INYNIERIA BEZPIECZESTWA INTERDYSCYPLINA CZY ZŁUDZENIA

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Czstochowie Technika, Informatyka, Inynieria Bezpieczestwa 2013, t. I Władysław Wgrzyn Akademia im. Jana Długosza Al. Armii Krajowej 13/15, Czstochowa, wladyslawwegrzyn@wp.pl INYNIERIA BEZPIECZESTWA INTERDYSCYPLINA CZY ZŁUDZENIA Streszczenie. W publikacji omówiono podstawowe zagadnienia techniczne i organizacyjne poprzedzajce otwarcie nowego kierunku studiów inynierii bezpie- promujcych nowy kierunek studiów. Omówiono odpowiedzialno uczelni za tre czestwa. Opisano sposoby i metody przygotowywania materiałów informacyjnych materiałów informacyjnych. Pokazano wpływ doboru przedmiotów kierunkowych na efekty kształcenia studentów i ich przyszł przydatno zawodow. Słowa kluczowe: inynieria bezpieczestwa, ochrona przeciwpoarowa, ochrona prze- ciwwybuchowa, zarzdzanie kryzysowe, studia techniczne. Inynieria bezpieczestwa to nowy kierunek studiów na wielu uczelniach. Kierunek tak nowy, e niewiele uczelni, które go uruchomiły, moe si pochwali pierwszymi absolwentami. Wpisujc w internecie hasło inynieria bezpieczestwa odnie mona wraenie, e w uczelniach zapanowała epide- jak mia, a kierunki inynierii bezpieczestwa rozmnaaj si równie szybko wirusy. Analizujc programy dydaktyczne, zwłaszcza w grupie przedmiotów kierunkowych i uzupełniajcych, odnie mona wraenie, i uczelniee nie zawale przede sze pamitaj o tym, e studentów zdobywa si nie miraem, wszystkim wiarygodnoci i odpowiedzialnoci za perspektywy zawodowe absolwentów. Przy masowym rozwoju inynierii bezpieczestwa jako nowego kierunku studiów nie moe nas dziwi wystpujce zjawisko negatywnego od- Zostali reagowania czci studentów, którzy w ich mniemaniu zostali oszukani. oszukani, poniewa zakres przedmiotów na inynierii bezpieczestwa w zasadzie nie odbiega od zakresu przedmiotów na innych kierunkach, a zdo- Gdy bywana wiedza odbiega od mirau z ulotek rekrutacyjnych i reklamowych. w wyszukiwarce internetowej wpiszemy hasło inynieria bezpieczestwa i poczytamy komentarze studentów tego kierunku, to zasadnicza myl prze-

2 434 W. Wgrzyn wodnia ich komentarzy sprowadza si do stwierdze typu: Jeli chodzi o wydział inynierii bezpieczestwa to ja nie widz adnej rónicy. Przedmioty s te same, wykładowcy w sumie te. Rónica jest jedynie w punktach potrzebnych do warunku. Z przedstawionego cytatu, a nie jest to cytat najbardziej radykalny, wynika jednoznacznie, e w czci uczelni uruchamiajcych kierunek studiów inynieria bezpieczestwa zapomniano o podstawowej zasadzie, mówicej, e nowy kierunek studiów to nowe wyzwanie dla uczelni uruchamiajcych ten kierunek, to nowe wyzwanie dla kadry dydaktycznej uczelni, to nowe wyzwanie dla bazy dydaktyczno-laboratoryjnej, to nowe wyzwanie dla studentów podejmujcych nauk na tym kierunku, to nowe wyzwanie dla przyszłych absolwentów, którzy w przyszłoci opuszcz mury uczelni. Nowy kierunek studiów to równie nowe wyzwanie dla uczelni w zakresie rozpropagowania kierunku studiów i poszczególnych specjalizacji kierunku oraz kwalifikacji absolwentów u przyszłych pracodawców. Naley równie pamita, e inynier bezpieczestwa to nowe wyzwanie na drodze do formalno-prawnego przyporzdkowania nowego zawodu strukturom bezpieczestwa zarówno w zakładach przemysłowych o wysokim stopniu ryzyka, w obiektach budowlanych o złoonych, jak