ZAMKNIJMY DRZWI NARKOMANII!

Transkrypt

1

2 ZAMKNIJMY DRZWI NARKOMANII! Praca na Konkurs Wiedzy Obywatelskiej i Ekonomicznej 2011 Etap II (rejonowy) Autorka: Daria Prygiel Szkoła: Publiczne Gimnazjum im. Pokolenia Kolumbów w Jedlni Letnisko Ul. Słoneczna Jedlnia Letnisko Nauczyciel prowadzący: Maria Woźniak Mąkosa

3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp. 2. Przedstawienie problemu Narkomania w pigułce Język przekazu dealera Historia narkomanii Fazy uzaleŝnienia od środków odurzających Słowniczek slangu narkotykowego Główne powody zaŝywania narkotyków przez młodzieŝ 2.7. Najczęściej zadawane pytania dotyczące narkotyków i odpowiedzi na nie. 3. Badanie problemu: 3.1. Analiza ankiet Wywiad z ekspertem. 4. Przykładowe rozwiązania problemu 5. Podsumowanie 6. Bibliografia

4 1. Wstęp śyjemy w nowoczesnym i zabieganym świecie, w którym mamy dostęp do wszelkich usług i towarów. KaŜdy człowiek ma swoje własne problemy, ale teŝ jako istotę społeczną dotyczą go kłopoty całego społeczeństwa, które często są skomplikowane i wymagają poświęcenia większej uwagi. Jednym z nich jest narkomania, gdzie liczy się przede wszystkim profilaktyka, czyli co robić? aby liczba uzaleŝnionych i zmarłych zmalała, a kolejne młode pokolenie były świadome tego zjawiska. Termin narkotyki zna kaŝdy z nas i w większym lub mniejszym stopniu wie, czym są, Ŝe mogą być niebezpieczne. Jednak to nie jest wystarczające, gdyŝ powinniśmy cały czas powracać do tego tematu i uzupełniać swoją wiedzę na bieŝąco. Afera z dopalaczami pokazała jak bardzo dzisiejsza młodzieŝ jest podatna na wpływy społeczeństwa, Ŝe bardzo łatwo sięga po środki odurzające, nie mając pojęcia o ich skutkach, które często są nieodwracalne. Dlatego naleŝy uświadamiać i edukować nowe pokolenia, które od najmłodszych lat powinny mieć świadomość, Ŝe zaŝywając narkotyki niszczą sobie zdrowie, ale takŝe i przyszłość. Piszę tę pracę, poniewaŝ często oburza mnie to, jak mało osób w moim wieku ma świadomość niebezpieczeństwa wynikającego z narkomanii. Zazwyczaj wiedza ich kończy się na stwierdzeniu To złe i nieodpowiednie, co i tak nie jest dobrym autem w konfrontacji z dealerem, który zrobi wszystko, aby sprzedać towar. Nastolatkowi powinny wiedzieć jak bronić się przed jego namowami, a takŝe jak mogą chronić swoich bliskich i im pomóc. Liczba zgonów po przedawkowaniu narkotyków jest na stałym poziomie, aczkolwiek naleŝy zapobiegać jej wzrostowi i obniŝyć dotychczasowe dane. W roku 2007 wynosiły one 214 zmarłych osób, ale juŝ w roku 2008 z rejestrów Głównego Urzędu Statystycznego wynikło, Ŝe 244 osoby przedawkowały środki odurzające. JednakŜe jak zainteresować tematem powaŝnym chłopca bądź dziewczynę, którym w głowie zabawa i radość z Ŝycia?. Jest to trudne zadanie, które wymaga kreatywności inicjatorów. Lekcje wychowawcze nie są jedynym wyjściem. Poza tym uczniowie rzadko słuchają tego, co mówi nauczyciel, gdyŝ jest to dla nich nudne. Potrzebny jest dobry pomysł, który zachęci ich do poznania narkomanii i sprawi, Ŝe w przyszłości nie ulegną wpływom i nie zaŝyją środka odurzającego. Od jednej dawki zazwyczaj się zaczyna. Jestem uczennicą II klasy gimnazjum Publicznego Gimnazjum im. Pokolenia Kolumbów w Jedlni- Letnisko. Ankiety wykazały, Ŝe w mojej miejscowości nie ma styczności z przemysłem narkotykowym i uczniowie nie są uzaleŝnieni od róŝnego rodzaju uŝywek, aczkolwiek ich wiedza na ten temat jest równieŝ niezadowalająca i wymaga poprawy.

5 2. Przedstawienie problemu Narkomania w pigułce. Okropne jest to, Ŝe spora część społeczeństwa nie umie wyjaśnić pojęcia narkomania. Marek Kotański pisze: Narkomania - słowo, które kojarzyło się nam przez dziesiątki lat z najgorszymi sprawami gatunku ludzkiego, przyrównywane do zbrodni, zboczeń i moralnego dna - jest naprawdę określeniem okrutnego w swej wymowie stanu duszy i ciała człowieka, który nie potrafi Ŝyć we współczesnym świecie, wymagającym bezwzględnego przystosowania się do napięć, konfliktów, szczurzego wyścigu, którego upragnionym końcem ma być za wszelką cenę sukces". 1 Narkomanią nazywamy uzaleŝnienie od narkotyków (środków odurzających, a takŝe substancji psychoaktywnych). WyróŜniamy wiele rodzajów narkomanii. Wszystko jest zaleŝne od uŝywki, która uzaleŝniła organizm, dlatego moŝemy wymienić, m. in. morfinizm, heroinizm, kokainizm itd. Jest to zjawisko pod wpływem wielokrotnego zaŝywania określonej substancji, ale w przypadku kokainy lub heroiny, rozwija się natychmiastowo nawet po jednej dawce. Choroba ta bardzo szybko postępuje, jest cięŝka do wyleczenia i często prowadzi do śmierci. OtóŜ zaawansowane stadium uzaleŝnienia wyniszcza całkowicie organizm. Śmiertelność u narkomanów z roku na rok wzrasta, głównie staje się w przypadku przedawkowania lub samobójstwa. UzaleŜnieni nie chcą Ŝyć, gdyŝ nie umieją zerwać z nałogiem, dlatego często umierają na wskutek, tzw. złotego strzału, czyli zaŝycia ogromnej dawki narkotyku w pełnej świadomości. 1 M. KOTAŃSKI Ty zaraziłeś ich narkomanią. Warszawa 1984, PZWL s. 11

