Typy i rasy kur. Kury typu nieśnego Są lekkie, a kształt sylwetki mają zbliżony do trójkąta zwróconego ostrym końcem do przodu.

Transkrypt

1 Typy i rasy kur Kury typu nieśnego Są lekkie, a kształt sylwetki mają zbliżony do trójkąta zwróconego ostrym końcem do przodu. Taka sylwetka kury jest wynikiem słabo rozwiniętej części piersiowej, a silnie rozbudowanej części brzusznej. W wieku 20 tygodni kury ważą od 1,2 kg do 1,6 kg, a koguty od 1,7 kg do 2,3 kg. Kury mają silnie rozwinięte przydatki głowowe, tj. dzwonki i grzebień, który zazwyczaj jest opadający. Grzebień jest pojedynczy, duży i składa się z 5-7 ząbków. Kury wcześnie dojrzewają płciowo i w wieku dni rozpoczynają nieśność. W okresie 76 tygodni życia znoszą około 300 jaj o masie od 54 do 66 g. Dziennie zjadają g mieszanki. Kury w tym typie uzyskują bardzo dobre wyniki zapłodnienia i wylęgu. Przy kojarzeniach na jednego koguta przeznacza się kur. Kury te nie kwoczą, czyli nie mają instynktu wysiadywania jaj i wodzenia piskląt. Kury ras lekkich pochodzą z rejonu Morza Śródziemnego, a typowym przedstawicielem jest rasa Leghorn o białej barwie upierzenia i znosząca jaja o białej skorupie.

2 Kury typu średniociężkiego-ogólnoużytkowego Kształt ciała jest zbliżony do prostokąta z dobrze rozwiniętą zarówno przednią, jak tylną częścią ciała, co świadczy o dobrym umięśnieniu i nieśności. Kury w tym typie są chętnie utrzymywane w przyzagrodowym chowie, dostarczając jaj i mięsa. W obrębie tego typu występuje duża zmienność pod względem cech użytkowych, niektóre rasy bardziej przypominają kury typu lekkiego, inne natomiast kury typu mięsnego.

3 Rasy te powstały w wyniku krzyżowania ras śródziemnomorskich (lekkich) z rasami azjatyckimi (ciężkimi). Charakteryzują się następującymi cechami użytkowymi: dojrzałość płciową uzyskują w wieku dni; masa ciała kur w wieku 20 tygodni waha się od 1,5 do 2,6 kg, a kogutów od 1,8 do 3,3 kg. Kury znoszą w ciągu roku od 160 do 200 jaj o masie od 52 do 60 g, a jaja posiadają zróżnicowane zabarwienie skorupy - od jasnej do brunatnej. Do ras ogólnoużytkowych należą: Rhode Island Red (RIR). Rasa ta doskonale znosi warunki chowu przyzagrodowego i jest chętnie utrzymywana w małych gospodarstwach rolnych. Ma mahoniową barwę upierzenia o dość dużym zróżnicowaniu odcieni. Kury charakteryzują się łagodnym temperamentem i są mało płochliwe. Dorosłe kury ważą około 2,0 kg, a koguty 2,5 kg. Znoszą około jaj rocznie o masie g o barwie skorupy od jasnej do ciemnobrunatnej. New Hampshire (NH). Kury tej rasy pochodzą od kur rasy Rhode Island Red selekcjonowanych w kierunku szybkiego opierzania, wyeliminowania instynktu kwoczenia, wczesnego dojrzewania i lepszej nieśności. Pokrojem są bardzo podobne do kur RIR, ale mają jaśniejsze zabarwienie piór (brązowożółte). Znoszą około 200 jaj rocznie. Pozostałe wskaźniki są podobne jak u rasy RIR. Sussex (Sx). Kury tej rasy mają charakterystyczne gronostajowe upierzenie, białe z czarnymi piórami na szyi oraz czarno zakończonymi lotkami, sterówkami i sierpówkami. Barwa dziobów i skoków jest biała. Dojrzałość płciową kury osiągają w wieku 180 dni i znoszą około 190 jaj rocznie o masie g. Barwa skorupy jaj jest jasnokremowa. Masa ciała 20- tygodniowych kogutów wynosi od 1,9 do 2,4 kg, a kur od 1,7 do 2,0 kg. Plymouth Rock (PR). Jest to jedna z cięższych ras w typie ogólnoużytkowym. Dorosłe koguty ważą od 2,7 do 3,4 kg, a kury ponad 2,4 kg. Rasa o jastrzębiatym upierzeniu (pióra mają charakterystyczne biało-czarne prążki). Znoszą rocznie około 170 jaj o masie g i ciemnożółtej barwie skorupy. W wyniku kilkuletniej pracy selekcyjnej wytworzono białą odmianę, którą nazwano White Rock. White Rock (WR). Jest najcięższą rasą w typie ogólnoużytkowym, charakteryzującą się białym upierzeniem. Ptaki tej rasy mają bardzo dobrze umięśnioną klatkę piersiową. Kury osiągają dojrzałość płciową w wieku 180 dni, znoszą 170 jaj rocznie o masie g i barwie skorupy od kremowej do brunatnej. Koguty ważą około 3,5 kg, a kury 2,8 kg. Kury tej rasy

