Starożytny Rzym- powtórzenie wiadomości 1. Daty: 753 p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e.-...

Transkrypt

1 Starożytny Rzym- powtórzenie wiadomości 1. Daty: 753 p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e III 44 p.n.e p.n.e p.n.e p.n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e n.e.-...

2 Odpowiedzi do pkt. 1- Daty: po kolei 753 p.n.e.- Romulus zakłada Rzym 509 p.n.e.- Rzymianie wygnali króla Tarkwiniusza Pysznego, Rzym republiką 264 p.n.e.- zakończenie podboju Italii przez Rzymian p.n.e.- I wojna punicka Rzymu z Kartaginą p.n.e.- II wojna punicka ( Hannibal) 216 p.n.e.- klęska Rzymian po Kannami z Hannibalem 202 p.n.e.-zwycięstwo Rzymu pod Zamą ( Scypion Afrykański) p.n.e.- III wojna punicka Kartagina rzymską prowincją p.n.e.- największe powstanie niewolników pod wodzą gladiatora Spartakusa 63 p.n.e.- Gnejusz Pompejusz pokonuje monarchię Seleucydów, króla Pontu Mitrydatesa 60 p.n.e.- I triumwirat- Gajusz Juliusz Cezar, Gnejusz Pompejusz, Marek Licyniusz Krassus p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar podbija celtycką Galię 52 p.n.e.- powstanie przeciw Rzymowie Galów pod wodzą Wercyngoteryksa, zwycięska bitwa Cezara pod Alezją 49 p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar przekracza Rubiokon, zbrojnie przejmuje władzę w Rzymie 48 p.n.e.- zwycięstwo Gajusza Juliusza Cezara nad Gnejuszem Pompejuszem pod Farsalos 15 III 44 r.p.n.e.- spisek i zamordowanie Cezara przez obrońców republiki w idy marcowe ( I Ty Brutusie przeciwko mnie) 43 p.n.e.- II triumwirat: Oktawian August, Marek antoniusz, Marek Lepidus 31 r.p.n.e.- Oktawian August pokonuje flotę Kleopatry i Marka Antoniusza pod Akcjum 27 r.p.n.e.- Oktwiana dodaje sobie przydomek August, czyli boski, właściwe rządy jedynowładcy ( cesarstwo) 9 r. n.e.- klęska legionów rzymskim w Germanii w Lesie Teutoburskim n.e.- działalność Jezusa Chrystusa w Palestynie 43 n.e.- Klaudiusz podbija Brytanię n.e.- rządy cesarza Krajana, największy zasięg terytorialny imperium, podbił Dację, walczył z Partami 212 n.e.- edykt cesarza Karakalli, wszyscy mieszkańcy imperium otrzymali rzymskie obywatelstwo 313 n.e.- Konstantyn Wielki wydał edykt mediolański, w którym zrównał religię chrześcijańską z innymi wg prawa 330 n.e.- Konstantyn Wielki ogłasza nową stolicą Konstantynopol 380 n.e.- Teodozjusz Wielki ogłasza chrześcijaństwo religią panującą w imperium 392 n.e- Teodozjusz Wielki zakazał innych kultów niż chrześcijaństwo, prześladowania pogan 395 n.e.- Tedozjusz Wielki dzieli imperium między synów na część zachodniorzymską ( Rzym) i wschodniorzymską ( Konstantynopol) 406 n.e.- plemiona germańskie licznie przekraczają Ren, wkraczają na teren imperium i zakładają na jego gruzach własne państwa 451 n.e.- zwycięstwo Rzymu i plemion germańskich nad Hunami na Polach Katalunijskich 455 n.e.- Wandalowie zdobywają i rabują Rzym 476 n.e.- wódz germański Odoaker pozbawia władzy ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa, odsyła koronę cesarska do Konstantynopola, data uważna za koniec epoki starożytności i początek średniowiecza

3 2. Postacie: Gajusz Juliusz Cezar, Spartakus; Wercyngoteryks, Neron, Horacy, Cycero, Attyla, św. Paweł z Tarsu, Romulus Augustulus, Romulus, Publiusz Korneliusz Scypio ( Scypion Afrykański), Marek Aureliusz, Tytus Liwiusz, Karakalla, Teodozjusz Wielki, Konstantyn Wielki, Tacyt, Pyrrus, Kleopatra, Hannibal, Oktawian August, Wergiliusz, Klaudiusz, Seneka, Dioklecjan, Odoaker, Gnejusz Pompejusz Wielki, Tarkwiniusz Pyszny, Hadrian, Owidiusz, Jezus Chrystus, Swetoniusz, Trajan, Legendarny założyciel Rzymu w roku 753 p.n.e., zabił swego brata Remusa Ostatni król etruski Rzymian wygnany w roku 509 p.n.e. Król Epiru, który walczył po stronie Greków z Rzymianami, wygrywał, ale przy dużych stratach ( od niego pojęcie zwycięstwa okupionego dużymi stratami) Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy, zwyciężył pod Kannamni, pokonany pod Zamą Zwycięski wódz rzymski w okresie II wojny punickiej, odniósł sukces w bitwie pod Zamą Jeden z wodzów okresu republiki, podbił monarchię Seleucydów, uczestnik