6 Jest bardzo niebezpieczna szczególnie dla młodych ludzi, którzy w okresie dojrzewania i pod wpływem rówieśników sięgają po uzaleŝniające substancje. NaleŜy pamiętać o tym, Ŝe z tym problemem borykają się teŝ znajomi, rodzina uzaleŝnionych. ZaŜywaniu narkotyków towarzyszy efekt tolerancji, czyli przymusowe zwiększanie dawki, aby uzyskać stan zadowolenia obecnego poprzednim razem. Jeśli przy pierwszym zaŝyciu środka odurzającego osiąga się stan spokoju, to następnym razem, aby go powtórzyć będzie potrzebna większa dawka. Główną bronią środków odurzających jest fakt, Ŝe człowiek lubi czuć się dobrze i nie znosi być smutny lub cierpieć. Stres, załamanie nie są uczuciami, które naleŝą do ulubionych szczególnie w sferze uczuć nastolatków. W ustawie na temat zapobiegania i przeciwdziałania narkomanii zdefiniowano to zjawisko następująco stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających lub psychotropowych albo środków zastępczych w wyniku czego moŝe powstać lub powstała zaleŝność. 2 Charakterystycznymi cechami narkomanii są: 1. głód narkotykowy, 2. zwiększanie dawki narkotyku, 3. psychiczne oraz fizyczne uzaleŝnienie od skutków zaŝycia danego środka odurzającego, 4. zdobywaniem substancji za wszelką cenę i za pomocą kaŝdego sposobu. UzaleŜnienie jest stanem psychicznej, jak i fizycznej reakcji, która zachodzi pomiędzy organizmem a narkotykiem. Określa się często jako chorobę ośrodkowego układu nerwowego, która charakteryzuje się dosyć złoŝonym zaburzeniami w zachowaniu. Powstaje pod wpływem przyjmowania środków uzaleŝniających. Przejawia się w róŝnym stopniu pragnieniem tej substancji. DuŜe znaczenie na trwałość i nasilenie psychicznej zaleŝności ma rodzaj narkotyku, osobowość, charakter narkomana oraz oddziałujące na niego wpływy środowiskowe. WyróŜnia się takŝe zaleŝność fizyczną lub fizjologiczną. Polegają one na tym, Ŝe narkotyki stają się chemicznym składnikiem organizmu, co powoduje, Ŝe komórki oraz tkanki i narządy wewnętrzne przyzwyczajają się do środków odurzających. Wtedy narkoman musi przyjmować określoną dawkę co jakiś czas, aby normalnie funkcjonować i zachować równowagę biologiczną i chemiczną ustroju. Trudne jest takŝe odstawienie tych środków, gdyŝ organizm reaguje natychmiast zaburzeniami, przez co pojawia się tzw. zespół abstynencyjny. Polega on na zmianach zachodzących w organizmie, a takŝe w psychice człowieka. Często występują poty, brak apetytu, drŝenie ciała, torsje, biegunki, bóle mięśni i stawów, a takŝe bezsenność. 2 Dz. U. z dnia 19 września 2005 r. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. Roz. 1, art. 4, punkt 11.

7 To prawda, Ŝe nie kaŝdy środek odurzający powoduje zaleŝność fizyczną, ale niestety nieuniknione jest uzaleŝnienie psychiczne, tj. głód psychiczny. Określa się go jako potrzebę, a wręcz przymus zaŝycia określonej substancji. Jest on wynikiem dąŝenie do odczuwania przyjemności psychicznych poprzez działanie środków odurzających. Często wynika z obawy przed przykrymi skutkami, które pojawiają się po odstawieniu narkotyku. Dlatego nawet jeśli uzaleŝniony chce zerwać z nałogiem, to nie moŝe, gdyŝ wie, Ŝe będzie cierpiał z powodu abstynencji. Głód narkotykowy jest fundamentem narkomanii, który prowadzi do wyniszczenia. Ten element wymaga działań terapeutycznych, aby osoba uzaleŝniona mogła walczyć z nawracającym uzaleŝnieniem. Narkomania jest chorobą, z której nigdy nie da się wyleczyć całkowicie i cały czas trzeba się starać, aby nie ulec pokusie, i nie popaść w ciąg nałogu po nawet bardzo długim okresie abstynencji. Zjawisko narkomanii w bardzo szybkim czasie powoduje wiele zmian psychicznych, np. obniŝenie uczuciowości, degradacja społeczna, zaburzenia krytycyzmu, silne osłabienie woli, podatność do kłamstw. Często sprawia, Ŝe uzaleŝniona osoba ma problemy z prawem. Aby zdobyć środek odurzający narkomani fałszują recepty, kradną leki w aptekach i szpitalach, czasem trudnią się wytwarzaniem narkotyków, np. konopi indyjskich. Mimo to narkomanię naleŝy i moŝna leczyć. Nie wolno się poddawać, poniewaŝ wtedy odbieramy sobie szanse na normalne Ŝycie. Na kaŝdym etapie jest ona zagroŝeniem dla Ŝycia. Nie da się wygrać z nią samemu, dlatego bardzo waŝne jest wsparcie bliskich osób, a takŝe leczenie w szpitalu zamkniętym. Tylko wtedy moŝna mieć gwarancje skutecznej walki z nałogiem. Cele terapii powinny być adekwatne do uszkodzonych poprzez działanie środków odurzających sfer Ŝycia narkomana. Do najwaŝniejszych naleŝy, m. in. zwalczanie skutków zaŝywania narkotyków oraz wyeliminowanie przyczyn uzaleŝnienia, a takŝe ukształtowania osobowości, która będzie w stanie radzić sobie z problemami i komplikacjami Ŝyciowymi bez korzystania ze wsparcia środków odurzających. JednakŜe kaŝdy powinien pamiętać, Ŝe terapia i leczenie moŝe zakończyć się sukcesem tylko wtedy, gdy osoba uzaleŝniona naprawdę chce zerwać z nałogiem i powrócić do normalnego trybu Ŝycia Język przekazu dealera. Tabela opisująca działanie i efekty uboczne poszczególnych narkotyków Dealer ma sprawdzone sposoby, aby zachęcić nastolatka do zakupu danego środka. Potrafi zareklamować środek odurzający w taki sposób, Ŝe młody

8 człowiek nie będzie potrafił się oprzeć jego namowom. Aby uniknąć tego zjawiska naleŝy zapoznać się z tabelą obrazującą róŝnice pomiędzy tym, co mówi dealer, a prawdziwymi skutkami zaŝywania narkotyku. Grupa środków odurzających Opium Morfina Heroina Naturalne i częściowo syntetyczne pochodne maku Rozpuszczalniki Środki wziewne Marihuana Haszysz Inne przetwory konopii indyjskich Kokaina Crack Pozostałe przetwory liści krzewu coca Amfetamina LSD Ecstasy Efekty przedstawione przez dealera Brak reakcji na doznany ból, stan euforii, uczucie senności i zrelaksowania Stan euforii, odrętwienie oraz odurzenie Euforia i stan radości, chichot Intensywna, ale krótka euforia, błogostan Ogromny przypływ energii, brak apetytu i potrzeby snu, objawy agresji, rozszerzone źrenice i stan euforii Uczucie widzenia dźwięków, a słyszenia kolorów, urojenia i halucynacje wzrokowe Stan podniecenia, zwiększona energia, odporność na zmęczenie i brak snu, bóle głowy Skutki zatajone przez dealera Świąd, pieczenie, zwiększona potliwość, drŝenie ciała, apatia, torsje i omdlenia, bóle brzucha i mięśni, zjawisko próchnicy, uczucie senności, bardzo niskie ciśnienie krwi, krwotoki, przyspieszone bicie serca oraz uczucie zimna Krwotoki, osłabienie, bóle głowy, stawów i mięśni, nudności, drŝenie ciała, przygnębienie, moŝliwe uszkodzenie mózgu, nerwów, wątroby i innych narządów, oszołomienie, stan zmęczenia, zaniki pamięci, zapalenie spojówek, rany dookoła ust i blisko nosa Panika, zwiększona potliwość, niestrawność, powaŝne choroby oskrzeli i krtani, brak koncentracji, zwiększony apetyt, lęki, obłęd, suchość w gardle i ustach Bóle głowy, nudności, torsje, zimne poty, drganie ciała, depresje, bezsenność i wyczerpanie, na zmianę brak apetytu z nadmiernym głodem, krwotoki, gorączka, impotencja, blada skóra Bezsenność, nagły spadek wagi, częste zmiany nastroju, drŝenie kończyn górnych i dolnych, gadatliwość, wymioty, wysypki i omamy Omamy połączone z lękiem lęku, apatia, ataki agresji, depresja, brak zainteresowań, bezsenność, wysokie ciśnienie krwi, strach przed śmiercią i szaleństwem, rozpacz, smutek, drŝenie ciała, rozszerzenie narządów wzroku, próby samobójcze itp. Depresja, paranoja, obniŝenie poziomu intelektualnego, mania prześladowcza, przyspieszony i nierównomierny tryb bicia serca, bóle w klatce mięśniowej, skurcze mięśni i drŝenie ciała, podniecenie, zwiększona ilość energii

