A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

Transkrypt

1 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. XV SECTIO EEE 25 Katedra Fizjologii Rolin Akademii Rolniczej w Lublinie 1 Wysza Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu 2 MAŁGORZATA MAKOWSKA 2, EDWARD BOROWSKI 1, ANNA ZIEMBA 1 Wpływ dodatku Ekosorbu do gleby na produktywno oraz zawarto N, P, K i Ca w liciach i korzeniach rolin truskawki Effect of Ekosorb Addition to Soil on Productivity as well as Content of Nitrogen, Phosphorus, Potassium and Calcium in Leaves and Roots of Strawberry Plants Synopsis. W dowiadczeniu polowym badano wpływ dodatku Ekosorbu potasowego do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na zawarto wody w glebach, produktywno rolin oraz zawarto N, K, Ca i P w liciach i korzeniach dwuletnich rolin truskawki. Dodatek Ekosorbu potasowego zwikszył, podczas okresu wegetacyjnego, zawarto procentow wody w obydwu glebach, jednak wpływ ten był bardziej wyrany w czarnej ziemi ni w glebie piaszczystej. Hydroel w dawce g dm - dodany do czarnej ziemi i gleby piaszczystej wpłynł na zwikszenie plonu owoców oraz suchej masy nadziemnych i podziemnych czci rolin, a w dawce g dm - nie miał wpływu na analizowane cechy. Dodatek Ekosorbu do obu typów gleb wpływał na zwikszenie procentowej zawartoci N i K w suchej masie lici i korzeni ro- lin truskawki. Natomiast procentowa zawarto Ca w tych warunkach w korzeniach obniyła si, najwicej Ca w liciach zawierały roliny uprawiane w glebach z dodatkiem g dm - hydroelu. Zawarto fosforu w analizowanych organach rolin była w przyblieniu stała, niezalenie od typu gleby i dodatku hydroelu. Słowa kluczowe key words: hydroel hydrogel, truskawka strawberry, produktywno productivity, azot nitrogen, potas potassium, wap calcium, fosfor phosphorus WSTP Polska posiada wieloletnie tradycje w uprawie truskawki (Fragaria x ananassa Duch.), jednake redni plon uzyskiwany z jednego hektara jest niski i prawdopodobnie wynika z uprawy truskawki bez moliwoci nawadniania, co

2 18 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA przy duej wraliwoci tej roliny na okresowe niedobory wody (Mazur, 1988) wyranie zmniejsza, jej produktywno. Alternatyw dla instalowania kosztownych deszczowni czy pracochłonnego podlewania rcznego mogłoby by stosowanie w uprawie truskawek tzw. hydroeli. Zwizki te charakteryzuj si duymi zdolnociami magazynowania wody (Hetman i Martyn, 199; Słowiska- -Jurkiewicz i Jaroszuk, 199), która w sposób odwracalny absorbowana z opadów jest stopniowo przekazywana rolinom. Jednak nie cały zapas wody zgromadzonej w glebie przez dodany hydroel jest dostpny dla rolin, zaley to bowiem od stopnia uwodnienia hydroelu, który wysychajc z dawcy wody przekształca si w biorc, konkurujc o ni z rolin uprawn (Pill i Jacono, 1984; Kowalczyk-Jusko i Kocik, 1999). Dotychczasowe prace z zastosowaniem hydroeli nie dostarczaj jednoznacznych wyników dotyczcych ich wpływu na wzrost i plonowanie rolin. Obok prac, w których stwierdzono korzystny wpływ (Pill i Jacono, 1984; El-Hady i in., 199; Harun i in., 1991; Nissen, 1994; Jabłoska-Ceglarek i Cholewiski, 1998; Makowska i Borowski, 1998), spotyka si prace, w których nie stwierdzono wpływu dodatku hydroeli na wzrost rolin (Keever i in., 1989) lub te stwierdzono wpływ negatywny (Austin i Bondari, 1992). Mało znany jest take wpływ dodatku hydroeli na pobieranie w tych warunkach składników mineralnych przez roliny. Celem przeprowadzonych bada było okrelenie wpływu dodatku zrónicowanych dawek Ekosorbu potasowego do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na produktywno dwuletnich rolin truskawki i zawarto azotu, potasu, wapnia i fosforu w liciach i korzeniach. MATERIAŁ I METODA Dowiadczenie polowe załoono wiosn 1999 roku w gospodarstwie indywidualnym w miejscowoci Beszyce k/sandomierza. Sadzonki truskawki wiee o wysokoci czci nadziemnej cm, odmian 'Senga Sengana', 'Dukat', 'Kent' i 'Elsanta' posadzono w dwóch rodzajach gleb: czarnej ziemi z warstw podorn ilast oraz glebie piaszczystej, w trzech powtórzeniach na kadej glebie na poletkach o wymiarach 2, x,5 m w rozstawie 5 x 25 cm. Po wytyczeniu rzdów z pasów gleby o wymiarach 25 cm szerokoci i 2 cm głbokoci, wybrano gleb i wymieszano j z hydroelem w iloci lub g na dm gleby. Rzdy bez hydroelu stanowiły kontrol. Powstał mieszanin wypełniono rowki, lekko je ugniatajc. Przed posadzeniem truskawki w tak przygotowanych pasach gleby trzykrotnie obficie j podlano w odstpach jednodniowych, a nastpnie posadzono roliny. Wyniki zamieszczone w niniejszej pracy dotycz roku 21, tj. ostatniego roku prowadzenia dowiadczenia. W pierwszym bowiem roku plonowania rolin (2) na terenie prowadzenia dowiadczenia wystpiły przymrozki wiosenne, które uszkodziły około 7% kwiatów. Zawarto wody w glebach oznaczono metod suszarkowo-wagow w temp. 15ºC, na podstawie próbek pobieranych w okresie od kwietnia do wrzenia w połowie kadego miesica. Plon owoców okre- lono w wyniku sukcesywnego zbioru i waenia dojrzałych owoców z 1 losowo wybranych rolin z kadego powtórzenia. Such mas lici i korzeni rolin okrelono poprzez wykopanie w sierpniu trzech rolin z du brył korzeniow z kadej kombinacji dowiadczalnej. Nastpnie dokładnie

