WPŁYW TERMINU WYKONANIA JESIENNYCH ZABIEGÓW FUNGICYDOWYCH NA NASILENIE OBJAWÓW SUCHEJ ZGNILIZNY KAPUSTNYCH NA RZEPAKU W REGIONIE DOLNEGO ŚLĄSKA

Transkrypt

1 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 50 (2) 2010 WPŁYW TERMINU WYKONANIA JESIENNYCH ZABIEGÓW FUNGICYDOWYCH NA NASILENIE OBJAWÓW SUCHEJ ZGNILIZNY KAPUSTNYCH NA RZEPAKU W REGIONIE DOLNEGO ŚLĄSKA ANDRZEJ BRACHACZEK 1, JOANNA KACZMAREK 2, MARCELINA BILICKA 3, MAŁGORZATA JĘDRYCZKA 2 1 DuPont Poland Sp. z o.o. Powązkowska 44c, Warszawa andrzej.brachaczek@pol.dupont.com 2 Instytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk Strzeszyńska 34, Poznań 3 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Biochemii i Biotechnologii Wołyńska 35, Poznań I. WSTĘP Sucha zgnilizna kapustnych jest jedną z najgroźniejszych chorób rzepaku na świecie (Fitt i wsp. 2006). W Polsce porażenie roślin następuje głównie jesienią, przez zarodniki workowe grzybów Leptosphaeria maculans i L. biglobosa (Jędryczka 2006). Intensywność ich uwalniania uzależniona jest od zmian temperatury oraz przebiegu opadów (Toscano-Underwood i wsp. 2001). W poszczególnych regionach Polski występują odmienne warunki pogodowe; z tego względu nie jest możliwe ustalenie jednego terminu ochrony rzepaku przed suchą zgnilizną kapustnych na terenie całego kraju (Jędryczka i wsp. 2008). Celem pracy była ocena skuteczności jesiennych zabiegów fungicydowych, w zależności od terminu ich wykonania, w relacji do stężenia askospor grzybów L. maculans i L. biglobosa w powietrzu. II. MATERIAŁ I METODY Badania wykonano jesienią 2008 i 2009 roku w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Krościnie Małej (woj. dolnośląskie), na poletkach z rzepakiem ozimym odmiany mieszańcowej PR46W10 (Pioneer Hi-Bred). Doświadczenie założono w układzie bloków losowanych całkowicie zrandomizowanych, na poletkach o powierzchni 15 m 2, w trzech powtórzeniach. Zabiegi fungicydowe wykonywano środkiem Capitan 250 EW

2 Wpływ terminu wykonania jesiennych zabiegów (flusilazol 250 g/l) w odstępach tygodniowych od końca września do połowy listopada. W okresie spoczynku przedzimowego (koniec listopada) oceniano porażenie roślin rzepaku przez grzyby L. maculans i L. biglobosa. Dla każdego wariantu oznaczano procent i stopień porażenia roślin, stosując skalę 0 4, gdzie 0 oznaczało roślinę bez widocznych objawów porażenia, natomiast 4 oznaczało liczne plamy chorobowe na liściach, typowe dla suchej zgnilizny kapustnych (Jędryczka 2006). W okresie dojrzewania pseudotecjów na porażonej słomie rzepakowej zebranej w poprzednim sezonie wegetacyjnym, tj. od lipca do listopada 2008 i 2009 monitorowano temperaturę oraz sumę dobowych opadów deszczu (tab. 1). Tabela 1. Opady i temperatura w okresie dojrzewania owocników grzybów L. maculans i L. biglobosa (Krościna Mała, woj. dolnośląskie) Table 1. Rainfall and temperature in the period of pseudothecia maturation of L. maculans and L. biglobosa (Krościna Mała, Lower Silesia) Rok Year Miesiąc Month Opady Rainfall [mm] suma sum Liczba dni deszczowych No. of rainy days suma sum Średnia temperatura Mean temperature [ C] VII 50,2 17,4 67, ,5 VIII 33,4 38,2 71, ,6 IX 11,6 12,6 24, ,1 X 3,7 42,3 46, ,4 XI 1,3 21,3 22, ,6 VII 30,8 43,7 74, ,7 VIII 19,5 15,5 35, ,2 IX 6,2 8,6 14, ,8 X 36,9 24,8 61, ,3 XI 21,8 6,3 18, ,9 W każdym sezonie ze 100 losowo wybranych fragmentów porażonych roślin, zebranych na poletkach bez zabiegu grzybobójczego, izolowano grzyby rodzaju Leptosphaeria i oznaczano ich przynależność gatunkową. Oznaczenie gatunku wykonano na podstawie wielkości fragmentu ITS (Internal Transcribed Spacer) po rozdziale produktów PCR w żelu agarozowym. Reakcję PCR przeprowadzono zgodnie z procedurą opisaną przez Calderona i wsp. (2002), z zastosowaniem starterów opublikowanych przez Mahuku i wsp. (1996). Materiał biologiczny do izolacji DNA stanowiła grzybnia oznaczanego izolatu rosnąca na krążku agarowym średnicy 8 mm. Dyski z grzybnią wycinano korkoborem z fragmentu sąsiadującego z miejscem wyłożenia porażonego fragmentu liścia na pożywkę glukozowo-ziemniaczaną z agarem (PDA), po 7 dniach inkubacji w temperaturze pokojowej.