9 2.3. Historia narkomanii. KaŜdy z nas ma świadomość, Ŝe obecnie nie ma najmniejszych kłopotów z dostępem do środków uzaleŝniających. W Polsce tzw. działkę moŝna dostać wszędzie, w parku, na dyskotece. UzaleŜnienia od narkotyków stały się powaŝnym zagroŝeniem w społeczeństwie w II połowie XX w. Kiedyś stosowane dla przyjemności lub w elach medycznych, dziś są zmorą cywilizacji, co blokuje rozwój demokratycznych, zamoŝnych i świadomych zbiorowości. Aby przeciwdziałać narkomanii naleŝy poznać jej historię, a takŝe zrozumieć działanie oraz skutki. Jest to nie tylko problem medycyny, ale takŝe społeczeństwa. Do dziś mamy problemy z podaniem definicji narkotyków i ich podziałem, więc trudno dokładnie określić jak długo funkcjonują one w naszym Ŝyciu. Narkotyki były obecne w Ŝyciu ludzi od neolitu jako środki lecznicze. Często wykorzystywali je czarownicy, kapłani, znachorzy i szamani. Ślady środków odurzających były obecne takŝe w posiłkach, gdzie uŝywano ich jako przypraw. Pełniły one główne role podczas obrządków religijnych obecnych w wielu kulturach. Wywar z muchomorów, m. in. Amanita muscaria był podstawą trunków na Wschodzie, np. hinduskiej somy. Aczkolwiek nie uŝywano ich w celach rekreacyjnych, tak jak dzieje się to w dzisiejszych czasach. Źródła podają, Ŝe narkotyki były znane juŝ 4 tysiące lat temu. Kroniki z czasów staroŝytnych podają, Ŝe opium zostało wykryte w maku przez ludzi przed narodzinami Jezusa. Potem uczeni stosowali je przez kilka tysięcy lat aŝ do 1805 roku jeden z naukowców otrzymał morfinę z makówek i łodyg rośliny bez Ŝadnych dodatków. Uprawa maku była znana Persom i Egipcjanom, natomiast Sumeryjską instrukcję o przygotowaniu opium spisano na glinianych tabliczkach i nie zmieniono jej do dziś. W Egipcie opium wykorzystywano do powstrzymania dzieci od płaczu, a w staroŝytnym Rzymie i Grecji jako panaceum stosowano je podczas kaŝdej dolegliwości. Lekarz Marka Aureliusza oraz Hipokrates polecali ten środek w leczeniu. Niestety rzymski mąŝ stanu wpadł w uzaleŝnienie w wyniku codziennego przyjmowania dawki specyfiku. W staroŝytności bardzo popularne było przyjmowanie Ŝywicy konopi, tzw. haszyszu. W Chinach stosowano go jako znieczulenie podczas operacji chirurgicznych. W krajach islamskich spopularyzowano haszysz z powodu zakazu picia alkoholu przez Koran, a w Afryce substancję otoczono niemal czcią religijną. W Ameryce Środkowej i Południowej grzyby halucynogenne i liści koka stosowano do wyzwolenia ekstaz religijnych. Popularność zdobył takŝe peyotl, czyli substancja otrzymywana z jednego z miejscowych gatunków kaktusa.

10 WyŜej wymienione substancje zostały wykorzystywane przez prekolumbijskie cywilizacje, np. Majów, którzy rozwinęli rytuały z ich udziałem. UŜywanie ich zmieniło swój charakter i równocześnie spowodowało rozwój współczesnej narkomanii, nastąpiło po przybyciu pierwszych europejskich kolonizatorów. Hiszpanie przejęli wiele nawyków od zamieszkujących tereny podbite, w tym te dotyczące środków odurzających. W średniowieczu francuski przyrodnik Belon opisał zjawisko szerzenia się narkomanii opiumowej w kraju Turków, którzy zaŝywali ten środek, aby wygrywać bitwy. To Francja jako jedna z pierwszych krajów rozpoczęła walkę z uzaleŝnieniem od substancji odurzających za pomocą metod represyjnych. W wieku XVIII pojawiły się pierwsze zakazy produkcji konopi, lecz niestety przyniosło to odwrotny od zamierzonego skutek. W tym samym czasie przewoŝono opium do Chin, gdzie spowodowało to wzrost zjawiska narkomanii wśród chińskiego społeczeństwa wraz z dworem cesarskim! Skutkami była szerząca się korupcja i rozkład państwa. Władze nie chciały do tego dopuścić, więc zniszczono cały zapas tej substancji, który był własnością Europejczyków i ją zdelegalizowano. Wszystko się obróciło przeciwko Chinom, gdyŝ wywiązały się trzy, tzw. wojny opiumowe (pierwsza z Wielką Brytanią, natomiast dwie pozostałe z Francją). Ich wynikiem była ponowna legalizacja opium. W wieku XIX w czasie rozwoju nauki zostaje odkryta morfina i heroina. ZaŜywanie tej pierwszej substancji sprawiła, Ŝe Ŝołnierze, którzy ją stosowali na polu bitwy w postaci środka przeciwbólowego, silnie się uzaleŝnili. Pochodna morfiny, czyli heroina była znacznie silniejsza i bardziej uzaleŝniała. ZaŜywali ją Europejczycy ciekawi świata, a takŝe ci snobistyczni oraz cyganeria artystyczna. SpoŜywanie od czasu do czasu określonej dawki przekształcało się w nałóg. Popularyzacja morfiny i heroiny w Ameryce Północnej oraz Europie wywoła narkomanię, na którą odpowiedziały rządy państw w postaci ustaw, umów międzynarodowych, które miały zwalczyć ten społeczny problem. Głównie zajmowała się tym Liga Narodów. Po II wojnie światowej narkomani znowu odnotowała wzrost, a Ligę Narodów zastąpiono ONZ. Do jej działań zaliczamy podpisanie m. in. Jednolitej Konwencji o Środkach Odurzających, która niestety nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Rozprzestrzenianie się problemu wzrastało i pojawiały się kolejne środki, m. in. LSD, amfetamina. Narkotykami dziś nazywamy substancje psychoaktywne, chemiczne, które mają pochodzenie często roślinne, jak i syntetyczne. Drugi rodzaj dotyczy przede wszystkim środków, które pojawiły się na rynku narkotykowym po 1939 roku. Zalicza się do nich głównie metadon, pedytynę, a takŝe produkty uboczne nafty i smoły.

11 Wzrost narkomanii i odmłodnienie społeczności zaŝywającej środki odurzające obserwuje się juŝ od lat 70. XX w. Początki uzaleŝnień w środowisku młodzieŝy nastąpiły na przełomie lat 70. i 80. XX w. i łączą się z ruchami kontestacyjnymi. Powstanie subkultury, która wchłonęła narkotyki i zaznaczyła jej znaczenie kulturowe, sprawiła jednocześnie do istotnych przemian na rynku narkotykowym. Narkotyki stały się czymś w rodzaju więzi, integracji hippisów. Wspólne zaŝywanie tych substancji stało się obrzędem danej kultury i elementem odróŝniającym ją od pozostałych. Badania pokazują, Ŝe najczęściej w latach 70. XX w. stosowano morfinę, glimid, psychedrynę, haszysz i dolargan. Często uŝywano takŝe proszki do prania, pasty do mycia zębów, a nawet naftę i rozpuszczalniki benzynowe! Jednoczesne zaŝywanie substancji o róŝnych efektach i skutkach lub składzie chemicznym było głównym modelem konsumpcji narkotyków. Zjawisko to nazywano politoksykomanią. Popularność zyskiwały kolejne specyfiki, m. in. mleczko makowe, czyli sok wyciśnięty z niedojrzałych jeszcze makówek. Kolejnym sposobem na odurzenie się było przyrządzenie makiwary, tzw. zupy, którą otrzymywało się poprzez ugotowanie słomy makowej zawierającej opium. W obydwu przypadkach znaczenie miała pora roku i sezon. W II połowie lat 70. XX w. gdańscy studenci opracowali prosty sposób otrzymywania polskiej heroiny, czyli popularnego kompotu. Przyczyniło się to do zmian w nałogu narkotycznym. Dominacja wyŝej wymienionych substancji, które naleŝą do grupy opiatów, czyli najsilniej uzaleŝniających psychicznie i fizycznie, wykreowała charakterystyczne cechy narkomanii w Polsce. Aby wzmocnić ich działanie stosowano teŝ środki uspokajające, nasenne, które kupowano w aptece za pomocą fałszywych recept. Wzrost liczby uzaleŝnionych w Polsce nastąpił bardzo gwałtownie, co spowodowało odrzucenie reszty społeczeństwa. DostrzeŜenie, Ŝe zjawisko narkomanii się rozprzestrzeniło w naszym kraju, miało miejsce ok r. Okres ten nazywa się makowym, gdyŝ zanikły wszystkie idee, m. in. hippisowskie. Obecnie wciąŝ obserwujemy niepokojący wzrost narkomanów, producentów i przemytników. Jeśli rośnie popyt, to takŝe i podaŝ się zwiększa. Na podstawie historii tego zjawiska naleŝy pamiętać, Ŝe nie jest to naturalna ani przejściowa cecha dzisiejszego młodego pokolenie. PrzeraŜające jest to, Ŝe kaŝde zjawisko ulega zmianom i to jest najbardziej groźne w tym przypadku. Tym problemem społecznym zajmuje się ogromna liczba specjalistów i naukowców, od socjologów, psychologów po lekarzy i prokuraturę. Aczkolwiek mimo tego narkomania nadal jest najmniej rozpoznawalną ze wszystkich patologii społecznych. Nie wolno nam zapominać, Ŝe zjawisko narkomanii jest waŝnym problemem całego społeczeństwa. W pracy bardzo często powtarza się

