Wpływ nawadniania podkoronowego i nawoenia mineralnego na wielko i jako plonów owoców brzoskwini

Transkrypt

1 Cezary Podsiadło*, Anna Jaroszewska*, Barbara Herman**, Robert Biczak**, Ewa RumaszRudnicka* *Zakład Produkcji Rolinnej i Nawadniania Akademia Rolnicza w Szczecinie **Katedra Biochemii Wysza Szkoła Pedagogiczna w Czstochowie Wpływ nawadniania podkoronowego i nawoenia mineralnego na wielko i jako plonów owoców brzoskwini Streszczenie W praca zawarto trzyletnie wyniki bada dotyczcych wpływu nawadniania podkoronowego i nawoenia mineralnego na wielko i jako plonu owoców brzoskwini. Stwierdzono m.in., e nawadnianie, jak i nawoenie mineralne spowodowały istotny wzrost plonu owoców. Ponadto wzrost uwilgotnienia gleby rónicował skład chemiczny lici i owoców brzoskwini. Słowa kluczowe: nawadnianie, nawoenie, brzoskwinia, jako plonowania Wstp Obecnie w Polsce przewaa amatorska produkcja brzoskwi, za nieliczne towarowe plantacje zlokalizowane s głównie w południowej i południowozachodniej czci kraju. Szacuje si, e pozyskuje si z nich około 81 tysicy ton owoców, co stanowi tylko 1% produkcji wszystkich owoców w kraju. W ostatnich latach import tych owoców wzrósł szeciokrotnie, powodujc wiksze zainteresowanie upraw tej roliny wród sadowników. Brzoskwinie zajmuj szóst pozycj wród importowanych do Polski owoców, które sprowadzamy głównie z Grecji (44%), Włoch (42%) i Hiszpani (13%) [Kubiak ]. W województwie zachodniopomorskim istnieje moliwo uprawy brzoskwini. Pomimo jej duych wymaga cieplnych, w tym regionie kraju bardzo dobre warunki do rozwoju maj odmiany wczesne [ Jakubowski 199]. Warunkiem uzyskania duych plonów o dobrej jakoci jest dostarczenie odpowiedniej iloci wody w okresie wegetacji. Zasadniczym ródłem wody dla rolin s opady. Wszelkie jednak niedobory opa 117

2 dów naley uzupełnia przez nawadnianie, zwłaszcza nowoczesnymi energo i wodooszczdnymi systemami nawadniania [Rzekanowski ]. Celem przeprowadzonych dowiadcze było okrelenie wpływu nawadniania podkoronowego oraz nawoenia mineralnego na wielko plonu owoców oraz zawarto w nim niektórych makro i mikroelementów. Materiał i metody Dowiadczenie przeprowadzono w latach 24, na picioszecio i siedmioletnich drzewach brzoskwini odmiany Redhaven, w Rolniczej Stacji Dowiadczalnej AR Szczecin w Lipniku, połoonej w odległoci km na północnyzachód od Stargardu Szczeciskiego. Gleba na której je załoono zaliczana jest do brunatnej kwanej, wytworzonej z piasku lekkiego pochodzenia zwałowego. Zawiera mało próchnicy (1,31,%), czci spławialnych (1113%), ma odczyn słabokwany oraz mał zawarto przyswajalnych form fosforu (12 16 mg/1g 1 ) i potasu (1116, mg/1g 1 ). Poziom wody gruntowej znajduje si poniej 3 m. Pod wzgldem uprawy gleba ta jest zaliczana do gleb o małej retencji wody uytecznej. Schemat dowiadczenia uwzgldniał czynnik wodny (obiekty nie nawadniane i nawadniane) oraz nawozowy trzy poziomy nawoenia mineralnego: NPK (), 13kg ha 1 (4+3+) i 2kg ha 1 (8++1). Oba czynniki dowiadczenia rozlosowano w układzie splitplot, w czterech powtórzeniach. Nawadnianie podkoronowe stosowano według metody tensjometrycznej na podstawie potencjału wodnego gleby, rozpoczynajc je w momencie gdy warto potencjału wodnego gleby wynosiła,3 MPa. Do nawadniania uywano mikrozraszaczy typu Hadar o promieniu zasigu 2 m. W okresie wegetacji pobrano materiał rolinny, w którym okrelono zawarto suchej masy, azotanów i azotu ogólnego oraz P, K, Ca, Mg, Fe i Zn. Podobne analizy wykonano w zebranych w czasie dojrzewania owocach brzoskwin, których zbiór przeprowadzono w dwóch terminach. Obliczono plon owoców z drzewa oraz mas 1 owoców, a nastpnie zebrane wyniki poddano analizie statystycznej, istotno rónic midzy rednimi obiektowymi wyliczono wielokrotnym testem rozstpu Tukey a. Warunki klimatyczne oraz terminy i dawki nawadniania w poszczególnych latach bada przedstawiono w tabeli 1 i na rycinie

