Dzięki rachunkowi przepływów pienięnych możemy uzyskać odpowiedzi na następujące pytania:

Transkrypt

1 Rachunek przepływów pieniężnych nazywany jest także sprawozdaniem z przepływów pieniężnych lub (od nazwy angielskiej) cash flow to bardzo istotny element sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa. Zgodnie z nazwą, przedstawia zestawienie przepływów pieniężnych, które miały miejsce w przedsiębiorstwie w konkretnym okresie. Ze względu na swój dynamiczny charakter, niesie sporą ilość użytecznych informacji o przebiegu procesów gospodarczych w przedsiębiorstwie. Analizę rachunku przepływów dobrze jest prowadzić w powiązaniu z badaniem innych elementów sprawozdania finansowego np. bilansu czy rachunku zysków i strat. Wówczas dopiero pozwala to uzyskać pełny obraz jednostki gospodarczej. Rachunek przepływów pieniężnych jest analitycznym rozwinięciem przedstawionych w bilansie informacji o zmianie stanu środków pieniężnych dokonywanej w okresie sprawozdawczym. Celem sporządzenia tego elementu sprawozdania finansowego jest uzyskanie podstawy oceny możliwości jednostki gospodarczej do generowania środków pieniężnych oraz potrzeb w zakresie ich wykorzystania. Sporządzać go muszą jednostki podlegające obowiązkowemu badaniu rocznego sprawozdania finansowego. Rachunek przepływów pieniężnych powinien umożliwiać przede wszystkim uzyskanie informacji na temat stopnia płynności finansowej. Istotnym elementem rachunku jest pokazanie aktywności jednostki w ściąganiu należności a także zdolności do spłaty zobowiązań. Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany jest w formie zestawienia prezentującego obieg środków pieniężnych w przedsiębiorstwie. Dzięki rachunkowi przepływów pienięnych możemy uzyskać odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są możliwości generowania przez firmę środków pieniężnych z działalności operacyjnej? Czy są one pozytywne czy negatywne? Jeśli negatywne to dlaczego? Czy przyczyną jest rozwój firmy, czy nierentowna działalność operacyjna a może trudności z właściwym zarządzaniem kapitałem obrotowym? Czy firma posiada zdolność spłaty krótkoterminowych zobowiązań, takich jak np odsetki? Czy może sprostać spłatom zobowiązań krótkoterminowych bez utraty płynności? Jak dużo środków pieniężnych firma przeznacza na rozwój? Jak się to ma do przyjętej strategii firmy? Czy środki na rozwój pochodzą z własnych czy obcych źródeł finansowania? Czy firma płaci dywidendy z wolnych środków własnych czy z obcych? Jakie są źródła finansowania zewnętrznego: krótkoterminowe czy długoterminowe Jaki jest stopień ryzyka związanego z zewnętrznym finansowaniem? W rachunku przepływów pieniężnych wyodrębnia się przepływy z poszczególnych rodzajów działalności jednostki gospodarczej, a mianowicie z działalności operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej. Powinny tam znaleźć się odpowiednio pogrupowane informacje dotyczące: wpływów z działalności operacyjnej, innych wpływów z podziałem na ich źródła, wydatków z podziałem na ich źródła, wartości środków pieniężnych na początek okresu, wartości środków pieniężnych na koniec okresu. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej

2 Działalność operacyjna jest to podstawowa działalność przedsiębiorstwa. Jest to przede wszystkim działalność polegająca na produkcji i sprzedaży produktów lub usług klientom. Dzięki wyodrębnieniu tej grupy jako pierwszej w rachunku przepływów pieniężnych uwidoczniona jest skuteczność przedsiębiorstwa w generowaniu przepływów pieniężnych z działalności podstawowej, bez uwzględnienia transakcji mających charakter jednorazowy (jak sprzedaż lub zakup środków trwałych) lub niezwiązanych z podstawową działalnością, takich jak przepływy związane z finansowaniem przedsiębiorstwa lub jego działalnością inwestycyjną. Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się przede wszystkim: Przepływy ze sprzedaży dóbr i usług, Wypływy z tytuły zapłaty dostawcom za dostawy towarów i materiałów, Wypłaty wynagrodzeń dla pracowników, Wypływy z tytułu podatków i opłat. Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej to przede wszystkim: Zakup i sprzedaż środków trwałych, Udzielanie pożyczek oraz otrzymywanie ich spłat, Zakup i sprzedaż udziałów i akcji innych podmiotów gospodarczych. Przepływy pieniężne z działalności finansowej W tej sekcji znajdują się jedynie przepływy pieniężne związane z finansowaniem przedsiębiorstwa, czyli przede wszystkim: - Przychody z emisji udziałów i akcji, - Przychody z emisji papierów dłużnych, - Wypływy z tytułu wypłaty dywidend, - Wypływy z tytuły wykupu akcji własnych przedsiębiorstwa, - Wypływy z tytułu spłaty pożyczek i kredytów. Zależnie od zastosowanych standardów rachunkowości oraz polityki rachunkowości firmy, klasyfikacja przepływów może być różna. Występują dwie metody przygotowywania rachunku przepływów pieniężnych: metoda bezpośrednia i metoda pośrednia. Obie metody są sobie równoważne i dają takie same wyniki. Metody te różnią się jedynie sposobem przedstawienia przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Pozostałe przepływy pieniężne przedstawione są jednakowo. Metoda bezpośrednia Metoda bezpośrednia polega na zaprezentowaniu poszczególnych grup rzeczywistych wpływów i wydatków pieniężnych. W przypadku tej metody w przepływach z działalności operacyjnej wykazuje się przede wszystkim: Wpływy ze sprzedaży Wypływy z tytułu dostaw i usług Wypływy z tytułu wynagrodzeń Wypływy z tytułu podatków i opłat Metoda ta uważana jest za przedstawiającą więcej informacji na temat zdarzeń, które zaszły w przedsiębiorstwie w ciągu danego okresu sprawozdawczego. Dzięki pogrupowaniu przepływów ze względu na ich źródło pozyskania i cel wydatkowania pozwala ona znacznie skuteczniej prognozować przyszłe przepływy pieniężne przedsiębiorstwa.

