow. lubańskim. W związku z tym, w porównaniu z ubiegłym rokiem, wzrosła o 1 liczba gmin miejsko-wiejskich a zmalała o 1 liczba gmin wiejskich. W skali całego kraju powierzchnia miast zwiększyła się o 4249 ha i o tyle zmalała powierzchnia terenów wiejskich. W największym stopniu jest to wynikiem dwóch zmian 5

6 terytorialnych w województwie dolnośląskim. W powiecie lubańskim, na terenie gminy Olszyna utworzone zostało miasto Olszyna o powierzchni 26 ha oraz do miasta Polkowice, położonego na terenie gminy o tej samej nazwie, przyłączonych zostało 1496 ha z obszaru wiejskiego tej gminy. Podział terytorialny województwa dolnośląskiego obejmuje: 4 podregiony, 26 powiatów, 3 miasta na prawach powiatu, 169 gmin. Rys Podział terytorialny województwa dolnośląskiego. Stan w dniu 1 I 5 r. 6

7 1.2. Uwarunkowania demograficzne Struktura ludności według miejsca zamieszkania Województwo dolnośląskie pod względem powierzchni i liczby ludności zajmuje odpowiednio 7 i 5 lokatę w kraju. W 5 r. na obszarze km 2 mieszkało 289,4 tys. osób, tj. 7,6 ogółu ludności kraju. W tabeli 1.1 przedstawiono stan liczby ludności oraz jej zmiany w województwie i podregionach w latach 3-5. Tabela 1.1. Ludność według podregionów i miejsca zamieszkania w latach 3-5 Ludność (stan na dzień 31 XII) Dynamika Wyszczególnienie a 4 5 rok 3 rok 3 w osobach =1 =1 Województwo dolnośląskie ogółem ,8 99,7 miasta ,6 99,7 wieś ,4 99,8 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski ogółem ,6 99,4 miasta ,4 99,6 wieś , 98,9 Podregion legnicki ogółem ,9 99,8 miasta ,6 99,7 wieś ,5 1,1 Podregion wrocławski ogółem ,5 1,7 miasta ,9 99,8 wieś ,9 11,3 Podregion m. Wrocław ogółem ,8 99,8 a stan na dzień 3 VI. Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 4, 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne. W 5 roku w stosunku do 3 roku liczba ludności województwa zmniejszyła się o 7847 osób, czyli o,3. Spośród 4 podregionów województwa jedynie w podregionie wrocławski odnotowano wzrost liczby ludności o 288 osób, czyli o,7. Spadki liczby ludności obserwowano w miastach regionu i podregionów (o,2,4 ). Gęstość zaludnienia w województwie jest wysoka na 1 km 2 przypadało 145 osób (co daje 3 lokatę w kraju). W miastach mieszka 71,1 ludności regionu (jest to najwyższy wskaźnik po województwie śląskim). W okresie 3-5 nieznaczne zmiany w liczbie ludności regionu i podregionów nie spowodowały zmian we wskaźnikach gęstości zaludnienia i urbanizacji. W 5 r. najniższą gęstością zaludnienia (85 osób na km 2 ) i najniższym wskaźnikiem 7

8 urbanizacji (39,9) charakteryzował się podregion wrocławski. Natomiast w podregionie m. Wrocław na 1 km 2 przypadało 2171 osób (por. rys. 1.2). 25 Gęstość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku 1 w osobach na km Wojew ództw o dolnośląskie Podregion jeleniogórskow ałbrzyski Podregion legnicki Podregion w rocław ski Podregion m. Wrocław gęstość zaludnienia w skaźnik urbanizacji Rys Gęstość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku. Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne Struktura ludności według płci i wieku Struktura ludności województwa została scharakteryzowana za pomocą piramid według płci i wieku. Rysunek 1.3 przedstawia piramidy w 5 roku dla całego regionu oraz z uwzględnieniem podziału miasta-wieś. Cechą charakterystyczną dla obrazowanych struktur są w całym regionie najliczniejsze grupy wieku -24 i lat oraz i 5-54 lata. Liczne grupy wieku i 5-54 lata obejmują urodzone w okresie powojennego wyżu demograficznego, natomiast w wieku -24 lata to roczniki osób urodzonych w okresie echa powojennego wyżu. Charakterystyczne są również wyrwy dotyczące grupy wiekowej 6-64 lata (roczniki urodzone w czasie II wojny światowej) oraz lat (roczniki z niżu demograficznego). Uwagę zwraca również wąska podstawa piramid, czyli mało liczna grupa dzieci w wieku -4 lata. 8

9 Ludność w województwie dolnośląskim według płci i wieku w 5 r. mężczyźni kobiety wiek w latach lat Ludność w miastach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 5 r mężczyźni kobiety wiek w latach lat Ludność na wsiach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 5 r mężczyźni kobiety wiek w latach lat -4-4 Rys Ludność według płci, wieku i miejsca zamieszkania w woj. dolnośląskim w 5 r. Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. 9