3 Tabela.1. Terminy i dawki wody zastosowanej do nawadniania w latach 2 4 [l/drzewo] Table 1. Terms and doses of applied water for irrigation in the years 24 [l/tree] Lata Miesic Dekada V VI VII VIII rednio r. Opady [mm] Temperatura [ C] V VI VII VIII Temperatura Opady 3 r. 119

4 3 Opady [mm] Temperatura [ C] V VI VII VIII Opady Tempratura 4 r. Opady [mm] Temperatura [ C] V VI VII VIII Opady Temperatura Rys 1. Warunki meteorologiczne wystpujce w Stacji Dowiadczalnej w Lipniku w poszczególnych latach bada Fig. 1. Meteorological conditions observed in the Experimental Station in Lipnik in individual research years Wyniki i dyskusja W przeprowadzonym dowiadczeniu wyrany wpływ na plon owoców i mas 1 owoców z jednego drzewa miały zastosowane zabiegi agrotechniczne zarówno nawadnianie, jak i nawoenie mineralne. Pod wpływem nawadniania plon owoców wzrósł od 24,4 do 39,2 % w zalenoci od roku bada, podobnie pod wpływem nawoenia mineralnego wzrósł plon owoców od 17 do 4% (tab. 2). 1

5 Tabela 2. Plon owoców brzoskwiniodm. Redhaven w latach 2 4 [kg/drzewo] Table 2. Yield of peach fruits cv. Redhaven in the years 2 4 [kg/tree] Obiekty Suma wodne nawozowe plonów Nie nawadniane rednio Nawadniane rednio dla nawoenia NiR, dla: rednio nawadniania nawoenia współdziałania Tabela 3. Masa 1 owoców brzoskwini odm. Redhaven [kg] Table 3. Weight of 1 peach fruits, cv.redhaven [kg] Obiekty Lata rednio wodne nawozowe Nie nawadniane Nawadniane rednio dla nawoenia Nir, dla: *rónica nieistotna rednio rednio nawadniania nawoenia współdziałania r.n.* r.n r.n

6 Obserwacje te potwierdzaj wyniki bada innych autorów zawarte w literaturze krajowej i zagranicznej. Dostarczenie wody, przy wzgldnie prawidłowo realizowanych zabiegach, zwikszyło plony w dowiadczeniach prowadzonych przez Sajkiewicza (1992), Cholewiskiego (2) oraz Gruce (3). Wyniki uzyskane przez Pacholaka (1992) wskazuj, e w latach suchych wzrost plonu w stosunku do kombinacji nie nawadnianych wahał si od 1 do 8%. Interesujcym jest fakt uzyskania w badaniach własnych wysokich przyrostów plonów owoców brzoskwini pod wpływem nawoenia, co nie w pełni potwierdza opini innych autorów, i nawoenie rolin sadowniczych nie zalicza si do podstawowych czynników plonotwórczych (Jarociski 1994 i Wrona 1994). Zastosowane w dowiadczeniach zabiegi agrotechniczne wpływały równie na skład chemiczny zarówno lici, jak i owoców. W liciach nawadnianie zwikszyło zawarto P, Ca, Mg, Fe i Zn, odpowiednio o 16%, 6%, 1%, 3% i 4%. Zmniejszyła si natomiast zawarto N ogólnego o 3%, NNO 3 o 6,7% i K o 2% w porównaniu do obiektu kontrolnego. Pod wpływem nawoenia dawk 2 kg NPK ha 1 zwikszyła si koncentracja prawie wszystkich makro i mikroelementów, jedynie ilo Zn nie uległa zmianie, a zawarto Mg zmalała w stosunku do kontroli (tab. 4). Tabela 4. Wpływ nawadniania i nawoenia mineralnego na zawarto niektórych makro i mikroelementów w liciach [gkg 1 s.m.] Table 4. Effect of irrigation and mineral fertilization on the content of some macro and microelements in the leaves of peach [gkg 1 s.m.] Obiekty N NNO 3 P K Ca Mg Fe Zn Nawadnianie O 24, 4,8 2,67 23,7 28,6 3,34 1,, W 23,9 4,8 2,76 22,6 29 3,64 1,32, Nawoenie mineralne 23, 4,13 2,7 22, ,3, 23,8 4,99 2,71 23,3 29, ,37,24,3,4 2,84 23, 29,9 3,4 1,,24 Podobnie skład chemiczny owoców był cile uzaleniony od nawadniania i nawoenia mineralnego. Pod wpływem nawadniania zwikszyła si w porównaniu do kontroli koncentracja P, K, Fe i Zn, a zmniejszyła si zawarto azotu ogólnego i azotanów oraz suchej masy. Niewielkim zmianom podlegała zawarto Mg i Ca. Nawoenie mineralne dawk 2 kg NPK/ka spowodowało wzrost zawartoci N o 14%, NNO 3 o 7%, K o 3 % oraz Zn o 7% w porównaniu do obiektu kontrolnego (bez nawoenia). Zmalała natomiast pod wpływem tego czynnika zawarto Fe i suchej masy (tab ). Podobnie w badaniach Koszaskiego i wsp. (1) stwierdzono w owocach truskawki zmniejszenie N pod wpływem nawadniania, natomiast zwikszenie pod wpływem nawoenia mineralnego. 122