pierwszego triumwiratu, pokonany pod Farsalos przez Cezara Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza, przekroczył Rubikon, jego słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy marcowe 15 III 44 r. p.n.e. Ostatnia władczyni monarchii hellenistycznej- Egiptu dynastii Ptolemeuszy, próbowała ratować państwo poprzez związek w Cezarem, Markiem Antoniuszem, przegrana w bitwie pod Akcjum odebrała sobie życie Wódz powstania Galów wobec zależności od Rzymu, pokonany pod Alezją w roku 52 p.n.e. przez Cezara Przywódca największego w ( p.n.e.) historii imperium rzymskiego powstania niewolników, sam był gladiatorem Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził ustrój pryncypatu, właściwie pierwszy cesarz imperium Cesarz, który w roku 43 n.e. dokonał podboju Brytanii Cesarz, znany jako bezwzględny prześladowca chrześcijan, podpalił Rzym, główna postać powieści Quo vadis Henryka Sienkiewicza Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa Cesarz, władający imperium na przełomie I i II w.n.e., za jego rządów imperium osiągnęło najszerszy zasięg terytorialny Cesarz- filozof, rządzący imperium w II w.n.e., po jego śmierci zakończyła się tzw. złota epoka Rzymu Cesarz, który w roku 212 n.e. nadał obywatelstwo wszystkim wolnym obywatelom imperium Poeta, autor epopei Eneida, Bukolik, Georgik, przypisuje mu się sentencję: Miłość zwycięża wszystko Poeta, autor, Satyr, Pieśni, Listów, zasady carpe diem Autor Sztuki kochania, Metamorfoz, sentencji- Godzi się uczyć i od wroga Najwybitniejszy historiograf rzymski, autor Dziejów od założenia Rzymu Historiograf, autor Dziejów Historiograf, autor Żywotów cesarzy Mistrz retoryki, sztuki wymowy, autor sentencji Historia jest nauczycielką życia, pieniądze nie śmierdzą Filozof nurtu stoicyzmu, autor sentencji; Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia Przedstawiciel rzymskiego epikureizmu z zasadą carpe diem ( Ciesz się dniem) Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo Jeden z apostołów, jego działalność umożliwiła rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa na obszar imperium rzymskiego, autor wielu listów apostolskich Cesarz, przeniósł stolicę do Konstantynopola, wydał edykt mediolański w roku 313, który zrównał chrześcijaństwo z innymi religiami Cesarz, który w roku 380 ogłosił chrześcijaństwo religią panującą, w roku 392 zakał kultu innych religii poza chrześcijaństwem, a w roku 395 podzielił imperium na część wschodnio i zachodniorzymską. Cesarz, który w IV wieku dokonał reformy imperium, wprowadził monarchię absolutnądominat, system podziału władzy- tetrarchę, zreformował armię i podział administracyjny Wódz koczowniczych Hunów, nazywany biczem bożym, który w połowie V wieku byli postrachem imperium, pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451 Wódz Ostrogotów, który w roku 476 pozbawił tronu ostatniego cesarza zachodniorzymskiego Ostatni cesarz zachodniorzymski, utracił władzę w roku 476

4 3. Uzupełnij terminy/ pojęcia: 1 Lud zamieszkujący północne tereny Italii, początkowo królowie z dynastii tego plemienia rządzili Rzymem 2 Określenie na jedno z plemion italskich, które założyło osadę Rzym 3 Nazwa obszaru południowej części Italii, skolonizowanej przez Greków 4 Legendarna matka Romulusa i Remusa 5 Najzamożniejsza część społeczeństwa rzymskiego, arystokracja, jej przedstawiciele zasiadali w senacie, obejmowali najważniejsze urzędy republikańskie 6 Nowa rzymska arystokracja powstała z wymieszania się rodów patrycjuszowskich z najbogatszymi plebejskimi 7 Bardzo zamożna warstwa społeczna Rzymu, jej przedstawiciele służyli w konnicy 8 Wolni obywatele rzymscy, głównie kupcy i rzemieślnicy, służyli w legionach 9 Najniższa warstwa plebsu, bez stałego dochodu, głównie chłopi, którzy przenieśli się do miast, na utrzymaniu państwa ( chleba i igrzysk ) 10 Byli niewolnicy obdarowani wolności za np. zasługi, lub którzy sami się wykupili, mieli ograniczone prawa 11 Najniższa warstwa społeczna Rzymu, zwykle jeńcy wojenni, zatrudnieni w latyfundiach, kopalniach, jako nauczyciele, pomoc domowa, walczyli jako gladiatorzy 12 Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie wyszkolonej, zdyscyplinowanej, stanowiąca wyraz potęgi imperium 13 Wygrana okupiona bardzo dużymi stratami, które powodują, że zwycięzca tak do końca nie może odczuć wymiernego sukcesu. 