10 Rysunek 1.4 przedstawia piramidy według płci i wieku dla podregionów województwa. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim obserwuje się wyraźną dominację grup wiekowych i 5-54 lata, natomiast w podregionie wrocławskim i m. Wrocław dominują w wieku -24 i lat. W każdym z podregionów występuje nadwyżka kobiet nad mężczyznami w grupach wiekowych od 4 roku życia. W podregionie m. Wrocław nadwyżka kobiet pojawia się również w grupach wiekowych -24 i lat, co jest wynikiem napływu migracyjnego osób podejmujących naukę w szkołach wyższych. Ludność wpodregionie jeleniogórsko-wałbrzyskimwedług płci i wieku w 5 r. Ludność w podregionie legnickimwedług płci i wieku w5 r mężczyźni kobiety 8-84 mężczyźni kobiety wiek w latach wiek w latach lat lat Ludność w podregionie wrocławskimwedług płci i wieku w5 r. Ludność w podregionie m. Wrocławwedług płci i wieku w 5 r mężczyźni kobiety 8-84 mężczyźni kobiety wiek w latach wiek w latach lat lat Rys Ludność według płci, wieku i miejsca w podregionach województwa w 5 r. Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne. Kobiety stanowiły prawie 52 ogółu ludności województwa, a na 1 mężczyzn przypadało ich 18. Wyraźna nadwyżka kobiet nad mężczyznami występuje w miastach regionu, gdzie na 1 mężczyzn przypada 111 kobiet, a ich udział w ogóle liczbie ludności miejskiej wynosi 52,6. Na wsiach regionu proporcje płci są zachowane (współczynnik feminizacji wynosi 12, a udział kobiet 5,4). 1

11 Badanie rynku pracy regionu wymaga uwzględnienia w analizie struktury ludności według ekonomicznych grup wieku, tj. trzech grup: wieku przedprodukcyjnego (-17 lat), produkcyjnego (18-59 lat - kobiety i lata mężczyźni) oraz poprodukcyjnego (6 lat i więcej kobiety i 65 lat i więcej mężczyźni). W strukturze ludności według wyżej wymienionych grup ekonomicznych zasadnicze znaczenie ma grupa ludności w wieku produkcyjnym, ponieważ tworzy tzw. potencjalne zasoby pracy oraz grupa ludności w wieku przedprodukcyjnym, którą należy traktować jako źródło przyszłych zasobów pracy. W tabeli 1.2 przedstawiono stan liczby ludności według ekonomicznych grup wieku oraz jej zmiany w województwie i podregionach w latach 3-5. W roku 5 w stosunku do roku 3 w województwie dolnośląskim zwiększyła się populacja osób w wieku produkcyjnym (o osób, czyli o 1) oraz osób w wieku poprodukcyjnym (o 1499 osób, czyli o,3), natomiast zmniejszyła się grupa osób w wieku przedprodukcyjnym (o osób, czyli o 4,9). W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim zaobserwowano największy spadek populacji osób w wieku przedprodukcyjnym (o 5,4), a w podregionie wrocławskim największy wzrost populacji osób w wieku produkcyjnym (o 2,4). W podregionach (poza jeleniogórsko-wałbrzyskim) wzrastała również liczba osób w wieku poprodukcyjnym, największy wzrost wystąpił w podregionie legnickim (o 1,5). Tabela 1.2. Ludność według podregionów i ekonomicznych grup wieku w latach 3-5 Ludność (stan na dzień 31 XII) Dynamika a 4 5 Wyszczególnienie rok 3 rok 3 w osobach =1 =1 Województwo dolnośląskie w wieku przedprodukcyjnym ,5 95,1 produkcyjnym ,7 11, poprodukcyjnym ,3 1,3 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski w wieku przedprodukcyjnym ,2 94,6 produkcyjnym ,6 1,9 poprodukcyjnym ,8 99,6 Podregion legnicki w wieku przedprodukcyjnym ,5 95,1 produkcyjnym ,8 11, poprodukcyjnym , 11,5 Podregion wrocławski w wieku przedprodukcyjnym ,9 95,8 produkcyjnym ,8 12,4 poprodukcyjnym ,5 1,6 Podregion m. Wrocław w wieku przedprodukcyjnym ,9 95,5 produkcyjnym ,3 1,5 poprodukcyjnym ,6 1,9 a stan na dzień 3 VI. Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 4, 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne. 11

12 Na rysunku 1.5 przedstawiono strukturę ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku. Uwzględniono podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat kobiety i lata mężczyźni). Struktura ludności w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według ekonomicznych grup wieku w 5 r. Struktura ludności w podregionie legnickim według ekonomicznych grup wieku w 5 r. 15,9 przedprodukcyjnym 13, przedprodukcyjnym 38,6 poprodukcyjnym 4, poprodukcyjnym 64,5 produkcyjnym 66, produkcyjnym 19,6 25,9 mobilnym niemobilnym 21, 26, mobilnym niemobilnym Struktura ludności w podregionie wrocławskim według ekonomicznych grup wieku w 5 r. Struktura ludności w podregionie m. Wrocław według ekonomicznych grup wieku w 5 r. 13,3 przedprodukcyjnym 17,8 przedprodukcyjnym 4,7 poprodukcyjnym 41,4 poprodukcyjnym 64,9 produkcyjnym 67, produkcyjnym 21,9 24,2 mobilnym niemobilnym 15,3 25,6 mobilnym niemobilnym Rys Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne. W latach 3-5 wartości wskaźników struktury nie zmieniły się. W regionie w 5 roku w wieku produkcyjnym stanowiły 65,4 ogółu ludności - więcej niż w całym kraju (63,7). Osoby w wieku mobilnym stanowiły 39,8 ludności regionu (porównywalnie z całym krajem), a w wieku niemobilnym 25,6 (w Polsce - 23,8). W województwie udział osób w wieku poprodukcyjnym był taki sam jak w Polsce i wynosił 15,4, jednocześnie niższy był udział ludności młodej (w województwie wynosił 19,2, a w kraju,9). Wśród podregionów województwa wyróżnia się m. Wrocław, gdzie największy udział 67, stanowi ludność w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnym najmniejszym udziale osób w wieku przedprodukcyjnym 15,4. Podregion legnicki cechuje wysoki odsetek osób w wieku produkcyjnym 66, i równocześnie wysoki odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym 21. W podregionie wrocławskim obserwuje się najwyższy udział osób młodych 21,9, a także najmniejszy udział osób w wieku niemobilnym 24,4. 12

