Przemysł ziemniaczany (skrobiowy)

Transkrypt

1

2

3 Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) Spis treści 1. Ogólne omówienie branży Ogólne informacje o rynku polskim Rynek skrobi ziemniaczanej w UE Nowe regulacje prawne na rynku ziemniaków Skutki nowych uregulowań Spodziewane efekty rynkowe Podstawy prawne Bibliografia Ważne organizacje Przydatne strony internetowe Ogólne omówienie branży Przemysłowe przetwórstwo ziemniaków stanowi stosunkowo niewielki dział produkcji żywności, gdyż stanowi ono: 1,3% produkcji sprzedanej przemysłu przetwórczego; 1,1% zatrudnienia przemysłu przetwórczego. Przemysł ziemniaczany przetwarza ziemniaki na 4 grupy produktów. Są to: krochmal i produkty pochodne, tj. mączka ziemniaczana, syrop skrobiowy, glukoza, dekstryny, kleje i inne preparaty techniczne zużywane w innych gałęziach przemysłu przetwórczego (przemysł spożywczy, farmaceutyczny, włókienniczy, papierniczy, paszowy i inne), spożywcze susze ziemniaczane, tj. płatki, grysy, puree, granulat, aglomerat, zużywane głównie w przemyśle chłodniczym, smażone przetwory ziemniaczane, tj. frytki, chipsy i inna galanteria spożywcza, przeznaczone na ogół do bezpośredniej konsumpcji, spirytus z ziemniaków. 1

4 Wiele produktów przetwórstwa ziemniaków jest wykorzystywanych nie tylko w przemyśle spożywczym jako substytuty np. środków słodzących (syrop skrobiowy), ale na szeroką skalę są stosowane w szeregu innych gałęziach działalności przemysłowej. Rozwój przemysłu farmaceutycznego, papiernicze go, tekstylnego czy produkcji opakowań biodegradowalnych, do których wytwarzania nadaje się mody fikowana skrobia ziemniaczana, oznaczać może wzrost zapotrzebowania na produkty skrobiowe. Według Głównego Urzędu Statystycznego przetwórstwem ziemniaków w 2003 r. zajmowało się 15 firm objętych obowiązkiem sprawozdawczości (zatrudniających powyżej 9 osób) i zatrudniały one osób. Część firm zajmujących się przetwórstwem ziemniaków może być klasyfikowana przez Główny Urząd Statystyczny do innych gałęzi przemysłu przetwórczego (np. owocowo warzywnego), jeżeli przetwórstwo ziemniaków nie jest dominującą działalnością. Statystyka GUS nie pozwala na wyodręb nienie takich firm. Według dostępnych informacji obecnie jest 13 producentów skrobi ziemniaczanej, 2 dominujące na rynku firmy produkujące frytki oraz 4 duże firmy zajmujące się produkcją chipsów. Rozwój tego sektora dokonywał się poprzez nowe inwestycje (głównie kapitału zagranicznego), które praktycznie od podstaw w latach 90 tych stworzyły rynek frytek i chipsów w Polsce. Natomiast zakłady produkujące skrobię są na ogół przestarzałe i wymagają znaczących nakładów kapitałowych w celu dostosowania do standardów UE. Stąd też opracowanie koncentruje się głównie na omówieniu zagad nień związanych z przemysłem skrobiowym, jako jedynym poddanym mechanizmom Wspólnej Polityki Rolnej. Rozwijająca się dynamicznie produkcja mrożonych (głównie frytki) i smażonych (chipsy) prze tworów spożywczych z ziemniaków odbywa się praktycznie wyłącznie w nowoczesnych zakładach wybu dowanych w latach 90 tych, w których stosuje się technologie i standardy obowiązujące w Zachodniej Europie. W związku z tym dla tej gałęzi przemysłu ziemniaczanego akcesja nie będzie stanowić żadnych dodatkowych konsekwencji dostosowawczych (za wyjątkiem zmian warunków wymiany handlowej mię dzy krajami poszerzonej UE i wymiany zewnętrznej). Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) 2. Ogólne informacje o rynku polskim W zakresie przetwórstwa ziemniaków nie stosowano specjalnych form oddziaływania. Pewne wsparcie uzyski wał sektor skrobiowy ze strony Agencji Rynku Rolnego (ARR) w postaci wykupu części produkcji, a od 1999 r. poprzez dopłaty do eksportu. Dzięki zabiegom i naciskom przedstawicieli tego sektora uchwalono w 2001 r. Ustawę skrobiową, która w szerokim zakresie reguluje i wspiera ten segment przetwórstwa ziemniaków. Przy opracowywaniu tej ustawy wykorzystano regulacje obowiązujące w krajach UE (co stanowiło wdrożenie do prawa polskiego przepisów UE). Regulacja rynku skrobi w myśl tej Ustawy polega na: ustalaniu kontyngentów krajowych produkcji skrobi, tj. maksymalnej ilości skrobi (w tonach), która może być wyprodukowana w kampanii produkcyjnej, 2

