Defosfatacja ścieków kierunek biotechnologia od 2014/2015
|
|
- Adrian Dziedzic
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Związki fosforu Związki fosforu zawarte w wodzie i ściekach dzieli się na trzy główne grupy: ortofosforany, polifosforany i fosfor organicznie związany. Fosfor ogólny jest sumą trzech wymienionych form fosforu. Fosfor występuje w wodzie i ściekach w formie rozpuszczonej, w postaci koloidów i zawiesin. Źródłem fosforanów występujących w wodach naturalnych i ściekach są związki organiczne pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, ścieki przemysłowe, jak np. z fabryk nawozów sztucznych, z zakładów produkujących środki czystości na bazie detergentów, ścieki miejskie, ścieki z hodowli trzody chlewnej. Stężenie związków fosforu w ściekach surowych kształtuje się w granicach od kilkunastu do kilkudziesięciu mg/dm 3. Związki fosforu nie są toksyczne, lecz z uwagi na proces asymilacji fosforanów przez mikroorganizmy są czynnikiem powodującym eutrofizację. Wzrost dopuszczalnych stężeń fosforanów w wodzie prowadzi do intensywnego rozwoju glonów. Przykładowo - 1g fosforu może spowodować przyrost około 1700 g substancji roślinnej (masy glonów). Organiczne związki fosforu zawarte w biomasie są po jej obumarciu mineralizowane przez drobnoustroje i enzymy do rozpuszczalnych fosforanów. Proces rozkładu materii komórkowej glonów jest procesem tlenowym, w którym jest on częściowo zużywany na utlenienie azotu do azotanów a częściowo na utlenienie węgla do dwutlenku węgla. Orientacyjne, całkowite zużycie tlenu w tych procesach jest równe 5 go 2/gN i 3 go 2/gC. Duża ilość związków biogennych zawartych w ściekach surowych może spowodować więcej niż pięciokrotne wtórne zużycie tlenu w porównaniu z pierwotnym zużyciem związanym z unieszkodliwianiem substancji organicznych zawartych w ściekach surowych. W związku z tym niezwykle istotne jest zredukowanie zawartości związków biogennych w ściekach wypływających z oczyszczalni przed odprowadzeniem ich do odbiornika. Chemiczna defosfatacja Strącanie chemiczne polega na dawkowaniu do ścieków reagentów umożliwiających przeprowadzenie rozpuszczonych form fosforu do osadu (form nierozpuszczonych). Rozpuszczone fosforany przechodzą w formę stałą, wytrącając się w postaci trudno rozpuszczalnych soli. Podstawową metodą stosowaną w procesie chemicznego strącania fosforanów jest dodawanie roztworu soli metali do strumienia ścieków zawierających fosfor w celu wytrącenia trudno rozpuszczalnych soli fosforu. Powstały osad zostaje oddzielony podczas sedymentacji, filtracji, flotacji lub innych procesów oddzielania cząstek stałych od cieczy. Jeżeli związki fosforu występują w układach koloidalnych, to usuwane są w procesie koagulacji objętościowej z wyróżnieniem faz destabilizacji i flokulacji. Do najczęściej stosowanych koagulantów należą: Destabilizacja układu koloidalnego zawartego w ściekach może nastąpić po dodaniu nieorganicznych soli hydrolizujących, np. siarczanu glinu lub żelaza. Podczas hydrolizy soli glinu, żelaza(ii) i (III) (przy odpowiednim ph) powstają trudno rozpuszczalne osady wodorotlenków, tworzące układy koloidalne (cząstka koloidalna jest dodatnio naładowana): Wytrącone wodorotlenki i osady mają określony ładunek powierzchniowy oraz warstwę adsorpcyjną złożoną z przeciwjonów. Tworzą one więc cząstki koloidalne. Ładunek cząstek koloidalnych tych osadów jest przeciwny do ładunku koloidów występujących w ściekach. Oddziałują one elektrostatycznie z cząstkami koloidalnymi zawartymi w ściekach zobojętniając ich ładunek. Niestabilne cząstki koloidalne, zaczynają tworzyć makrocząsteczki, które rozrastają się tworząc widoczne kłaczki (flokulacja). Kłaczki wskutek bardzo rozwiniętej powierzchni adsorbować mogą pozostałe jeszcze w wodzie drobne zawiesiny. Powstały w ten sposób osad pod wpływem sił ciężkości łatwo sedymentuje. Jeżeli natomiast związki fosforu występują w postaci roztworu właściwego, to usuwane są w procesie chemicznego strącania. W procesie chemicznego strącania rozpuszczalne nieorganiczne formy fosforu zawarte w ściekach przekształcane są w trudno rozpuszczalne osady fosforanów metali. Równocześnie powstają wodorotlenki metali, które wytrącają się. W wyniku tego procesu powstają kłaczki, które wiążą strącone fosforany metali i inne substancje zawieszone w ściekach, w tym również fosfor związany organicznie. Związki stosowane w procesie chemicznego strącania to mi. in.: - wapno w postaci CaO lub Ca(OH) 2 i Mg(OH) 2, - siarczan glinu, - chlorek żelaza(iii), - siarczan żelaza(ii). Proces strącania można podzielić na 4 etapy: 1. Dozowanie czynnika strącającego do ścieków. 2. Szybkie i intensywne wymieszanie czynnika ze ściekami, przez co powstają nierozpuszczalne połączenia kationów metali i anionów fosforanowych (1-3 minuty). 3. Agregacja kłaczków, przy wolnych obrotach mieszadła (20-30minut),