13 Niekorzystne zmiany w populacji osób w wieku przedprodukcyjnym i w wieku poprodukcyjnym mają swój wyraz we wskaźnikach obciążenia demograficznego. Wskaźniki obciążenia wyrażają relację liczby osób w wieku przedprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym oraz relację liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. W latach 3-5 wskaźniki obciążenia demograficznego nie zmieniły się co do wartości. W 5 roku w województwie na 1 osób w wieku produkcyjnym przypadały 53 w wieku nieprodukcyjnym (rys. 1.6). Sytuacja w tym względzie była nieco lepsza niż w całej Polsce, bowiem wskaźnik dotyczący kraju wynosił 57. Najwyższą wartość wskaźnika obserwuje się w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim) oraz podregionie wrocławskim (odpowiednio 55 i 54 w wieku nieprodukcyjnym na 1 osób w wieku produkcyjnym). Niekorzystne jest obciążenie przez ludność w wieku poprodukcyjnym występujące w podregionie m. Wrocław oraz podregionie jeleniogórskowałbrzyskim (odpowiednio 26 i 25 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 1 osób w wieku produkcyjnym). Wskaźnik obciążenia ludnością młodą w podregionie m. Wrocław (26 osób) jest najniższy wśród podregionów i mniejszy niż w całym województwie. 6 Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku Wojew ództw o dolnośląskie Podregion jeleniogórskow ałbrzyski Podregion legnicki Podregion w rocław ski Podregion m. Wrocław przedprodukcyjnym poprodukcyjnym Rys Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym w podregionach województwa dolnośląskiego w 5 roku Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 3 VI 5 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne. 13

14 Struktura ludności według poziomu wykształcenia Mieszkańcy Dolnego Śląska są ludźmi wykształconymi i otwartymi na świat. Wysoki poziom wykształcenia, kwalifikacje zawodowe Dolnoślązaków oraz ich młody wiek stwarzają szansę dynamicznego rozwoju gospodarczego regionu. Źródłem danych o wykształceniu ludności są spisy powszechne, dlatego też struktura ludności według poziomu wykształcenia zostanie przedstawiona z wykorzystaniem danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2 roku. W województwie dolnośląskim, podobnie jak w Polsce, dominowały z wykształceniem średnim i policealnym, stanowiąc 34,4 ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Osoby z wykształceniem wyższym stanowiły 1,3, a w miastach ich odsetek był jeszcze wyzy (12,6). Na wsiach województwa przeważały z wykształceniem podstawowym (35,8). Na rysunku 1.7 przedstawiono strukturę ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w województwie dolnośląskim z uwzględnieniem miejsca zamieszkania. W tabeli 1.3 przedstawiono liczbę ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia oraz zmiany w stosunku do roku 1988 w województwie według miejsca zamieszkania. Tabela 1.3. Ludność w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w województwie dolnośląskim według miejsca zamieszkania w 2 roku Wyszczególnienie Ogółem wyższe średnie i policealne Poziom wykształcenia zasadnicze zawodowe podstawowe podstawowe nieukończone i brak wykształcenia w osobach ogółem miasta wieś = 1 ogółem 19,6 169,3 144,3 19,2 8,6 72,9 miasta 111, 164, 138,9 13,2 78,8 99,9 wieś 16, 23,6 172,2 122,7 84, 49,6 Źródło: Rocznik demograficzny 4, GUS: Warszawa. W stosunku do roku 1988 (poprzedniego spisu powszechnego) największe zmiany w populacji osób według poziomu wykształcenia zaszły na wsiach województwa, gdzie ponad dwukrotnie wzrosła liczba osób z wyższym wykształceniem, o 72 wzrosła liczba osób z wykształceniem średnim i policealnym, jednocześnie zmniejszyła się grupa osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia (odpowiednio o 16 i 5). W całym województwie liczba osób z wykształceniem wyższym wzrosła o 69, a z wykształceniem 14

15 średnim i policealnym o 44, jednocześnie zmniejszyła się liczebność grupy osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia (odpowiednio o i 17). Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej w województwie dolnośląskim według poziomu wykształcenia w 2 roku 4,2 1,3 27,1 34,4 24,1 wyższe średnie i policealne zasadnicze zawodowe podstawowe podstawowe nieukończone i brak wykształcenia Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej w miastach w województwie dolnośląskim według poziomu wykształcenia w 2 roku 23,8 3,6 12,6 38,3 21,7 wyższe średnie i policealne zasadnicze zawodowe podstawowe podstawowe nieukończone i brak wykształcenia Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej na wsi w województwie dolnośląskim według poziomu wykształcenia w 2 roku 5,5 4,1 24,2 35,8 3,4 wyższe średnie i policealne zasadnicze zawodowe podstawowe podstawowe nieukończone i brak wykształcenia Rys Struktura ludności według poziomu wykształcenia w 2 roku Źródło: Rocznik demograficzny 4, GUS: Warszawa. Obliczenia własne. 15