5 przyznawaniu limitów produkcyjnych skrobi (w tonach) poszczególnym producentom skrobi w ramach kontyngentu krajowego, zawieraniu umów o dostawę ziemniaków skrobiowych z plantatorami ziemniaków skrobiowych w ramach limitów produkcyjnych skrobi. Ustawa o regulacji rynku skrobi ziemniaczanej wprowadziła tak samo szerokie finansowe wsparcie sektora skrobiowego jak to się dzieje obecnie w UE. Produkcja skrobi oraz jej eksport są wspierane poprzez stosowanie: cen minimalnych stosowanych przy zakupie ziemniaków w ramach umów o dostawę ziemniaków, dopłat kompensacyjnych dla producentów skrobi, płatności kompensacyjnych dla plantatorów ziemniaków, dopłat do eksportu skrobi, dopłat dla przedsiębiorców zużywających skrobię do dalszego przerobu, na cele nie spożywcze (brak stosownych rozporządzeń wykonawczych powoduje, że obecnie nie stosuje się tego elementu wsparcia). Organem wykonawczym ustawy skrobiowej jest Agencja Rynku Rolnego, która podejmuje działania interwen cyjne w tym sektorze. Przemysłowy przerób ziemniaków w tys. ton * szacunek Źródło: Dane POLZIEM Sp. z o.o., Ministerstwo Finansów, GUS, informacje z przedsiębiorstw, opracowanie własne. W przemyśle ziemniaczanym, dzięki Ustawie Skrobiowej, obserwuje się wyraźny wzrost przetwórstwa i produkcji skrobi ziemniaczanej. Rośnie z roku na rok również przetwórstwo ziemniaków na frytki i chipsy. Natomiast na bardzo niskim poziomie, ze względu na brak opłacalności produkcji, kształtuje się produkcja spirytusu z ziemniaków oraz produkcja suszów z ziemniaków. Ogólne informacje o rynku polskim 3