3 WPŁYW DODATKU EKOSORBU DO GLEBY NA PRODUKTYWNO oddzielono korzenie od gleby przy uyciu wody, wysuszono roliny na wolnym powietrzu, a nastpnie dosuszono w suszarce laboratoryjnej. Zawarto azotu ogólnego w liciach i korzeniach oznaczono metod Kjeldahla, fosforu metod wanadowo-molibdenianow, a wapnia i potasu metod ASA. Wyniki analiz materiału rolinnego poddano weryfikacji statystycznej przy pomocy potrójnej klasyfikacji krzyowej i przedziałów ufnoci Tukeya, a rednie rónice si istotnie oznaczono w tabelach rónymi literami. WYNIKI I DYSKUSJA wilgotno gleby piaszczystej w okresie wegetacyjnym wynosiła 7,7%, natomiast czarnej ziemi 15,%. Dodatek Ekosorbu do obu typów gleb wpływał na wyrany wzrost zawartoci wody. z dodatkiem g dm - hydroelu zawierała rednio o 2,5%, za z dodatkiem g dm - o 4,7% wicej wody w stosunku do gleby bez hydroelu. Wpływ dodatku Ekosorbu na retencj wody w glebie piaszczystej był mniejszy. W tym przypadku hydroel dodany w iloci i g dm - zwikszył odpowiednio zawarto wody o 1,4% i 2,9% w stosunku do kontroli. Rozkład zawartoci wody w poszczególnych miesicach okresu wegetacyjnego w obu typach gleby był podobny. Najwicej wody zawierały gleby w rodku okresu wegetacyjnego, tzn. od czerwca do sierpnia, mniej na pocztku i kocu okresu wegetacyjnego (ryc. 1). Inni autorzy w badaniach prowadzonych na podłoach ogrodniczych (Hetman i Martyn, 199), glebie piaszczystej (El-Hady i in., 199) czy torfie (Pill i Jacono, 1984) równie stwierdzili, i wraz ze wzrostem zawartoci hydroeli w glebach lub podłoach wzrasta w nich zawarto wody. zawarto wody (%) - content of water (%), 25, 2, 15, 1, 5,, IV V VI VII VIII IX miesice - months czarna ziemia bez Ekosorbu - black soil without Ekosorb czarna ziemia z g Ekosorbu - black soil with g of Ekosorb czarna ziemia z g Ekosorbu - black soil with g of Ekosorb gleba bez Ekosorbu - sandy soil without Ekosorb gleba z g Ekosorbu - sandy soil with g of Ekosorb gleba z g Ekosorbu - sandy soil with g of Ekosorb Ryc. 1. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na procentow zawarto wody w glebach w warstwie 4 cm The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on percentage content of water in soils in layer 4 cm.

