II tyś., lat p.n.e Dorowie przybywają na Peloponez 4 wsie nad rzeką Eurotas: Kynosoura, Mesoa, Pitana, Limnaj. podbili Lakonię

Transkrypt

1 Temat: Sparta

2 1. Początki Sparty II tyś., lat p.n.e Dorowie przybywają na Peloponez Początek państwu spartańskiemu dały 4 wsie nad rzeką Eurotas: Kynosoura, Mesoa, Pitana, Limnaj. Z czasem Spartanie podbili Lakonię, w VIII-VII p.n.e. zdobyto Mesenię VI w., p.n.e. zdobyto wschodnie ziemie Peloponezu oraz wyspę Kytherę Gwarantem hegemonii (dominacji) Sparty była symmachia (związek kilku polis, zobowiązany do organizowania wspólnej obrony i wypraw wojennych) wyrażona w Związku Peloponeskim

3 2. Działalność Likurga Twórca państwa spartańskiego Reformator prawa, które spisał w tzw. Wielkiej Rhetrze; podstawa ustroju

4 3. Społeczeństwo Sparty

5 a) Spartiaci Byli oni potomkami Dorów, stanowili warstwę społeczeństwa posiadającą pełnię praw obywatelskich. Początkowo każdy Spartiata posiadał taką samą działkę ziemi, przydzieloną mu przez państwo wraz z pracującymi na niej niewolnymi helotami, później jednak w wyniku kolejnych podziałów tej ziemi między uprawnionych do dziedziczenia nastąpiło wśród Spartiatów zróżnicowanie majątkowe. Spartiaci nazywali się homoioi, czyli równi ze względu na równe prawa i obowiązki wobec państwa

6 b) Heloci Niewolni chłopi Byli głównie potomkami ludności Mesenii, którą Sparta podbiła na przełomie VIII i VII wieku. Po wojnach meseńskich ludność Sparty wzrosła dwukrotnie, jednak rdzenni Spartiaci stanowili zdecydowaną mniejszość. helotów było w państwie spartańskim ok. 250 tys., periojków ok. 100 tys., a homoioi tylko 10 tys. Z powodu tak daleko posuniętej dysproporcji między liczbą rządzących a ludności niewolnej, skorej do buntów, państwo musiało mieć charakter militarystyczny. Helotów obowiązywały bardzo surowe przepisy: nie wolno im było opuszczać domostw po zapadnięciu zmroku ani posiadać narzędzi z żelaza. Spartiaci w okresie pokoju urządzali polowania na helotów (po grecku krypteia). Podczas tych specyficznych ćwiczeń wojennych żołnierze spartańscy otaczali wioskę helotów i mordowali wszystkich mieszkańców. Celem tych manewrów było utrzymywanie ludności helockiej w atmosferze zastraszenia.

7 c) Perjojkowie Nazwa ta oznaczała po grecku mieszkających wokół. Periojkowie mieszkali w osadach wokół Sparty, na stokach gór Tajgetu i Parnonu, zajmowali się rzemiosłem i wydobyciem rudy żelaza. Nie mieli praw politycznych, ale zachowywali wolność osobistą.

8 4. Ustrój Sparty

9 a) Królowie Diarchia podwójne królestwo Królowie posiadali władzę wykonawczą, dowodzili wojskiem oraz sprawowali funkcje sakralne, mieli też uprawnienia sądownicze, najwyższe dowództwo w czasie wojen Każdy z królów dysponował prawem weta wobec decyzji drugiego. Gdy dochodziło do otwartego konfliktu między królami, był on rozstrzygany przez geruzję, a w poważniejszych wypadkach przez apellę. Wywodzili się oni z dwóch najstarszych rodów spartańskich: Agiadów i Eurypontydów. Prawdopodobnie w czasach archaicznych te rody ze sobą rywalizowały i ustanowienie systemu władzy dwóch królów zapobiegło na trwałe niebezpieczeństwu wybuchu wojny domowej. Legenda mówiła, że założycielami obu rodów byli bliźniacy Eurystenes i Prokles, potomkowie Heraklesa.

10 b) Greuzja Królowie musieli słuchać zdania geruzji, czyli rady starszych, składającej się z 28 członków, liczących co najmniej 60 lat i wybieranych dożywotnio przez zgromadzenie ludowe apellę. Głos doradczy Geruzja sprawowała także wymiar sprawiedliwości, decydując o karze śmierci i banicji.

11 c) Apella Zgromadzenie Ludowe Było to zgromadzenie ludowe składające się ze Spartiatów od 30 roku życia. Zwoływane było przez eforów, jego rola polegała na zatwierdzaniu uchwał proponowanych przez geruzję oraz rozpatrywaniu kwestii przedkładanych przez eforów. Apella zatwierdzała traktaty zawierane przez Spartę, wypowiadała wojny oraz podejmowała decyzje w sprawie sukcesji. Głosowano za pomocą krzyku (aklamacji) W sytuacji zagrożenia państwa apella decydowała, który z królów stanie na czele wojska drugi zostawał wówczas w Sparcie.

12 d) Eforowie Pięciu eforów sprawowało władzę administracyjną, kierowało polityką zagraniczną i sądownictwem. Wybierani byli przez apellę na rok spośród dorosłych Spartiatów przez większą część historii Sparty w drodze losowania. Ich zadaniem było pilnowanie, aby królowie nie nadużywali władzy. W przypadku różnicy zdań między królami decyzję podejmowali eforowie zwykłą większością głosów. Mogli postawić króla przed sądem za błędy popełnione podczas prowadzenia kampanii wojennej.