6 3. Rynek skrobi ziemniaczanej w UE Produkcja skrobi ziemniaczanej jest skoncentrowana w Europie. W innych rejonach świata, poza Japonią nie produkuje się jej. Ziemniaki przegrywają konkurencję jako surowiec do produkcji skrobi z takimi surowcami jak kukurydza, pszenica czy tapioka. Przyczyny mniejszej konkurencyjności to: krótki okres kampanii produkcyjnej, stosunkowo wysokie koszty surowca, kłopoty z utylizacją odpadów i wysokie zużycie wody. Udział skrobi ziemniaczanej w światowej produkcji skrobi to obecnie zaledwie ok. 6%. W UE dynamiczny wzrost produkcji skrobi z ziemniaków wystąpił na początku lat 90 tych, kiedy jej produkcja została objęta wysokimi subsydiami. Obecnie wielkość produkcji skrobi ziemniaczanej w UE jest limitowana na poziomie 1,8 mln ton, co stanowi ok. 25% ogółu produkcji skrobi. Instrumenty regulacji rynku skrobi (zarys) Podstawowymi instrumentami umożliwiającymi stabilizację rynku skrobi są: kwoty (kontyngenty) skrobi ziemniaczanej, ceny minimalne ziemniaków niezbędnych do wyprodukowania 1 tony skrobi, dopłaty kompensacyjne dla producentów ziemniaków skrobiowych wypłacanych rolnikom jako rekompensata niższych cen minimalnych za ziemniaki, dopłaty produkcyjne dla producentów skrobi ziemniaczanej, regulacje handlowe, w tym system licencji importowych i eksportowych oraz zwroty eksportowe, subwencje do skrobi zużywanej do dalszego przerobu na obszarze UE Kwoty produkcyjne Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) System kwot produkcji skrobi ziemniaczanej wprowadzono w 1994 r. poczynając od sezonu 1995/96. Celem ich wprowadzenia było ustabilizowanie rynku skrobi, dzięki ograniczeniu produkcji skrobi ziemniaczanej do wysokości zaplanowanych kwot, przy utrzymywanym poziomie wsparcia rynku zbóż. System ten podobny do wprowadzo nych znacznie wcześniej kwot produkcji cukru zastępuje system odłogowania obowiązujący producentów zbóż, roślin oleistych i strączkowych pastewnych. Ze wsparcia udzielanego przez UE mogą korzystać producenci ziemniaków skrobiowych (w ramach regulacji rynku zbóż i skrobi), tylko w zakresie kwot produkcyjnych. Ogólną wielkość produkcji dla każdego kraju członkowskiego określa Komisja Europejska, która w pierwszej kolejności ustala aktualne możliwości systemu wsparcia. Tym samym administracyjnie wyznacza ona dla każdego kraju granice gwarancji dochodów producentów ziemniaków skrobiowych, możliwości stabilizacji rynku skrobi oraz poziom niezbędnych wydatków budżetowych. Kwoty przydziela się na okresy 3 letnie w oparciu o rzeczywistą produkcje z okresu referencyjnego. Najwyższe kwoty mają: Niemcy, Holandia i Francja (łącznie na ponad 1,4 mln ton skrobi ziemniaczanej, co stanowi ok. 80% całej kwoty unijnej). Ze względu na duże wahania plonów ziemniaków, dopuszczono możliwość przekroczenia w danym sezonie przyznanej kwoty o 5%, kosztem kwoty z roku następnego. Zasady rozdziału kwot indywidualnych producentom skrobi regulują przepisy krajowe określone przez instytucję odpowiedzialną za administrowanie systemem kwot. 4

7 Dopłaty produkcyjne dla producentów skrobi ziemniaczanej Zrównanie warunków konkurencji między substytucyjnymi rynkami skrobi ziemniaczanej i zbożowej mają zapew nić premie produkcyjne, wypłacane producentom skrobi ziemniaczanej, dla których odniesieniem są koszty produkcji skrobi z kukurydzy. Premia dla producentów skrobi ziemniaczanej wynosi obecnie 22,25 EUR/t skrobi. Powinna ona niwelować różnice w kosztach produkcji skrobi ziemniaczanej i zbożowej. Wyższe koszty produkcji skrobi z ziemniaków wynikają głównie z sezonowości ich produkcji i większych nakładów związanych z ochroną środowiska. Dodatkowe wsparcie produkcji skrobi ziemniaczanej w postaci dopłat produkcyjnych wypłacane jest tym producentom, którzy: wyprodukowali skrobię w danej kampanii z ziemniaków spełniających wymagania jakościowe okre ślone w przepisach, zakupionych wyłącznie w ramach kontraktów zawartych do wysokości posiadanego indywidualnego kontyngentu, zapłacili rolnikom co najmniej ceną minimalną Subwencje do skrobi zużywanej do dalszego przerobu na obszarze UE Refundacje dla przedsiębiorstw wykorzystujących skrobię na cele nie spożywcze mają stymulować sprzedaż skrobi na rynku Unii Europejskiej. Refundacje te umożliwiają krajowym przetwórcom zaopatrywanie się w skrobię ziemniaczaną po cenach rynku światowego. Wielkość subwencji ustalana jest jako różnica między ceną rynkową kukurydzy w UE, a jej cenami w imporcie, pomnożona przez współczynnik techniczny 1,6 odpowiadający zużyciu kukurydzy na 1 tonę skrobi. W ostatnim okresie w UE dopłaty te wynosiły 0. Regulacje handlowe Regulacje handlowe na rynku skrobi i produktów skrobiowych mieszczą się w ramach regulacji handlu zagranicz nego zbożami. Podstawowe elementy służące ochronie rynku wewnętrznego przed nadmiernym napływem skrobi z zagranicy są opłaty celne oraz licencje importowe. Jednocześnie prowadzona jest polityka stymulowania eksportu przy pomocy refundacji eksportowych. Zmierza ona do zrównywania cen wewnętrznych UE z cenami światowymi. Handel zbożami i produktami ich przerobu oraz skrobią podlega licencjonowaniu i jest monitorowany. Uzyskania licencji wymaga zarówno import, jak i eksport skrobi i produktów skrobiowych. 4. Nowe regulacje prawne na rynku ziemniaków Wspólna Polityka Rolna (WPR) Obecny system regulacji rynku skrobi w Polsce jest właściwie identyczny jak ten obowiązujący w Unii Europejskiej. W związku z tym akcesja Polski do UE i przyjęcie prawodawstwa w tym zakresie nie wprowadzi właściwie żadnych nowych procedur. Tak jak obecnie jednostką realizująca WPR na rynku skrobi (dopłaty do produkcji skrobi, dopłaty do eksportu) pozostaną w gestii Agencji Rynku Rolnego. Jednak co jest bardzo istotne znacznie obniży się Nowe regulacje prawne 5