12 stwierdzenie o skali tego nałogu, aby uświadomić innym, Ŝe nie jest on spowodowany przez samych uzaleŝnionych, ale teŝ i środowisko, w którym dorastamy, i przede wszystkim złej polityki społecznej i ogromnie niskiego poziomu uświadomienia społeczeństwa polskiego Fazy uzaleŝnienia od środków odurzających. Narkomania rozwija się w szybkim tempie. Na podstawie obserwacji moŝna wyróŝnić cztery fazy uzaleŝnienia: 1. Biorę, Ŝeby było przyjemnie, czyli faza inicjacji: W dzisiejszych czasach czas inicjacji ma miejsce w wieku od lat. Jest to okres dojrzewania, kiedy nastolatki się rozwijają i chcą być niezaleŝne od rodziców i pragną większej swobody. Do niedawna największym autorytetem była mama lub tata, ale muszą ustąpić oni miejsca znajomym, z którymi często następuje pierwszy kontakt ze środkami odurzającymi. Zaczyna się od alkoholu, ale wszystko moŝe zajść dalej w kierunku narkomanii. Najczęściej zaŝywane w tym okresie substancje to marihuana, kleje i leki. Pierwsze środki odurzające nastolatek dostaje za darmo od dealera, a ich zaŝywanie często jest niezaplanowane i ma miejsce okazjonalnie. Dlatego wskazana jest obserwacja nastolatka. Pierwsze, drobne kłamstwa na temat: spóźnień, znajomych z którymi nastolatek spędza czas, miejsc, które odwiedza z grupą rówieśników, Zmiany dotyczące wyglądu zewnętrznego i zachowania: dziwny zapach włosów i ubrań, naduŝywanie środków zapachowych, zaczerwienienie oczu, rozszerzenie źrenic, częsty katar, nadpobudliwość lub ospałość, zamykanie się w swoim pokoju, łazience po powrocie do domu. Postawa charakterystyczna dla tego okresu: NIE ROBIĘ TEGO!!!

13 2. Biorę, Ŝeby było przyjemnie i Ŝeby nie było źle, czyli faza eksperymentacji: Są osoby, które poprzestają na jednokrotnym spróbowaniu danego środka odurzającego, ale znacząca większość nie moŝe juŝ zerwać z zaŝywaniem substancji i wkracza w kolejny etap, tj. eksperymentowania z narkotykami. Okres ten jest czasem, gdy nastolatek poznaje skutki określonych narkotyków i je porównuje. Często się zdarza, Ŝe ciekawość zwycięŝa nad rozsądkiem i dziecko traci kontrolę nad środkami odurzającymi. Zdarza się, Ŝe ten etap jest ostatnim w sferze narkotyków, co powoduje uświadomienie sobie, Ŝe istnieje wiele powikłań i niebezpieczeństw związanych z nałogiem, ale osoby, które nie chcą zrezygnować ze stanu po zaŝyciu substancji odurzających, przechodzą do kolejnej fazy. W trakcie fazy eksperymentowania młodzieŝ zaczyna przynaleŝeć do określonej grupy społecznej, gdzie chłonie jej zasady, ideologię, normy. Charakterystyczną cechą tego okresu jest początek prowadzenia podwójnego Ŝycia i pojawiania się kolejnych kłamstw. Narkotyk jest zarówno zabawą, jak i problemem, często przydaje się teŝ w szkole, tj. środki pomagające w nauce. Nastolatek dąŝy do przyjemności i ucieka od przykrości za pomocą środków odurzających. Poprzez narkotyki chce uciec od bieŝących problemów, walczy ze stresem. Do poprzednio zaŝywanych środków dochodzą kolejne, m. in. amfetamina, haszysz, LSD czy ecxtazy. W trakcie tej fazy takŝe potrzebne jest poświęcenie uwagi nastolatkom. Charakterystyczne zachowania fazy II: zmiana środowiska, czyli wymiana kolegów na nowych, częste zmiany nastroju, izolacja od rodziny, zaniedbywanie podstawowych sfer Ŝycia i obowiązków, ataki agresji oraz wyszukane kłamstwa, zaniechanie uprawiania dotychczasowego hobby, podejmowanie się prac zarobkowych w celu zdobycia funduszy na narkotyki, coraz gorsze oceny w szkole, wagary, slang niezrozumiały dla rodziców (czytaj w kolejnym rozdziale), agresja słowna, częste prośby o pieniądze, drobne kradzieŝe, niedbały strój, zamykanie się w łazience, zaniedbanie nawyków higienicznych.

14 Postawa charakterystyczna dla tego okresu: NIE ROBIĘ NIC ZŁEGO!!! 3. Biorę, Ŝeby nie było źle, czyli faza uŝywania i naduŝywania substancji: W opinii specjalistów zaŝywanie tych silnych narkotyków nie jest juŝ uŝywaniem, a naduŝywaniem substancji. To sformułowanie pojawia się w wypowiedziach osób, które je zaŝywają, a często teŝ osoby z ich bliskiego środowiska, które chcą się usprawiedliwić bądź zbagatelizować problem. W odniesieniu do niektórych rodzajów środków odurzających, np. marihuany mamy styczność z większa tolerancją, gdyŝ istnieje pogląd, który głosi, Ŝe jest etap jej nieszkodliwego zaŝywania. Wejście w fazę naduŝywania środków odurzających oznacza, Ŝe pojawiają się określone konsekwencje ich przyjmowania. Tyczy się to większych problemów opisanych w fazie II, np. wagarów, agresji słownej. Na tym etapie takŝe juŝ trudniej jest ukryć zmiany w zachowaniu, co powoduje wiele trudności w zaŝywaniu substancji. Nasila się częstotliwość przyjmowania środków, pojawia się obecność tzw. twardych narkotyków. Sporo czasu poświęca się na zdobywanie i zabezpieczenie substancji. Nie ma juŝ w Ŝyciu miejsca na szkołę, obowiązki domowe. Liczą się znajomi i środki odurzające. w tej grupie norm. Charakterystyczne cechy III fazy: coraz gorsze zachowanie nastolatka, częstsze odurzanie się, przyjmowanie substancji w samotności lub wśród znajomych, pierwsze przedawkowania, nie utrzymywanie kontaktów z niebiorącymi znajomymi, identyfikacja z narkomanami, patologiczny obraz kłamstwa, kradzieŝe, handel narkotykami, kompletne zaniedbanie szkoły, pierwsze konflikty z prawem, częste kłótnie w domu rodzinnym, przewlekły kaszel i ogólne pogorszenie stanu zdrowia, pierwsze objawy po próbach odstawienia narkotyku. Postawy charakterystyczne dla tej fazy: NIE ROBIĘ NIC, CO BY MI SZKODZIŁO!!! MOGĘ PRZESTAĆ KIEDY ZECHCĘ!!!

