Diagnoza stanu pacjentów po ciężkich urazach mózgu rola technik neuroobrazowania. dr Marek Binder Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński
|
|
- Fabian Marciniak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Diagnoza stanu pacjentów po ciężkich urazach mózgu rola technik neuroobrazowania dr Marek Binder Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński
2 Plan wystąpienia 1. świadomość jako aspekt pracy mózgu 2. teorie mózgowego podłoża świadomości 3. podział zaburzeń świadomości 4. badania strukturalne 5. badania funkcjonalne paradygmaty aktywne paradygmaty pasywne analizy spektralne EEG 6. podsumowanie
3 Co to jest świadomość? zdolność układu nerwowego do tworzenia subiektywnych przeżyć dzięki świadomości jesteśmy w stanie reprezentować nasze otoczenie w mózgu, radzić sobie z nowością, podejmować decyzje zależne od bieżącego kontekstu sytuacyjnego
4 aspekty świadomości przytomność (wakefulness) aspekt ilościowy świadomość jako stan, poziom pobudzenia kontinuum pobudzenia śpiączka czuwanie przeżycia (awareness, consciousness) aspekt jakościowy świadomość czegoś, treści świadomości posiada aspekt subiektywny dostęp za pomocą introspekcji oba aspekty są względnie niezależne świadomość bez przytomności marzenia senne przytomność bez świadomości stan wegetatywny 4
5 Świadomość a mózg Nadal nie do końca rozumiemy, w jaki sposób mózg wytwarza świadomość istnieje zgoda co do aspektu ilościowego poprzez sieć rozległych projekcji wstępujący układ siatkowaty zlokalizowany głównie w pniu mózgu oraz centralnym wzgórzu steruje wzbudzeniem kresomózgowia
6 Mózg a świadomość aspekt jakościowy Jaki typ aktywności mózgowej odpowiada za powstanie przeżyć świadomych? współczesne teorie (np. Tononi, Dehaene i in.) podkreślają rolę połączeń zwrotnych pomiędzy wzgórzem a korą mózgową tzw. pętli wzgórzowo-korowych jako możliwego podłoża przeżyć świadomych ważną rolę odgrywają również tzw. dalekozasięgowe połączenia pomiędzy obszarami kory, przede wszystkim między płatem ciemieniowym i czołowym
7 teoria Dehaene a i Changeux (2011) Baars (1989): globalna przestrzeń robocza, zdolna do rozgłaszania swoich treści do innych (nieświadomych) procesorów Dehaene i Changeux (20011) globalna neuronalna przestrzeń robocza: sieć utworzona przez neurony głównie w korze czołowej, ciemieniowej i zakręcie obręczy, tworzące dalekozasięgowe połączenia obejmujące również połączenia wzgórzowo-korowe ta pozioma neuronalna przestrzeń robocza łączy się z wyspecjalizowanymi, automatycznymi i nieświadomymi procesorami
8 Giulio Tononi (2007) Teoria zintegrowanej informacji cecha świadomości 1: bogactwo informacyjne; repertuar możliwych treści świadomości jest ogromny (i uwarunkowany złożonością ośrodkowego układu nerwowego) cecha świadomości 2: informacja pojawiająca się w świadomości ma charakter zintegrowany treści świadomości są niepodzielne poziom świadomości w systemie fizycznym odpowiada repertuarowi stanów przyczynowych (informacja) dostępnych systemowi fizycznemu jako całości (integracja)
9 Teoria Tononiego najwyższą wartość zdolność integracji w ludzkim układzie nerwowym posiada system wzgórzowo-korowy obie cechy są konieczne! informacja bez integracji móżdżek (wiele niezależnych modułów) integracja bez informacji napady padaczkowe, faza NONREM (hipersynchronizacja kory, ale mały repertuar stanów)
10 Zaburzenia świadomości (DOC, disorders of consciousness) powstają w następstwie ciężkich uszkodzeń mózgowia zaburzenie związku między ilościowym (poziom pobudzenia, przytomność) a treściowym (świadomość siebie i otoczenia) aspektem świadomości wysoki poziom pobudzenia niekoniecznie musi więc iść w parze z zachowaną zdolnością do świadomych przeżyć
11 TYPY ZABURZEŃ ŚWIADOMOŚCI (DOC, disorders of consciousness) Uszkodzenie mózgu śpiączka Stan minimalnej świadomości (MCS) wyjście z MCS (EMCS) Stan wegetatywny (VS) Zespół apaliczny Zespół niereaktywnej przytomności (unresponsive wakefulnss syndrome, UWS) Zespół zamknięcia
12 Dysocjacja pomiędzy aspektem ilościowym a jakościowym o przytomność przeżycia Schnakers i in. (2012)
13 śpiączka (coma) powstaje wskutek rozległych uszkodzeń kory mózgowej i istoty białej, obustronnego uszkodzenia wzgórza lub ogniskowych uszkodzeń pośrodkowej części nakrywki całkowity brak pobudzenia (spontanicznego lub wymuszonego stymulacją) pacjent leży z zamkniętymi oczami, nie reaguje na polecenia nie porusza się nie mówi brak cykli sen-czuwanie w zapisie EEG brak świadomości siebie i otoczenia ten stan musi trwać co najmniej 1 godzinę (różnicowanie z omdleniem, wstrząsem mózgu) zwykle ustępuje po 2-4 tygodniach przechodzi w VS, MCS lub śmierć mózgu