8 w porównaniu z obecną, wielkość kwoty produkcyjnej na skrobię ziemniaczaną w Polsce, ustaloną w trakcie negocjacji na niespełna 145 tys. ton, podczas gdy w sezonie 2003/04 obowiązywała kwota 220 tys. ton. Zmieni się również system dopłat do eksportu skrobi. Do akcesji odbywały się w formie przetargów na eksport z dopłatami, a po akcesji refundacje w przypadku eksportu skrobi poza teren Wspólnoty będą odbywać się w formie zwrotów eksportowych. Ceny wewnętrzne Unii Europejskiej z reguły są wyższe od cen światowych. Zwroty eksportowe mają za zadanie rekompensować różnicę między cenami skrobi ziemnia czanej, względnie produktów otrzymywanych z jej przetworzenia, występującymi na rynku światowym i ich cenami w UE. Przyznane zwroty eksportowe muszą jednak pozostawać w zgodzie z treścią umów zawartych przez UE z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Wysokość zwrotów eksportowych do skrobi eksportowanej w ramach przyznanych kontyngentów oblicza na jest jako różnica cen rynku światowego dla kukurydzy (FOB Zatoka Meksykańska), a reprezentatywną ceną kukurydzy we Wspólnocie (FOB porty Bordeux, Bayonne). Średni poziom zwrotów eksportowych w ostatnich latach to ok. 50 EUR/t, a wielkość dopłat do eksportu skrobi w Polsce to EUR/t. Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) 5. Skutki nowych uregulowań Kwoty produkcji skrobi ziemniaczanej Ogólna wielkość produkcji dla każdego kraju określa Komisja, która w pierwszej kolejności ustala aktualne możliwości systemu wsparcia. Tym samym administracyjnie wyznacza ona, dla każdego kraju, granice dochodów producentów ziemniaków skrobiowych, możliwości stabilizacji rynku skrobi oraz poziom niezbędnych wydatków budżetowych. Przydział kwot odbywa się na okresy 3 letnie i jest dokonywany w oparciu o rzeczywistą produkcję z okresu referencyjnego. Kwoty przyznawane są producentom skrobi, którzy następnie dzielą je między producentów ziemniaków skrobiowych, zgodnie z regulacjami krajowymi dostosowującymi regulacje wspólnotowe do warunków i specyfiki sektora skrobiowego w kraju członkowskim. Ustawodawstwo krajowe winno umożliwić rozdział kwoty narodowej w taki sposób, aby suma kwot indywidualnych przydzielonych producentom odpowiadała wielkości kwoty krajowej. W przypadku konieczności redukcji kwot zredukowane muszą być także kwoty indywidualne, a współczynniki redukcji kwoty narodowej powinny doprowadzić do wymaganej przez Komisję. Taka sytuacja będzie miała miejsce w Polsce w sezonie 2004/05, a więc w pierwszym roku akcesji. Na sezon 2003/04 trzynastu producentów skrobi ziemniaczanej miało rozdysponowaną kwotę łączną 220 tys. ton. W trakcie negocjacji ustalono dla Polski kwotę w wysokości ton, tj. o prawie 32% mniejszą od obecnej. W związku z tym Minister Rolnictwa przed kampanią 2004/05 będzie musiał stosownym Rozporządzeniem dokonać powtórnego rozdziału kwoty, prawdopodobnie stosując kryte ria, według których odbywał się rozdział obecnych kwot, pomniejszając obecne indywidualne kwoty poszczególnych producentów skrobi ziemniaczanej w stopniu wynikającym, z niższej wynegocjowanej kwoty dla Polski. 6