i zintegrowanych systemach bezpieczestwa, instytucjach zwizanych z systemami ochrony i bezpieczestwa informacji oraz ochrony danych. Analizujc aktualne uwarunkowania prawne w obszarze unormowa dajcych podstaw do zatrudniania absolwentów wydziałów inynierii bezpieczestwa, stwierdzi mona, e w niektórych obszarach gospodarczych i administracji takie podstawy rzeczywicie wystpuj. Bardzo powane podstawy wystpuj w przypadku absolwentów Wydziałów Inynierii Bezpieczestwa ze specjalizacj zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy. Ustawa Kodeks pracy stwarza dla absolwentów tego kierunku rónorodne formy i moliwoci zatrudnienia. Inynier bezpieczestwa ze specjalizacj zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy moe by zatrudniony na samodzielnym stanowisku z zakresu BHP, moe by zatrudniony w zakładowych komórkach BHP, moe pełni funkcj społecznego inspektora pracy, moe by zatrudniony na stanowisku pracy niezwizanym z BHP i moe jednoczenie pełni funkcj zwizan z zagadnieniami bezpieczestwa i higieny pracy. Najbardziej jednak ciekaw moliwoci, jak stwarza Kodeks pracy, jest moliwo tworzenia własnej firmy usługowej. Firmy, która wiadczy moe usługi z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy dla zewntrznych jednostek gospodarczych i administracyjnych. Popyt na tego typu firmy jest duy, gdy pozwala to jednostkom gospodarczym i administracyjnym na odcienie funduszu płac, co w chwili obecnej jest bardzo wysoko cenione, gdy koszty zwizane z realizacj funkcji BHP przez jednostki zewntrzne wchodz w koszty firm i zakładów. Aktualnie istniej ju tego typu firmy, a studenci Wydziałów Inynierii Bezpieczestwa ze specjaliza-

3 Inynieria bezpieczestwa 435 cj zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy s tam cenionymi pracownikami zatrudnionymi na umowy zlecenia. Wydziały Inynierii Bezpieczestwa ze specjalizacj zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy, które realizuj rozszerzone programy studiów o zagadnienia bezpieczestwa poarowego i wybuchowego stwarzaj studentom moliwo zastosowania uproszczonej procedury do uzyskania uprawnie inspektora i specjalisty ochrony przeciwpoarowej. Na przykład uprawnienia inspektora ochrony przeciwpoarowej po tej specjalizacji mona uzyska ju po internetowym kursie. Uzyskanie dodatkowych uprawnie inspektora oraz specjalisty ochrony przeciwpoarowej stwarza absolwentom moliwo uzyskania dwuzawodowej specjalizacji, co jest bardzo dobrze widziane przez pracodawców, poniewa i w tym przypadku pozwala na ograniczenie funduszu płac. Uzyskanie dodatkowych uprawnie inspektora oraz specjalisty ochrony przeciwpoarowej ma szczególnie istotne znaczenie dla absolwentów, którzy zdecyduj si na utworzenie po studiach własnych firm usługowych, gdy uprawnienia te zdecydowanie rozszerz ich zakres merytorycznego działania. Planujc perspektywy swojego rozwoju zawodowego student powinien pamita o podstawowej zasadzie, e w obecnych uwarunkowaniach gospodarczych ten, kto pozwoli na ograniczenie funduszu płac, bdzie miał pierwszestwo w zatrudnieniu przed kadym innym kandydatem do zatrudnienia. Bardzo powane podstawy wystpuj w przypadku absolwentów Wydziałów Inynierii Bezpieczestwa Poarowego. W ustawie o ochronie przeciwpoarowej zapisano nastpujce uwarunkowania: Osoby wykonujce czynnoci z zakresu ochrony przeciwpoarowej polegajce na