2 4. Oddzielenie fazy stałej (powstałego osadu) od fazy ciekłej. Defosfatacja chemiczna może być realizowana jako samodzielny proces strącania fosforanów lub jako proces wspomagający wzmożoną biologiczną defosfatację. Proces chemicznego strącania może być prowadzony jako: - strącanie wstępne, gdy reagent jest dodawany przed osadnikiem wstępnym, - strącanie symultaniczne, gdy reagent jest dodawany do komory osadu czynnego w trakcie procesu oczyszczania biologicznego, - strącanie końcowe, gdy do usuwania fosforu na drodze chemicznego strącania wykorzystywany jest dodatkowy stopień oczyszczania, obejmujący koagulację, flokulację oraz oddzielenie cząstek stałych. W procesie klasycznej sedymentacji wstępnej uzyskuje się następujące skuteczności usuwania zanieczyszczeń: - zawiesiny ogólne: 60 70%, - zawiesiny opadające: %, - BZT 5, ChZT: 20 30%, - utlenialność: 15 20%, - azot ogólny Nog: 5 10%, - fosfor ogólny Pog: 5 10%. W procesie sedymentacji wstępnej wspomaganej chemicznym strącaniem uzyskuje się następujące skuteczności usuwania zanieczyszczeń: - zawiesiny ogólne: do 90%, - zawiesiny opadające: do 100%, - BZT 5, ChZT: do 75%, - azot ogólny Nog: do 25%. - fosfor ogólny Pog: do 90% Biologiczna defosfatacja Podstawę do opracowania metody biologicznego usuwania fosforu stanowiło odkrycie bakterii posiadających zdolność gromadzenia w organizmie jego zwiększonych ilości oraz poznanie warunków koniecznych dla przeżycia i oczekiwanego rozwoju tych mikroorganizmów. Istota metody opiera się na poddawaniu osadu czynnego, który zawiera bakterie fosforowe, naprzemiennie warunkom tlenowym, jak i beztlenowym. Proces biologicznej defosfatacji polega na akumulowaniu reszt fosforanowych w komórkach bakteryjnych. W konwencjonalnym układzie oczyszczania ścieków ilość wbudowanego w biomasę fosforu wynosi 1,5 2,3% suchej masy organicznej. Zmiana reżimu oczyszczania ścieków na beztlenowo tlenowy powoduje występowanie wzmożonej biologicznej defosfatacji. Zawartość fosforu w suchej masie organicznej może sięgnąć od 5% do nawet 25% swej masy Mikroorganizmami prowadzącymi ten proces są głownie bakterie gram ujemne - Acinetobacter, jakkolwiek towarzyszą im również bakterie gram dodatnie. Są to bezwzględne tlenowce, które wprowadzane przemiennie do warunków tlenowo-beztlenowych, stanowią główny warunek usunięcia fosforu, ale i nie jedyny. W celu prowadzenia defosfatacji niezbędne jest stworzenie warunków anaerobowych, to jest niedoboru tlenu oraz braku azotanów. Kolejny etap procesu wymaga warunków aerobowych. Warunki beztlenowe Bakterie fosforowe nie posiadają zdolności utleniania substancji organicznych w warunkach beztlenowych. Mogą jednak pobierać odpowiednie produkty fermentacji beztlenowej, głownie octany lotne kwasy tłuszczowe (LKT), wykorzystując energię łańcucha polifosforanowego w ATP, dzięki czemu zgromadzony w komórkach fosfor, uwalniany jest w postaci ortofosforanów według reakcji: Pobrane LKT są gromadzone we wnętrzu komórek w postać polihydroksyalkanianów (PHA), a zwłaszcza w postaci poli-βhydroksymaślanu (PHM). Jest to ważna cecha bakterii fosforowych umożliwiająca im przeżycie, gdyż większość bakterii osadu czynnego nie potrafi pobierać materii organicznej w warunkach beztlenowych. Istotnym uwarunkowaniem efektywnego uwalniania fosforanów i magazynowania łatwo przyswajalnych substancji organicznych przez komórki bakteryjne w warunkach beztlenowych jest brak azotanów. Azotany obecne w strefie anaerobowej osłabiają intensywność tych obu bardzo ważnych procesów. Podstawą intensyfikacji uwalniania fosforanów w tej strefie jest ciągłe dostarczanie łatwo przyswajalnych substancji organicznych, np. lotnych kwasów tłuszczowych lub ich soli. Warunki tlenowe W strefie tlenowej istnieje silna rywalizacja o pokarm. Dlatego też nagromadzone w komórce bakteryjnej PHM (polihydroksymaślany na rys. 1 jako PHB, czyli polihydroksybutyrate) lub kwas octowy mogą być wykorzystywane jako źródło substancji węglowych niezbędnych dla prawidłowego metabolizmu i rozmnażania mikroorganizmów o wzmożonej aktywności. W tej strefie następuje gwałtowna synteza nowych komórek bakteryjnych z jednoczesnym zwiększonym poborem rozpuszczonego fosforu ze ścieków.
3 Nadmiar energii uzyskanej z rozkładu polihydroksymaślanów oraz utleniania związków organicznych zawartych w ściekach, magazynowany jest wewnątrz komórek w postaci łańcuchów polifosforanowych składających się z 2 do jednostek fosforanowych połączonych wiązaniem wysokoenergetycznym. Intensywność procesów zachodzących w warunkach tlenowych jest tak duża, że ilość fosforu magazynowanego na tym etapie procesu jest znacznie wyższa niż ilość fosforanów wydzielonych do środowiska w poprzedzających ten etap warunkach beztlenowych. Ta różnica stanowi efekt usunięcia fosforu w procesie biologicznej defosfatacji. Opisaną redukcję fosforu w ściekach można przedstawić za pomocą rysunku 2. W opisanym procesie ważna jest równowaga pomiędzy ilością wydzielanego fosforu (PO 4 ) w strefie beztlenowej, a ilością zmagazynowanego polihydroksymaślanu w komórce bakteryjnej. W przypadku, gdy wydzieli się więcej fosforanów w strefie anaerobowej niż zostanie pobranych lotnych kwasów tłuszczowych, to w strefie tlenowej bakterie nie będą miały wystarczającego zapasu zmagazynowanych związków organicznych (PHM) i wobec braku energii nie będą pobierać fosforu do komórki, co spowoduje jego wzrost w odpływie z oczyszczalni. Zjawisko takie określa się jako wtórne wydzielanie fosforu. Powyżej opisany proces zwiększonej akumulacji fosforu można również przedstawić za pomocą rysunku 3. Obrazuje on jednocześnie schematycznie mechanizm defosfatacji na oczyszczalni ścieków. Po przejściu strefy anaerobowej i aerobowej ścieki kierowane są do osadnika wtórnego, gdzie osad sedymentuje a sklarowane ścieki pozbawione fosforu odprowadzane są do odbiornika.