14 stan wegetatywny (vegetative state) zespół apaliczny zespół niereaktywnej przytomności (unresponsive wakefulness syndrome, UWS) właściwie stan wegetacyjny przytomność bez świadomości obecny rytm snu i czuwania obecność spontanicznego oddychania, tętna i termoregulacji reakcje odruchowe na ból (grymasy twarzy, jęk) śmiech, płacz mruganie na bodźce zagrażające odruchy pniowe (rogówkowy, oczno-mózgowy, ocznoprzedsionkowy) odwracanie głowy w kierunku dźwięku brak jednoznacznych dowodów na rozumienie mowy, zdolności komunikacyjne, czy zachowania celowe stan wegetatywny trwający powyżej miesiąca przetrwały stan wegetatywny (persistent vegetative state) stan wegetatywny trwający dłużej niż 3 mies. przy uszkodzenia nieurazowe, lub 1 rok przy uszkodzeniach urazowych uznaje się trwały stan wegetatywny (permanent vegetative state, PVS)
15 stan minimalnej świadomości (minimally conscious state) to rozpoznanie pojawiło się dopiero pod koniec lat 90. w odpowiedzi na potrzebę opisania stanu pomiędzy VS a pełną świadomością stan głęboko zmienionej świadomości, w którym można stwierdzić minimalne, choć ustalone symptomy behawioralne obecności świadomego ja lub świadomości otoczenia można wskazać przynajmniej jeden marker behawioralny świadomości wykonywanie prostych poleceń odpowiedzi tak/nie słowne lub gestykulacyjne zrozumiała mowa ruchy lub reakcje emocjonalne powiązane przyczynowo z bodźcami z otoczenia, a nie spowodowane odruchami śmiech, płacz w odpowiedzi na bodźce słowne lub wzrokowe zawierające elementy emocjonalne wokalizacje lub gesty w odpowiedzi na zwroty lub pytania sięganie po przedmioty dotykanie lub chwytanie przedmiotów w sposób adekwatny do ich rozmiarów i kształtów śledzenie wzrokiem lub fiksacja wzroku w reakcji na ruchome lub zwracające uwagę bodźce użycie przedmiotów zgodnie z przeznaczeniem spójna komunikacja werbalna problem: reakcje świadczące o świadomości występują niesystematycznie (konieczność wielokrotnych pomiarów) czynniki utrudniające diagnozę: apraksja, afazja, ślepota
16 podtypy MCS MCS- adekwatne reakcje emocjonalne lokalizowanie bodźca bólowego śledzenie wzrokowe MCS+ wykonywanie poleceń EMCS (wyjście z MCS) adekwatna komunikacja i użycie przedmiotów
17 syndrom zatrzaśnięcia (locked-in syndrome) całkowity paraliż afonia zachowana świadomość zachowane pionowe ruchy oczu i mruganie lezja w brzusznej części mostu brak reakcji werbalnych i ruchowych może prowadzić do błędnej diagnozy VS/UWSe
18 zespół splątaniowy (confusional state) towarzyszy wychodzeniu z MCS powrót komunikacji dezorientacja, zaburzenia pamięci podatność na rozproszenie niepokój zaburzenia snu labilność emocjonalna
19 Zmiana klasyfikacji zaburzeń świadomości Laureys, Schiff (2012) funkcjonalny LIS symptomy aktywności wolicjonalnej widoczne tylko w wynikach obrazowania funkcjonanego
20 Dominujące uszkodzenia mózgowia w różnych typach zaburzeń neurologicznych nazwa stan wegetatywny zespół apaliczny zespół niereaktywnej przytomności zespół minimalnej świadomości zespół zamknięcia typ uszkodzenia rozległe uszkodzenia kory mózgowej i istoty białej, systemu korowowzgórzowego, względnie nieuszkodzony pień mózgu uszkodzenia korowe, względnie nieuszkodzony system korowowzgórzowy, nieuszkodzony pień mózgu uszkodzenia brzusznej części mostu (pień mózgu), kora i system wzgórzowo-korowy nieuszkodzone wynik badań post-mortem nie pozwalają jednoznacznie określić jaki był rodzaj zaburzenia świadomości poszczególne formy uszkodzeń w różnym nasileniu występują zarówno u pacjentów VS jak i MCS Kinney i Samuel (1994), Adams (1999, 2000), Jennett (2001)
21 model mezoobwodu (mesocircuit) Schiff (2007): świadomość jest podtrzymywana przez zwrotne pętle korowowzgórzowe pomiędzy centralnym wzgórzem a korą aktywność centralnego wzgórza jest hamowana przez gałkę bladą (część wewnętrzna) Giacino, J. T. et al. (2014) w przypadku stanu świadomego aktywność gałki bladej jest hamowana przez prążkowie, które jest pobudzane przez korę czołową w sytuacji rozległych uszkodzeń mózgu aktywność pętli wzgórzowokorowej spada i zanika hamowanie gałki bladej przez prążkowie
22 Glasgow Coma Scale Skala Śpiączki Glasgow punktacja 3-15 pozwala ocenić głębokość zaburzeń świadomości 3 grupy objawów: otwieranie oczu (pobudzenie), reakcje werbalne i ruchowe (świadomość siebie i otoczenia)
23 JFK Coma Recovery Scale-Revised Skala Wychodzenia ze Śpiączki skala składa się z 23 pozycji, podzielonych na 6 podskal odnoszących się do różnych funkcji podskala funkcji słuchowych (m. in. wykonywanie poleceń, lokalizowanie dźwięków) podskala funkcji wzrokowych (m.in. rozpoznawanie i lokalizowanie przedmiotów, śledzenie wzrokowe) podskala funkcji ruchowych (m.in. posługiwanie się przedmiotami, lokalizowanie bodźca bólowego, odruchowe reakcje bólowe) podskala funkcji oromotorycznych / werbalnych (m.in. werbalizacje, odruchowe i nieodruchowe ruchy ust) podskala komunikacji (m.in. zdolności komunikacyjne funkcjonalne i intencjonalne) podskala pobudzenia (m.in. utrzywanie otwartych oczu, koncentracja na wykonywanych zadaniach) pozycje w każdej podskali są ułożone w taki sposób, że najwyżej punktowane są zachowania zawierające komponenty poznawcze (angażujące korę mózgową), natomiast najniżej aktywność odruchowa