4 2 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA Zwikszona zawarto wody w obu glebach zawierajcych hydroel w dawce g dm - była niewtpliwie ródłem wysokiego plonu owoców uzyskanego z rolin truskawki w tych warunkach. Wyniki zamieszczone w tabeli 1 wskazuj, e masa owoców zebranych z rolin uprawianych na czarnej ziemi z dodatkiem g dm - hydroelu była o 2,2%, a z gleby piaszczystej o 21,5% wysza ni na obu glebach bez hydroelu. Dodatek natomiast g dm - hydroelu do gleby piaszczystej nie wywierał wpływu na plonowanie rolin, a na czarnej ziemi wywołał nawet spadek plonu owoców (statystycznie nieistotny). Reakcja badanych odmian truskawki na dodatek do obu gleb g dm - hydroelu była zrónicowana. Najkorzystniej bowiem zareagowała odmiana 'Kent' uprawiana na czarnej ziemi (wzrost plonu o 51,%) i odmiana 'Senga Sengana' uprawiana na glebie piaszczystej (wzrost plonu o 29,%). Najmniej korzystnie na obu glebach zareagowała odmiana 'Elsanta' zwikszajc plon owoców odpowiednio o 19,9% i 11,5% (tab. 1). Wzrost plonowania rolin w glebach i podłoach ogrodniczych z dodatkiem hydroeli potwierdzaj take inni autorzy (Harun i in., 1991; Nissen, 1994; Jabłoska-Ceglarek i Cholewiski, 1998; Makowska i Borowski, 1998). Soil (A) Tab. 1 Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na plon owoców dwuletnich rolin truskawki (g rolina -1 ) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on yield of fruits of two-year-old strawberry plants (g plant -1 ) Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta dla A x B for A x B dla A for A ,5a b 547.1b a a b 2.9a a dla C 8.8b 447.c 9.b,9a Wiksze gromadzenie wody w obu glebach z dodatkiem hydroelu w iloci g dm - wywołało take zwikszon produkcj biomasy w rolinach truskawki. Dane zebrane w tabeli 2 wskazuj, i sucha masa lici rolin uprawianych na czarnej ziemi z dodatkiem g dm - hydroelu była o 11%, a korzeni o blisko 8% wysza ni na glebie bez hydroelu. Podobnie wysz such mas czci nadziemnych i korzeni charakteryzowały si roliny wyrosłe na glebie piaszczystej. W tym przypadku sucha masa lici była o 7,%, a korzeni o,4% wysza ni rolin wyrosłych w warunkach kontrolnych. Interesujce jest jednak, e do-

5 WPŁYW DODATKU EKOSORBU DO GLEBY NA PRODUKTYWNO datek do obu gleb wyszej dawki hydroelu, tj. g dm -, nie spowodował zwikszonego plonowania, jak te przyrostu suchej masy rolin, mimo e gleby te charakteryzowały si najwiksz zawartoci wody (ryc. 1). Jednake pomiar procentowej zawartoci wody metod suszarkow wskazuje całkowit zawarto wody glebowej. Natomiast w glebie poza wod dostpn dla rolin, znajduje si take woda niedostpna. Ponadto hydroele, jak wynika z bada przeprowadzonych przez Hetmana i Martyna (199) oraz Słowisk-Jurkiewicz i Jaroszuk (21), absorbuj tylko cz wody w taki sposób, i moe by ona oddawana rolinom. Według Słowiskiej-Jurkiewicz i Jaroszuk (21) retencja wody niedostpnej w hydroelu o nazwie 'Hidroplus' przy pełnym jego uwodnieniu, jest nieco wiksza od retencji wody dostpnej dla rolin. Natomiast przy niepełnym Tab. 2. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na such mas lici i korzeni dwuletnich rolin truskawki (g rolina -1 ) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on dry mass of leaves and roots of two-year-old strawberry plants (g plant -1 ) Soil (A) Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta dla A x B for A x B dla A for A Licie Leaves a 51.5b 45.5a 47.8b a 21.a 19.4a 2.a dla C.4c.8c.1b 29.a Korzenie Roots a 22.5a 2.a 21.b a 1.2a 12.5a 12.7a dla C 17.4b 1.2a 17.5b 17.b