9 Zgodnie z zasadami ogólnymi stosownymi w UE, podstawą do przyznania kwoty poszczególnym przed siębiorstwom jest jej wielkość przyznana po raz pierwszy. Przyznanie limitu produkcyjnego (kwoty) następuje na wniosek producenta skrobi. Jest on obowiązany do złożenia wniosku Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w terminie do 31 maja roku poprzedzającego okres trzech kampanii produkcyjnych Wniosek ten powinien zawierać: nazwę producenta skrobi, określenie jego siedziby lub adres, określenie podmiotu gospodarczego i miejsca działalności, oświadczenie o łącznej ilości obecnie zakontraktowanych ziemniaków, informację o wielkości pro dukcji skrobi z 3 ostatnich kampanii poprzedzających złożenie wniosku. Wniosek jest rozpatrzony nie później, niż do 31 grudnia roku, w którym został złożony. Jeżeli spełnia on wymogi formalne, Minister przyznaje limity poszczególnym przedsiębiorstwom w ramach limitu krajowe go. Producent skrobi, któremu przyznano limit, przydziela go następnie plantatorom ziemniaków skrobio wych, na podstawie przepisów krajowych. Potwierdzeniem przyznania limitu producentowi ziemniaków skrobiowych jest umowa kontraktacyjna, której wzorzec też jest ściśle określony i musi zawierać: nazwę i adres producenta lub grupy producentów ziemniaków, nazwę i adres przedsiębiorstwa skrobiowego, powierzchnię uprawy ziemniaków skrobiowych w hektarach i arach, przewidywaną ilość ziemniaków w tonach, która powinna być zebrana i dostarczona do przedsię biorstwa, zawartość skrobi w ziemniakach, obliczona dla danego kontrahenta, na podstawie średniej zawartości skrobi w ziemniakach dostarczonych przez niego do przedsiębiorstwa, w ciągu trzech ostatnich kampanii lub w przypadku braku takich danych, na podstawie średniej zawartości w strefie dostaw, zobowiązanie ze strony krochmalni do wypłacenia producentowi ceny minimalnej (zasady i obowią zek płacenia ceny minimalnej reguluje stosowne rozporządzenie). Dopłaty do produkcji skrobi ziemniaczanej Przedsiębiorstwo produkujące skrobię ziemniaczaną może otrzymać dopłatę do wyprodukowanej skro bi w ramach przydzielonej kwoty. Każda ilość skrobi wyprodukowanej ponad przydzielony limity musi być wyeksportowana, bez dopłaty do eksportu do 31 grudnia roku następnego po zakończeniu danej kampanii produkcyjnej. Warunkiem otrzymania dopłaty produkcyjnej jest udokumentowanie, że za ziemniaki niezbędne do wytworzenia skrobi, zakontraktowane w granicach przydzielonej przedsiębiorstwu kwoty, zapłaciło ich producentom cenę co najmniej minimalną. Producent skrobi ubiegający się o dopłaty, przekazuje Agencji płatniczej najpóźniej do 31 maja roku poprzedzającego daną kampanię, pełny wykaz zawar tych kontraktów na dostawy ziemniaków. W wykazie, oprócz numeru identyfikacyjnego, podaje się nazwę producenta i ilość zakontraktowanej skrobi. Ilość ziemniaków wymienionych w kontraktach o ich dostawę wyrażona jest jako ekwiwalent skrobi. Jeśli wyprodukowana faktycznie ilość skrobi (zawarta w Skutki nowych uregulowań 7