7 Tabela. Wpływ nawadniania i nawoenia mineralnego na zawarto niektórych makro i mikroelementów w owocach brzoskwini [gkg 1 s.m.] Table. Effect of irrigation and mineral fertilization on the content of some macro and microelements in the peach fruits [gkg 1 s.m.] Obiekty N NNO 3 P K Ca Mg Fe Zn Nawadnianie O 9,3,7 2, 1, 1,3,67 1,,13 W 8,79,33 2,1 16,1 1,32,74,98,12 Nawoenie mineralne 8,7,47 2,3 1,2 1,36,68 1,,13 9,9,49 2,9 1,6 1,29,71 1,,12 9,41, 2,13 1,6 1,26,71 1,,12 Wnioski 1 Zastosowane nawadnianie, szczególnie w warunkach zrónicowanego nawoenia mineralnego spowodowało zwyk plonów owoców brzoskwini oraz mas 1 owoców. 2. Pod wpływem nawadniania plon owoców wzrósł od 16 do 4%, przy czym najwikszy jego przyrost uzyskano przy poziomie nawoenia 2 kg NPK/ha. W efekcie kompleksowego współdziałania nawadniania z nawoeniem przyrost plonu owoców był wyranie wyszy. 3. Koncentracj makro i mikroelementów w owocach i liciach rónicowało nawadnianie i nawo enie mineralne. Pod wpływem nawadniania wzrosła zawarto P, K, i Zn w owocach, natomiast zmalała ilo N, NNO 3 i suchej masy. Zawarto Mg i Ca utrzymywała si na stałym poziomie. Nawoenie w dawce 2 kg NPK/ha spowodowało wzrost koncentracji N, NNO 3, K i Zn, zmniejszyło natomiast ilo Fe. Podobnie zastosowane zabiegi modyfikowały zawarto poszczególnych składników w liciach. Bibliografia Jakubowski T., 199. Brzoskwinia i morela. Zeszyty Pomologiczne, ISiK Skierniewice, s. 117, Jarociski B., Racjonalne nawoenie sadów. Sad Nowoczesny nr 1, s. 7, Koszaski Z., RumaszRudnicka E., Herman B., 1. Wpływ nawadniania kroplowego i nawoenia mineralnego na plonowanie dwóch odmian truskawek. Inynieria Rolnicza nr 13, s , Kubiak,. Rynek brzoskwi w Europie i Polsce. PWN Warszawa, Pacholak E., Czy nawadnianie jest konieczne?, Hasło Ogrodnicze AR Pozna, nr 4, woda (2), Rzekanowski Cz.,. Perspektywy nawodnie rolin wobec nadchodzcych przemian w polskim rolnictwie. Ekologia i Technika nr 3, s. 8391, Sajkiewicz J., Woda w produkcji ogrodniczej. Hasło Ogrodnicze AR Pozna, nr 4, dodatek woda (1), Wrona D., Problemy nawoenia sadów azotem. Sad Nowoczesny nr 7, s

8 Influence of undercrown irrigation and mineral fertilization on peach yield and fruit quality Summary Results of 3year experiments with peaches grown on sandy soil. The applied irrigation and fertilizer significantly increased yield and macroand microelement content in peach leaves and fruit. Key words: irrigation, fertilization, peach, yield and quality 124