6 22 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA uwodnieniu hydroelu, co zapewne najczciej ma miejsce w warunkach naturalnych, wzrasta udział wody niedostpnej, a maleje wody dostpnej dla rolin, dlatego te, jak si wydaje, im wikszy dodatek tych substancji do gleby, tym wiksze potencjalne moliwoci gromadzenia wody w glebie, ale poniekd mniejsze rzeczywiste moliwoci lepszego zaopatrzenia rolin w wod w tych warunkach. Tym mona tłumaczy spadek produktywnoci rolin truskawki przy dodatku g dm - Ekosorbu w stosunku do dawki g dm - w omawianych badaniach. Podobn reakcj rolin na dodatek do podłoy wyszych dawek hydroelu zaobserwowano w badaniach Kowalczyk-Juko i Kocik (1999) prowadzonych na tytoniu. Tab.. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na zawarto azotu w liciach i korzeniach dwuletnich rolin truskawki (% suchej masy) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on nitrogen content in leaves and roots of two-year-old strawberry plants (% dry mass) Soil (A) Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta dla A x B for A x B dla A for A Czarna ziemia Licie Leaves a 2.4a 2.44a 2.9a a 2.47b 2.71c 2.48b dla C 2.8a 2.8b 2.2b 2.b Czarna ziemia Korzenie Roots a.8a.95a.89a a.88a 1.4b.92b dla C.89a.94a.89a.9a Dodatek Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej poprzez zmian ich uwodnienia, wpływał na pobieranie z gleb podstawowych makroskładników przez roliny. Wyniki zamieszczone w tabeli wskazuj, e najmniej azotu za-

7 WPŁYW DODATKU EKOSORBU DO GLEBY NA PRODUKTYWNO... 2 wierały roliny wyrosłe w obu typach gleby bez dodatku hydroelu. Hydroel dodany w iloci g dm -, a w jeszcze wikszym stopniu g dm -, wpłynł na wzrost procentowej zawartoci azotu w liciach i korzeniach rolin, co było bardziej wyrane i statystycznie istotne w przypadku gleby piaszczystej. El- Hady i in. (199) w badaniach prowadzonych na glebie piaszczystej równie stwierdzili, e dodatek hydroelu poliakrylamidowego wpływał na wzrost zawartoci azotu w organach groszku. Odmiany truskawki w nieznacznym stopniu róniły si wartoci omawianej cechy, bowiem tylko 'Senga Sengana' zawierała w stosunku do pozostałych odmian istotnie wicej N w liciach (tab. ). Wikszy ni w stosunku do azotu był wpływ dodatku Ekosorbu na zawarto procentow potasu i wapnia. Wyniki przedstawione w tabelach 4 i 5 wskazuj, e najnisz zawarto potasu w liciach wykazywały roliny truskawki wyrosłe na czarnej ziemi z dodatkiem g dm -. Natomiast istotnie wysz zawartoci tego jonu charakteryzowały si licie truskawki wytworzone na rolinach wyrosłych w glebie bez Ekosorbu, a take z dodatkiem g dm -. Korzenie Tab. 4. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na zawarto potasu w liciach i korzeniach dwuletnich rolin truskawki (% suchej masy) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on potassium content in leaves and roots of two-year-old strawberry plants (% dry mass) Soil (A) dla C Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta Licie Leaves c 1. b 1.8 a 1.7 a Korzenie Roots dla A x B for A x B 1.41b 1.28a 1.48b 1.2a 1.44b 1.59c.4a.49a.51a.42a.51a.5a dla A for A 1.9a 1.45b.45a.48a dla C.47a.45a.48a.44a

8 24 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA rolin zawierały rednio -krotnie mniej tego jonu, przy czym na obu glebach najmniej zasobne w potas były korzenie rolin wyrosłych w warunkach braku hydroelu, bardziej zasobne przy dodatku g dm -, a najbardziej w obecnoci g dm -. Rónice te jednak nie były istotne statystycznie. Najwicej potasu w liciach zawierała odmiana 'Senga Sengana', istotnie mniej 'Dukat', a najmniej 'Kent' i 'Elsanta'. Zawarto potasu w korzeniach badanych odmian truskawki była bardzo zbliona i nie róniła si w sposób istotny (tab. 4). Przeciwstawny w stosunku do potasu był wpływ dodatku hydroelu do obu gleb na zawarto wapnia w rolinach truskawki. Najwicej bowiem Ca w li- ciach zawierały roliny uprawiane w czarnej ziemi i glebie piaszczystej zawie- Tab. 5. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na zawarto wapnia w liciach i korzeniach dwuletnich rolin truskawki (% suchej masy) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on calcium content in leaves and roots of two-year-old strawberry plants (% dry mass) Soil (A) Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta dla A x B for A x B dla A for A Licie Leaves a 1.4b 1.5a 1.2b a 1.9b.8a.97a dla C.9b.1a 1.2d 1.12c Korzenie Roots., a.17a.18a.22a a.21a.19a.25b dla C.25a.24a.24a.2a