10 dostarczonych ziemniakach) przekracza przewidzianą w kontrakcie, partia może zostać przyjęta zależnie od decyzji krochmalni, pod warunkiem, że zostanie za nią zapłacona cena minimalna. Wysokość dopłaty uzyskiwanej przez producenta skrobi w UE za tonę wyprodukowanej skrobi ziemnia czanej wynosi 22,25 EUR i od lat się nie zmienia. W Polsce wysokość dopłaty na sezon 2003/04 została ustalona wysokości 74 zł do tony wyprodukowanej skrobi. W następnych latach prawdopodobnie będzie to taka sama wielkość jak w UE, czyli 22,5 EUR/t. W Polsce agencją płatniczą, odpowiedzialną za realizację dopłat produkcyjnych i dopłat do eksportu (obecnie również i płatności kompensacyjnych dla plantatorów) jest: Agencja Rynku Rolnego ul. Nowy Świat 6/ Warszawa tel. (0 22) fax (0 22) Poprawnie przygotowany wniosek o dopłaty powinien zawierać: pełny wykaz płatności zrealizowanych za dostarczone ziemniaki dla producentów ziemniaków, pokwitowanie dokonania płatności przez producenta Wypłaty dopłaty do produkcji skrobi ziemniaczanej dokonuje ARR w ciągu czterech miesięcy od dnia przedłożenia przez producenta skrobi wymaganych dokumentów. Istnieje oczywiście system kontroli, której celem jest sprawdzenie, czy: przedsiębiorstwo ma prawo do otrzymania premii, a więc czy są przestrzegane wszystkie wyma gania uprawniające do uzyskania dopłat, wykorzystywane są limity, nie dochodzi do przekroczenia kwot produkcyjnych przyznanych każdemu przedsiębiorstwu skro biowemu. Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) W UE funkcjonują dopłaty do przerobu skrobi na cele nie spożywcze. Polska Ustawa Skrobiowa też przewiduje taką możliwość, ale ze względu na brak zainteresowania w Polsce nie uruchomiono tego mechanizmu. Po akcesji prawdopodobnie i ten element wsparcia sektora skrobiowego będzie praktycz nie stosowany, a instytucją go realizująca będzie tak jak w przypadku dopłat do produkcji skrobi, Agencja Rynku Rolnego. 8

11 6. Spodziewane efekty rynkowe Wejście w życie Ustawy Skrobiowej znacznie poprawiło kondycję finansową przemysłu ziemniaczanego. System regulacji tego rynku i poziom wsparcia przed akcesją bardzo niewiele różnił się w stosunku do obowiązującego przemysł skrobiowy po akcesji. Istotną różnicą jest ograniczenie kwoty produkcyjnej z 200 tys. ton w sezonie 2002/03 (produkcja 165 tys. ton) i 220 tys. ton w sezonie 2003/04 do niespełna 145 tys. ton po akcesji, czyli pomniejszenie kwot nastąpi już od sezonu 2004/05. Będzie się to wiązać z koniecznością obniżenia produkcji w krochmalniach i ograniczenia przerobu ziemniaków. W dłuższej perspektywie może to nawet prowadzić do likwidacji niektórych zakładów, gdyż proces koncentracji produkcji skrobi jest zjawiskiem naturalnym i powszechnym w krajach UE. Zakłady przemysłu ziemniaczanego ponoszą znaczące nakłady, aby dostosować się do: wymogów jakościowych określonych w Prawie Żywnościowym UE i zawartych w obligatoryjnych dokumentach normalizacyjnych (dyrektywach wprowadzonych Ustawą o regulacji rynku skrobi ziemniaczanej), wymogów higieny produkcji zakładów przetwórczych na zasadach systemu HACCP. Wymagania zawarte w dyrektywach Rady Unii Europejskiej mają tu głównie na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności. Dostosowanie do dyrektyw UE w obu tych płaszczyznach jest obowiązkowe, a strona polska została zobligowana do przestrzegania prawa żywnościowego i standardów UE w dziesięcioletnim okresie przejściowym. Spełnienie wymogów jakościowych określonych unijnym prawodawstwem wymaga ponoszenia nakła dów inwestycyjnych związanych m.in. z utrzymaniem dobrego stanu technicznego zakładów, zapewnie niem odpowiednich warunków magazynowania sprzętu oraz substancji chemicznych, prowadzeniem prawidłowej gospodarki wodno ściekowej, dostosowaniem technologii produkcji w zakresie przygotowa nia surowców do produkcji, dozowaniem surowca i substancji dodatkowych. Poziom technologiczny przetwórstwa ziemniaczanego jest wysoki tylko w dużych firmach. Natomiast małe i średnie jednostki wymagają inwestycji modernizacyjnych, dostosowujących zakłady do wymogów i zasad obowiązujących w UE, i służących wzrostowi konkurencyjności na rynku unijnym. Integracja z UE stwarza zagrożenie dla firm mikro i małych tego sektora. Polskie przetwórstwo ziemniaków w zakresie produkcji frytek i chipsów spełnia unijne wymogi jakościo we dotyczące produktów i higieny produkcji, gdyż jest to branża zdominowana przez kapitał zagranicz ny, który wniósł najnowsze technologie, a wytwarzane produkty są najwyższej jakości. Mniej optymi stycznie należy oceniać polskie zakłady przetwórcze produkujące skrobię ziemniaczaną i susze, które by mogły funkcjonować w przyszłej poszerzonej Wspólnocie, będą musiały ponieść w większości przy padków znaczące nakłady finansowe na modernizację, by móc spełnić wysokie standardy unijne i sprostać konkurencji. Spodziewane efekty rynkowe 9