14 Zwierzęta domowe, które w porę ostrzegły Rzymian w czasie najazdu Galów w roku 393 p.n.e. 15 Forma ustroju państwa rzymskiego, po obaleniu monarchii Tarkwiniuszy, w tłumaczeniu rzecz wspólna obywateli, państwo demokratyczne, z instytucjami senatu, zgromadzenia ludowego, wieloma urzędami państwowymi 16 Forma demokracji bezpośredniej, zaczerpnięta z ustroju polis greckich, zebranie pełnoprawnych obywateli imperium, które dokonywało wyboru urzędników, głosowało nad ustawami 17 Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób starszych, doświadczonych, byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na sprawy państwowe 18 Zasada pełnienia urzędu, stanowiska, gdzie te same funkcje sprawuje kilka osób 19 Najwyżsi urzędnicy republiki rzymskiej, dowódcy armii, nadzorowali finanse i sądownictwo, zwoływali zgromadzenie ludowe i senat 20 Urząd powoływane w sytuacjach zagrożenia państwa na okres 6 miesięcy, osoba sprawowała władzę nieograniczoną 21 Urzędnicy, sprawujący władzę sądowniczą, zastępcy konsulów 22 Urzędnicy republikańscy, zajmowali się ustalaniem listy senatorów, prowadzili spisy majątkowe, spisy ludności, nadzorowali obyczajowość. Wybierani na okres lat Urzędnicy, zajmujący się pobieraniem podatków, zarządzający pieniędzmi 24 Urzędnicy strzegący porządku publicznego i sprawujący opiekę nad budynkami komunalnymi, organizowali dostawy zboża i igrzyska 25 Urzędnicy powoływanie w celu obrony ludu rzymskiego przed niesprawiedliwymi decyzjami senatu i urzędników. Mieli prawo veta wobec ich postanowień 26 Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa wymierzania kar cielesnych 27 Określenie bardzo surowej kary wobec legionistów, która skutecznie dyscyplinowała wojsko 28 Nazwa charakterystycznego dla rzymskich legionów szyku wojskowego 29 Krótki miecz rzymskich legionistów, od jego nazwy wywodzi się słowo gladiator 30 Określenie rzymskiej konnicy 31 Określenie wojsk sprzymierzonych Rzymian 32 Określenie na trzy wojny Rzymu z Kartaginą fenicką w III i II w. p.n.e. o panowanie w basenie Morza Śródziemnego 33 Określenie na zamorskie terytorium imperium rzymskiego, które zostało przez Rzym podbite, zarządzane przez konsulów lub pretorów, pierwszą była zdobyta na Kartaginie Sycylia 34 Ogromne posiadłości ziemskie rzymskiej arystokracji, powiększane dzięki podbojom, wykorzystywano w nich pracę niewolników, zwykle jeńców wojennych 35 Prawo rzymskich wodzów do odbycia uroczystego pochodu po zwycięskiej kampanii wojennej w Rzymie, odbywał się przemarsz jeńców, pokaz łupów wojennych i przemarsz

5 legionistów 36 Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa 37 Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo popularną rozrywką mieszkańców imperium 38 Nieformalny podział wpływów w imperium rzymskim w okresie schyłku republiki między trzech polityków, wodzów armii 39 Urząd jaki sprawował dożywotnio Gajusz Juliusz Cezar po przejęciu władzy 40 Określenie na dokonanie rzeczy niemożliwej, trudnej do wykonania ale i niemożliwej do odwołania, nazwa pochodzi od decyzji Gajusza Juliusza Cezara 41 Słowa Gajusza Juliusza Cezara po przekroczeniu pewnej rzeki, oznaczają nieodwołalność podjętej decyzji 42 Słynne słowa cezara po odniesionym zwycięstwie nad Farnacesem, królem Pontu w roku 47 p.n.e. 43 Nazwa kalendarza wprowadzonego przez Gajusza Juliusza Cezara 44 Słowa, które jako ostatnie miał wypowiedzieć do swych morderców w idy marcowe 15 III 44 r.p.n.e. Cezar 45 Określenie na pokój w imperium rzymskim w okresie rządów Oktawiana Augusta 46 System władzy stworzony przez Oktawiana Augusta, pod pozorem zachowaniu ustroju republiki został on jedynowładcą imperium jako pierwszy senator, cenzor, trybun ludowy, prokonsul 47 Określenie na system rządów Oktawiana Augusta i jego następców z zachowaniem instytucji republikańskich. 