4 używane są jako rody żeńskie do kojarzeń z kogutami ras i rodów mięsnych do produkcji brojlerów. Kury typu mięsnego Mają bardzo dobrze umięśnioną klatkę piersiową i uda oraz szeroko rozstawione skoki.

5 Grzbiet jest krótki i szeroki, dlatego też kształt ciała można opisać w kwadracie. W wieku 20 tygodni koguty ważą 3,9-4,0 kg, a kury około 3,0 kg. Barwa upierzenia biała. Dojrzałość płciową osiągają dosyć późno, bo w wieku około 200 dni i znoszą nie więcej niż 130 jaj o masie g i brunatnej barwie. Typowym przedstawicielem tego typu jest rasa Dominant White Cornish (DWC), która używana jest jako ojcowski materiał rodzicielski, krzyżowany z kurami White Rock. Rody tej rasy wykorzystywane do produkcji brojlerów charakteryzują się szybkim tempem wzrostu, dobrym umięśnieniem i wysoką wydajnością rzeźną oraz bardzo dobrym wykorzystaniem paszy na kilogram przyrostu masy ciała. Mieszańce użytkowe W praktyce zanika chów kur określonych ras na rzecz mieszańców między rasowych i są one utrzymywane wyłącznie w fermowej produkcji jaj spożywczych. W Polsce w trzech fermach zarodowych utrzymuje się kury różnych typów i rodów, a o tym, które rody w danym roku będą uznane za zarodowe, i jaki program kojarzeń będzie w stadach prarodzicielskich oraz rodzicielskich decyduje Zespół ds. Oceny i Hodowli Drobiu. Fermy zarodowe, np.: IZOBD (Instytut Zootechniki Oddział Badawczy Drobiarstwa) Zakrzewo oraz spółki, produkują do chowu intensywnego mieszańce: Astrę, Messę i Rosę, a do chowu przyzagrodowego: Astra W-1, Astra W-2, Astra N, Astra P, Rosa 1, Rosa 2.

6 Oprócz materiału krajowego rozprowadza się mieszańce nieśne i mięsne, które pochodzą z importu. Zgodę na import stad rodzicielskich i towarowych wydaje Ministerstwo Rolnictwa na podstawie przeprowadzanych testów produkcyjnych. Importuje się następujące kury nieśne: Hisex Brown, ISA Brown, Hy-Line, Tetra SL, Nera Sexlink, Babcock Brown, Superwer i Gold Line 54. Wybór w materiale mięsnym jest również duży, gdyż importuje się następujące kury mięsne: ISA Vedetta, Starbro, Ross 208, Lohmann Meat, Arbor Acres, Avian Farms 34, Indian River, Minibro, Redbro, Hybro N i Hubard. Indyki W rozwoju produkcji indyków na przestrzeni kilkudziesięciu lat nastąpiły zasadnicze zmiany. Początkowo podstawową rasą były indyki Bronz Standard o ciemnobrązowej barwie upierzenia, które wyglądem były bardzo podobne do swego dzikiego przodka. Indyki ze względu na dobre przystosowanie się do naturalnych warunków środowiskowych są najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem drobiu na świecie w przyzagrodowym chowie. Dorosły indor waży ok. 9 kg, a indyczka 6 kg. Indyczka znosi ok. 60 jaj o masie ok. 80 g. Z indyków tej rasy wyhodowano indyki Bronz Szerokopierśne. Krzyżowanie międzyrasowe i międzyliniowe indyków doprowadziło do wytworzenia materiału zdecydowanie różniącego się masą ciała. Efektem prac hodowlanych było wytworzenie trzech typów indyków różniących się masą ciała. Obecnie w hodowli i produkcji indyków rzadko mówi się o rasach, a raczej dzieli się je według masy ciała na: lekkie, średniociężkie i ciężkie. Indyki w typie lekkim są nieduże, indyczki ważą ok. 5 kg, a indory od 8 do 12 kg. Nieśność rozpoczynają w 30 tygodniu życia i w czasie 24-tygodniowego okresu nieśności znoszą 115 jaj. Przedstawicielami typu lekkiego są: Bronz i Białe Szerokopierśne,