4 Warunki umożliwiające skuteczną wzmożoną biologiczną defosfatację: - występowanie naprzemiennych warunków beztlenowo-tlenowych, - utrzymywanie w strefie beztlenowej stężenia tlenu poniżej 0,1 g O 2/m 3, - utrzymywanie w strefie tlenowej stężenia tlenu powyżej 1,5 g O 2/m 3,, - zapewnienie na dopływie do strefy beztlenowej odpowiedniej ilości łatwo biodegradowalnych związków organicznych (a szczególnie LKT), - zapewnienie mieszania w komorze beztlenowej (mieszanie mechaniczne, a nie sprężonym powietrzem). Metoda oznaczania fosforanów Do oznaczania fosforanów w wodzie i ściekach najczęściej stosuje się metodę kolorymetryczną z molibdenianem amonu i chlorkiem cyny (II) jako reduktorem. Zasada oznaczania polega na tworzeniu się w roztworze kwaśnym kwasu fosforomolibdenowego H 7(P)MoO 2(O 4) 6 o żółtym zabarwieniu, który ulega redukcji pod wpływem chlorku cyny(ii), tworząc związek kompleksowy błękit molibdenowy o intensywnym niebieskim zabarwieniu. Intensywność zabarwienia jest proporcjonalna do zawartości fosforanów. Oznacza się ją wizualnie lub spektrofotometrycznie. Dodatkowe zastosowanie ekstrakcji fosforanów z badanej próbki pozwala na zwiększenie czułości oznaczania i zmniejsza wpływ czynników przeszkadzających. Minimalne oznaczane stężenie wynosi ok. 0,01 mg/dm 3 PO 4. W oznaczaniu przeszkadzają: krzemionka w postaci jonowej w stężeniu powyżej 25 mg/dm 3, arseniany, mętność, barwa, znaczne ilości chlorków, azotyny, Fe(III) powyżej 1 mg/dm 3, Fe(II) powyżej 100 mg/dm 3, związki organiczne. Bardzo alkaliczne lub bardzo kwaśne wody należy zobojętnić wobec fenoloftaleiny. Wpływ krzemionki eliminuje się przez rozcieńczenie próbki. Wpływ żelaza można usunąć przez odpowiednie rozcieńczenie próbki lub dodanie równoważnej ilości 0,1 M roztworu wersenianu. Przy dużych ilościach chlorków powstaje błękitno zielone zabarwienie, które kompensuje się, porównując zabarwienie próbki z wzorcem zawierającym chlorki o takim samym stężeniu. Mętność usuwa się przez odwirowanie lub przesączenie próbki. Związki organiczne, barwę, arseniany, w zależności od rodzaju oznaczanych fosforanów, eliminuje się na drodze mineralizacji próbki lub przez odpowiednie rozcieńczenie. Cel ćwiczenia Zapoznanie z procesem wzmożonej biologicznej defosfatacji i chemicznym procesem strącania fosforu. Na podstawie procesu realizowanego w koagulatorze laboratoryjnym, określenie skuteczności usuwania fosforanów ze ścieków. Wykonanie ćwiczenia 1. Odczynniki stosowane w analizie: - ściek surowy ścieki przeznaczone do badań przygotowuje prowadzący - molibdenian amonu, roztwór (NH 4) 6Mo 7O 24 - glicerynowy chlorek cyny(ii), roztwór SnCl 2 - kwas siarkowy i azotowy, roztwór - fenoloftaleina, roztwór 1% - roztwór wzorcowy fosforanów - siarczan(vi) żelaza(iii) (PIX); chlorek żelaza (II); siarczan glinu 2. Przygotowanie roztworów roboczych ścieków 2.1. Do 3 zlewek o pojemności 0,8-1 dm 3 wlać po ok. 0,5 dm 3 ścieku surowego 2.2. Wykonać oznaczenia ph. Skorygować jego wartość do poziomu ph 5-6 (w zależności od użytego reagentu) używając 2N H 2SO 4 lub 5N NaOH Wykonać oznaczenie zawartości fosforanów metoda molibdenową (p. pkt. 5). 3. Chemiczne strącanie fosforu: 3.1. Z pomocą prowadzącego zmontować laboratoryjny zestaw do koagulacji 3.2. Na podstawie oznaczeń zawartości fosforanów w ściekach, wyliczyć dawkę koagulanta [mg] (dla glinu stosunek stechiometryczny glinu do fosforu wynosi Al.: P = 0,87: 1; w praktyce przyjmuje się wyższy stosunek Al: P = 1,5-3,0: 1; dla żelaza (III) odpowiednio Fe: P = 1,8: 1 i Fe: P = 5: 1) w oparciu o poniższe równania reakcji Al 2(SO 4) 3 18H 2O + 2PO 4 = 2AlPO 4 + 3SO H 2O FeCl 3 + PO 4 = FePO 4 + 3Cl Podczas szybkiego mieszania (t = 2 min.; 400 rpm) należy dawkować określoną ilość środka strącającego, a następnie zmniejszyć prędkość obrotowa mieszadła do ok. 10 rpm i prowadzić proces wolnego mieszania przez 20 minut Po zakończeniu procesu wykonać oznaczenie zawartości fosforanów (p. pkt 5) Próbę kontrolną poddać analogicznemu procesowi mieszania, bez dodatku środka strącającego, a następnie wykonać oznaczenie zawartości fosforanów (p. pkt 5). 4. Biologiczne usuwanie fosforu: 4.1. Z pomocą prowadzącego zmontować zestaw do biologicznej defosfatacji 4.2. Ścieki mieszać (50 rpm) i napowietrzać w czasie 20 minut.