24 Problem pomiaru świadomości u pacjentów Stwierdza się dysproporcję pomiędzy rzeczywistym stanem pacjenta a diagnozą postawioną na podstawie obserwacji jego zachowania ocenia się, że ok. 40% pacjentów z rozpoznaniem stanu wegetatywnego (apalicznego) wykonanego na podstawie skal behawioralnych jest w stanie minimalnej świadomości, tzn. posiada zachowaną świadomość, pomimo braku zdolności reagowania na bodźce (Andrews i in., 1996; Schnakers i in., 2009) główne przyczyny: uszkodzenia układów sensorycznych, dysfunkcje ruchowe techniki obrazowania mogą wspomóc diagnozę bezpośredni podgląd struktury i aktywności mózgu
25 BADANIA STRUKTURALNE
26 obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) angielska nazwa diffusion tensor imaging pozwala na badanie przebiegu włókien istoty białej (aksonów) w obrębie mózgowia obrazowanie oparte na pomiarze dyfuzji cząsteczek wody w mózgu 29
27 badania strukturalne z użyciem technik obrazowania Fernández-Espejo i in. (2011) za pomocą metody DTI badano stan istoty białej półkul, wzgórza oraz pnia mózgu wybrano parametr średniej dyfuzyjności, odnosi się on do tego, jak łatwo woda dyfunduje w tkance, niezależnie od kierunku tej dyfuzji 7 pacjentów VS, 12 pacjentów MCS, 12 osób kontrola wg autorów parametr średniej dyfuzyjności w ich eksperymencie jest wskaźnikiem proporcji zdrowej tkanki w danej części mózgowia
28 Fernández-Espejo i in. (2011) istota biała półkul różnice między grupami, najniższe w VS najwyższe w gr. kontrolnej pień mózgu tylko różnice między grupą kontrolną a pacjentami MS i VS wzgórza znaczne różnice między grupą kontrolną i MCS a pacjentami VS na podstawie połączonych danych o dyfuzyjności ze wzgórza i istoty białej można z 95% dokładnością przewidzieć, do której grupy należy pacjent
29 badania strukturalne traktografia: na podstawie analizy dyfuzji cząsteczek wody w mózgu określamy przebieg włókien istoty białej (Bodart i in., 2013)
30 Voss i in. (2006) pacjent (Terry Wallis) po 19 latach przebywania w MCS odzyskał zdolności komunikacyjne i ruchowe porównano zmiany przebiegu włókien w ciągu 18 miesięcy zaobserwowano odrastanie połączeń nerwowych w tylnym płacie ciemieniowym
31 Podsumowanie Co nam dają analizy strukturalne? szczegółowy obraz uszkodzeń mózgowia u pacjentów nie przesądza o tym w jakim stanie jest pacjent może powiedzieć coś na temat możliwych deficytów neurologicznych i neuropsychologicznych obraz połączeń pomiędzy obszarami mózgu szczególnie między obszarami korowymi oraz korą i wzgórzem duży potencjał diagnostyczny w przypadku powtarzanych pomiarów ocena tego, czy zachodzi odrastanie połączeń w mózgu pacjenta
32 BADANIA FUNKCJONALNE
33 Typy procedur stosowanych do detekcji świadomości procedury aktywne pacjent musi wykonać jakąś czynność, która wymaga udziału świadomości, jednocześnie mierzy się aktywność mózgu towarzyszącą temu aktywnemu działaniu procedury pasywne pacjent nie musi wykonywać żadnego polecenia, mierzy się wzbudzoną, mimowolną aktywność mózgu i porównuje z aktywnością w nieuszkodzonym mózgu
34 procedura aktywna fmri Owen i in. (2006) przeprowadzili eksperyment służący detekcji świadomości u osoby z rozpoznaniem stanu wegetatywnego przy użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fmri) wg oceniającego ją zespołu diagnostycznego spełniała kryteria stanu wegetatywnego
35 właściwe badanie rejestracja aktywności mózgu po usłyszeniu poleceń: wyobraź sobie, że grasz w tenisa wyobraź sobie, że odwiedzasz pokoje w swoim domu czas wykonywania polecenia wynosił 30 sekund, po czym następował okres relaksacji zdaniem autorów podobieństwo wzorców pobudzenia w obu grupach świadczy o tym, że pacjentka rozumiała polecenia i świadomie się do nich stosowała
36 inne procedury aktywne fmri Monti i in., 2010 paradygmat Owena został wykorzystany do podjęcia próby komunikacji z pacjentem tak: gra w tenisa, nie: chodzenie po domu Bardin i in., 2012 wykonywanie poleceń pływanie Monti i in., 2013 sterowanie ogniskiem uwagi wzrokowej
37 Monti MM et al. N Engl J Med 2010;362: Communication Scans.
38 Visual cognition in disorders of consciousness: From V1 to top down attention Human Brain Mapping Volume 34, Issue 6, pages , 30 JAN 2012 DOI: /hbm
39 Procedury aktywne EEG Cruse i in. (2011, 2012) wykonywanie prostych ruchów po usłyszeniu polecenia słownego ( zaciśnij lewą dłoń ) analiza: 3 2 analiza odpowiedzi EEG w domenie czasu i częstotliwości analiza typu single-trial - klasyfikator Bayesowski wykrywa różnice w pasmach częstotliwości 7-30 Hz pomiędzy warunkiem ruchu a spoczynkiem ,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 polecenie słowne
40 Cruse i in., 2012 pacjent z rozpoznaniem stanu wegetatywnego 12 lat po wypadku kontrola: u 5 z 6 badanych wykryto różnice w co najmniej jednym porównaniu wyniki analizy single-trial i czas częstotliwość istotne różnice ok 1 sekundy po rozpoczęciu polecenia słowenego w porónaniu lewa ręka vs. spoczynek
41 Procedury pasywne PET badania resting state, stanu spoczynkowego za pomocą FDG-PET (zużycie glukozy) i H 2 15 O (przepływ krwi) znaczące obniżenie poziomu metabolizmu u pacjentów w stanie wegetatywnym (średnio o 50% w stosunku do zdrowej kontroli) - De Volder i in., 1990; Levy i in., 1987; Rudolf i in., 1999; Tommasino i in., 1995.