7 Bronz Standard, Mały Biały Beltsville. Indyki w typie średnim są nieco cięższe, indyczka waży ok. 9,5 kg, a indor od 12 do 16 kg. Nieśność rozpoczynają między 31 a 33 tygodniem życia i w czasie 24 tygodni nieśności znoszą około 100 jaj. Przedstawicielami w tym typie są indyki Białe Szerokopierśne i Bronz Szerokopierśny. Indyki w typie ciężkim charakteryzują się dużą masą ciała, indyczki ważą ok. 15 kg, a indory ok. 25 kg. Nieśność rozpoczynają w 34 tygodniu życia i w czasie tygodni nieśności znoszą ok. 40 jaj. Indyczki lżejsze w tym typie (ok. 10 kg) mogą znieść ok. 75 jaj przez 22 tygodnie nieśności. Do tego typu zalicza się najcięższe rody indyków Białych i Bronz Szerokopierśnych. Produkcja indyka rzeźnego w Polsce oparta jest wyłącznie na materiale pochodzącym z importu. W stadach reprodukcyjnych użytkuje się indyki Białe Szerokopierśne w typie średniociężkim i ciężkim. Jeżeli chcemy uzyskać indyki w typie średniociężkim, kojarzymy indyczki lekkie z indorami ciężkimi. Na przykład indyki typu średniocieżkiego BUT 9 uzyskuje się, kojarząc indory ciężkie BIG 6 z indyczkami typu średniego BIG 5. Wyniki wybranych cech reprodukcyjnych indyczek BIG 5 przedstawiają się następująco: wiek uzyskania dojrzałości płciowej (tyg.) - 32,

8 liczba dni nieśności - 168, liczba jaj (szt.) - 118, zapłodnienie jaj (%)- 96, liczba piskląt od indyczki (szt.) Na rynku krajowym do produkcji brojlerów dostępne są indyki ciężkie Hybrid Large White pochodzące z Kanady i BIG 6 pochodzące z Anglii, a w typie średniociężkim BUT 8 i BUT 9 również z hodowli angielskiej. W tabeli zestawiono masę ciała indyków rzeźnych w różnych typach w zależności od wieku. Masa ciała indyków rzeźnych w poszczególnych typach Typ Wiek (tyg.) ciężki średniociężki średni lekki 12 8,9 6,8 7,9 6,0 5,7 4,3 5,1 3, ,2 8,3 10,0 7,3 7,1 5,2 6,4 4, ,6 9,7 12,1 8,5 8,6 5,9 7,7 5, ,8 11,0 14,1 9,5 9,9 6,6 8,3 6, ,0 12,2 16,0 10,4 11,2 7,2 9,7 6, ,1 17,9 12,1 8,1 10,0 6,7 Kaczki Kaczki możemy podzielić na trzy typy użytkowe: nieśny, ogólnoużytkowy i mięsny. Kaczki w typie nieśnym nie są utrzymywane w Polsce. Do kaczek nieśnych zalicza się Indian Runners (biegusy indyjskie), Khaki Campbell i White Campbell. Charakteryzują się spionowaną wysmukłą sylwetką i potrafią szybko biegać. Znoszą około 200 jaj o masie od 65 do 80 g. Typ ogólnoużytkowy wykorzystywany jest do produkcji mięsnej i w Polsce jest to jedyny typ użytkowy kaczek powszechnie utrzymywany. Kaczka rasy Pekin jest w Polsce najbardziej rozpowszechniona.

9 Pochodzi z Chin, ma białe lub kremowe upierzenie. Dorosły kaczor waży ok. 3-4 kg, a kaczka 2,5-3,0 kg, znoszą od 140 do 200 jaj o masie g i białej skorupie. Kaczki te dobrze znoszą trudne warunki środowiskowe, łatwo się adoptują i charakteryzują się wysoką przeżywalnością. W Polsce utrzymywanych jest siedem rodów hodowlanych kaczek w typie pekin. W tabeli zestawiono wyniki produkcyjne czterech krajowych zestawów hodowlanych dostarczających pisklęta dla ferm towarowych. Zestaw hodowlany Wyniki produkcyjne krajowych zestawów rodzicielskich kaczek typu Pekin. wychów Śmiertelność (%) kaczory nieśność kaczki Średnia liczba jaj od nioski (szt.) Okres produkcji (tyg.) Zapłodnienie (%) Wylęg z jaj nałożonych (%) Astra K 5,6 4,0 4, ,1 71,8 Astra K-1 4,3 3,9 4, ,7 71,6 P55x P44 5,5 4,8 2, ,3 71,2 P77x A44 5,7 3,5 2, ,6 74,4 Brojlery kacze Astra K w wieku 8 tygodni uzyskują masę ciała około 3 kg przy zużyciu około 3,4 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała.