5 4.3. Po zakończeniu procesu wykonać oznaczenie zawartości fosforanów (p. pkt 5). 5. Oznaczanie fosforanów metodą molibdenową Przygotowanie próby do badań Zmontować zestaw do filtracji próżniowej, użyć sączka celulozowego 0.45µm. Pobrać ok cm 3 badanego roztworu pipetą szklaną i przenieść do lejka pompki próżniowej. Całość przefiltrować. Po zakończeniu filtracji zlać klarowny przesącz do probówki szklanej Przygotowanie krzywej wzorcowej do oznaczania PO 4 - wykonanie krzywej skonsultować z prowadzącym!!! Do pięciu czystych i przepłukanych wodą destylowaną kolb (miarowych) o pojemności 100 cm 3 odmierzyć kolejno 0,0; 3,0; 7,0; 10,0 i 20 cm 3 roztworu wzorcowego fosforanów, co odpowiada: 0,0; 0,03; 0,07; 0,10; 0,20 mg PO Kolbki dopełnić wodą destylowaną do objętości ok. 70 cm 3 i poddać takiej samej procedurze oznaczenia jak próbę badaną (p. pkt. 5.3). WZORCE PRZYGOTOWAC DO OZNACZEŃ JEDNOCZESNIE Z PRÓBĄ BADANĄ ODCZYT NALEŻY WYKONAĆ KONIECZNIE MIĘDZY 10 A 12 MINUTĄ OD MOMENTU DODANIA OSTANIEGO ODCZYNNIKA!!! 5.3. Oznaczanie fosforanów w ściekach Odmierzyć do kolby miarowej (pojemność 100 cm 3 ) odpowiednią (1-5 cm 3 ) ilość przefiltrowanej próby badanej, kolbę dopełnić do objętości ok. 70 cm 3 wodą destylowaną Dodać 2 kroplę roztworu fenoloftaleiny (0,05 cm 3 ) i jeżeli wystąpi różowe zabarwienie, dodać kroplami roztwór kwasów (siarkowego i azotowego) do zaniku zabarwienia. Jeżeli zużywa się w tym celu powyżej 5 kropli roztworu kwasów, należy przygotować większe rozcieńczenie próby badanej Następnie dodać 2 cm 3 roztworu molibdenianu amonu i wymieszać. Do pobierania molibdenianu amonu używać czystej pipety szklanej!! Uzupełnić kolbę miarową wodą destylowaną do kreski i ponownie wymieszać Dodać 0,5 cm 3 roztworu chlorku cyny (II) bezpośrednio na lustro wody i wymieszać Roztwór glicerynowy chlorku cyny jest b. gęsty do jego pobrania użyć pipety automatycznej (odciąć nożyczkami 1-2 mm końcówki tipsa, aby poszerzyć jego wlot) roztwór pobierać bardzo wolno i dokładnie. Szybkość powstawania i intensywność zabarwienia kompleksu zależą od temperatury roztworu. Wzrost temp. o 1 C powoduje wzrost zabarwienia o 1 %. Tak więc temperatura próbki, odczynników i wzorców nie powinna się różnić więcej niż o 2 C Po 10 min, lecz nie później niż po 12 min zmierzyć absorbancję przy λ = 690 nm wobec próby zerowej (kolbka krzywej wzorcowej zawierająca jedynie odczynniki). Wykonać 3 pomiary próby Z krzywej wzorcowej odczytać ilość fosforanów Stężenie fosforanów w ściekach obliczyć ze wzoru: a 1000 X = [ mg V dm 3 PO 4] gdzie: a ilość fosforanów odczytana ze skali wzorców lub krzywej wzorcowej [mg] V objętość ścieków użyta do badania [cm 3 ] Krzywa wzorcowa do obliczenia stężenia PO 4-3 [mg] w próbce na podstawie absorbancji: y=13,097x + 0,1233 R 2 =0,99 6. Opracowanie wyników 6.1. W ramach przeprowadzonych badań procesu chemicznego strącania fosforu wyliczyć dawkę stechiometryczną i praktyczną danego reagentu (siarczan glinu, chlorek żelaza (III)) 6.2. Zestawić w tabeli wyniki badań chemicznej i biologicznej defosfatacji (stężenie fosforanów, ph 6.3. Dokonać oceny efektywności procesów chemicznej i biologicznej defosfatacji w zakresie zmniejszenia zawartości fosforu (uwzględnić próbę kontrolną) 6.4. Sporządzić krzywą wzorcową zależności absorbancji od ilości fosforanów 7. Literatura 7.1. Fijałkowska E. i wsp., Osad czynny biologia i analiza mikroskopowa, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków Dymaczewski Z., Poradnik eksploatatora oczyszczalni ścieków. Polskie Zrzeszenie inż. I tech. Sanitarnych, Poznań, Hermanowicz W., Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków, Arkady, Warszawa, Anielak A.M., Chemiczne i fizykochemiczne oczyszczanie wody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
ĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu
ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu
Bardziej szczegółowo1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12
Spis treści III. Wstęp... 9 III. Zasady porządkowe w pracowni technologicznej... 10 1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12 III. Wskaźniki
Bardziej szczegółowoGRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW
GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW Ćwiczenie nr 4 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Ze względu na wysokie uwodnienie oraz niewielką ilość suchej masy, osady powstające w oczyszczalni ścieków należy poddawać procesowi
Bardziej szczegółowoII. ODŻELAZIANIE LITERATURA. Zakres wiadomości obowiązujących do zaliczenia przed przystąpieniem do wykonania. ćwiczenia:
II. ODŻELAZIANIE LITERATURA 1. Akty prawne: Aktualne rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia i na potrzeby gospodarcze. 2. Chojnacki A.: Technologia wody i ścieków. PWN, Warszawa 1972. 3. Hermanowicz
Bardziej szczegółowoBIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.