48 Określenie zwycięskiego wodza, któremu przyznano triumf, najwyższy dowódca wojskowy w osobie cesarza 49 Tytuł władców imperium rzymskiego, nazwa pochodzi od Gajusza Juliusza Cezara 50 System umocnień zbudowany w Brytanii przez jednego z cesarzy ( stąd nazwa) o długości 128 km, z fosą głęboką na 3 m. 51 Rozbudowany system obrony granic imperium w Europie na rzekach Ren i Dunaj, z wieloma fortyfikacjami granicznymi, warowniami, wieżami 52 Określenie na plemiona, głównie germańskie, które nie uległy romanizacji, za to często dokonywały wypadów łupieskich na tereny imperium 53 Określenie na znaczenie stolicy imperium rzymskiego w starożytności dotyczące rzymskiej komunikacji 54 Szlak handlowy, prowadzący z imperium rzymskiego aż nad Bałtyk w celu pozyskania cenionego przez Rzymian elektronu ( słowiańskiego jantaru) 55 Proces przejmowania przez ludność prowincji imperium języka, kultury, obyczajów rzymskich 56 Określenie na potężną, wspaniałą, nieśmiertelną stolicę imperium rzymskiego- Rzym 57 Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych, obrzędów, centrum życia politycznego i towarzyskiego metropolii 58 Miejsce, budynek obrad senatu rzymskiego 59 Miejsce obrad sądu, wymiany handlowej, w chrześcijaństwie duża świątynia 60 Rzymskie wielopiętrowe kamienice 61 Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na bardzo wystawny dom 62 Najważniejsza część mieszkania zamożnego Rzymianina, pokryta dachem z otworem, przez który zbierano deszczówkę 63 Wewnętrzny dziedziniec willi, otoczony kolumnami, jego część stanowił ogród, zabudowany posągami, sadzawkami, centrum życia rodzinnego Rzymian 64 Bramy stawiane w celu upamiętnienia zwycięskiego wodza wyprawy, później wznoszone na cześć cesarzy, najbardziej znane to Tytusa i Konstantyna 65 Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także biblioteki. Centrum aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich 66 Odkryte stadiony, miejsce rozgrywania widowisk plenerowych, np. walk gladiatorów 67 Największy rzymski stadion, współczesny symbol Rzymu 68 Najstarszy i największy cyrk rzymski, miejsce rozgrywania wyścigów rydwanów, odpowiednik greckiego hipodromu 69 Określenie na trzech najważniejszych bogów rzymskich: Jowisza, Junonę i Minerwę 70 Ważny bóg rzymski, uważny za ojca Romulusa, bóg wojny 71 Kapłanki, opiekunki ogniska domowego 72 Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna, Wenus, Merkurego, Saturna i Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową kopułą. 73 Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki 74 Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast

6 75 Najstarszy zbiór prawa rzymskiego z V w.p.n.e. 76 Zbiór praw stworzony przez cesarza bizantyjskiego w VI w n.e., podstawa współczesnego prawa 77 Oczekiwany przez Żydów, zesłany przez Boga zbawca w osobie Jezusa Chrystusa 78 Uczniowie Chrystusa, którzy przekazywali nauki mistrza, szerząc chrześcijaństwo nazywani rybakami ludzi, najsłynniejsi to Piotr i Paweł 79 Jeden z pierwszych symboli chrześcijaństwa obok krzyża 80 Cześć Biblii, pisemne relacje o życiu Jezusa, jego uczniów, zawiera cztery ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie, Apokalipsę św. Jana 81 Dokument wydany przez cesarza Konstantyna Wielkiego w roku 313 n.e.,na mocy którego zrównano chrześcijaństwo z innymi religiami imperium 82 Wyznawca poglądów sprzecznych z zasadami, doktrynami religii, uznany za odszczepieńca, potępiony 83 Określenie na podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie, dokonany w roku Gwardia przyboczna cesarzy, często decydowali o obsadzeniu tronu, dokonując przewrotów pałacowych 85 System sprawowania władzy cesarskiej od czasów Dioklecjana w sposób absolutny, likwidacja pozostałości ustroju republikańskiego, wprowadzenie wschodniego ceremoniału dworskiego 86 Tytuł władców rzymskich od czasów Dioklecjana 87 System współrządców wprowadzony przez Dioklecjana, polegał na podziale władzy między dwóch augustów i pomagających im cezarów, którzy w przyszłości mieli ich zastąpić. 88 Nowa stolica imperium rzymskiego od roku 330 n.e., nazwa od cesarza, który przeniósł stolicę 89 Określenie na masowe wkroczenie plemion germańskich na obszar imperium w roku 406 n.e. już nie w celu grabieży, lecz stworzenia własnych państw. 