zapobieganiu powstaniu i rozprzestrzenianiu si poaru, nie zatrudnione w jednostkach ochrony przeciwpoarowej, powinny posiada wykształcenie wysze i ukoczone szkolenia specjalistów ochrony przeciwpoarowej albo mie wykształcenie wysze na kierunku inynieria bezpieczestwa poarowego lub tytuł zawodowy inyniera poarnictwa. Moim zdaniem mona pogratulowa pracownikom z Komendy Głównej Pastwowej Stray Poarnej i Szkoły Głównej Słuby Poarniczej, którzy nie tylko jako pierwsi utworzyli rzeczywicie interdyscyplinarny kierunek studiów, jakim jest inynieria bezpieczestwa poarowego, ale równie na trwale wpisali ten kierunek w struktury organizacyjne ochrony przeciwpoarowej. Osobicie uwaam, e jest to wyrazem wielkiej troski o losy absolwentów, jak i równie troski o poziom ochrony przeciwpoarowej w skali kraju. Te dwa kierunki studiów inynierii bezpieczestwa wpisały si na trwałe w obszar kształcenia wyszego, a nabyta wiedza rzeczywicie bdzie interdyscyplinarna. Nie mniej jednak uwaam, e korzystajc z wzorców wypracowanych przez Pastwow Stra Poarn w szerokim ujciu, powinnimy stworzy szeroko zakrojon akcj informacyjn realizowan zarówno przez uczelnie, jak i przez studentów, w wyniku której zarówno posłowie, ministrowie, Główny Inspektor Pastwo-

4 436 W. Wgrzyn wej Inspekcji Pracy, a take kierownicy urzdów centralnych dowiedzieliby si, e posiadaj rzesz bardzo dobrze wykształconych inynierów bezpieczestwa z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy. Inynierów bezpieczestwa, którym warto zaufa, ale którym trzeba stworzy warunki, aby mogli pokaza swoje moliwoci. Pastwowa Stra Poarna udowodniła, e w ustawie równie mona zapisa trwałe miejsce dla inynierów bezpieczestwa ze specjalizacj zarzdzanie bezpieczestwem i higien pracy. Sdz, e przy naprawd szerokim zaangaowaniu przy kolejnej nowelizacji kodeksu pracy, byłoby to moliwe. Po zaprezentowanych tak pozytywnych perspektywach dla kierunku studiów inynieria bezpieczestwa myl, e przyszedł czas, aby sprawdzi, gdzie i czy wystpuj zasygnalizowane w tytule zjawiska złudzenia. Z pierwszym symptomem zjawiska złudzenia spotkamy si, gdy zaczniemy czyta ulotki informacyjno-rekrutacyjne niektórych uczelni, w których na przykład w nastpujcy sposób przedstawia si sylwetk absolwenta inynierii bezpieczestwa: Absolwent studiów inynieria bezpieczestwa uzyskuje przygotowanie w zakresie skutecznego rozwizywania problemów złoonych zwizanych z zapobieganiem, przygotowaniem i usuwaniem negatywnych skutków wywołanych bezporednio lub porednio przez zjawiska naturalne oraz niepodane rezultaty współczesnej cywilizacji. W szczególnoci absolwent uzyskuje umiejtnoci w zakresie: szybkiego rozpoznawania i walidacji zagroe wynikajcych z awarii przemysłowych i budowlanych, wypadków komunikacyjnych i lotniczych, zagroe bezpieczestwa cywilizacyjnego, chemicznego, poarowego, wybuchowego, drogowego oraz informatycznego. Absolwent uzyskuje skuteczn wiedz i umiejtnoci z zakresu organizacji i skutecznej koordynacji ziała ratowniczych podczas awarii, katastrof, klsk ywiołowych i innych zdarze nadzwyczajnych i posiada kwalifikacje do ich prowadzenia, poznaje te struktur i zasady funkcjonowania instytucji i systemów dedykowanych dla prowadzenia takich działa oraz ochrony informacji niejawnych i ochrony danych osobowych. Posiada podstawow wiedz i umiejtnoci z zakresu zagadnie