15 NIE HANDLUJĘ NARKOTYKAMI, KUPUJĘ TYLKO DLA SIEBIE!!! KRADNĘ PIENIĄDZE TYLKO RODZICOM!!! 4. śyję po to, aby brać, biorę po to, aby Ŝyć, czyli faza uzaleŝnienia i degradacji: Kolejnym etapem jest uzaleŝnienie. WHO określa je jako psychiczny, a niekiedy fizyczny stan wynikający z interakcji między Ŝywym organizmem a lekiem, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których naleŝy konieczność przyjmowania leku w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jego wpływu na psychikę, a niekiedy by uniknąć przykrych objawów towarzyszących brakowi leku. Tolerancja moŝe wystąpić, ale nie musi. Osoba moŝe być uzaleŝniona od więcej niŝ jednej substancji. Spośród grupy eksperymentującej wyłania się podgrupa osób, które regularnie zaŝywają określone substancje. Są osoby, które na pewnym etapie Ŝycia zaŝywały narkotyki i były w fazie III przez jakiś czas, ale się wycofały i zrezygnowały z dalszych doświadczeń. Jednak potrzebna jest im odpowiednia pomoc medyczna i psychologiczna. Natomiast ci, którzy nie są w stanie odrzucić środki wpadają w nałóg. Jego konsekwencje to przykre dolegliwości psychiczne i fizyczne. Następuje regresja i destrukcja organizmu. Codzienne zaŝywanie narkotyków prowadzi do jego wyniszczenia. Występują objawy absencyjne. Znacznie pogarsza się stan zdrowia i pojawia się zagroŝenie dla Ŝycia. Zanikają wszystkie uczucia wyŝsze, zwęŝa się zakres celów, marzeń. UzaleŜniony przestaje funkcjonować jako istota społeczna. Psychiczna i fizyczna potrzeba narkotyków moŝe prowadzić do przewlekłej choroby mózgu. Mają miejsce w tej fazie pierwsze próby samobójcze, depresje. Potrzeba zaŝycia narkotyku staje się priorytetem Ŝyciowym. ZagroŜenie śmierci jest bardzo wysokie, gdyŝ człowiek staje się wrakiem i cieniem samego siebie, który nie jest zdolny do Ŝycia. Charakterystyczne cechy tej fazy: wyniszczenie organizmu, chroniczny kaszel, bardzo częste kłopoty z policją, niekontrolowane wybuchy wściekłości, agresja wobec najbliŝszych, częste depresje, wymuszające zaŝywanie narkotyku, normalne samopoczucie tylko po wzięciu narkotyku, paranoje narkotyczne, zerowe poczucie własnej wartości, myśli samobójcze.

16 Postawa charakterystyczna dla tej fazy: NIE UMIEM śyć BEZ NARKOTYKU!!! 2.5. Słowniczek slangu narkotykowego Nastolatek, który zacznie zaŝywać narkotyki podczas rozmów telefonicznych i wśród znajomych będzie uŝywał slangu, tzn. potocznego języka, który jest rozumiany tylko w określonej grupie społecznej. Jako rodzic, nauczyciel, przyjaciel, siostra usłyszysz któreś z tych słów, to znak, Ŝe naleŝy przyjrzeć się dokładniej zachowaniu chłopca lub dziewczyny. PoniŜej prezentuję określone słowa wraz z ich wymiennikami w slangu narkotykowym, z którym warto się zapoznać dla bezpieczeństwa. Ekwipunek do zaŝywania środków odurzających dzieli się na: 1. do palenia i wdychania: fifka, fifa, lufka, bongo (tzw. fajka wodna), srebro, folia 2. doŝylnie: sprzęt, strzykawka, igła, pompka, gary, łyŝka, garnki Handlujący środkami odurzającymi: dealer Określenie końcowej fazy działania substancji: zejście, zjazd, dół. Miejsce, gdzie zachodzi handel narkotykami: bajzel (zazwyczaj jest to dworzec) Określenia ogólne środków odurzających: towar, dragi, czady, materiał Nazwy określonych substancji odurzających: amfetamina: spid, proszek, proch, amfa, feta, setka (100 mg), witamina A, ecstazy: eska, bleta, piguła oraz nazwy własne tabletek, jak: UFO, Love, Superman, Mitsubishi, Vogel, Herz, Sonne, VW, grzyby halucynogenne: grzybki, psylocyby, psyfki, baluny, heroina: hera, hercia, helena, proszek, "kompot" (polska heroina), kokaina: koka, koks, gram, porcja, śnieg, charlie, biała dama, witamina C,

17 konopie indyjskie (marihuana, haszysz): dŝoint, skręt, blant, ziele, zielsko, zioło, grass, marycha, trawa, huana, marycha, maryśka, skun, gandzia, samosieja, afgan, kolumbijka, leki uspokajające i nasenne: dorota, dorotka, efka, erki, pestki, piguły, rolki, ziomki, LSD: kwas, kwach, kwasik, papierek, krysztatek, kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek, oraz nazwy własne bibułek z kolorowym nadrukiem np. Asterix, sterydy anaboliczne: koks, deka, wino, metka, mietek, omka, omen, prima, teściu, środki wziewne: solwent, rozpuchol, budzio. Określenia narkomana, czyli uzaleŝnionego od środków odurzających: ćpun, grzejnik Określenia narkomana ze względu na rodzaj zaŝywanej substancji: trawiarz, zielarz (palący marihuanę) brałniarz (palący heroinę) klejarz (narkoman, który zaŝywa środki wziewne) Określenia dawki środka odurzającego: działka, gram, giet, bit setka (np. 100 mg amfetaminy) cent (1 cm 3 heroiny) gruda, linia, ścieŝka kreska (porcja kokainy, amfetaminy) Określenia uczuć i stanów po zaŝyciu środka odurzającego: kop, jazda, trzepanie, odlot, odjazd, podróŝ, kręcenie, śmiechawa, trip Określenia opisujące stan głodu narkotykowego: głód, być na głodzie, skręt, absta Narkotyzowanie się, czyli zaŝywanie środków odurzających: ogólnie: ćpać, brać, grzać, przygrzać, nagrzać się, zapodać, nawalić się, przyhajcować, rąbnąć sobie doŝylnie: dawać w kanał, wjechać, pukać, huknąć, cyknąć palenie: jarać, najarać się, spalić, przypalić, upalić się, kopcić, palić fifę, wciągać do nosem (amfetaminę, kokainę): snifować, zasnifować

18 wziewnie: kirać, kleić się, dmuchać, przydmuchać, buchać Nazwy zaburzeń psychicznych po zaŝyciu substancji: łapać paranoję, łapać flesze, łapać haluny Narkomania, czyli nałogowe branie narkotyku być w ciągu, grzać Główne powody zaŝywania narkotyków przez młodzieŝ Specjaliści ds. zjawiska narkomanii nie odkryli jeszcze jednego powodu, dla którego młodzieŝ tak często sięga po narkotyki. Są ich setki. KaŜdy nastolatek kieruje się czymś innym, gdyŝ narkomania w kaŝdym przypadku jest rzeczą indywidualną. PoniŜej pragnę zaprezentować krótko opisane przyczyny zaŝywania przez nastolatków środków odurzających, które są najczęstszymi powodami ich działań. 1. Ciekawość, nuda KaŜdy z nas chce spróbować w Ŝyciu wszystkiego, mieć wiele doświadczeń. Środki odurzające podczas reklamowania przez dealera są doskonałym sposobem na niesamowite uniesienia. Z braku zajęcia lub z czystej ciekawości młodzieŝ sięga po nie, aby przeŝyć w Ŝyciu coś niesamowitego. 2. Presja rówieśników W kręgu znajomych kaŝdy chce mieć jak najwyŝszą pozycję i być powszechnie szanowanym oraz lubianym, dlatego, aby zaimponować innym kolegom i koleŝankom na wycieczkach szkolnych, dyskotekach zaŝywa się środki odurzające. 3. Problemy szkolne i/lub rodzinne Gdy rodzice więcej czasu pracują niŝ poświęcają dziecku, ono czuje się opuszczone. Zamyka się w sobie przez co często moŝe mieć problemy w szkole, gdzie osoby ciche i skromne są uwaŝane za gorsze. Aby uciec od tych problemów nastolatek próbuje znaleźć ukojenie w narkotykach, które dają mu pozorną stabilizację i pozwalają zapomnieć o braku miłości ze strony rodziców, przyjaciół.