3 622 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 50 (2) 2010 III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Chłodniejsze temperatury powietrza od lipca do września 2008 w porównaniu do 2009 (tab. 1) spowodowały wydłużenie czasu dojrzewania pseudotecjów na porażonej Rys. 1. Wpływ terminu zabiegu grzybobójczego na porażenie rzepaku ozimego przez L. maculans i L. biglobosa oraz skład gatunkowy populacji tych grzybów wyodrębnionych z chorych roślin w latach: a) 2008, b) Strzałką oznaczono okres wykonania zabiegu fungicydowego wskazany przez system SPEC ( Fig. 1. The effect of fungicide application time on the incidence of L. maculans and L. biglobosa and the ratio of these species on infected plants in: a) 2008, b) The arrow indicates the time of fungicide treatment recommended by the SPEC system (

4 Wpływ terminu wykonania jesiennych zabiegów słomie rzepakowej, co z kolei wpłynęło na późniejszy okres uwalniania zarodników jesienią 2008 (rys. 1a). Termin wykonania zabiegów fungicydowych miał istotny wpływ na nasilenie suchej zgnilizny kapustnych. Wykonanie zabiegów fungicydowych w okresie wskazanym przez system SPEC ( było najbardziej skuteczne. W obu sezonach, po wykonaniu zabiegu grzybobójczego w okresie następującym po masowym uwalnianiu zarodników Leptosphaeria spp., na poletkach stwierdzono średnio jedynie 6,7% roślin z objawami porażenia przez L. maculans i L. biglobosa (rys. 1a, b). W wariancie bez zastosowania ochronnych zabiegów fungicydowych rośliny z objawami suchej zgnilizny kapustnych w okresie jesiennym stanowiły 23,3% (2008) oraz 20% wszystkich roślin (2009). Skład populacji chorobotwórczych grzybów rodzaju Leptosphaeria, izolowanych z porażonych liści rzepaku w obu sezonach wegetacyjnych, zdecydowanie się różnił. Jesienią 2008 z liści rzepaku izolowano głównie gatunek L. maculans (92% prób, rys. 1a), natomiast jesienią 2009 grzyb L. biglobosa znacznie dominował nad L. maculans (93%, rys. 1b). Wyniki badań wskazują, że korzystanie z nowoczesnych systemów wspomagania decyzji, opartych na monitorowaniu stężenia zarodników grzybów chorobotwórczych, pozwala na wykonywanie zabiegów fungicydowych we właściwym terminie i przyczynia się do skuteczniejszego zwalczania chorób roślin uprawnych. Podziękowanie Autorzy składają podziękowanie Joannie Banachowskiej (Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Oddział Sośnicowice) za obsługę pułapki Burkarda (2008 rok) oraz Anecie Smorąg, a także Marcie i Zdzisławowi Stępniom (Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Krościnie Małej) za obsługę pułapki w 2009 roku i prowadzenie doświadczeń polowych. IV. LITERATURA Calderon C., Ward E., Freeman J., Foster S.J., McCartney H.A Detection of airborne inoculum of Leptosphaeria maculans and Pyrenopeziza brassicae in oilseed rape crops by polymerase chain reaction (PCR) assays. Plant Pathol. 51 (3): Fitt B.D.L., Brun H., Barbetti M.J., Rimmer R.S World-wide importance of phoma stem canker (Leptosphaeria maculans and L. biglobosa) on oilseed rape (Brassica napus). Eur. J. Plant Pathol. 114: Jędryczka M Epidemiologia i szkodliwość suchej zgnilizny kapustnych na rzepaku ozimym w Polsce. Rozprawy i Monografie IGR PAN 17, 150 ss. Jędryczka M., Kaczmarek J., Dawidziuk A., Brachaczek A System for forecasting disease epidemics aerobiological methods in polish agriculture. Aspects Appl. Biol. 89: Mahuku G.S., Hall R., Goodwin P.H Co-infection and induction of systemic acquired resistance by weakly and highly virulent isolates of Leptosphaeria maculans in oilseed rape. Physiol. Mol. Plant Pathol. 49: Toscano-Underwood C., West J.S., Fitt B.D.L., Todd A.D., Jedryczka M Development of phoma lesions on oilseed rape leaves inoculated with ascospores of A-group or B-group Leptosphaeria maculans (stem canker) at different temperatures and wetness durations. Plant Pathol. 50:

5 624 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 50 (2) 2010 ANDRZEJ BRACHACZEK, JOANNA KACZMAREK, MARCELINA BILICKA, MAŁGORZATA JĘDRYCZKA IMPACT OF TIMING OF AUTUMN FUNGICIDE TREATMENTS ON INFECTION OF OILSEED RAPE BY STEM CANKER OF CRUCIFERS IN LOWER SILESIA SUMMARY A field experiment performed in 2008 and 2009 autumn seasons in Southern Poland (Lower Silesia) using hybrid winter oilseed rape cultivar PR46W10 (Pioneer Hi-Bred) proved the significant effect of fungicide spraying time on the incidence and severity of symptoms caused by fungal pathogens Leptosphaeria maculans and L. biglobosa. The disease incidence and severity were the lowest (6.7%) when the fungicide (Capitan 250 EW, flusilazole 250 g/l) was applied in the time following mass ascospore release. The population of the pathogens greatly differed between years: in the autumn of 2008 L. maculans dominated (92%) over L. biglobosa, whereas in 2009 it was the opposite, and L. maculans was re-isolated from 7% symptoms only. Summer and early autumn of 2008 was cooler and wetter as compared to the same period in The results show that the introduction of decision support systems may cause more efficient protection of oilseed rape against stem canker of brassicas, one of the most important diseases of oilseed rape worldwide. Key words: flusilazole, Leptosphaeria maculans, L. biglobosa, oilseed rape, stem canker