42 Procedury pasywne PET badania PET (m.in. Laureys i in., 1998, 1999) porównanie lokalnego metabolizmu w różnych stanach zaburzeń świadomości metabolizm i przepływ krwi w sieciach czołowo-ciemieniowych, leżące na bocznych i przyśrodkowych powierzchniach półkul koreluje z poziomem świadomości poziom świadomości koreluje z siłą efektywnej łączności pomiędzy neuronalnej obszarami czołowymi a obszarami ciemieniowymi (przedklinkiem przede wszystkim) przedklinek
43 sieci resting-state sieć stanu podstawowego default mode network (DMN), task-negative network (Fox i in., 2005; bo deaktywuje się w zadaniach wymagających uwagi i pamięci roboczej) zwiększona aktywność: błądzenie myślami, samoświadomość, odpamiętywanie epizodyczne struktury przyśrodkowe w płacie czołowym i ciemieniowym: przyśrodkowa kora czołowa, tylny zakręt obręczy, przedklinek, retrosplenial cortex, styk skroniowo-ciemieniowy (skład ulega nieznacznym modyfikacjom w różnych badaniach) badania Laureysa (1999a, b) sugerują, że w zaburzeniach świadomości dochodzi do funkcjonalnego rozłączenia węzłów sieci DMN w płatach czołowych i ciemieniowych w kolejnych badaniach wykryto więcej sieci resting-state (m.in. zarządcza - executive, obejmująca boczne okolice czołowe i ciemieniowe)
44 Badania resting-state PET Laureys i in., 2000b badania nad połączeniami wzgórzowo-korowymi u pacjenta, który wyszedł ze stanu wegetatywnego obszary, których korelacja z aktywnością centralnego wzgórza zmieniła się po wyjściu ze stanu wegetatywnego
45 Resting-state fmri w DOC Vanhaudenhuyse i in. (2010) w przypadku badań resting-state za pomocą fmri analizuje się spontaniczne fluktuacje sygnału BOLD o niskiej częstotliwości w eksperymencie badano wewnętrzną łączność struktur należących do DMN (default mode network) w grupie o zróżnicowanym poziomie świadomości (norma, locked-in syndrome, MCS, VS i śpiączka)
46 Vanhaudenhuyse i in. (2010) łączność struktur DMN zależy od poziomu świadomości największa różnica między MCS a VS w przedklinku
47 badania pasywne EEG Rosanova i in. (2012) tzw. podejście perturbacyjne (Massimini i in., 2009) stymulacja kory za pomocą krótkotrwałego impulsu TMS rejestracja wywołanej aktywności mózgowia za pomocą EEG pacjenci 5 pacjentów w stanie wegetatywnym 5 pacjentów w stanie minimalnej świadomości 2 pacjentów z syndromem zamknięcia
48 TMS przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (transcranial magnetic stimulation) bezpośrednie stymulowanie neuronów korowych w wybranych obszarach mózgu
49 Badanie Rosanova i in. (2012) Rosanova M et al. Brain 2012;135: The Author (2012). Published by Oxford University Press on behalf of the Guarantors of Brain.
50 Badanie Rosanova i in. (2012) wyniki pomiarów u pacjentów którzy wyszli ze stanu wegetatywnego oraz u pacjenta, którego stan nie uległ zmianie
51 Badania pasywne EEG Casali i in., 2013 próba eksperymentalnego ujęcia koncepcji Tononiego perturbacyjny wskaźnik złożoności (perturbational complexity index, PCI) parametryzacja odpowiedzi EEG w procedurze perturbacyjnej ocenia jej zawartość informacyjną złożoność jest obliczana za pomocą algorytmu wykorzystywanego w metodzie kompresji danych ZIP mierzy kompresowalność sygnałów EEG wartości od 0 do 1 im wyżej, tym wyższy poziom świadomości
52 Casali i in., 2013 czuwanie sen NREM i anestezja wskaźnik okazał sie na zmiany w poziomie świadomości zachodzące naturalnie w czasie snu NREM, jak i wywoływane sztucznie, za pomocą anestetyków
53 Casali i in., 2013 pacjenci DOC metoda jest trudna technicznie przeprowadzenie stymulacji TMS wymaga przeszkolenia potrzebny skan strukturalny MRI, aby zlokalizować miejsce stymulacji u pacjenta fragment nieuszkodzonej kory
54 Analizy spektralne EEG pomiar sygnału EEG podczas czuwania w stanie spoczynku stosunkowo łatwe do przeprowadzenia (pacjent musi być w stanie czuwania) analiza: za pomocą transformaty Fouriera przekładamy zapis EEG z domeny czasu na domenę częstotliwości otrzymujemy widmo (spektrum) sygnału Czy w widmach EEG pacjentów pojawiają się wzorce, które mogą coś powiedzieć na temat stanu, w którym się znajdują?