19 4. Objaw buntu W okresie dojrzewania młodzieŝ musi zmierzyć się z niesprawiedliwością świata. Często nie zgadza się na ograniczenia i zasady. Chce pełnej wolności, której rodzice ani nauczyciele nie mogą zapewnić, gdyŝ są określone obowiązki, które nastolatek musi wypełniać. Dlatego rodzą się konflikty pomiędzy młodzieŝą a dorosłymi. Wyjściem z takiej sytuacji jest zaŝycie środków odurzających, aby zrobić na złość rodzicom lub wychowawcy. 5. Szybsza nauka Rodzice w XXI w. wywierają na młodzieŝ ogromną presję związaną ze szkołą. Dziecko jest przyzwyczajone, Ŝe musi mieć świetne oceny, wiele osiągnięć. Bez nauki do niczego nie dojdzie w Ŝyciu i będzie zerem. Ogromny stres sprawia, Ŝe nastolatek, aby zadowolić rodziców sięga po narkotyki, które pomagają mu w szybszej nauce. 6. Problemy emocjonalne W okresie dojrzewania pojawiają się pierwsze rozczarowania miłosne, zawody, konflikty. Nastolatki często nie są przygotowane na zderzenia się z tyloma problemami naraz. Zamiast powiedzieć o kłopotach rodzicom lub wychowawcy szukają rozwiązania gdzie indziej. Nie radząc sobie z Ŝyciem, sięgają po narkotyki, aby zapomnieć o bólu, smutku i goryczy. 7. Naśladowanie dorosłych Dziewczyna lub chłopak zaczynając naukę w gimnazjum, ma świadomość, Ŝe jest dojrzalszy, doroślejszy i więcej mu wolno. Jest to bardzo mylny tok myślenia, gdyŝ to nie wiek świadczy o naszej dojrzałości, a zachowanie. MłodzieŜ chcąc zachowywać się jak prawdziwy dorosły sięga po narkotyki, aby pokazać innym, Ŝe wszystko mu wolno. Jest to z jednej strony wina rodziców, którzy palą, pija przy dzieciach, dając im nieodpowiedni wzór. 8. Niechęć do zmierzenia się z odpowiedzialnością i światem dorosłych Dojrzewanie to czas, gdy trzeba się zmierzyć z wieloma wyborami, np. do której szkoły zawieść papiery, kim być w przyszłości. Nastolatek musi ponosić odpowiedzialności za swoje czyny, np. gdy wraca za późno do domu, ma świadomość, Ŝe rodzice tego nie zlekcewaŝą i moŝe liczyć na wymierzenie kary. Taka sama sytuacja ma miejsce, gdy zniszczy np. mienie szkoły. Musi ponieść jego koszty. Straci zaufanie rodziców i nie będzie umiał sobie radzić z problemami bez ich pomocy. 9. Radio, TV, Internet Wiek XXI to czas mediów. Mają one ogromny wpływ na nastolatki, które duŝą część czasu spędzają przed komputerem bądź telewizorem. Tam stykają się

20 z gwiazdami tzw. popkultury, która promuje imprezowy styl Ŝycia, w którym liczy się przede wszystkim zabawa i brak zobowiązań. Nastolatek często nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ogromny wpływ na jego działanie mają media i treści przez nie przekazywane. 10. Presja mody, tzn. luźnego podejścia do Ŝycia Brak obowiązków, wolność słowa, czynów, zero odpowiedzialności To idealne Ŝycie nastolatka. Brak szkoły, wykonywania czynności domowych Tego pragnie większość młodzieŝy. Aczkolwiek wie ona teŝ, Ŝe nie jest to do końca moŝliwe, dlatego, aby osiągnąć namiastkę tego szczęścia sięgają po środki odurzające Najczęściej zadawane pytania przez nastolatków, które dotyczą zjawiska narkomanii KaŜdy z nas wie, Ŝe nie ma głupich pytań, a są tylko głupie odpowiedzi. Kto pyta, ten nie błądzi aczkolwiek te pytania biorą się z niewiedzy, którą naleŝy uzupełniać. To ona jest jedną z przyczyn obecnego zjawiska narkomanii. Informacje na ten temat często kończą się u nastolatków na stwierdzeniu To niebezpieczne. Jednak wszyscy wiemy, Ŝe to za mało, aby uchronić się przed tym nałogiem. W tym rozdziale prezentuję 9 najczęściej zadawanych pytań przez nastolatków oraz odpowiedzi na nie. 1. Kolega/koleŜanka zaŝywa narkotyki. Chcę pomóc, ale nie wiem jak. Najlepszym wyjściem na początku będzie szczera rozmowa z kolegą/koleŝanką. Nie przytaczaj cytatów z ksiąŝek ani nie próbuj być najmądrzejszym/ą. Tym zachowanie stracisz zaufanie koleŝanki/kolegi. Wytłumacz jej/jemu jakie niebezpieczeństwa czyhają i jakie są skutki zaŝywania środków odurzających. Wyraź swoją troskę i zaznacz, Ŝe się martwisz. Poproś kolegę/koleŝankę, aby udał/a się do odpowiedniej instytucji, która pomoŝe jemu/jej w walce z nałogiem, np. adres Towarzystwa Powroty z U, które pomaga takŝe rodzinom uzaleŝnionych. UwaŜaj takŝe na siebie, gdyŝ pod wpływem kolegi/koleŝanki, Ty takŝe moŝesz wpaść w nałóg. JeŜeli rozmowa nie poskutkuje masz prawo, a wręcz obowiązek powiedzieć o wszystkim rodzicom kolegi/koleŝanki lub wychowawcy oraz psychologowi szkolnemu. Nie traktuj tego jako zdrady kolegi/koleŝanki. Nie robisz nic złego, gdyŝ chcesz pomóc tej osobie. 2. Chciałbym/chciałabym się leczyć. Co mam robić?