90 Plemię koczowników, pochodzenia tureckiego, którzy w połowie V w.n.e. najechali na ziemi imperium pod wodzą Attyli, pokonani na Polach Katalunijskich przez siły Rzymian i plemion germańskich 91 Plemię germańskie, które w roku 455 n.e. zdobyło Rzym i dokonało ogromnych grabieży i zniszczeń miast, stąd określenie na bezmyślne niszczenie mienia, stworzyli na krótko państwo w Afryce 92 Znaczne osłabienie siły bojowej rzymskich legionów przez konieczny zaciąg rekrutów spośród sprzymierzonych z Rzymem plemion barbarzyńskich 93 Inne określenie na imperium wschodniorzymskie, które przetrwało do roku 1453, kiedy ostatecznie zostało zdobyte przez Turków osmańskich.

7 Odpowiedzi do zad. 3 tym razem po kolei!!! 1- Etruskowie 2- Latynowie 3- Wielka Grecja 4- Wilczyca kapitolińska 5- patrycjusze 6- nobilowie 7- ekwici 8- plebejusze 9- proletariat 10- wyzwoleńcy 11- niewolnicy 12-legiony 13- pyrrusowe zwycięstwo 14- gęsi kapitolińskie 15- republika 16- zgromadzenie ludowe 17- senat 18- kolegialność 19- konsulowie 20- dyktator 21- pretorzy 22-cenzorzy 23-kwestorzy 24- edylowie 25- trybuni ludowi 26- liktorzy 27- dziesiątkowanie 28- żółw 29- gladius 30- equites 31-auilia 32-wojny punickie 33- prowincja 34- latyfundia 35- triumf 36- łuk triumfalny 37- gladiatorzy 38- triumwirat 39- dyktator 40- przekroczyć Rubikon 41- kości zostały rzucone ( Alea iacta est 42- veni, vidi, viciprzybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem 43- juliański 44- i ty Brutusie przeciwko mnie 45- pa romana 46- pryncypat 47- komedia republiki 48- imperator 49- cesarz ( od Cezar) 50- wał Hadriana 51-limes 52-barbarzyńcy 53- wszystkie drogi prowadzą do Rzymu 54- szlak bursztynowy 55- romanizacja 56- Rzym wieczne miasto 57- Forum Romanum 58- kuria 59-bazylika 60- insulae 61- willae ( wille) 62- perystyl 63- atrium 64- łuk trimfalny 65- termy 66- amfiteatr 67- Koloseum 68- Circus Maimus 69- trójka kapitolińska 70- Mars 71- westalki 72- Panteon 73- mozaika 74- akwedukty 75- praw XII tablic 76- kodeks Justyniana 77- Mesjasz 78- apostołowie 79- ryba 80- Nowy Testament 81- edykt mediolański 82- heretyk 83- schizma wschodnia 84- pretorianie 85- dominat 86- dominus et deus ( Pan i 87- tetrarchia 88- Konstantynopol bóg 89- Wielka Wędrówka Ludów 90- Hunowie 91- Wandalowie 92- barbaryzacja legionów 93- Bizancjum

8 4. Rozpoznaj postacie/ zabytki na ilustracjach: A.... B.... C... A- legendarna matka bliźniaków ( imiona) B- Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa wymierzania kar cielesnych C- Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób starszych, doświadczonych, byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na sprawy państwowe D.... E... F... D- Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie wyszkolonej, zdyscyplinowanej, stanowiąca wyraz potęgi imperium E- rzymski szyk bojowy, nazwa od pewnego gada F- Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa G -... H-... G- Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także biblioteki. Centrum aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich H- Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki

9 I -... J -... I- Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych, obrzędów, centrum życia politycznego i towarzyskiego metropolii J- Największy antyczny rzymski amfiteatr, współczesny symbol Rzymu K-... L-... K- Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast L- Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo popularną rozrywką mieszkańców imperium Ł-... M-... Ł- Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna, Wenus, Merkurego, Saturna i Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową kopułą. M- Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na bardzo wystawny dom