55 Schiff, Nauvel, Victor (2014) alfa alfa beta w zapisie EEG u zdrowych w stanie czuwania dominują oscylacje alfa (8-13 Hz) i beta (15-30 Hz) pierwsze dominują w obszarach tylnych drugie dominują w obszarach czołowych
56 Schiff, Nauvel, Victor (2014) delta w zaburzeniach świadomości obserwuje się charakterystyczne zmiany w zapisie EEG w stanie wegetatywnym sygnał EEG koncentruje się w niskich częstotliwościach (delta <4 Hz) - jest to efekt deaferentacji kory mózgowej u zdrowych: tylko w znieczuleniu ogólnym lub w głębokim śnie theta beta theta w stanie minimalnej świadomości obserwuje się sygnał koncentruje się w pasmach theta (7-10 Hz) i beta (15-30 Hz) efekt przerwania połączeń pomiędzy wzgórzem a korą u zdrowych oscylacje theta pojawiają się w senności lub podczas wysiłku umysłowego
57 21 pacjentów w stanie MCS i VS Fingelkurts i in. (2013) 14 VS, 7 MCS etiologia: urazowa, naczyniowa, niedotlenienie pomiar spoczynkowego EEG z zamkniętymi oczami fale o niższej częstotliwości (delta/theta) rzadziej pojawiają się u pacjentów MCS oscylacje w zakresie zakresu theta/alfa były niezależne od etiologii i były bardziej zaznaczone u pacjentów MCS niż u VS (największe różnice w tylnych obszarach mózgu) tylko u pacjentów MCS wystąpiły fale alfa o średniej częstotliwości wpływ etiologii: w uszkodzeniach spowodowanych niedotlenieniem częściej pojawiały się oscylacje w niskich zakresach widma (delta) 2-4 Hz w uszkodzeniach wywołanych urazem częściej pojawiały się oscylacje 6-8,5 Hz (theta/alfa) w uszkodzeniach naczyniowych wyniki pośrednie rokowania (Fingelkurts i in. (2011)) szanse przeżycia po upływie pół roku od urazu przewaga niższych częstotliwości (delta i niskie oscylacje theta) zły prognostyk
58 Forgacs i in. (2014) porównanie spoczynkowego EEG z wynikami pomiarów fmri i PET pacjenci w różnych stanach - od VS, MCS do EMCS spoczynkowy zapis u pacjentów podzielono na cztery klasy w zależności od składu spektralnego (obecność wolnych oscylacji i symetrii zapisu EEG) prawidłowy (m.in. oscylacje alfa) nieznacznie nieprawidłowy (m.in. nieznaczny spadek częstości alfa) umiarkowanie nieprawidłowy (m.in. obecność rytmów theta) znacznie nieprawidłowy (dominacja fal delta) zbadano jak wygląda zapis EEG u pacjentów, u których wykonano aktywne badanie fmri (wykonywanie poleceń) oraz spoczynkowe metabolizmu za pomocą PET
59 Forgacs i in. (2014) relacja między aktywnością EEG a diagnozą dominacja znacznie i umiarkowanie zaburzonego EEG w grupie pacjentów VS im lepszy stan pacjenta, tym mniej zaburzone EEG relacja między aktywnością EEG a wynikiem w skali CRS-R mniej zaburzone EEG w grupie pacjentów z wyższymi wynikami w skali pacjenci, którzy poprawnie wykonywali zadanie w skanerze mieli mniej zaburzony zapis EEG (ale przynajmniej jeden z nich uzyskał bardzo niski wynik zbiorczy w CRS-R, prawdopodbny funkcjonalny LIS) relacja między aktywnością EEG a globalnym metabolizmem znacznie nieprawidłowemu zapisowi EEG towarzyszył obniżony metabolizm mózgu
60 Podsumowanie miary spektralne pomiar spoczynkowego EEG jest stosunkowo najłatwiejszą metodą bezpośredniej oceny pracy mózgu pacjent nie musi wykonywać żadnych poleceń EEG jest dość łatwe w aplikacji parametry sygnału EEG odnoszące się do jego składu widmowego pozwalają ocenić aktualny stan pacjenta w kontekście zaburzeń świadomości te same ograniczenia we wnioskowaniu, co inne procedury pasywne wzorzec zapisu EEG nie jest jednoznacznym dowodem na świadomość
61 Podsumowanie badania pasywne oba podejścia mają charakter komplementarny pozytywny wynik uzyskany w procedurze aktywnej jest silnym dowodem na rzecz posiadania świadomości, ale poprawne wykonanie wymaga sprawnych wyższych funkcji poznawczych, które mogą być uszkodzone u pacjenta a nie są koniecznie związane ze świadomością (np. rozumienie mowy, zdolność do utrzymania koncentracji uwagi) procedury pasywne nie wymagają żadnej aktywności, ale nie dają jednak niezbitego dowodu na to, że pacjent jest świadomy - może nam powiedzieć czy pacjent może być świadomy,
62 Podsumowanie rola technik neuroobrazowania punkt docelowy wynik neuroobrazowania jako idealny klasyfikator stanu pacjenta niezależnie od istniejących dysfunkcji motorycznych lub deficytów poznawczych lub sensorycznych do punktu docelowego trochę nam brakuje: większość z przedstawionych metod mówi o różnicach grupowych, a nie efektach na poziomie indywidualnym brakuje nam jeszcze wystarczającej ilości danych, aby określić charakterystyczne wzorce reakcji dla poszczególnych form DOC (Boly i in., 2012) konieczne są badania wieloośrodkowe w kontekście trudności związanych z behawioralną oceną stanu pacjenta zastosowanie metod obiektywnych daje jednak szansę na pełniejszą ocenę stanu pacjenta najlepsze efekty może dać łączenie ze sobą metod (w ramach możliwości technicznych) minimum: zastosowanie komplementarnych metod aktywnych i pasywnych
Wykład 12. uwaga i świadomość część 2. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 12 uwaga i świadomość część 2. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii zespół Balinta przy obustronnych uszkodzeniach tylnych okolic ciemieniowych pacjenci mogą skupiać wzrok tylko na jednym obiekcie
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoSTAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE
STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol
WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol CO TO JEST ŚWIADOMOŚĆ? Medyczna koncepcja świadomości: pacjent przytomny to pacjent świadomy pacjent w stanie wegetatywnym to pacjent nieświadomy
Bardziej szczegółowoZaburzenia świadomości z perspektywy neuroobrazowania Disorders of consciousness in view of neuroimaging
Aktualn Neurol 2016, 16 (1), p. 37 49 Urszula Górska 1, 2, Krzysztof Gociewicz 1, Marcin Koculak 1, Anna Jurasińska 1, Marta Brocka 1, 3, Marek Binder 1 Received: 31.12.2015 Accepted: 13.03.2016 Published:
Bardziej szczegółowoNeurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w
Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w psychologii poznawczej Małgorzata Gut Katedra Psychologii Poznawczej WyŜsza Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie http://cogn.vizja.pl Wykład
Bardziej szczegółowoZastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych
Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoWzorce aktywności mózgu przy świadomym i nieświadomym przetwarzaniu informacji
Wzorce aktywności mózgu przy świadomym i nieświadomym przetwarzaniu informacji Aneta Brzezicka Interdyscyplinarne Centrum Stosowanych Badań Poznawczych, SWPS Zdumiewająca hipoteza brzmi: Ty, Twoje radości