16 1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności Liczba pracujących obejmuje zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze pracy w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób, nie uwzględnia się rolników indywidualnych. W województwie dolnośląskim w 4 roku pracowało 593, tys. osób. W stosunku do roku poprzedniego liczba pracujących wzrosła o 3,3 tys. osób, czyli o,6. Największy wzrost (o 2,1) odnotowano w podregionie wrocławskim, natomiast spadek (o,5) wystąpił w podregionie m. Wrocław. We wszystkim podregionach województwa dolnośląskiego zaobserwowano wzrost liczby pracujących w przemyśle i budownictwie (największy wzrost w podregionie wrocławskim o 3,9). Natomiast spadek wystąpił w grupie pracujących w usługach rynkowych (poza podregionem m. Wrocław, gdzie notowano nieznaczny wzrost o,4). Tabela 1.4. Pracujący 1 według rodzajów działalności i podregionów województwa dolnośląskiego w latach 3-4 Wyszczególnienie Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Usługi Przemysł i budownictwo rynkowe nierynkowe Województwo dolnośląskie Wzrost/ spadek (w ),6 -,9 1,5 -,8,9 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Wzrost/ spadek (w ) -,5-1,7,4-1,5-1, Podregion legnicki Wzrost/ spadek (w ),9 -,9 3,4-1,5 -,8 Podregion wrocławski Wzrost/ spadek (w ) 2,1 1,4 3,9-3,1 3,9 Podregion m. Wrocław Wzrost/ spadek (w ) 1,2-6,,2,4 3,1 1- Według faktycznego miejsca pracy i faktycznego rodzaju działalności; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób. Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 4, 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Obliczenia własne. Nie zmieniła się struktura pracujących. Na rysunku 1.8 przedstawiono strukturę pracujących według rodzajów działalności w podregionach w 4 roku. Dominującą była grupa 16

17 pracujących w przemyśle i budownictwie (38,8 ogółu pracujących), a drugą co do wielkości była grupa pracujących w usługach rynkowych (31,5). 1 Struktura pracujących według rodzajów działalności i podregionów w 4 roku Wojew ództw o dolnośląskie Podregion jeleniogórskow ałbrzyski Rolnictw o, łow iectw o i leśnictw o, rybactw o Usługi rynkow e Podregion legnicki Podregion w rocław ski Przemysł i budow nictw o Usługi nierynkow e Podregion m. Wrocław Rys Struktura pracujących według rodzajów działalności i podregionów w 4 roku. Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Obliczenia własne. Wśród podregionów najliczniejsza była grupa pracujących w przemyśle i budownictwie (w podregionie wrocławskim 47,7), jedynie w podregionie m. Wrocław dominowali pracujący w usługach rynkowych (43,3). Na podstawie reprezentacyjnych Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności, prowadzonych w cyklu kwartalnym w gospodarstwach domowych można stwierdzić, że województwo dolnośląskie cechowała w okresie 3-5 niższa od przeciętnej w Polsce aktywność ekonomiczna ludności (por. tabela 1.5). Współczynnik aktywności zawodowej będący udziałem aktywnych zawodowo w ogóle ludności w wieku 15 lat i więcej obliczony dla regionu był na ogół niższy niż dla całej Polski (wyjątek to III kwartał 4 i III kwartał 5). Wskaźnik zatrudnienia będący udziałem pracujących w ogóle ludności w wieku 15 lat i więcej dla województwa był niższy niż dla kraju (na ogół o 2,5 punktu procentowego). 17

18 Tabela 1.5. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według BAEL Współczynnik aktywności Wskaźnik zatrudnienia zawodowej (w ) (w ) Okresy Województwo Województwo Polska Polska dolnośląskie dolnośląskie I kw. 54,4 53,1 43,3 38,7 3 II kw. 54,7 53,3 44,1 39,7 III kw. 55,1 53,4 44,4 39,6 IV kw. 54,8 52,3 44,2 38,9 I kw. 54,7 51,3 43,4 37,4 4 II kw. 54,4 53,7 44, 39,3 III kw. 54,8 55,3 44,9 42,4 IV kw. 54,9 53,6 45,1 41,5 I kw. 54,3 52,3 44,1 39,9 5 II kw. 54,5 54,3 44,6 41,5 III kw. 55,7 56,1 46, 43,5 IV kw. 55,2 55, 45,9 43,1 Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 4, IV kwartał 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Monitoring rynku pracy. Kwartalna informacja o rynku pracy. Warszawa: GUS, marzec Edukacja zawodowa w regionie - szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów szkół, kierunków kształcenia Dolny Śląsk to region ludzi młodych, bowiem co czwarta osoba uczy się lub studiuje. Pod tym względem województwo zajmuje jedno z pierwszych miejsc w kraju. Z 35 uczelni regionu, aż 25 mieści się we Wrocławiu. Co piąty mieszkaniec stolicy regionu jest studentem. Tylko w ostatnim roku akademickim powstały 4 nowe uczelnie. Na Dolnym Śląsku studiować można praktycznie w każdej dziedzinie. Około 5 tys. dzieci, młodzieży i dorosłych uczy się w ponad 27 szkołach i placówkach edukacyjnych. Wiele z nich prowadzonych jest przez organizacje pozarządowe i prywatne. W województwie w tysiącu szkół ponadgimnazjalnych i 355 policealnych kształci 26 tysięcy słuchaczy. Największe ośrodki kształcenia to Wrocław, Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych, Świdnica, Lubin, Bolesławiec, Kłodzko i Dzierżoniów. Potencjałem w województwie są młode, które kształcą się w szkołach ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. W tabeli 1.6 przedstawiono liczbę uczniów w roku szkolnym 3/4 i 4/5 z uwzględnieniem typów szkół. 18