10 N O P N- Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza, przekroczył Rubikon, jego słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy marcowe 15 III 44 r. p.n.e. O- Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził ustrój pryncypatu, właściwie pierwszy cesarz imperium P- Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy, zwyciężył pod Kannamni, pokonany pod Zamą R S T R- Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa S- Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo T- Wódz koczowniczych Hunów, nazywany biczem bożym, który w połowie V wieku byli postrachem imperium, pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451 Odpowiedzi do pkt 4: ( oczywiście nie po kolei ) Gajusz Juliusz Cezar; Hadrian. Attyla, Wilczyca kapitolińska ( Romulus i Remus); Oktawian August, Jezus Chrystus, Hannibal; senator, gladiator, legionista, liktor, willa, formum romanum, partenon, akwedukt, Koloseum, termy, łuk triumfalny, żółw, mozaika

11 5. Praca z tekstami źródłowymi; Państwo rzymskie wywodzi się od ( imię założyciela), który wraz z bratem bliźnim Remusem urodził się jako syn westalki Rei Sylwi i rzekomo boga Marsa. Król Amulius miasta Alba Longa obawiając się o tron, gdyż Rea Sylwia była córką poprzedniego władcy postanowił się pozbyć się konkurentów do tronu. Reę Sylwię wtrącona do więzienia, a niemowlęta wrzucono do rzeki Tyber. Bliźniaki jednak cudem ocalały, uratowane przez ( zwierzę), które początkowo opiekowało się i żywiło malców. Następnie bracia wychowali się między pastuchami i trudnili rozbojem. Mając lat 18 założyli maleńkie miasto na w 3 roku 6 olimpiady. Po trakcie zakładania miasta między braćmi doszło do krwawej bójki, która zakończyła się śmiercią jednego z braci. A. Podaj imię założyciela miasta;... B. Podaj nazwę miasta:... C. Podaj datę założenia miasta:... D. Jakie zwierzę wychowywało bliźniaków?... E. Kim był Mars?... F. Kim były westalki?... Był on siódmym i ostatnim z królów, zwyciężył Wolsków, a z Etruskami zawarł pokój i wybudował świątynię Jowiszowi na wzgórzu Kapitolińskim. Potem w czasie oblężenia miasta Ardea, utracił tron. Syn jego znieważył Lukrecję, kobietę ze znakomitego rodu, która poskarżyła się na swą krzywdę rodzinie, następnie zabiła się na ich oczach. Z tego powodu Brutus, choć krewniak króla, podburzył lud i monarcha utracił panowanie. Wkrótce i wojsko, która wraz z nim oblegało miasto Ardea opuściło go, władca z żoną i dziećmi po 25 latach panowania opuścił Rzym. Tak skończyło się panowanie królów, które trwało 243 lata. Odtąd zaczęto zamiast jednego króla wybierać 2 urzędników, a to z tej przyczyny, aby w razie, gdyby jeden zechciał działać przewrotnie, drugi mając tę samą władzę, mógł go powściągać. A. Podaj imię i przydomek ostatniego króla Rzymu:... B. W którym roku Rzym przestał być monarchią?... C. Jaki ustrój przyjął Rzym po obaleniu króla?... D. Kim był Jowisz?... E. Jak nazywali się najwyżsi urzędnicy rzymscy?... A B C Były zatem trzy składniki władzy państwowej. Najwyżsi urzędnicy, póki nie wyruszą z legionami w pole i póki bawią w Rzymie decydują o wszystkich sprawach publicznych. Oni przedkładają pod obrady pilne sprawy, w ich ręku spoczywa całe wykonanie uchwał. Co do kierowania wyprawą wojenną, mają niemal władzę absolutną, z pieniędzy publicznych wydawać mogą ile zechcą. Jeżeli chodzi o drugą instytucję, ma ona przede wszystkim władzę nad skarbem, zarządza dochodami i wydatkami. Urzędnicy zajmujący się finansami nie mogą wydawać pieniędzy bez jej uchwał. Wszelkie ciężkie przestępstwa, jak zdrada, trucicielstwo, skrytobójstwo popełnione w Italii podlegają trosce tej instytucji. Jeżeli do kogoś poza Italią należy słać poselstwo lub wypowiedzieć wojnę, także ta instytucja ma o to staranie. Jedynie lud rozstrzyga o nagrodzie i karze, sądzi za przestępstwo, gdzie grozi znaczna kara pieniężna. Rozdaje urzędy między godnych ludzi. Ma on także prawo zatwierdzania ustaw. A. Jak nazywa się opisany ustrój Rzymu?... B. Najwyżsi urzędnicy, dowódcy wojskowi to:... C. Rada starszych, faktycznie rządząca Rzymem, zarządzała skarbem, prowincjami, prowadziła politykę zagraniczną to:... D. Urzędnicy rzymscy zajmujący się finansami, poborem podatków:... E. Urzędnicy rzymscy zajmujący się wymiarem sprawiedliwości, sądami:... F. Instytucja przedstawicielska ludu rzymskiego, wybierała urzędników, zatwierdzała ustawy :...