Bardziej szczegółowofunctional Magnetic Resonance Imaging
functional Magnetic Resonance Imaging (funkcjonalny) rezonans magnetyczny historia Roy i Sherrington wysunęli hipotezę, że lokalna aktywność neuronalna ma związek z lokalnymi zmianami przepływu krwi i
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoEEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu
EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania
Bardziej szczegółowoBiorytmy, sen i czuwanie
Biorytmy, sen i czuwanie Rytmika zjawisk biologicznych określana jako biorytm przyporządkowuje zmiany stanu organizmu do okresowych zmian otaczającego środowiska. Gdy rytmy biologiczne mają charakter wewnątrzustrojowy
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowoSystemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)
Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz
Bardziej szczegółowoElementy neurolingwistyki
Elementy neurolingwistyki Neurolingwistyka bada relacje języka i komunikacji do pewnych aspektów funkcjonowania mózgu metody: badania zdolności językowych po uszkodzeniach mózgu, eksperymenty, konstrukcja
Bardziej szczegółowoPo co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to:
Uwaga Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Orientowanie się organizmu ku bodźcom sensorycznym (szczególnie wzrokowym) Badanie elementów przestrzeni (zewnętrznej i wewnętrznej) Utrzymywanie organizmu
Bardziej szczegółowoWykład 3. metody badania mózgu I. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 3 metody badania mózgu I dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii ośrodkowy układ nerwowy (OUN) mózgowie rdzeń kręgowy obwodowy układ nerwowy somatyczny układ nerwowy: przewodzi informacje z i do
Bardziej szczegółowoKresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz
Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:
Bardziej szczegółowoInfantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.
Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne
Bardziej szczegółowoNeuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder
Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:
Bardziej szczegółowoSEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA
SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA Sen i Czuwanie U ludzi dorosłych występują cyklicznie w ciągu doby dwa podstawowe stany fizjologiczne : SEN i CZUWANIE SEN I CZUWANIE Około 2/3 doby przypada na czuwanie.
Bardziej szczegółowoBADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU
442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoAfazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A
Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją,
Bardziej szczegółowoWykład 4. metody badania mózgu II. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 4 metody badania mózgu II dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Terminologia SAGITTAL SLICE Number of Slices e.g., 10 Slice Thickness e.g., 6 mm In-plane resolution e.g., 192 mm / 64 = 3 mm IN-PLANE
Bardziej szczegółowoNEUROLOGICZNE ASPEKTY ZABURZEŃ PRZYTOMNOŚCI NEUROLOGICAL ASPECTS OF DISORDERS OF CONSCIOUSNESS
Ann. Acad. Med. Gedan. 2013, 43, 147-154 MAŁGORZATA ŚWIERKOCKA, JAKUB KOMENDZIŃSKI NEUROLOGICZNE ASPEKTY ZABURZEŃ PRZYTOMNOŚCI NEUROLOGICAL ASPECTS OF DISORDERS OF CONSCIOUSNESS Klinika Neurologii Dorosłych
Bardziej szczegółowoEmocje. dr hab. Adriana Schetz IF US
Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoBUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY
NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,
Bardziej szczegółowoPodsieci rozległe: Sieć wzbudzeń podstawowych. Andrzej Rutkowski
Podsieci rozległe: Sieć wzbudzeń podstawowych Andrzej Rutkowski Default mode Mózg ciągle aktywny (wiadomo od czasu wynalezienia EEG) W trakcie spoczynku pochłania stosunkowo dużo energii Wiele regionów
Bardziej szczegółowoMózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA
Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia
Bardziej szczegółowoAsymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
Bardziej szczegółowoŚmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Bardziej szczegółowoAutonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy
Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy System Nerwowy Ośrodkowy System Nerwowy Analizuje, interpretuje i przechowuje informacje Zarządza organami Obwodowy System Nerwowy Transmisja informacji z i do OSN
Bardziej szczegółowoNeuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu)
Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu) NEUROESTETYKA PIOTR PRZYBYSZ Wykład monograficzny. UAM Poznań 2010 Rozumienie piękna na gruncie psychologii sztuki i w neuroestetyce
Bardziej szczegółowoNEUROLOGIA. Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi. Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak
NEUROLOGIA Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak 16 Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi Urazy głowy prowadzą do zmian w obrębie układu nerwowego,
Bardziej szczegółowoWykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience)
Wykład X Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Historia badań nad mózgiem Joseph Gall, Johann Spurzheim (1810): frenologia 35 specyficznych funkcji mózgu anatomiczna personologia
Bardziej szczegółowoZnaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi
Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Agnieszka Zdzienicka Chyła LUBLIN 27.11.2018r O teorii integracji sensorycznej
Bardziej szczegółowoŚwiadomość. Paweł Borycki. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski. 21 stycznia 2015
Świadomość Paweł Borycki Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski 21 stycznia 2015 Na podstawie: Paul Thagard, Consciousness, [in:] Mind. Introduction to Cognitive Science. Second
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Bardziej szczegółowoNeurofeedback: jego rosnąca popularność i zastosowania
Neurofeedback: jego rosnąca popularność i zastosowania Michał Czerwiński Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego Zakład Fizyki Biomedycznej Koło Fizyki Biomedycznej Sygnał EEG Sygnał EEG, w dziedzinie
Bardziej szczegółowoWstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza
Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza Sześciokąt nauk kognitywnych I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.
WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
Bardziej szczegółowoGrant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja obszar unaczynienia objawy lokalizacja TĘTNICA SZYJNA WEWNĘTRZNA (OCZNA
Bardziej szczegółowoBadanie neurologiczne po NZK - propozycja checklisty
Badanie neurologiczne po NZK - propozycja checklisty Maciej Wawrzyńczyk Oddział Udarowy Klinika Neurologii SUM w Zabrzu Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Najczęstsze przyczyny przewlekłych zaburzeń
Bardziej szczegółowoOpracowała: K. Komisarz
Opracowała: K. Komisarz EEG ElektroEncefaloGraf - aparat do pomiaru fal mózgowych i oceny pracy mózgu. BIOFEEDBACK - z ang. biologiczne sprzężenie zwrotne (dostarczanie człowiekowi informacji zwrotnej
Bardziej szczegółowoPlaty kory mózgowej. Szczelina podłużna.
Kora mózgowa Platy kory mózgowej Szczelina podłużna http://www.daviddarling.info/encyclopedia/b/brain.html powierzchnia boczna: 1- część oczodołowa, 2- część trójkątna, 3- część wieczkowa zakrętu czołowego
Bardziej szczegółowoRozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce
Rozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce Znaczenie zapisu EEG w rozpoznaniu i leczeniu EEG wspiera kliniczne rozpoznanie padaczki, ale na ogół nie powinno stanowić podstawy rozpoznania wobec
Bardziej szczegółowoŻabno, dnia r.
Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Prozopagnozja. wrażenie sensoryczne a percepcja. wrażenia sensoryczne i percepcja
Plan wykładu (1) rozróżnienie wrażeń sensorycznych i percepcji Psychologia procesów poznawczych: percepcja, język, myślenie wrażenie sensoryczne a percepcja W 3 dr Łukasz Michalczyk (2) wprowadzenie do
Bardziej szczegółowoKamil Jonak Zakład Bioinżynierii Instytut Technologicznych Systemów Informatycznych Politechnika Lubelska Paweł Krukow Zakład Neuropsychiatrii
Kamil Jonak Zakład Bioinżynierii Instytut Technologicznych Systemów Informatycznych Politechnika Lubelska Paweł Krukow Zakład Neuropsychiatrii Klinicznej Katedra Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Bardziej szczegółowo"Nasze nowe możliwości." Projekt wyrównywania szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych ZSO nr 5
"Nasze nowe możliwości." Projekt wyrównywania szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych ZSO nr 5 Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Termin realizacji: 0d 17.11.2014r.
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Blandyna Żurawska vel Grajewska Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:
Bardziej szczegółowoZaburzenia świadomości perspektywa kliniczna i etyczna Disorders of consciousness clinical and ethical perspective
Aktualn Neurol 2014, 14 (3), p. 190 198 Urszula Górska 1,2, Marcin Koculak 1, Marta Brocka 1,3, Marek Binder 1 Received: 09.10.2014 Accepted: 23.10.2014 Published: 28.11.2014 Zaburzenia świadomości perspektywa
Bardziej szczegółowoMulti-sensoryczny trening słuchowy
Multi-sensoryczny trening słuchowy Rozumienie mowy w hałasie Co daje trening słuchowy? Trening słuchowy gwarantuje powiększenie i polepszenie pracy ośrodków odpowiedzialnych za słyszenie na 5 lat. Pacjent,
Bardziej szczegółowoComa, VS, MCS Diagnoza, terapia, etyka. Dorota Badowska MISMaP III rok biotech + psych
Coma, VS, MCS Diagnoza, terapia, etyka Dorota Badowska MISMaP III rok biotech + psych Copyright statement This presentation has been prepared for the meeting of the Students Neurobiology Club at the Warsaw
Bardziej szczegółowoTrafność czyli określanie obszaru zastosowania testu
Trafność czyli określanie obszaru zastosowania testu Trafność jest to dokładność z jaką test mierzy to, co ma mierzyć Trafność jest to stopień, w jakim test jest w stanie osiągnąć stawiane mu cele Trafność
Bardziej szczegółowoZ punktu widzenia kognitywisty: język naturalny
Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład VI: Elementy neurolingwistyki Teorie neurolingwistyczne Paul Broca (1824-1880) teoria oparta na badaniu symptomów pacjenta Leborgne i sekcji mózgu
Bardziej szczegółowoDrgawki czy mioklonie??? Iwona Terczyńska IMID
Drgawki czy mioklonie??? Iwona Terczyńska IMID Termin mioklonia u pacjenta z JME został po raz pierwszy zaproponowany przez Herpina w 1867 Mioklonie przysenne opisał Friedreich 1881 Nadal.nie ma powszechnie
Bardziej szczegółowoSTAN PADACZKOWY. postępowanie
STAN PADACZKOWY postępowanie O Wytyczne EFNS dotyczące leczenia stanu padaczkowego u dorosłych 2010; Meierkord H., Boon P., Engelsen B., Shorvon S., Tinuper P., Holtkamp M. O Stany nagłe wydanie 2, red.:
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH
Częstochowa 2012 1 DIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH Izabela Duda Częstochowa 2012 2 nomenklatura Traumatic brain injury Brain injury Head injury Traumatic cerebral injury Head trauma Traumatic
Bardziej szczegółowoSystem aepex ocena głębokości znieczulenia na miarę XXI wieku?