19 Tabela 1.6. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych według podregionów i typów szkół w roku szkolny 3/4 i 4/5 Uczniowie w szkołach ponadgimnazjalnych (w osobach) Wyszczególnienie zasadniczych ogólnokształcących zawodowych Ogółem zawodowych Województwo dolnośląskie Rok szkolny 3/ Rok szkolny 4/ wzrost/spadek (w ) -2,5 22,4 39,6-47,2 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Rok szkolny 3/ Rok szkolny 4/ wzrost/spadek (w ) -2,2,2 46,5-42, Podregion legnicki Rok szkolny 3/ Rok szkolny 4/ wzrost/spadek (w ) -2,2 18, 21,1-3,8 Podregion wrocławski Rok szkolny 3/ Rok szkolny 4/ wzrost/spadek (w ) 4, 25,2 4, -37,2 Podregion m. Wrocław Rok szkolny 3/ Rok szkolny 4/ wzrost/spadek (w ) -6,4 32,2 42,3-81,8 1 W liceach ogólnokształcących i profilowanych. Źródło: Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego 4, 5. Wrocław: Urząd Statystyczny. Obliczenia własne. Populacja uczącej się młodzieży w szkołach ponadgimnazjalnych regionu zmalała o 2,5. Największy spadek dotyczył podregionu m. Wrocław (o 6,4), przy jednoczesnym wzroście w podregionie wrocławskim (o 4,). Największe zmiany w liczbie kształcącej się młodzieży zaobserwowano w podregionie m. Wrocław, gdzie o 42,3 wzrosła liczba uczniów w szkołach ogólnokształcących, obejmujących licea ogólnokształcące i profilowane, natomiast zmalała o 81,8 liczba uczniów w szkołach zawodowych, obejmujących technika zawodowe i licea zawodowe. Na rysunku 1.9 przedstawiono strukturę uczniów i absolwentów w szkołach ponadgimnazjalnych województwa i podregionów. W roku szkolnym 4/5 w regionie 61,3 uczniów kształciło się w szkołach ogólnokształcących (przy czym najwięcej w podregionie m. Wrocław 82,2), a 13,5 uczniów kształciło się w zasadniczych szkołach zawodowych (najwięcej w podregionie wrocławskim 19,8). 19

20 1 Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych w podregionach w roku szkolnym 3/ Województwo dolnośląskie Podregion jeleniogórskowałbrzyski Podregion legnicki Podregion wrocławski Podregion m. Wrocław zasadnicze zawodowe ogólnokształcące zawodowe 1 Struktura absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w podregionach w roku szkolnym 3/ Województwo dolnośląskie Podregion jeleniogórskowałbrzyski Podregion legnicki Podregion wrocławski Podregion m. Wrocław zasadnicze zawodowe ogólnokształcące zawodowe 1 Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych w podregionach w roku szkolnym 4/ Województwo dolnośląskie Podregion jeleniogórskowałbrzyski Podregion legnicki Podregion wrocławski Podregion m. Wrocław zasadnicze zawodowe ogólnokształcące zawodowe Rys Struktura uczniów i absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Źródło: Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego 4, 5. US: Wrocław

21 Zmiany w systemie szkolnictwa ponadgimnazjalnego wynikające z reformy kształcenia dzieci i młodzieży miały swój wyraz w strukturze uczącej się młodzieży. W województwie dolnośląskim zwiększył się odsetek uczniów szkół ogólnokształcących (z 42,8 w roku szkolnym 3/4 do 61,3 w roku szkolnym 4/5) oraz odsetek młodzieży w zasadniczych szkołach zawodowych (z 1,8 w roku szkolnym 3/4 do 13,5 w roku szkolnym 4/5). W podregionach województwa największe zmiany dotyczyły podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego, gdzie odsetek uczących się w szkołach ogólnokształcących wzrósł z 37,3 do 56, oraz podregionu m. Wrocław (odpowiednio z 54, do 82,2). Na podstawie informacji zebranych dla aglomeracji wrocławskiej, obejmującej swym zasięgiem podregion m. Wrocław, podregion wrocławski oraz powiat strzeliński z podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego i powiat wołowski z podregionu legnickiego zaprezentowane zostaną dane dotyczące kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym według typów szkół w roku szkolnym 4/5 1. Zasadnicze szkoły zawodowe i szkoły zasadnicze W roku szkolnym 4/5 szkoły zasadnicze i zasadnicze zawodowe aglomeracji wrocławskiej oferowały kształcenie w 42 zawodach. Najliczniej reprezentowane były zawody: sprzedawca, kucharz małej gastronomii, mechanik pojazdów samochodowych, fryzjer i cukiernik. W pięciu wymienionych zawodach kształciło się około 49 uczniów szkół zasadniczych i zasadniczych zawodowych. Absolwenci tychże szkół z roku szkolnego 3/4 zdobyli kwalifikacje w 31 zawodach, wśród nich odnotowano aż 36 sprzedawców oraz 12,5 kucharzy małej gastronomii oznacza to, że prawie połowa absolwentów omawianego typu szkół kształciła się w zaledwie dwóch zawodach. Licea profilowane Spośród kilkunastu profili nauczania uczniowie najczęściej wybierali: ekonomicznoadministracyjny, zarządzania informacją lub usługowo-gospodarczy. Łącznie kierunki te obejmowały ponad 6 uczniów liceów profilowanych. Licea techniczne Licea techniczne to wygaszany typ szkół. Liczba uczniów ogółem jest tutaj równa ich liczbie w klasach programowo najwyższych. Najczęściej wybierany profil to ekonomicznoadministracyjnym oraz profilu elektronicznym. W roku szkolnym 3/4 odnotowano 1 Rynek pracy aglomeracji wrocławskiej, stan i perspektywy (6). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. 21