Bardziej szczegółowoBiologiczne oczyszczanie ścieków
Biologiczne oczyszczanie ścieków Ściek woda nie nadająca się do użycia do tego samego celu Rodzaje ścieków komunalne, przemysłowe, rolnicze Zużycie wody na jednego mieszkańca l/dobę cele przemysłowe 4700
Bardziej szczegółowoUSUWANIE ZWIĄZKÓW FOSFORU W PROCESIE KOAGULACJI OBJĘTOŚCIOWEJ
1 Aktualizacja 14.02.2012r. USUWANIE ZWIĄZKÓW FOSFORU W PROCESIE KOAGULACJI OBJĘTOŚCIOWEJ 1. Wprowadzenie Zanieczyszczenia zawarte w wodzie i ściekach występują w różnej postaci. W zależności od rozmiarów
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH
Bardziej szczegółowoOznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym
Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym
Bardziej szczegółowoDEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU
DEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU PRZEŁAMANIA WPROWADZENIE Ostatnim etapem uzdatniania wody w procesie technologicznym dla potrzeb ludności i przemysłu jest dezynfekcja. Proces ten jest niezbędny
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE B: Oznaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych
ĆWICZEIE B: znaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości rozpuszczalnego w wodzie chromu (VI) w próbce cementu korzystając
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ Z HIGIENY, TOKSYKOLOGII I BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI
Data.. Imię, nazwisko, kierunek, grupa SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ Z HIGIENY, TOKSYKOLOGII I BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI OCENA JAKOŚCI WODY DO PICIA Ćwiczenie 1. Badanie właściwości fizykochemicznych wody Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH METODY BIOTECHNOLOGICZNE W OCHRONIE ŚRODOWISKA BADANIE AKTYWNOŚCI DEHYDROGENAZ MIKROORGANIZMÓW
Bardziej szczegółowo8. MANGANOMETRIA. 8. Manganometria
8. MANGANOMETRIA 5 8. Manganometria 8.1. Oblicz ile gramów KMnO 4 zawiera 5 dm 3 roztworu o stężeniu 0,0285 mol dm 3. Odp. 22,5207 g 8.2. W jakiej objętości 0,0205 molowego roztworu KMnO 4 znajduje się
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoBADANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW FOSFORU (OZNACZANIE FOSFORU OGÓLNEGO).
BADANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW FOSFORU (OZNACZANIE FOSFORU OGÓLNEGO). Wprowadzenie: Fosfor w skorupie ziemskiej nie występuje w postaci pierwiastkowej. Najczęściej spotyka się związki fosforu w postaci apatytów
Bardziej szczegółowoLaboratorium 3 Toksykologia żywności
Laboratorium 3 Toksykologia żywności Literatura zalecana: Orzeł D., Biernat J. (red.) 2012. Wybrane zagadnienia z toksykologii żywności. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wrocław. Str.:
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW METODAMI MECHANICZNO-CHEMICZNYMI
TECHNOLOGIA OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW METODAMI MECHANICZNO-CHEMICZNYMI 1. Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest określenie optymalnych warunków prowadzenia procesu oczyszczania ścieków metodą koagulacji
Bardziej szczegółowoBADANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW AZOTU. OZNACZANIE AZOTU AZOTANOWEGO(V) METODĄ KOLORYMETRYCZNĄ.
BADANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW AZOTU. OZNACZANIE AZOTU AZOTANOWEGO(V) METODĄ KOLORYMETRYCZNĄ. Wprowadzenie: Azot jest pierwiastkiem niezwykle ważnym dla organizmów ponieważ jest podstawowym składnikiem białek.
Bardziej szczegółowoUSUWANIE ZWIĄZKÓW FOSFORU Z WÓD NATURALNYCH
USUWANIE ZWIĄZKÓW FOSFORU Z WÓD NATURALNYCH METODĄ WYTRĄCANIA WPROWADZENIE W Polsce występuje narastający deficyt wody, a ta którą dysponujemy nie zawsze spełnia określone wymogi sanitarno-epidemiologiczne.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie
Bardziej szczegółowoOznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego
Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie dwóch kationów obok siebie metodą miareczkowania spektrofotometrycznego (bez maskowania) jest możliwe, gdy spełnione są
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE: Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoMariusz Pepliński, Ryszard Lidzbarski Chemiczne wspomaganie usuwania...
CHEMICZNE WSPOMAGANIE USUWANIA KOLOIDALNYCH ZWIĄZKÓW WĘGLA I AZOTU ORGANICZNEGO ZE ŚCIEKÓW ZA POMOCĄ KOAGULANTU GLINOWEGO PAX XL 1905 W OCZYSZCZALNI W TCZEWIE Autorzy: Mariusz Pepliński, Ryszard Lidzbarski
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoREDUKCJA FOSFORU OGÓLNEGO W ŚCIEKACH Z MAŁYCH PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI
Anna Wiejak* REDUKCJA FOSFORU OGÓLNEGO W ŚCIEKACH Z MAŁYCH PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI Zawartość fosforu jest jednym z parametrów kontrolowanych podczas określania skuteczności oczyszczania ścieków przez
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoGRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW
PRZERÓBKA I UNIESZKODLIWIANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Ćwiczenie nr 4 GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Proces zagęszczania osadów, który polega na rozdziale fazy stałej od ciekłej przy
Bardziej szczegółowoWanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa. IBPRS Oddział Cukrownictwa Łódź, czerwiec 2013r.
Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa Łódź, 25-26 czerwiec 2013r. 1 Badania fizyko-chemiczne wód i ścieków wykonywane są w różnych celach i w zależności
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH
OZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH WPROWADZENIE Utlenialność wody jest to umowny wskaźnik określający zdolność wody do pobierania tlenu z nadmanganianu potasowego (KMnO4) w roztworze kwaśnym lub
Bardziej szczegółowoGRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW
UTYLIZACJA OSADÓW Ćwiczenie nr 4 GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU A. Grawitacyjne zagęszczanie osadów: Zagęszczać osady można na wiele różnych sposobów. Miedzy innymi grawitacyjnie
Bardziej szczegółowoPraktyczne aspekty dawkowania alternatywnych. od badań laboratoryjnych do zastosowań w skali technicznej
Gdańsk, 15-17 kwietnia 2012 r. Seminarium naukowo-techniczne pt. Praktyczne aspekty dawkowania alternatywnych źródeł węgla w oczyszczalniach ścieków od badań laboratoryjnych do zastosowań w skali technicznej
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 3 BADANIE MIKROBIOLOGICZNEGO UTLENIENIA AMONIAKU DO AZOTYNÓW ZA POMOCĄ BAKTERII NITROSOMONAS sp.
ĆWICZENIE NR 3 BADANIE MIKROBIOLOGICZNEGO UTLENIENIA AMONIAKU DO AZOTYNÓW ZA POMOCĄ BAKTERII NITROSOMONAS sp. Uwaga: Ze względu na laboratoryjny charakter zajęć oraz kontakt z materiałem biologicznym,
Bardziej szczegółowoOdpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z DZIAŁÓW 9 14 (stężenia molowe, procentowe, przeliczanie stężeń, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zastosowanie stężeń do obliczeń w oparciu o reakcje chemiczne, rozpuszczalność)
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp. Twardość wody
Spis treści 1 Wstęp 1.1 Twardość wody 1.2 Oznaczanie twardości wody 1.3 Oznaczanie utlenialności 1.4 Oznaczanie jonów metali 2 Część doświadczalna 2.1 Cel ćwiczenia 2.2 Zagadnienia do przygotowania 2.3
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie chlorków metodą spektrofotometryczną z tiocyjanianem rtęci(ii)
Bardziej szczegółowoEwa Imbierowicz. Prezentacja i omówienie wyników pomiarów monitoringowych, uzyskanych w trybie off-line
Projekt MONSUL Analiza czynników wpływających na stan ekologiczny wód Zbiornika Sulejowskiego w oparciu o ciągły monitoring i zintegrowany model 3D zbiornika Ewa Imbierowicz Prezentacja i omówienie wyników
Bardziej szczegółowoCharakterystyka ścieków mleczarskich oraz procesy i urządzenia stosowane do ich oczyszczania. dr inż. Katarzyna Umiejewska
Charakterystyka ścieków mleczarskich oraz procesy i urządzenia stosowane do ich oczyszczania dr inż. Katarzyna Umiejewska W 2011 r. wielkość produkcji wyniosła 11183 mln l mleka. Spożycie mleka w Polsce
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoUtylizacja osadów ściekowych
Utylizacja osadów ściekowych Ćwiczenie nr 3 ODWADNIANIE OSADÓW PRZY POMOCY FILTRA CIŚNIENIOWEGO 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Odwadnianie osadów ściekowych polega na obniżeniu zawartości wody w takim stopniu,
Bardziej szczegółowoANALIZA OBJĘTOŚCIOWA
Metoda Mohra Kolba miarowa Na Substancja podstawowa: (Na), M = 58,5 g mol 1 Pipeta Naczyńko wagowe c Na M m Na Na kolby ETAPY OZNACZENIA ARGENTOMETRYCZNEGO 1. Przygotowanie roztworu substancji podstawowej
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoBudowa i eksploatacja oczyszczalni ściek. cieków w Cukrowni Cerekiew. Cerekiew S.A.
Budowa i eksploatacja oczyszczalni ściek cieków w Cukrowni Cerekiew Cerekiew S.A. Spis treści Część ogólna, Charakterystyka techniczna obiektów, Etapy budowy, Przeprowadzenie rozruchu wstępnego, Przeprowadzenie
Bardziej szczegółowoLaboratorium 8. Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych
Laboratorium 8 Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych Literatura zalecana: Jakubowska A., Ocena toksyczności wybranych cieczy jonowych. Rozprawa doktorska, str. 28 31.
Bardziej szczegółowoPierwiastki bloku d. Zadanie 1.
Zadanie 1. Zapisz równania reakcji tlenków chromu (II), (III), (VI) z kwasem solnym i zasadą sodową lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Określ charakter chemiczny tlenków. Charakter chemiczny tlenków:
Bardziej szczegółowo5. RÓWNOWAGI JONOWE W UKŁADACH HETEROGENICZNYCH CIAŁO STAŁE - CIECZ
5. RÓWNOWAGI JONOWE W UKŁADACH HETEROGENICZNYCH CIAŁO STAŁE - CIECZ Proces rozpuszczania trudno rozpuszczalnych elektrolitów można przedstawić ogólnie w postaci równania A m B n (stały) m A n+ + n B m-
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety
II. Wagi i ważenie. Roztwory. Emulsje i koloidy Zagadnienia Rodzaje wag laboratoryjnych i technika ważenia Niepewność pomiarowa. Błąd względny i bezwzględny Roztwory właściwe Stężenie procentowe i molowe.