A n n a D u r k a System aepex ocena głębokości znieczulenia na miarę XXI wieku? Studenckie Koło Naukowe Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej II Zakład Anestezjologii i Intensywnej
Bardziej szczegółowoSopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński
Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński 81-703 Sopot; ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7/1, tel. kom. 604 858 808; e-mail: michal@terapiasopot-sctpb.pl www.terapiasopot-sctpb.pl
Bardziej szczegółowoMózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie.
Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Mózg nie jest symetryczny ani pod względem strukturalnym, ani
Bardziej szczegółowoPrzyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji
Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoPo pierwsze diagnoza- Mini QEEG
NEWSLETTER BIOMED NEWS Nr. 09/2015 Po pierwsze diagnoza- Mini QEEG Chcąc zrozumieć zasadę działania mózgu, można powiedzieć nieco upraszczając, że to niezbędny do życia procesor, który jest w stanie równolegle
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoSomatosensoryka. Marcin Koculak
Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA
Bardziej szczegółowoSzumy uszne -diagnostyka i rehabilitacja
Szumy uszne -diagnostyka i rehabilitacja Grażyna Bartnik Sensor Cliniq, Szpital IBIS, Warszawa SZUMY USZNE i HALUCYNACJE SŁUCHOWE (OMAMY) percepcja dźwięków bez obecności źródła zewnętrznego (bez zewnętrznego
Bardziej szczegółowoWykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.
Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi
Bardziej szczegółowoPODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP
PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP Nadmierne ciśnienie wewnątrz niepodatnego sklepienia czaszki, upośledzające funkcje neurologiczne. PRZYCZYNY ICP Wynik zmian zwiększających
Bardziej szczegółowoPsychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem. Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman
Psychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman Ustalenia przedinterpretacyjne Interpretacja zachowań niepożądanych
Bardziej szczegółowoSOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Metoda EEG-biofeedback znalazła również zastosowanie w leczeniu pacjentów z padaczką lekooporną. W treningach EEG-biofeedback uczestniczą także osoby,
Bardziej szczegółowoZespół ten nazywany jest również śpiączką rzekomą lub jasną lub chorobą zamurowanego żywcem (fr. Maladie de l emmuré vivat)
Zespół ten nazywany jest również śpiączką rzekomą lub jasną lub chorobą zamurowanego żywcem (fr. Maladie de l emmuré vivat) Choć samo pojęcie zespół zamknięcia (locked-in-syndrom LIS) do nauk medycznych
Bardziej szczegółowoUmysł-język-świat 2012
Umysł-język-świat 2012 Wykład X: Między psycholingwistyką a neurolingwistyką Teorie neurolingwistyczne John Hughlings Jackson (1835-1911) badał jak bodźce wywołują reakcje i złożoność reakcji Dwa poziomy
Bardziej szczegółowoMetoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową.
Metoda Krakowska Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową. Jest to metoda sylabowa oparta na wspomaganiu
Bardziej szczegółowoWykład 6. asymetria funkcjonalna i język. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 6 asymetria funkcjonalna i język dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Spoidło wielkie (ciało modzelowate) Największe spoidło ludzkiego mózgu ok. 200 mln włókien dojrzewa (procesy eliminacji i
Bardziej szczegółowoPadaczka versus omdlenie co wynika z wytycznych 2009? Piotr Kułakowski Klinika Kardiologii CMKP, Warszawa
Padaczka versus omdlenie co wynika z wytycznych 2009? Piotr Kułakowski Klinika Kardiologii CMKP, Warszawa Omdlenie Objaw a nie choroba Przejściowa i samoograniczająca się utrata przytomności Mechanizm:
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoRozwój funkcji chwytnej ręki
Rozwój funkcji chwytnej ręki i czynności dwuręcznych Dr n. med. Anna Czernuszenko Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Zagórzu koło Warszawy www.mcnir.pl Teoria dojrzewania
Bardziej szczegółowoOśrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne.
Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Zespół Kliniczno-Badawczy
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom organizacyjny studiów System studiów Wydział Pedagogiki
Bardziej szczegółowoKINEZJOLOGIA EDUKACYJNA. jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi
KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi Autorzy Kinezjologii Edukacyjnej Paul Dennison dyslektyk, z wadą wymowy, wadą wzroku Gail Dennison tancerka, choreograf Chcieli
Bardziej szczegółowoImię:... Data urodzenia:... Zawód:... Hobby/Sport:... Diagnoza:... Fizjoterapeuta:... Data badania:... Główny problem:... Niewielkie ograniczenia 2
Imię:... Data urodzenia:... Zawód:... Hobby/Sport:... Diagnoza:... Fizjoterapeuta:... Data badania:... Główny problem:.... Cel pacjenta:... Codzienne zadania/praca: Kontakty towarzyskie/hobby/sport: Środki
Bardziej szczegółowoAnaliza danych medycznych
Analiza danych medycznych Wykład 2 Rejestracja sygnału EEG Plan wykładu 1. Zasady aplikacji elektrod 2. Wzmacniacz EEG 3. Cechy sygnału EEG 4. Podstawowe rytmy mózgowe 5. Przetworzenie zarejestrowanych
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PIOTR TURMIŃSKI Porównanie skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu skręceń stawu skokowego STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Bardziej szczegółowoPoznawcze znaczenie dźwięku
Poznawcze znaczenie dźwięku Justyna Maculewicz Uniwersytet im. A. Mickiewicza, kognitywistyka (IV rok) akustyka (II rok) e-mail: justynamaculewicz@gmail.com Klasyczne ujęcie słyszenia jako percepcji zdarzeń
Bardziej szczegółowoUwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały
Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,
Bardziej szczegółowoStymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej innowacyjna i mobilna terapia trudności w przetwarzaniu centralnym. Tomasz Kopański
Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej innowacyjna i mobilna terapia trudności w przetwarzaniu centralnym Tomasz Kopański Wyróżnia się trzy zasadnicze podejścia do terapii centralnych zaburzeń
Bardziej szczegółowo