3 Metoda pośrednia jest w praktyce wykorzystywana znacznie częściej niż metoda bezpośrednia. Polega na wyjściu z zysku netto (lub według niektórych standardów od zysku z działalności operacyjnej) i dokonaniu odpowiednich korekt tak, aby wyeliminować wszystkie elementy, które wpłynęły na wynik finansowy a nie miały charakteru pieniężnego. Podstawowe zasady dokonywania korekt są następujące: Zmniejszenie niepieniężnych aktywów bieżących jest dodawane do wyniku finansowego. Zwiększenie niepieniężnych aktywów bieżących jest odejmowane od wyniku finansowego. Zmniejszenie zobowiązań jest odejmowane od wyniku finansowego. Zwiększenie zobowiązań jest dodawane do wyniku finansowego. Koszty nie mające odzwierciedlenia w odpływie środków pieniężnych są dodawane z powrotem do wyniku finansowego (np. amortyzacja za dany okres).przychody nie mające odzwierciedlenia w przepływach finansowych są odejmowane od wyniku finansowego. Zależnie od zdarzeń, które miały miejsce w przedsiębiorstwie, konieczne mogą być różne szczególne korekty. Metoda pośrednia jest znacznie mniej informacyjna z punktu widzenia przedstawienia procesów, jakie zaszły w przedsiębiorstwie. Lepiej natomiast pokazuje związek pomiędzy rachunkiem wyników a przepływami pieniężnymi, rozkładając wynik na elementy i pokazując, które z transakcji na niego wpływających nie mają charakteru pieniężnego. Podczas analizy rachunku zysków i strat pierwszą czynnością jest ocena przepływów gotówkowych z poszczególnych rodzajów działalności (operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej). Dokonując tej oceny bierze się po uwagę specyfikę przedsiębiorstwa oraz branżę, w której działa. W trakcie tej wstępnej analizy, badanie wielkości poszczególnych pozycji jest mniej istotne. Wagę przywiązuje się do tego czy saldo przepływów z danej działalności jest ujemne czy dodatnie. Występuje aż osiem wariantów sald z trzech obszarów działalności: Wariant nr 1 charakteryzuje przedsiębiorstwo o bardzo wysokiej płynności finansowej. Jest on rzadko spotykany w praktyce. Sytuacja taka dotyczy z reguły przedsiębiorstw przygotowujących się do podjęcia inwestycji lub dokonania przejęcia innego podmiotu. Wariant nr 2 występuje w przedsiębiorstwach dojrzałych, o wysokiej rentowności, które finansują działalność inwestycyjną oraz regulują zobowiązania z wypracowanej przez siebie nadwyżki finansowej. Wariant nr 3: W tym przypadku spółka generuje środki z działalności operacyjnej, co należy ocenić pozytywnie. Niepokoi natomiast fakt, że środki pochodzące z działalności operacyjnej prawdopodobnie nie wystarczają do obsługi zadłużenia i spółka musi posiłkować się sprzedażą majątku. Korzystną sytuacją w krótkim terminie jest sprzedaż majątku i spłata zadłużenia z tych środków. Zwraca się uwagę na fakt występowania dodatnich przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej i inwestycyjnej, co może świadczyć o restrukturyzacji spółki. Byłaby to sytuacja pozytywna. Z drugiej strony utrzymująca się dłuższy czas zależność może dotyczyć sytuacji, w której wpływy z bieżącej działalności nie wystarczają na spłatę zobowiązań finansowych.