9 WPŁYW DODATKU EKOSORBU DO GLEBY NA PRODUKTYWNO rajcej g dm - Ekosorbu. Natomiast brak hydroelu, jak równie jego dodatek w iloci g dm - w istotnym stopniu obniał zawarto procentow wapnia w liciach. Najwicej przy tym Ca zawierała w liciach odmiana 'Kent', blisko dwukrotnie mniej odmiana 'Senga Sengana', a 4-krotnie mniej 'Dukat'. Zawarto wapnia w korzeniach była 4-5-krotnie nisza ni w liciach, a dodatek hydroelu do obu gleb obniał jego zawarto (tab. 5). Wydaje si, e rosnca wraz z wiksz dawk hydroelu zawarto potasu w liciach i korzeniach truskawki wynikała ze zwikszonej w tych warunkach iloci tego jonu w glebie. Ekosorb zawiera bowiem w swym składzie,9% czystego potasu. Brak natomiast takiej zalenoci w przypadku lici rolin wyrosłych w czarnej ziemi z dodatkiem g dm - hydroelu mona tłumaczy znacznym w tym przypadku przyrostem suchej masy i wystpieniem efektu Tab.. Wpływ dodatku Ekosorbu do czarnej ziemi i gleby piaszczystej na zawarto fosforu w liciach i korzeniach dwuletnich rolin truskawki (% suchej masy) The influence of Ekosorb added to black soil and sandy soil on phosphorus content in leaves and roots of two-year-old strawberry plants (% dry mass) Soil (A) Dawka Ekosorbu Ekosorb dose (g dm - ) (B) Senga Sengana Odmiany Cultivars (C) Dukat Kent Elsanta dla A x B for A x B dla A for A Licie Leaves a.25a.29a.29a a.27a.29a.28a dla C.1a,2b.a,a Korzenie Roots a.11a.11a.11a a.11a.11a.11a dla C.11a.1a.11a.11a

10 2 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA rozcieczenia. Potas, jak wiadomo, jest jonem antagonistycznym w stosunku do wapnia. Wysza zatem jego zawarto w glebach wynikajca z dodatku Ekosorbu ograniczała prawdopodobnie pobieranie wapnia przez roliny. Podobne relacje pomidzy pobieraniem potasu i wapnia zaobserwowano w badaniach Uziak i Borowskiego (198) prowadzonych na pomidorach i fasoli. Przeprowadzone badania nie wykazały natomiast wpływu dodatku Ekosorbu na zawarto procentow fosforu w liciach i korzeniach truskawki. Oczywicie ju sam fakt, e zawarto przy dodatku hydroelu w iloci g dm - utrzymywała si na takim samym poziomie jak w glebach bez dodatku Ekosorbu, wiadczy, przy wyszej suchej masie wytworzonej w tych warunkach, o intensywniejszym pobieraniu fosforu. Uzyskane wyniki znalazły potwierdzenie w badaniach Benedyckiej i in. (1998) i wykazały, e dodatek hydroelu wpływał na lepsze wykorzystanie fosforu z gleby. Badane odmiany truskawki w niewielkim stopniu róniły si wartoci omawianej cechy. Istotnie mniej fosforu w liciach zawierała jedynie odmiana 'Dukat' (tab. ). WNIOSKI 1. Dodatek Ekosorbu potasowego do czarnej ziemi w dawce g dm - zwikszył podczas okresu wegetacyjnego zawarto procentow wody w glebie rednio o 2,5%, a w dawce g dm - o 4,7% w stosunku do gleby bez hydroelu. Odpowiednie dane dla gleby piaszczystej wynosiły 1,4% i 2,9%. 2. Najwysz produktywnoci charakteryzowały si roliny truskawki uprawiane na obu glebach przy zastosowaniu hydroelu w dawce g dm -. Dodatek Ekosorbu w dawce g dm - nie wpływał na zwikszenie plonu wie- ej masy owoców i suchej masy czci wegetatywnych rolin.. Ekosorb dodany do obu gleb wpłynł na zwikszenie procentowej zawartoci N i K w suchej masie lici i korzeni rolin truskawki. Procentowa zawarto Ca w tych warunkach w korzeniach obniała si, za w liciach ulegała niejednoznacznym zmianom. Zawarto fosforu nie zmieniała si. Niezalenie od zastosowanego hydroelu roliny wyrosłe w glebie piaszczystej charakteryzowały si wysz procentow zawartoci azotu i potasu w liciach, natomiast wyrosłe w czarnej ziemi wysz zawartoci wapnia w liciach. Typ gleby nie miał wpływu na zawarto w rolinach fosforu. PI MIENNICTWO A u s t i n M a x E., B o n d a r i K., Hydrogel as medium amendment for blueberry plants. Hort. Sci., 27 (9):