12 D W strojach odświętnych i czystych lud wypełnił pomosty, wzniesione na hipodromach, Forum i innych częściach miasta. Wzniesiono je, by lud witał wspaniały pochód zwycięskiego wodza. Otwarto wszystkie świątynie, wypełniono je wieńcami i wonnościami kadzideł. Pochód był rozłożony na trzy dni. Wieziono na 250 wozach posągi malowidła, tysiąc trzystu mężów niosło dalej naczynia ze srebra. Następnie woły, które miały pozłacane rogi i wieńce na głowach prowadzone były na ofiarę. Na końcu wjechał do miasta na wspaniałym czterokonnym rydwanie, w stroju z purpury i złota z gałązką wawrzynu w prawicy. Całe wojsko było uwieńczone wawrzynem szło za imperatorem, śpiewając rodzime piosenki i pieśni o czynach wodza. A. Jaką uroczystość opisano powyżej?... B. Wyjaśnij czym było forum?... C. Jaką budowlę wznoszoną z okazji tej uroczystości?... D. Kim był imperator?... E Miał przy sobie około 300 konnych i 5 tys. ciężkozbrojnej piechoty. Reszta wojsk znajdowała się w Galii za Alpami po które posłał. Zorientował się jednak, że trzeba zaskoczyć przeciwnika śmiałością i błyskawicznym wykorzystaniem korzystnego momentu. Natychmiast dał więc rozkaz trybunom wojskowym i centurionom by opanowali pobliskie miasto Arminium. Potem dotarł do rzeki dzielącej Galię Przedalpejską od właściwej Italii. Teraz gdy zbliżał się do decydującego momentu był pełen wahania. Ostatecznie zdobył się jednak na odwagę, wypowiadając owe znane słowa: Alea iacta est, by dodać sobie odwagi. A. Kto jest bohaterem powyższego fragmentu?... B. Co oznacza po polsku Alea iacta est?... C. Podaj nazwę rzeki którą przekroczono?... D. W którym roku miały miejsce te wydarzenia?... E. Jaki tytuł, urząd sprawował po zdobyciu władzy w Italii?... Gdy tak ja ( imię cesarza) i Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, uradziliśmy dać chrześcijanom i wszystkim innym wolność wyznawania religii, jaką kto chce, dla wszystkich pod naszą władzą zostających. Nadto postanawiamy odnośnie do chrześcijan, że miejsca, w których się przedtem zgromadzali, mają im być zwrócone darmo, bez żadnego odszkodowania, bez żadnego zwlekania lub wahania. A. Podaj nazwę dokumentu?... B. Podaj imię cesarza, który wydał dokument?... C. Podaj datę wystawienia dokumentu?... D. Jakie było główne postanowienia powyższego dokumentu?... G Cesarze Gracjan, Walentynian, Teodozjusz, Augustowie. Edykt do ludności Konstantynopola. Jest naszą wolą, by wszystkie ludy, którymi kieruje nasza łaskawość, w takiej religii żyły, jaką przekazał Rzymianom pierwszy biskup Rzymu, abyśmy zgodnie z nauką apostolską i ewangelią wierzyli w jedno bóstwo Ojca, Syna i Ducha św. pod postacią Trójcy św. i w równym majestacie. Postępując wedle tej zasady nakazujemy nazywać chrześcijanami i katolikami, wszystkich zaś innych za głupców i szaleńców uważamy, nakazujemy utrzymywać w hańbie heretyckiego wyznania. Czeka ich najpierw kara Boża, a potem kara także zrodzona z naszego gniewu, którą im zgodnie z wolą Bożą okażemy. A. Podaj imię cesarza, który wydał ten dokument?... B. Poda rok ogłoszenia dokumentu?... C. Podaj główne znaczenie edyktu cesarza?... D. Kim był pierwszy biskup Rzymu ( podaj imię) :... E. Kim są heretycy?... F