4 Wariant nr 4 Przedstawia sytuację, w której spółka uzyskuje środki z działalności operacyjnej i działalności finansowej. Z tych środków finansowana jest działalność inwestycyjna. Spółka osiąga również w ten sposób duże nadwyżki gotówki. Jest to sytuacja charakteryzująca się prawidłowymi źródłami finansowania i umożliwia przedsiębiorstwu dynamiczny rozwój. Ocenia się, że wariant ten dotyczy sytuacji typowej dla przedsiębiorstw rozwijających się, a w pokrywaniu wydatków inwestycyjnych angażowane są zarówno środki własne, jak i obce. Wariant nr 5 dotyczy przedsiębiorstw przechodzących tymczasowe kłopoty i niegenerujących dodatnich przepływów z działalności operacyjnej. Jednostki te, chcąc utrzymać płynność finansową, posiłkują się zewnętrznymi źródłami finansowania. Fakt, iż mogą je pozyskać, jest dobrym symptomem, informującym o tym, że przewidywana jest poprawa wyniku przedsiębiorstwa. Wariant nr 6 w którym przepływy z działalności operacyjnej i inwestycyjnej są ujemne, a źródłem gotówki na pokrycie niedoborów są kredyty i kapitał właścicielski, jest charakterystyczny dla młodych, rozwijających się firm o dobrych perspektywach, w które wierzyciele nie obawiają się inwestować. Wariant nr 7 Sytuacja opisana w wariancie numer 7 jest bardzo niekorzystna i z dużym prawdopodobieństwem doprowadzi do upadku spółki. Do ujemnych przepływów z działalności operacyjnej dołącza ujemne saldo przepływów finansowych. Banki wypowiadają umowy kredytowe, co uniemożliwia spółce kontynuację bieżącej działalności, lub rozpoczęcie działalności w innej branży. Jednocześnie aktualne potrzeby finansowane są poprzez sprzedaż majątku. Jedynym, choć bardzo trudnym do wykonania sposobem wyjścia z tarapatów, jest powrót do dodatniego salda z przepływów operacyjnych. Ocenia się, że finansowanie działalności operacyjnej i obsługa zadłużenia następuje w wyniku sprzedaży elementów majątku trwałego, co oznacza bardzo trudną sytuacje finansową przedsiębiorstwa. Wariant nr 8 Dość nietypowa jest natomiast sytuacja, która charakteryzuje spółkę znajdującą się w wariancie numer 8. Negatywnie ocenić trzeba fakt, iż przedsiębiorstwo nie potrafi generować dodatniego salda z działalności operacyjnej, oraz w celu poprawy efektów działalności, nie posiłkuje się zewnętrznymi źródłami finansowania. W tym kontekście korzystnie należy ocenić fakt, iż spółka nie pozbywa się majątku. Być może zgromadzone wcześniej zasoby gotówki są znaczące, a zarząd posiada pewną koncepcję, która skłania go do dalszego inwestowania w majątek. Jeżeli sytuacja ta utrzyma się dłuższy czas, z pewnością doprowadzi do utraty płynności i bankructwa spółki. Jednak ze względu na nietypowość tej sytuacji, możliwe są rożne scenariusze dalszego rozwoju sytuacji. W optymistycznym scenariuszu, może dojść do powrotu dodatniego salda z przepływów operacyjnych Podmioty korzystające z cash flow - Potencjalni kredytodawcy w celu uzyskania czytelniejszego obrazu przedsiębiorstwa przed podjęciem decyzji o jego finansowaniu. - Potencjalni inwestorzy w celu oceny kondycji przedsiębiorstwa oraz oceny jego zdolności do generowania przepływów pieniężnych w przyszłości. - Kontrahenci w celu oceny ryzyka udzielenia przedsiębiorstwu kredytów kupieckich oraz w celu ustalenia wysokości limitów kredytowych.

5 Zastosowanie rachunku przepływów pieniężnych Rachunek przepływów pieniężnych, obok bilansu i rachunku wyników, jest źródłem informacji o kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Rachunek wyników i bilans bowiem, pomimo dużej wartości informacyjnej, posiadają pewne słabości. Obie te części sprawozdania finansowego są sporządzone zgodnie z zasadą memoriału oraz zawierają wiele wartości szacunkowych, takich jak rezerwy, odpisy aktualizujące, wyceny, przyjęte stawki amortyzacyjne itp., przez co są podatne na manipulacje i zniekształcenia oraz mogą ukazywać mylny obraz z punktu widzenia płynności przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pokonuje tą niedogodność dzięki temu, że pokazuje jedynie rzeczywiście zaistniałe w przedsiębiorstwie przepływy środków pieniężnych w danym okresie (jest sporządzony metodą kasową). Uzupełnia on więc wiedzę użytkowników sprawozdania finansowego o elementy nie pokazane w rachunku wyników i bilansie. Cash flow ma na celu przede wszystkim: Dostarczenie informacji na temat płynności i wypłacalności przedsiębiorstwa, Dostarczenie dodatkowej informacji na temat zmian wielkości bilansowych (szczególnie w przypadku cash flow przygotowanego metodą pośrednią), Usunięcie niedogodności w porównywaniu wyników firm poprzez wyeliminowanie różnic wynikających z zastosowania różnych standardów lub polityk rachunkowości, Jest podstawą do projekcji przyszłych przepływów pieniężnych.