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowo2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:
2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu
Bardziej szczegółowoOCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW
KIiChŚ OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW Ćwiczenie nr 2 I WPROWADZENIE Reakcja zobojętniania (neutralizacji) - jest to proces chemiczny, mający na celu doprowadzenie odczynu cieczy
Bardziej szczegółowo3.10 Czyszczenie i konserwacja kanalizacji 121 3.11 Kontrola odprowadzania ścieków rzemieślniczo-przemysłowych (podczyszczanie ścieków) 127 3.
Spis treści 1. Wiadomości ogólne, ochrona wód 17 1.1 Gospodarkawodna 17 1.2 Polskie prawo wodne 25 1.2.1 Rodzaj wód 27 1.2.2 Własność wód 27 1.2.3 Koizystaniezwód 28 1.2.3.1 Powszechne koizystaniezwód
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 8. Argentometryczne oznaczanie chlorków metodą Fajansa
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 8 Argentometryczne oznaczanie chlorków metodą Fajansa Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO 3 2. Oznaczenie
Bardziej szczegółowoCHLOROWANIE WODY DO PUNKTU PRZEŁAMANIA
CHLOROWANIE WODY DO PUNKTU PRZEŁAMANIA WYKREŚLANIE KRZYWYCH PRZEBIEGU CHLOROWANIA DLA WODY ZAWIERAJĄCEJ AZOT AMONOWY. 1. WPROWADZENIE Chlor i niektóre jego związki po wprowadzeniu do wody działają silnie
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.
ĆWICZENIE I - BIAŁKA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. Odczynniki: - wodny 1% roztwór siarczanu(vi) miedzi(ii), - 10% wodny
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie
Bardziej szczegółowoWykaz badań prowadzonych przez laboratorium - woda
1 Temperatura 0 50 0 C (pomiar bezpośredni) 2 Chlor wolny 0,03 2,00 mg/l 0,02 2,00 mg/l 3 Mętność 0,10-1000 NTU (metoda nefelometryczna) 4 Barwa 5-70 mg/l Pt (metoda wizualna) 5 Zapach (metoda organoleptyczna)
Bardziej szczegółowoOczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ
Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ Spis treści Przedmowa 1. Woda w przyrodzie 1.1. Wprowadzenie 1.2. Fizyczne właściwości wody 1.3. Ogólna charakterystyka roztworów wodnych 1.3.1. Roztwory
Bardziej szczegółowoTECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW.
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW. Zagadnienia: Zjawisko dysocjacji: stała i stopień dysocjacji Elektrolity słabe i mocne Efekt wspólnego jonu Reakcje strącania osadów Iloczyn rozpuszczalności Odczynnik
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ CHEMIA ŚRODOWISKA BADANIE PARAMETRÓW FIZYKOCHEMICZNYCH ŚCIEKÓW Gdańsk 2010 CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1. Woda i ścieki Zanieczyszczeniem wody
Bardziej szczegółowoInstrukcja laboratorium z ochrony środowiska. Temat ćwiczenia. Oznaczanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia wód
Instrukcja laboratorium z ochrony środowiska Temat ćwiczenia. Oznaczanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia wód Cel ćwiczenia Ćwiczenie ma za zadanie zapoznanie się z wybranymi metodami określania wskaźników
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ. Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy
PRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie jakościowe kwasu acetylosalicylowego 2. Przygotowanie
Bardziej szczegółowoZałożenia obciążeń: Rozkład organicznych zw. węgla Nitryfikacja Denitryfikacja Symultaniczne strącanie fosforu. Komora osadu czynnego Osadnik wtórny
Przebudowa i budowa oczyszczalni ścieków w Nowogrodźcu opracował(-a): ESKO Zielona Góra Strona 1 Ekspert Osadu Czynnego Program do wymiarowania jednostopniowych oczyszczalni ścieków z osadem czynnym wg
Bardziej szczegółowoJolanta Moszczyńska Ocena skuteczności usuwania bakterii nitkowatych...
OCENA SKUTECZNOŚCI USUWANIA BAKTERII NITKOWATYCH Z OSADU CZYNNEGO PRZY ZASTOSOWANIU KOAGULANTA FERCAT 106 (PIX-u MODYFIKOWANEGO POLIMEREM) NA PODSTAWIE DOŚWIADCZEŃ Z OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW DLA MIASTA LUBINA
Bardziej szczegółowoBiologiczne usuwanie azotu kierunek biotechnologia od 2014/2015
Usuwanie azotu w procesach biologicznych Biologiczne usuwanie azotu ze ścieków polega na stworzeniu takich warunków realizacji procesu, aby zintensyfikować te same przemiany azotu, które zachodzą w warunkach
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE INDEKSU FENOLOWEGO W WODZIE
OZNACZANIE INDEKSU FENOLOWEGO W WODZIE WPROWADZENIE Fenole lotne są to wodorotlenowe pochodne benzenu i inne aromatyczne hydroksyzwiązki, które destylują z parą wodną z roztworu kwaśnego i w określonych
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA JONÓW TIOSIARCZANOWYCH Miejsce ćwiczenia: Zakład Chemii Fizycznej, sala
Bardziej szczegółowoUtylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska
Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska Instrukcja do Ćwiczenia 14 Zastosowanie metod membranowych w oczyszczaniu ścieków Opracowała dr Elżbieta Megiel Celem ćwiczenia
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE
Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,
Bardziej szczegółowoPODSTAWY STECHIOMETRII
PODSTAWY STECHIOMETRII 1. Obliczyć bezwzględne masy atomów, których względne masy atomowe wynoszą: a) 7, b) 35. 2. Obliczyć masę próbki wody zawierającej 3,01 10 24 cząsteczek. 3. Która z wymienionych
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoCzęść I. TEST WYBORU 18 punktów
Część I TEST WYBORU 18 punktów Test zawiera zadania, w których podano propozycje czterech odpowiedzi: A), B), C), D). Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. W razie
Bardziej szczegółowoCHEMICZNE KONDYCJONOWANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH
CHEMICZNE KONDYCJONOWANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Ćwiczenie nr 5 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Kondycjonowanie osadów ściekowych polega na zastosowaniu działań, które wpływają na poprawę efektów zagęszczania i
Bardziej szczegółowoRola oczyszczalni ścieków w w eliminowaniu ciekach
Rola oczyszczalni ścieków w w eliminowaniu SCCP i MCCP w odprowadzanychściekach ciekach Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 18.11.2011 Jan Suschka Przypomnienie w aspekcie obecności ci SCCP/MCCP w ściekach
Bardziej szczegółowoAnaliza anionów nieorganicznych (Cl, Br, I, F, S 2 O 3, PO 4,CO 3
ĆWICZENIE 12 Analiza anionów nieorganicznych (Cl, Br, I, F, S 2 O 3, PO 4 3,CO 3, SCN, CH 3 COO, C 2 O 4 ) 1. Zakres materiału Pojęcia: Podział anionów na grupy analityczne, sposoby wykrywania anionów;
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2. Analiza jakościowa związków organicznych zawierających azot, siarkę oraz fluorowcopochodne.