13 H Kiedy po pokonaniu Lepidusa śmierci Antoniusza, nie został nawet w partii juliańskiej inny przywódca oprócz niego, złożył on urząd triumwira, chcąc tylko za konsula być uważany i za takiego, któremu do obrony praw ludu władza trybuńska wystarcza. Lecz skoro zaczął żołnierzy nęcić darami czy lud rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju zaczął powoli zagarniać w swe ręce przywileje senatu, którego został pierwszym senatorem. Nikt mu nie stawiał oporu, gdyż najbutnijsi padli w bojach, a pozostali woleli bezpieczną teraźniejszość służąc jemu. Oddał senatowi prowincje słabsze, spokojne, natomiast sobie w zarząd silniejsze i niebezpieczne z nieprzyjacielskimi ludami. Ażeby zachować pozory, pozostawił dawne urzędy republikańskie, lecz zaczął sam sprawował nieograniczoną władzę. Ponadto przybrał sobie tytuły imperatora, cezara i Augusta. A. Podaj imię i przydomek postaci?... B. Jaką nazwą określa się ustrój Rzymu wprowadzony przez tego władcę ( od pierwszy senator )... C. Jak określa się potocznie rządy tego formalnie pierwszego cesarza rzymskiego, lecz z zachowaniem pozornie ustroju republikańskiego?... D. Co oznaczają tytuły: - imperator cezar August-... E. W którym roku został jedynowładcą imperium ( po pokonaniu Antoniusza i Kleopatry)?... Współcześnie z cesarzem Zenonem, panującym w Bizancjum, w zachodniej części państwa władzę sprawował władzy władca. Rządy zaś za niego sprawował jego Ojciec, Orestes, człowiek niezmiernie bystrego umysłu. Na jakiś czas przedtem Rzymianie przyjęli jako sprzymierzeńców plamiona germańskie. Lecz im bardziej rosły one w siłę, tym bardziej podupadało znaczenie legionów rzymskich. W końcu zuchwalstwo barbarzyńców doszło do tego stopnia, iż zażądali 1/3 ziemi uprawnej. Gdy Orestes odmówił, zabili go na miejscu. Żądania ich spełnił jeden z dowódców gwardii przybocznej cesarza, który przez 10 lat sprawował władzę. Uzurpator pozostawił jednak przy życiu młodego cesarza, sam odsyłając koronę do Konstantynopola. A. W którym roku miały miejsce opisane wydarzenia?... B. Jakie znaczenie symboliczne jest tej daty?... C. Podaj i mię i przydomek ostatniego cesarza imperium zachodniorzymskiego :... D. Podaj imię wodza barbarzyńskiego który obalił władzę ostatniego cesarza?... E. Jak nazywa się zaciąg do wojsk rzymskich plemion germańskich?... I J W Kapui, gdzie dla celów widowiskowych szkolono ich, wystąpił pewien Trak. Kiedyś wojował on z Rzymianami i dostał się do niewoli. Przekonał on około 70 towarzyszy niedoli, że lepiej narażać życie dla zdobycia wolności, niż dla popisywania się na widowisku. Schronił się na górę Wezuwiusz, gdzie dołączali do niego masowo zbiegli niewolnicy. Wysłane przeciw niemu legiony zostały pokonane, co zapewniło mu taką sławą, że wkrótce miał wojsko liczące 70 tys. Dopiero w trzecim roku tej strasznej wojny domowej Marek Licyniusz Krassus pokonał powstańców. Zemsta na buntownikach była straszna, pozostałych przy życiu 6 tys. ludzi, którzy zostali ujęci, powieszono wzdłuż całej drogi z Kapui do Rzymu. A. Kim byli walczący w widowiskach na śmierć i życie wojownicy?... B. Podaj imię przywódcy powstania niewolników?... C. W jakich latach rozgrywało się największe w historii imperium rzymskiego powstanie niewolników?...