ratownictwa, ochrony ludnoci i zarzdzania kryzysowego. Nie trzeba by specjalist ani te dowiadczonym pedagogiem, eby stwierdzi, e aden student przez te par semestrów po odliczeniu zaj podstawowych takiej wiedzy i w takim zakresie posi nie moe. Nie znam te uczelni, która dysponowałaby baz dydaktyczn i laboratoryjn do rzetelnego i merytorycznego tak doskonałego wykształcenia studentów. Nie znam uczelni, która w tak krótkim czasie, jakim s studia na Wydziale Inynierii Bezpieczestwa, potrafiłaby skutecznie przekształci studenta w absolwenta, który posiada skuteczn wiedz i umiejtnoci z zakresu organizacji i skutecznej koordynacji działa ratowniczych podczas awarii, katastrof, klsk ywiołowych i innych zdarze nadzwyczajnych i posiada kwalifikacje do ich prowadzenia, zna struktur i zasady funkcjonowania instytucji i systemów dedykowanych dla prowadzenia takich działa oraz ochrony informacji niejawnych i ochrony danych

5 Inynieria bezpieczestwa 437 osobowych. Pokazałem t ulotk kilku dowiadczonym ratownikom z wieloletnim staem. Niestety, ze wzgldów estetycznych nie mog zacytowa ich komentarzy. Innym przykładem złudzenia kształcenia Inynierów bezpieczestwa s programy nauczania oraz wykazy przedmiotów kierunkowych, zwłaszcza na wydziałach o niezidentyfikowanych specjalizacjach. Przykładem moe by informacja dla kandydatów na studia inynierii bezpieczestwa o niezidentyfikowanej specjalizacji zamieszczona w ulotce jednej z uczelni. Celem kształcenia na tym kierunku jest nauczenie inyniera XXI wieku nowego mylenia polegajcego na tym, e przy rozwizywaniu problemów zwizanych z działalnoci człowieka nadrzdn zasad jest bezwarunkowe bezpieczestwo. Program studiów na kierunku inynieria bezpieczestwa obejmuje problematyk bezpieczestwa w procesie projektowania, wytwarzania i eksploatacji maszyn, urzdze, instalacji technicznych, obiektów. Z zakresu inynierii bezpieczestwa studenci poznaj problematyk bezpieczestwa dotyczc znajomoci istnienia i prognozowania moliwych zagroe naturalnych i cywilnych oraz ich skutków. Tak zaprojektowane i realizowane programy dydaktyczne nie mog zaowocowa absolwentem inynierii bezpieczestwa specjalist interdyscyplinarnej dziedziny. Taki absolwent to bdzie kaleka zawodowy w interdyscyplinarnej dziedzinie. To bdzie kaleka zawodowy z własnego wyboru, dokonanego na podstawie mirau zaprezentowanego przez niektóre uczelnie. Takie studia i tacy absolwenci to włanie bdzie złudzenie. Literatura [1] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej. [2] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. [3] Ustawa z dnia 12 wrzenia 1991 r. o szkolnictwie wyszym. [4] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Pastwowej Stray Poarnej.

6 438 W. Wgrzyn Władysław Wgrzyn Akademia im. Jana Długosza w Czstochowie SAFETY ENGINEERING INTERDYSCYPLINE OR ILLUSION Abstract The publication discusses the basic technical and organizational issues prior to the opening of a new field of study safety engineering. Methods and methods of preparing the information materials to promote the new course. Discussed responsibility for the content of university handouts. Shown to influence the selection of majors on the learning outcomes of students and their future professional suitability. Keywords: safety engineering, fire protection, explosion protection, crisis management, technical studies.