22 48,3 absolwentów liceów technicznych o profilu ekonomiczno-administracyjnym oraz 16,5 o profilu elektronicznym. Średnie szkoły zawodowe i technika ponadgimnazjalne Średnie szkoły zawodowe i technika ponadgimnazjalne kształciły w 38 zawodach. Jednakże połowa wszystkich uczniów z roku szkolnego 4/5 wybrała zaledwie trzy z nich, są to: technik ekonomista (26,4 ogółu uczniów, technik mechanik (15,3 ogółu uczniów), technik handlowiec (13,8 ogółu uczniów). Trzy wymienione zawody były także najliczniej reprezentowane przez absolwentów roku szkolnego 3/4 - zawód technika ekonomisty zdobyło 26,6, technika mechanika 14,9, zaś technika handlowca 9,4. Szkoły policealne W roku szkolnym 4/5 szkoły policealne oferowały kształcenie w 6 zawodach. Uczniowie tych szkół najczęściej (tj. 56,2 ogółu) decydowali się na jeden z następujących: technik informatyk, technik administracji, technik ekonomista, technik obsługi turystycznej, technik usług kosmetycznych, pracownik socjalny, technik ochrony fizycznej osób i mienia, technik hotelarstwa. W większości zawody te należą także do najliczniej reprezentowanych wśród absolwentów z roku szkolnego 3/4. Uczniowie i absolwenci szkół pomaturalnych Szkoły pomaturalne funkcjonują wyłącznie we Wrocławiu. Uczniowie zdobyli kwalifikacje w zaledwie trzech zawodach, są to: fotograf, nauczyciel szkoły podstawowej, pozostali nauczyciele z wykształceniem średnim. Uczniowie i absolwenci szkól artystycznych oraz pomaturalnych szkół bibliotekarskich i animatorów kultury. Uczniowie omawianego typu szkół zdobyli kwalifikacje w sześciu zawodach, tj.: reklama wizualna, muzyk, plastyk, wystawiennictwo, animator kultury, bibliotekarz. Szkoły wyższe Uczelnie macierzyste miasta Wrocław oferują kształcenie w ośmiu grupach kierunków. Z uzyskanych danych wynika, że największą popularnością (obejmują łącznie około 8 studentów) cieszą się cztery z nich: nauki społeczne, gospodarka i prawo, technika, przemysł, budownictwo, nauka, nauki humanistyczne i sztuka. 22

23 W ośmiu wspomnianych grupach występuje łącznie 98 kierunków kształcenia, jednakże w roku szkolnym 4/5 prawie 37 studentów kształci się na zaledwie siedmiu z nich, są to: zarządzanie i marketing, finanse i bankowość, pedagogika, prawo, administracja, filologie i informatyka. Wymienione kierunki należą do najbardziej popularnych również wśród studentów ostatniego roku. 2. Bezrobocie w regionie 2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach 3-5 w regionie i podregionach W końcu grudnia 5 r. w województwie dolnośląskim zarejestrowanych było 233,4 tys. osób bezrobotnych, tj. o 9,2 mniej niż w roku poprzednim. Najwięcej bezrobotnych notowano w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 13,4 tys. osób, co stanowiło 55,9 ogółu pozostających bez pracy. Najmniej liczba była populacja bezrobotnych podregionu m. Wrocław 31,4 tys. osób, tj. 13,8 ogółu bezrobotnych regionu. W tabeli 1.7 i na rysunku 1.1 przedstawiono liczbę zarejestrowanych bezrobotnych w województwie i podregionach w kwartałach lat 3-5. Tabela 1.7. Bezrobocie rejestrowane według podregionów w latach 3-5 Liczba bezrobotnych Dynamika (stan na dzień 31 XII) Wyszczególnienie w osobach rok 3 =1 rok 4 =1 Województwo dolnośląskie ,9 9,8 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski , 92,5 Podregion legnicki ,4 88,8 Podregion wrocławski ,4 88,3 Podregion m. Wrocław , 88,8 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz w każdym z podregionów malała w kolejnych okresach (por. rys. 1.1 i 1.11). W 5 roku w stosunku do roku 4 największe zmiany odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby bezrobotnych o 11,7), podregionie legnickim i m. Wrocław (spadek o 11,2). Podczas gdy w 4 roku w stosunku do poprzedniego największy spadek dotyczył tylko podregionu legnickiego (o 11,7). 23

24 3 Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w kwartałach lat I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw Podregion jeleniogórsko-w ałbrzyski Podregion legnicki Podregion w rocław ski Podregion m. Wrocław Rys Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w kwartałach lat 3-5 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne., Zmiany liczby bezrobotnych w 4 i 5 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego) -2, -4, -6, -8, -1, Województwo dolnośląskie Podregion jeleniogórskowałbrzyski , -14, Podregion legnicki Podregion wrocławski Podregion m. Wrocław Rys Zmiany liczby bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w 4 i 5 roku Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 24

25 2.2. Stopa bezrobocia w latach 3-5 w regionie i podregionach Stopa bezrobocia wyrażająca relację liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ogółu ludności cywilnej czynnej zawodowo umożliwia porównywanie zmian na rynku pracy. Według danych GUS stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła na koniec 5 roku,5, podczas gdy w całej Polsce 17,6. Najwyższą wartość tego wskaźnika odnotowano podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (26,5), natomiast najniższą w podregionie m. Wrocław (11,). W tabeli 1.8 oraz na rysunku 1.13 przedstawiono wartości wskaźnika notowanego w województwie i podregionach w latach 3-5. Tabela 1.8. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 3-5 Stopa bezrobocia Wyszczególnienie (stan na dzień 31 XII) w Województwo dolnośląskie 23,8 22,3,5 Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 29,6 28, 26,5 Podregion legnicki 23,6 21,3 19,3 Podregion wrocławski 25, 23,4,9 Podregion m. Wrocław 12,9 12,4 11, Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. W regionie, podobnie jak w całym kraju, obserwowana jest tendencja spadku stopy bezrobocia (por. rys. 1.12). Wskaźnik ten zmniejszył się o 1,8 punktu procentowego (z 22,3 w grudniu 4 roku do,5 w grudniu 5 roku), podczas gdy w kraju był to spadek o 1,5 punktu procentowego. Największy spadek stopy bezrobocia zanotowano w podregionie wrocławskim o 2,5 punktu procentowego, a najmniejszy w podregionie m. Wrocław o 1,4 punktu procentowego. Spadkowej tendencji stopy bezrobocia w regionie i podregionach (por. rys. 1.13) towarzyszyło zmniejszenie się rozpiętości między wskaźnikiem bezrobocia w regionie oraz w skali kraju. W końcu 3 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim przewyższała wskaźnik dla Polski o 3,8 punkty procentowe, a w końcu 5 roku o 2,9 punkty procentowe. Większy spadek wskaźnika w regionie wskazuje, że poprawa sytuacji na rynku pracy województwa następuje szybciej niż w skali kraju. 25