21 NajwaŜniejszą rzeczą jest dostrzeŝenie problemu ze środkami odurzającymi, co w Twoim przypadku juŝ nastąpiło. Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem wyleczenia się z nałogu jest terapia w oddziale zamkniętym. Kolejnym krokiem jest wyjawienie prawdy rodzicom lub prawnym opiekunom, którzy zajmą się znalezieniem dla Ciebie odpowiedniej placówki, w której będzie miało miejsce leczenie. 3. Czy moŝna przeprowadzić detoks w domu? Taka forma leczenia nie jest odpowiednią i często teŝ nieskuteczną. W szpitalu na oddziale zamkniętym jest grupa specjalistów, którzy posiadają odpowiednią wiedzę, leki i warunki, aby Ci pomóc. Najlepszym wyjściem jest udanie się do poradni zajmującej się leczeniem narkomanii, w której moŝesz otrzymać skierowanie na detoks do szpitala. Aczkolwiek jest to pierwszy krok w walce z uzaleŝnieniem. Podstawowym aspektem zerwania z nałogiem jest długoterminowa terapia. Detoksem w domu interesują się osoby, które nie chcą zerwać z nałogiem, a jedynie zmniejszyć dawkę środka odurzającego. To wyjście nie jest dobre dla organizmu. 4. Jakie są najczęstsze skutki zaŝywania narkotyków? W praktyce mamy do czynienia z róŝnorakimi skutkami zaŝywania narkotyków. Do najczęstszych naleŝą, m. in.: Torsje Bóle mięśni i stawów Bóle głowy Omdlenia Brak apetytu Wyniszczenie organizmu HIV/AIDS i inne choroby zakaźne (zaraŝenie się poprzez uŝywanie, np. tej samej strzykawki) Zanik uczuć, brak zainteresowań, emocji. Narkomania jest chorobą, która doszczętnie niszczy człowieka poprzez domaganie się coraz większej dawki środku odurzającego. Trudne jest jego odstawienie, gdyŝ trzeba się wtedy zmierzyć z okropnym bólem, który jest objawem abstynencji. Często zdarza się tak, Ŝe pomimo chęci narkoman nie umie zerwać z nałogiem, gdyŝ nie jest w stanie poradzić sobie z cierpieniem podczas bycia na głodzie. 5. Od pewnego czasu nie zaŝywam amfetaminy/ecxtasy, ale nadal czuję przyspieszone bicie serca i mrowienie w ciele.

22 Po odstawieniu środków odurzających często uzaleŝniona osoba musi się zderzyć z następstwami głodu narkotykowego. W tym wypadku naleŝy udać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania, co pomoŝe przy leczeniu. Warto udać się takŝe do psychologa, który pomoŝe Ci poradzić sobie z emocjami i uczuciami podczas odstawienia narkotyku. 6. Czy w badaniach krwi jest moŝliwość znalezienia śladów środków odurzających? Obecność narkotyku moŝna wykryć jedynie, gdy zastosuje się test na obecność określonego narkotyku we krwi albo we włosach. 7. Czy z narkomanii moŝna się całkowicie wyleczyć? Nie. Jest to choroba, która będzie obecna w Ŝyciu osoby uzaleŝnionej do końca. Nawet po zakończeniu terapii naleŝy się pilnować, aby znowu nie wpaść z nałóg. To nie jest tak, Ŝe rok terapii w oddziale zamkniętym wszystko załatwi. Do tego moŝna wrócić nawet po kilku latach i zaprzepaścić wszystko, co się osiągnęło podczas leczenia. 8. Słyszałam/em, Ŝe marihuana nie jest szkodliwa i nie uzaleŝnia. Czy to prawda? To jedna z największych bzdur dotycząca zjawiska narkomanii. Często stosuje się podział na tzw. narkotyki miękkie i twarde, ale nie oznacza to, Ŝe miękkie nie uzaleŝniają. Są równie niebezpieczne jak twarde. ZaŜywanie kaŝdego rodzaju środków odurzających prowadzi do wyniszczenia organizmu i nałogu. Nie kieruj się subkulturami i ich ideami, które często negują szkodliwość marihuany czy tzw. trawki! 9. Czy moŝna uzaleŝnić się po jednorazowym zaŝyciu narkotyku? Oczywiście, Ŝe tak. Są substancje, które po pierwszej dawce tak silnie działają na organizm, Ŝe juŝ za jakiś czas pragnie on powtórzenia efektu. Do takich środków naleŝy, m. in. heroina. Rzeczywiście są osoby, które po jednokrotnym spróbowaniu narkotyku nie wrócą do niego, ale wymaga to odpowiedniej odporności psychicznej i wytrzymałości. Na tych dziewięciu podstawowych pytaniach wiedza o narkomanii się nie kończy i naleŝy ją poszerzać przez cały czas. Ankiety przeprowadzone przeze mnie wykazały, Ŝe dość spora liczba osób nie ma wystarczającej wiedzy nt. zjawiska narkomanii.

23 3.2. Wywiad z ekspertem W celu dogłębnego poznania zjawiska narkomanii niezbędna jest współpraca ze specjalistami w tej dziedzinie. Na potrzeby tej właśnie pracy przeprowadziłam wywiad z pracownikiem Katolickiego Ruchu Antynarkotycznego KARAN. Dane osobowe tejŝe osoby nie mogą zostać podane, gdyŝ poprosiła ona o zachowanie tego w tajemnicy ze względu na obawę przed wynikającymi z tego konsekwencjami. Pytanie 1: Czy Pani zdaniem wiedza na temat narkotyków ma wpływ na to, czy młodzieŝ je zaŝywa? Odpowiedź: Na pewno wiedza dotycząca zagroŝeń wynikających z uŝywania substancji odurzających ma ogromne znaczenie w profilaktyce lecz na fakt sięgania młodych ludzi po narkotyki składa się o wiele więcej czynników niŝ sama niewiedza, np. brak asertywności, chęć zaimponowania innym czy nie radzenie sobie z problemami dnia codziennego. Pyt. 2: Czy uwaŝa Pani, Ŝe w Polsce wystarczająco wiele uwagi poświęca się zjawisku narkomanii? Odp.: Myślę, Ŝe tematyka dotycząca narkomanii nigdy nie będzie w pełni wyczerpana, ale na pewno szkoły i placówki oświatowe poświęcają na to zagadnienie wiele uwagi. DuŜy problem stanowi brak świadomości rodziców o objawach i sygnałach, które mogą świadczyć, Ŝe ich dziecko zaŝywa środki odurzające. Pyt. 3: Jaki są Pani zdaniem najczęstsze przyczyny sięgania po środki odurzające przez młodzieŝ? Odp.: Przyczyn sięgania po narkotyki jest wiele i zaleŝą od indywidualnej jednostki. U jednych moŝe być ucieczką przed problemami, a u drugich chęcią dopasowania się do innych. Tak więc, ile ludzi tyle przyczyn zaŝywania substancji odurzających. Jednak spośród najczęstszych moŝna wymienić: MłodzieŜowa chęć buntu - jest waŝnym czynnikiem skłaniającym do sięgania po narkotyki. MłodzieŜ chce robić rzeczy, które spotykają się z aprobatą rówieśników. UŜywanie narkotyków jest częścią generalnej strategii buntu i pokoleniowej solidarności. Porzucenie narkotyków oznacza porzucenie towarzystwa, do której młody człowiek nie chce dopuścić. Wpływ grupy rówieśniczej - dzieci nie przeciwstawiają się presji rówieśniczego środowiska, gdy pragną być zaakceptowane. OdróŜniać się od nich to dla dziecka najokrutniejszy wyrok losu. ZaŜywanie narkotyku jest niską ceną za wejście w grupę. Pierwsza w grupie osoba uŝywająca narkotyków, aby nie poczuć się wyobcowana, dąŝy do wciągnięcia w nie pozostałych. Dziecko podlega róŝnym presjom zewnętrznym, ze szczególną intensywnością oddziałowywuje na grupę. Grupa tworzy środowisko sprzyjające szerzeniu się narkotyków, staje się usprawiedliwieniem do przebywania samemu