Ćwiczenie 2. Analiza jakościowa związków organicznych zawierających azot, siarkę oraz fluorowcopochodne. Wprowadzenie teoretyczne Cel ćwiczeń: Zapoznanie studentów z metodami identyfikacji pierwiastków
Bardziej szczegółowoUsuwanie jonów żelaza i manganu z wody
Usuwanie jonów żelaza i manganu z wody Miejsce wykonywania ćwiczenia: Zakład Chemii Środowiska, Wydział Chemii UJ ul. Gronostajowa 3 (III Kampus UJ), pok. 015. Prowadzący: Dr Paweł Miśkowiec Wstęp Jony
Bardziej szczegółowoPRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość
Bardziej szczegółowodata ĆWICZENIE 12 BIOCHEMIA MOCZU Doświadczenie 1
Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 12 BIOCHEMIA MOCZU Doświadczenie 1 Cel: Wyznaczanie klirensu endogennej kreatyniny. Miarą zdolności nerek do usuwania i wydalania
Bardziej szczegółowoZwiązki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Bardziej szczegółowoOpłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych
Opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych Podstawa prawna: 1. rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie określenia
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja wybranych kationów i anionów
Identyfikacja wybranych kationów i anionów ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ NIE ZATYKAĆ PROBÓWKI PALCEM Zadanie 1 Celem zadania jest wykrycie jonów Ca 2+ a. Próba z jonami C 2 O 4 ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ
Bardziej szczegółowoOCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW
INSTYTUT INŻYNIERII OCHRONY ŚRODOWISKA INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH ZWUŚiZO II stopień I rok OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW CHEMICZNE STRĄCANIE FOSFORU UNIESZKODLIWIANIE ŚCIEKÓW CHROMOWYCH WZMOŻONA BIOLOGICZNA
Bardziej szczegółowoKOAGULACJA DOMIESZEK WODY
KOAGULACJA DOMIESZEK WODY 1. WPROWADZENIE Za pomocą koagulacji usuwa się z wody przede wszystkim koloidy, a także drobną zawiesinę i niektóre substancje rozpuszczone. Obecność koloidów w wodach naturalnych
Bardziej szczegółowoPotencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej
Potencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej opracowanie: dr Jadwiga Zawada Cel ćwiczenia: poznanie podstaw teoretycznych i praktycznych metody
Bardziej szczegółowo2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?
1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 5 MECHANIZMY PROMUJĄCE WZROST ROŚLIN
ĆWICZENIE 5 MECHANIZMY PROMUJĄCE WZROST ROŚLIN CZĘŚĆ TEORETYCZNA Mechanizmy promujące wzrost rośli (PGP) Metody badań PGP CZĘŚĆ PRAKTYCZNA 1. Mechanizmy promujące wzrost roślin. Odczyt. a) Wytwarzanie
Bardziej szczegółowoPiotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych.
SPRAWOZDANIE: REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH ANIONÓW. Imię Nazwisko Klasa Data Uwagi prowadzącego 1.Wykrywanie obecności jonu chlorkowego Cl - : Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą
Bardziej szczegółowoPracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana. Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO
Bardziej szczegółowoOpłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych
Opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie określenia
Bardziej szczegółowoAnaliza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH
ĆWICZENIE 8 Analiza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH 1. Zakres materiału Pojęcia: miareczkowanie alkacymetryczne, krzywa
Bardziej szczegółowoZWALCZANIE BAKTERII NITKOWATO SIARKO- WYCH, WSPOMAGANIE BIOLOGICZNEGO OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW CELULOZOWO PAPIERNICZYCH KOAGULANTAMI PIX I PAX
Marian Wachowicz Zwalczanie bakterii nitkowato-siarkowych... ZWALCZANIE BAKTERII NITKOWATO SIARKO- WYCH, WSPOMAGANIE BIOLOGICZNEGO OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW CELULOZOWO PAPIERNICZYCH KOAGULANTAMI PIX I PAX Autor:
Bardziej szczegółowoKOLORYMETRYCZNE OZNACZANIE AZOTANÓW FLUORKÓW I FOSFORANÓW Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.
KOLORYMETRYCZNE OZNACZANIE AZOTANÓW FLUORKÓW I FOSFORANÓW Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 1. WSTĘP 1.1. AZOTANY Związki azotu zawarte w wodach naturalnych
Bardziej szczegółowo