26 Zmiany stopy bezrobocia w 4 i 5 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego), -,5-1, -1,5-2, Województwo dolnosląskie Podregion jeleniogórskowałbrzyski Podregion m. Wrocław 4 5-2,5-3, Podregion legnicki Podregion wrocławski Rys Zmiany stopy bezrobocia w podregionach województwa dolnośląskiego w 4 i 5 roku Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski, województwo dolnośląskie i Polska Podregion legnicki, województwo dolnośląskie i Polska Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo Podregion legnicki Polska Województwo Podregion wrocławski, województwo dolnośląskie i Polska Podregion m. Wrocław, województwo dolnośląskie i Polska Podregion wrocławski Polska Województwo Podregion m. Wrocław Polska Województwo Rys Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w miesiącach lat 3-5 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. 26

27 2.3. Płynność rynku pracy - wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia, płynności rynku pracy Spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w 5 roku w stosunku do roku poprzedniego o 23,8 tys. osób, a w 4 roku o 21,1 tys. osób był rezultatem korzystnego bilansu bezrobotnych (por. tabela 1.9). W całym 5 roku, podobnie jak w roku 4, przeważał odpływ bezrobotnych nad napływem bezrobotnych. Tabela 1.9. Napływ, odpływ i zmiany liczby bezrobotnych w województwie dolnośląskim w kwartałach lat 4-5 Przyrost/ Napływ Odpływ Okresy spadek Bezrobotni, którzy podjęli pracę w osobach w osobach w odpływu I kwartał ,8 II kwartał ,2 III kwartał ,2 IV kwartał ,2 Rok ,4 I kwartał , II kwartał ,2 III kwartał ,5 IV kwartał ,3 Rok ,1 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. Na rysunku 1.14 przedstawiono podstawowe dla całego regionu wielkości ruchu bezrobotnych, tj. napływ, odpływ oraz saldo w okresie od grudnia 3 roku do grudnia 5 roku. W kolejnych miesiącach notowano w regionie przewagę odpływu nad napływem, z wyjątkiem stycznia i grudnia. Przewaga napływu nad odpływem w tych dwóch miesiącach skutkowała przyrostem bezrobocia w I i IV kwartałach roku 4 i 5. Najkorzystniejszą sytuację na regionalnym rynku pracy zanotowano w II kwartałach 4 i 5 roku. W okresach tych miał miejsce najmniejszy napływ bezrobotnych (liczba bezrobotnych zmniejszyła się w II kwartale 5 roku o 19,7 tys. osób). Podejmujący pracę w okresie drugich kwartałów stanowili ponad połowę odpływających z bezrobocia (por. tab. 1.9 i rys. 1.14). Udział kobiet w ogóle napływających bezrobotnych wahał się od 41 do 52 (por. rys. 1.14). Najwyższe wartości wskaźnika występowały w trzecich kwartałach roku (52 w III kwartale 5 r., a najniższe w pierwszych kwartałach (44,1 w I kwartale 5 roku). W całym 5 roku kobiety stanowiły 48,1 ogółu napływających bezrobotnych. 27

28 3 Napływ, odpływ i zmiana liczby bezrobotnych w miesiącach lat Przyrost, spadek Napływ Odpływ 55, Udział kobiet w liczbie napływających bezrobotnych oraz napływ w miesiącach lat , 45, 4, 35, 3, 25, , Udział kobiet Napływ 65, 6, 55, 5, 45, 4, 35, 3, 25, Udział podjęć pracy w liczbie odpływających bezrobotnych oraz odpływ w miesiącach lat , Udział podjęć pracy Odpływ Rys Napływ, odpływ, zmiana bezrobotnych, udział kobiet w ogóle napływających, udział podjęć pracy w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 3-5 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 28

29 Ruch bezrobotnych w ujęciu względnym wyrażają wskaźniki napływu, odpływu i płynności bezrobotnych. Dla opisu zmian w czasie zostaną wykorzystane również stopa napływu i stopa odpływu bezrobotnych. Stopa napływu bezrobotnych jest relacją liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych do liczby aktywnych zawodowo w danym miesiącu. Stopa odpływu bezrobotnych jest relacją liczby bezrobotnych wyrejestrowanych w miesiącu sprawozdawczym do liczby bezrobotnych na koniec poprzedniego miesiąca. W tabeli 1.1 oraz na rysunku 1.15 przedstawiono obliczone stopy napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 4-5. Wartości stopy napływu bezrobotnych oscylują w granicach od 1,3 do 2,2. Oznacza to, że w miesiącu z 1 aktywnych zawodowo od 13 do 22 osób zasila populację bezrobotnych. Najniższe wartości przypadają na miesiące kwiecień i maj, a najwyższe - na grudzień i styczeń. Wartości stopy odpływu wahają się od 5,8 do 11,5. Oznacza to, że w miesiącu z 1 bezrobotnych odpływa od 58 do 115 osób. Najwyższe wartości przypadają na miesiące wrzesień i październik, a najniższe na styczeń i luty. Tabela 1.1. Stopa napływu i odpływu bezrobotnych w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 4-5 Miesiące stopa napływu 4 5 stopa stopa odpływu napływu stopa odpływu w styczeń 2,1 5,8 2,1 6,4 luty 1,6 6,5 1,6 7,1 marzec 1,6 7,5 1,5 8,1 kwiecień 1,3 8,5 1,5 9,6 maj 1,4 8,5 1,4 9,7 czerwiec 1,7 8,1 1,8 1,1 lipiec 1,8 9,1 1,9 9,8 sierpień 1,7 8,9 1,8 1, wrzesień 2, 1,1 2,2 12,2 październik 1,9 9,9 2,1 11,5 listopad 1,9 8,6 2, 1,2 grudzień 2, 7,2 2, 8, Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 29