24 poza domem, ułatwia pierwsze próby dzielenia się narkotykami i nabytymi doświadczeniami, a jednocześnie Ŝaden z jej członków nie próbuje przeciwstawić się pozostałym wobec groźby utraty przynaleŝności. Chęć odurzenia się - a więc przeŝycia przyjemnych wraŝeń. Ciekawość, nuda - dzieci nie ustają w poszukiwaniu przygód, nowych doświadczeń, zajęcia wolnego czasu, uciekają od nudnej szkoły, zajęć, obowiązków. Wiele jest rozczarowane "pierwszym razem". Inni mimo wszystko próbują innych narkotyków. Zwiększają dawki, sięgają po nowe środki, próbują kombinacji. Narkotyki potrafią wypełnić czas. Sama próba zdobycia narkotyku zajmuje wiele czasu. Czas zabierają teŝ czynności poprzedzające odurzanie się istota działania narkotyku wpływa zaburzająco na odczuwanie czasu, przydając blasku najzwyklejszej bezczynności. Dzieci Ŝyją w wymiarze "tu i teraz", nie potrafią odkładać przyjemności na później, jak dorośli. Narkotyki działają zawsze i natychmiast, wystarczy ja tylko zaŝyć. Pyt. 4: Dlaczego Pani zdaniem narkotyki aŝ w takim stopniu są atrakcyjne dla nastolatków? Odp.: Narkotyki bywają atrakcyjne dla młodych ludzi poniewaŝ są substancjami psychoaktywnymi (środki chemiczne), które poprzez swoje działanie na organizm człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz zmieniony (zafałszowany) odbiór otaczającej go rzeczywistości (bycie odwaŝnym, rozmownym czy akceptowanym) Przyjmowanie tych substancji wiąŝe się z bardzo duŝym prawdopodobieństwem uzaleŝnienia się. I tu w zasadzie jasnym staje się dla nas drugie oblicze tychŝe, zakładając całkiem logicznie, iŝ zmiany w samopoczuciu i zafałszowany odbiór rzeczywistości łączą się dla uŝywających z przyjemnością, w szerokim tego słowa znaczeniu. W wielu wypadkach o atrakcyjności substancji psychoaktywnych decydują takŝe korzyści związane z tym, iŝ ich uŝywanie pomaga integrować i utoŝsamiać się z grupą rówieśniczą, budować poŝądany w danej grupie obraz własnej osoby. Czy wreszcie... zademonstrować innym (najczęściej rodzicom), lub uzyskać od innych (najczęściej rodziców) coś, czego nie potrafi się demonstrować i uzyskiwać inaczej. Pyt. 5: Jaka forma szerzenia informacji nt. narkomanii jest najlepsza Pani zdaniem? Odp.: KaŜda forma uświadomienia młodym ludziom zagroŝeń związanych z zaŝywaniem środków odurzających jest pomocna, bez względu na to czy jest to godzina wychowawcza czy teŝ warsztaty dla młodzieŝy. Osobiście uwaŝam, Ŝe jedna godzina lekcyjna tj. 45 min. to zdecydowanie za mało aby wystarczająco przekazać uczniom niezbędne informacje dotyczące zjawiska narkomanii. Sądzę, Ŝe dobrym rozwiązaniem byłoby przeprowadzenie cyklicznych bloków tematycznych oraz całych programów profilaktycznych takich jak np.: Narkotyki? dziękuję nie biorę - a nie jak często się zdarza przeprowadzanie tylko niektórych wybranych zagadnień z w/w programu.

25 Pyt. 6: Czy uwaŝa Pani, Ŝe w Polsce jest łatwy dostęp do środków odurzających? Odp.: Wbrew pozorom narkotyki nie są łatwym towarem do zdobycia dla zwykłego człowieka. Polska rzeczywistość róŝni się od tej przedstawianej na filmach, gdzie narkotyki są sprzedawane na kaŝdej ulicy. U nas aby zdobyć środek odurzający trzeba nawiązać kontakt z osobą, która juŝ miała do czynienia z narkotykami i zna osoby od których ewentualnie moŝna je kupić. Polskie prawo nigdy nie dało pozwolenia na sprzedawanie i zaŝywanie środków odurzających jednak największym problemem w przeciwdziałaniu narkomanii jest drastycznie zwiększające się przyzwolenie środowiska, tzn. widzę, Ŝe ktoś rozprowadza narkotyki a nie reaguję. Pyt. 7: Czy akcje i kampanie przeciwko zaŝywaniu środków odurzających są dobrym wyjściem w walce z narkomanią? Odp.: UwaŜam iŝ wszelkiego rodzaju kampanie i warsztaty edukacyjne dla młodzieŝy są dobrym rozwiązaniem w przeciwdziałaniu narkomanii. Pyt. 8: Czy Pani zdaniem wprowadzenie do lektur obowiązkowych ksiąŝek o narkomanii jest dobrym rozwiązaniem? Odp.: KsiąŜki o tematyce związanej z przyjmowaniem narkotyków moim zdaniem nie powinny znajdować się w spisie lektur obowiązkowych, jednakŝe wyjścia i tworzenie róŝnego rodzaju spektakli profilaktycznych opartych na fabule tych ksiąŝek powinny znajdować się obowiązkowo w programach szkolnych lub tzw. miesiącach profilaktyki w szkołach. Pyt. 9: Co jest najwaŝniejsze w profilaktyce zapobiegania zjawisku narkomanii? Odp.: NajwaŜniejsze zasady i formy profilaktyki w zapobieganiu narkomanii to: fachowe informowanie społeczeństwa o tym, czym jest narkomania, jakie są mechanizmy jej powstawania oraz jaką groźbę stanowi ona dla Ŝycia i zdrowia jednostki i dla grupy społecznej. Spowodować, aby stosunek do ludzi cierpiących na uzaleŝnienie od środków narkotycznych stał się bardziej ludzki. Uprawianie działalności wychowawczej w postaci opracowań naukowych. UmoŜliwić dostęp do dokumentacji filmowej, docierać do młodzieŝy, kształtować ich postawy wobec patologii. Uporządkowanie przepisów prawnych w tym zakresie. Szkolenia wychowawców, pedagogów, nauczycieli i rodziców. Nałóg narkotyczny naleŝy traktować jako pewną jednostkę chorobową. Pyt. 10: Czy widoczne są skutki tych działań? Odp.: Profilaktyka jest niezwykle waŝna w walce z przeciwdziałaniem narkomanii i uwaŝam, Ŝe odnosi właściwy efekt tzn. chroni przed zagroŝeniami, zatem nakierowuje na osłabienie czynników ryzyka, sprzyjających podejmowaniu zachowań ryzykownych. Dobrze przeprowadzone programy profilaktyczne umoŝliwiają człowiekowi skuteczne radzenie sobie z sobą i z wymogami Ŝycia, bez konieczności uciekania się do środków psychoaktywnych. Pyt. 11: Co jest najsilniejsze w zjawisku narkomanii?

26 Odp.: Narkomania to choroba duszy i emocji. U człowieka, który sięga po narkotyki, po pewnym czasie pojawia się przekonanie, Ŝe jest to jedyny środek, który pomaga załatwić róŝne problemy i potrzeby. Kiedy czuje się niepewnie, kupuje jeden ze specyfików, po którym ma wraŝenie, Ŝe coś się w nim na chwilę zmienia i poprawia. Narkotyk tłumi na chwilę jedne emocje, a nasila inne. Kiedy przestaje działać, powracają kłopoty i zmartwienia. Ale złapany w narkotyczną pułapkę człowiek, przestaje zauwaŝać jak krótkie i nieprawdziwe są te zmiany. Znów chce się poczuć dobrze znów bierze. Dopiero po pewnym czasie nastolatek dostrzega, Ŝe środki odurzające bynajmniej nie uwalniają go od problemów, a wywołują dodatkowo nowe. Często jednak juŝ jest za późno. Na niebezpieczeństwo narkomanii szczególnie naraŝone są osoby nadwraŝliwe, o kruchej strukturze psychiki, o duŝych ambicjach, których nie są w stanie zrealizować, nie umiejące przegrywać i skutecznie bronić się przed poraŝkami, mało odporne na stresy, frustracje i trudności, lękliwe i uległe, ulegające zniechęceniu wskutek niepowodzeń Ŝyciowych. NaleŜy jednak pamiętać, jak wielkim zagroŝeniem jest przyjmowanie substancji odurzających i jak destrukcyjnie wpływa na Ŝycie kaŝdego. PAMIĘTAJ!! Nikt nie spróbował narkotyku tylko po to aby stać się narkomanem!!!