10 Od kilkunastu lat prowadzi się na skalę przemysłową chów kaczek piżmowych sprowadzonych z Francji. Jest to odrębny gatunek o cechach zarówno kaczek, jak i gęsi. Jest to kaczka spokojna, nie hałaśliwa, stąd czasami nazywana jest niemą. Występuje u niej duży dymorfizm płciowy, dorosły kaczor waży 5 kg, a kaczka ok. 2,5 kg. Dojrzałość płciową osiągają w 30. tygodniu życia i w dwóch 22-tygodniowych cyklach podzielonych 12-tygodniową przerwą znoszą jaj o masie g. Do produkcji brojlerów używa się mieszańców dwurodowych o różnych cechach użytkowych i barwie upierzenia: białej, czarno-białej, czarnej i szarej. Kaczki te cechuje małe otłuszczenie tuszki oraz bardzo dobra jakość mięsa, które w smaku przypomina dziczyznę. W ostatnich latach coraz bardziej rozwija się chów mulardów, mieszańców po kaczorze piżmowym i kaczce pekin. Z tego względu, że potomstwo jest bezpłodne, nadaje się ono wyłącznie do produkcji kacząt brojlerów. Typ mięsny kaczek charakteryzuje pozioma postawa ciała, długi, szeroki i głęboki tułów oraz szeroko rozstawione nogi. Do tego typu zaliczamy m. in.: kaczki Rouen i Ayies- bury. Są to kaczki ciężkie, kaczory ważą od 4 do 5 kg, a kaczki od 3,0 do 3,5 kg; późno dojrzewają i znoszą od 70 do 100 jaj o masie od 85 do 120 g. Są to kaczki bardzo żerne, mało płochliwe, ale wrażliwe na czynniki środowiskowe. Kaczęta rosną szybko, dobrze się opierzają i charakteryzuje je wysoka jakość mięsa.

11 Gęsi Są gatunkiem drobiu chętnie utrzymywanym w chowie przyzagrodowym z kilku powodów: dobrze wykorzystują zielonki i pastwiska już od pierwszych dni życia; mają szybkie przyrosty i małe wymagania pokarmowe; są odporne na choroby; bardzo dobrze czują się w małych grupach. Dzikie gęsi żyjące na wolności dość łatwo dały się udomowić, ale zachowały w dużym stopniu cechy dzikich przodków takie jak: sezonowość nieśności, silna monogamia, pokrój, instynkt czy zachowanie. Użytkowane na świecie gęsi pochodzą od gęsi gęgawej występującej w Europie, gęsi chińskiej występującej w Azji, od Uralu do Japonii i gęsi kanadyjskiej występującej w Kanadzie i północnej części Stanów Zjednoczonych. W Polsce, gdzie od bardzo dawna użytkuje się gęsi, wytworzyły się ich rasy i odmiany charakterystyczne dla danego regionu. Gęś zatorska ma białe upierzenie i dobrą jakość pierza miękkiego i puchu. Charakteryzuje się szybkim wzrostem oraz zdolnością do aklimatyzacji w trudnych warunkach. Masa dorosłych samców wynosi od 5,5 do 6,0 kg, a samic od 4,5 do 5,5 kg. Znoszą od 30 do 40 jaj o masie g. Gęś pomorska obecnie występująca ma upierzenie białe. Dorosłe samce mogą ważyć do 8 kg, a samice do 7 kg; znoszą do 40 jaj. Doskonale nadaje się do chowu pastwiskowego, jest mało wymagająca i łatwo przystosowuje się do warunków klimatycznych. Posiada duży instynkt kwoczenia i troskliwie opiekuje się potomstwem. Wśród tej rasy można wyróżnić kilka odmian regionalnych, takich jak: poznańska, kujawska, rypińska czy kartuska. Są to gęsi późno-dojrzewające, dobrze się otłuszczają i doskonale nadają się do tuczu jesiennego. Odmiany gęsi występujące na południu Polski (kielecka, lubelska, podkarpacka, biłgorajska) dojrzewają wcześnie i charakteryzują się krótkim okresem nieśności i małą masą ciała. Rozwój specjalizacji w chowie gęsi w latach sześćdziesiątych doprowadził do rozpowszechnienia się w Polsce rasy gęsi białych włoskich, która została sprowadzona do kraju w 1962 roku w celu poprawienia cech użytkowych gęsi krajowych. W wyniku wieloletniej pracy hodowlanej wytworzono dwa rody gęsi: ojcowski WD-3 i mateczny WD-1.

12 Gęsi te są powszechnie użytkowane w kraju do fermowej produkcji żywca. Rody te w okresie tygodni znoszą około 70 jaj o masie od 150 do 170 g. Z trzykrotnego podskubu można uzyskać do 350 g pierza od sztuki. Samce ważą od 5 do 7 kg, a samice od 4 do 5 kg.