11 WPŁYW DODATKU EKOSORBU DO GLEBY NA PRODUKTYWNO B e n e d y c k a Z., N o w a k G., K o z i k o w s k i A., Ekosorb jako ródło składników mineralnych dla rolin. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.,41: E l H a d y O. A., P i e h S.H., O s m a n S., 199. Modified polyacrylamide hydrogel as containers for sandy soil. III Influence on growth, water and fertilizers use efficiency by plants. Egypt. J. Soil Sci., (): H a r u n R. M. R., H a l l D. A., S z m i d t R. A. K., H i t c h o n G. M., Melon cultivation in organic and inorganic substrates. Acta Hort., 429: H e t m a n J., M a r t y n W., 199. Oddziaływanie hydroeli na własnoci wodne podłoy ogrodniczych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 429: J a b ł oska-ceglarek R., C h o l e w iski J., Ocena wpływu dodatku superabsorbentów do podłoy z substratu torfowego na plonowanie i warto biologiczn papryki odmiany 'Sirono'. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 41: K e e v e r G. J., C o b b S. J., S t e v e n s o n J., F o s t e r W. J., Effect of hydrophilic polymer amendments on growth of container grown landscape plants. Res. Rep. Ser.Alabama. Agric. Exp. Stat. Auburn Univ., : K o w a l c z y k - J u s k o A., K ocik B., Wpływ hydroelu na wybrane cechy morfologiczne tytoniu (Nicotiana tabacum L.). Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 49: M a k o w s k a M., B o r o w s k i E., Wpływ dodatku Akrygelu RP do gleby lessowej na przebieg wymiany gazowej, wzrost i owocowanie jednorocznych truskawek. Mat. Konf. Nauk., pt. Teoretyczne i praktyczne aspekty stosowania tradycyjnych i niekonwencjonalnych podłoy ogrodniczych Lublin: 7 8. M a z u r J., Wpływ nawadniania truskawki po zbiorze owoców na jej wzrost i plonowanie Pr. Kom. Nauk Roln. Len., LXV: N i s s e n M. J., Use of Hydrogel in raspberry (Rubus idaeus) production in the south of Chile. Agro.Sur., 2,22: P i l l W. G., J a c o n o C. C., Effect of Hydrogel incorporation in peat lite on tomato and water relations. Commun. Soil Sci. Plant Anal S ł o w iska-jurk i e w i c z A., J a r o s z u k M., 21. Hydrofizyczna charakterystyka superabsorbentu 'Hidroplus'. Acta Agroph., 57: 9 1 U z i a k Z., B o r o w s k i E., 198. The relationship betweenthe soil type and its moisture level in the utilization of macrocomponents (on the example of tomato and bean plants). Pol. J. Soil Sci., XIII, 1: SUMMARY A field experiment was carried out on black and sandy soil in order to estimate the influence of the addition of hydrogel Ekosorb on the content of water in soil, productivity of strawberry plants and the content of nitrogen, potassium, calcium and phosphorus in leaves and roots. The results show that hydrogel used in a dose of or g dm - increased the amount of water reversibly accumulated in both types of soil, and yet the influence of the addition of Ekosorb was more visible in black soil than in sandy soil. The application of Ekosorb in both soils in a dose of g dm - increased the yield of fruits as well as the dry mass of leaves and roots. Yet Ekosorb in a dose of g dm - did not affect the analysed features. Ekosorb added to both soil types, regardless of the dose, increased the percentage content of N and K in the dry mass of leaves and roots. However, the percentage content of Ca in roots was decreased in those conditions. The

12 28 MAŁGORZATA MAKOWSKA, EDWARD BOROWSKI, ANNA ZIEMBA highest amount of Ca in leaves was estimated in plants cultivated in soils with the addition of g dm - of hydrogel. The content of P in leaves and roots was approximately constant, regardless of the soil type or hydrogel application.