30 Stopa napływu i stopa odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 3-5 3, 14 2,5 2, ,5 1,,5, stopa napływ u stopa odpływ u Rys Stopa napływu i odpływu bezrobotnych w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 3-5 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. Wskaźnik napływu do bezrobocia jest relacją napływu bezrobotnych w danym miesiącu do liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik odpływu z bezrobocia jest relacją odpływu bezrobotnych w danym miesiącu do liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik płynności bezrobocia jest stosunkiem liczby bezrobotnych wyrejestrowanych (odpływu) do zarejestrowanych (napływu) w tym samym przedziale czasowym. W tabeli 1.11 oraz na rysunku 1.16 przedstawiono obliczone wskaźniki napływu, odpływu i płynności bezrobocia w miesiącach lat 4-5. Wartości wskaźników napływu i odpływu potwierdzają zaobserwowaną sezonowość w ruchu bezrobotnych. Wysokie wartości wskaźników płynności występowały w kwietniu i maju. W maju 5 roku na 1 napływających bezrobotnych przypadało 15 odpływających. W kwietniu 4 roku wskaźnik ten miał wartość 155. Niekorzystna sytuacja występowała w styczniu 5 roku, wówczas to 68 odpływających przypadało na 1 napływających. Wyrównanie w relacjach napływu i odpływu obserwuje się w lutym i listopadzie. 3

31 Tabela Wskaźniki napływu, odpływu i płynności bezrobocia w województwie dolnośląskim w miesiącach lat wskaźnik wskaźnik Miesiące napływu do odpływu z napływu do odpływu z bezrobocia bezrobocia płynności bezrobocia bezrobocia płynności w w styczeń 8,8 5,6 64 9,2 6,2 68 luty 6,5 6,5 1 7,1 7,1 1 marzec 6,5 7, ,7 8,2 121 kwiecień 5,7 8, ,8 9,9 146 maj 6, 8, ,7 1,1 15 czerwiec 7,4 8, ,7 1,2 117 lipiec 8, 9, , 9,9 11 sierpień 7,6 9, 119 8,8 1,1 116 wrzesień 9, 1, ,7 12,4 116 październik 8,8 1, 114 1,3 11,6 113 listopad 8,6 8,7 11 1, 1,2 12 grudzień 8,8 7,1 8 9,9 7,9 8 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 14, 12, 1, 8, Wskaźniki napływu, odpływu i płynności w miesiącach lat , 4, 2, 8 6 4, w skaźnik płynności w skaźnik napływ u do bezrobocia w skaźnik odpływ u z bezrobocia Rys Wskaźniki napływu, odpływu i płynności bezrobocia w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 3-5 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 31

32 2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i czasu pozostawania bez pracy W tabeli 1.12 i na rysunku 1.17 przedstawiono liczbę i strukturę bezrobotnych według podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych. W końcu 5 roku bezrobotne kobiety tworzyły grupę liczącą 125,3 tys. osób, co stanowiło 53,7 ogółu bezrobotnych. Bezrobotni poprzednio pracujący tworzyli grupę liczącą 187,4 tys. osób, co stanowiło 8,3 ogółu pozostających bez pracy. Uwzględniając wiek bezrobotnych, najliczniej reprezentowaną grupą byli poszukujący pracy w wieku lata (na koniec 5 roku 18,2 tys. osób, czyli 46,4 ogółu bezrobotnych). Tabela Bezrobotni według cech demograficzno-ekonomicznych w województwie dolnośląskim w latach 3-5 Liczba bezrobotnych Struktura (stan na dzień 31 XII) Wyszczególnienie w osobach w ogółem Według płci kobiety ,5 52,4 53,7 mężczyźni ,5 47,6 46,3 Według statusu poprzednio pracujący ,4 79,5 8,3 w tym: zwolnieni z przyczyn zakładu pracy ,6 4,6 3,7 dotychczas nie pracujący ,6,5 19,7 Według wieku lat ,4 21,4 19, lat ,8 47,1 46,4 45 lat i więcej ,8 31,5 34,3 Według uprawnień do zasiłku z prawem do zasiłku ,3 15,7 15,4 bez prawa do zasiłku ,7 84,3 84,6 Według poziomu wykształcenia wyższe , 4,4 4,9 policealne i średnie zawodowe ,7 22,2 22, średnie ogólnokształcące , 6,4 6,8 zasadnicze zawodowe , 32,6 31,6 gimnazjalne i niższe ,4 34,4 34,8 Według czasu pozostawania bez pracy do 12 miesięcy ,1 5,4 52,6 od 12 do 24 miesięcy ,1 16,7 15,3 powyżej 24 miesięcy ,8 32,9 32,1 Według miejsca zamieszkania zamieszkali na wsi ,4 33,9 34,1 zamieszkali w mieście ,6 66,1 65,9 Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne. 32