12 Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) 7. Podstawy prawne Ustawa o regulacji rynku skrobi ziemniaczanej z dnia 11 stycznia 2001 r. Dz. U. Nr 11, poz. 83 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie wielkości kontyngentu krajowego produkcji skrobi ziemniaczanej. Dz. U. Nr 67, poz. 684 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2002 r. w sprawie wysokości dopłaty kompen sacyjnej do produkcji skrobi z ziemniaków oraz terminu jej wypłaty. Dz. U. Nr 56, poz. 503 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie ceny minimalnej ziemniaków. Dz. U. Nr 239, poz Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych. Dz.U Nr 5 poz. 44 Rozporządzenie Rady nr 1766/92 wprowadzające system regulacji rynku zbóż (w tym skrobi, jako elementu rynku zbóż) Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 1782/2003 wprowadzające Reformę Wspólnej Polityki Rolnej i ustalające zasady wsparcia bezpośredniego dla rolników, obowiązujące od sezonu 2004/05 Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1784/2003 wprowadzające system regulacji rynku zbóż (w tym skrobi, jako elementu rynku zbóż), od sezonu 2004/05 zastępujące Rozporządzenie Rady nr 1766/92 Rozporządzenia Rady 1772/93 określające szczegółowe warunki stosowania dopłat do produkcji zbóż i ryżu (w tym stosowania dopłat do przerobu na cele nie spożywcze) Rozporządzenie Rady UE nr 1868/94 wprowadzające system kontyngentów na produkcję skrobi Rozporządzenie Rady UE 97/95 z 1995 r. ustalające szczegółowe zasady stosowania Rozporządze nia 1868/94 oraz Rozporządzenia 1766/92, dotyczące cen minimalnych i płatności należnych producentom ziemniaków skrobiowych Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 962/2002, dotyczące wielkości kwot produkcyjnych na skrobię ziemniaczaną na lata 2002/ /05 Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 2235/2003 ustalające ogólne zasady stosowania Rozporzą dzenia nr 1782/2003 i 1868/94 dotyczące regulacji na rynku skrobi ziemniaczanej Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 2236/2003 ustalające szczegółowe zasady Rozporządzenia nr 1868/94 dotyczące kwot produkcyjnych na skrobię ziemniaczaną 8. Bibliografia 1. Polskie rolnictwo w UE Biuletyn Informacyjny 1 2/2003, MRiRW, wydanie specjalne 2. Ekonomika i technologia produkcji ziemniaków skrobiowych praca zbiorowa pod redakcją J. Chotkowskiego, Wydawca: Wieś Jutra, Warszawa, Produkcja i rynek ziemniaków jadalnych praca zbiorowa pod redakcją J. Chotkowskiego, Wydawca: Wieś Jutra, Warszawa,

13 9. Ważne organizacje Agencja Rynku Rolnego Biuro Produktów Roślinnych Warszawa, ul. Nowy Świat 6/12 tel. (022) , , , e mail: arr@arr.gov.pl Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Warszawa ul. Jana Pawła II 70 Departament Wsparcia Rolnictwa i Przetwórstwa (Wydział Wsparcia Grup Producentów) tel. (022) , Departament Wspólnej Polityki Rolnej, tel. (022) Departament Płatności Bezpośrednich, tel. (022) , e mail: arimr@arimr.gov.pl Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa Warszawa, ul. Wspólna 30 tel. (022) , fax. (022) , e mail: gi@iorin.gov.pl Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. (022) , Stowarzyszenie Producentów Skrobi i ich Pochodnych siedziba krajowa: Luboń, ul. Armii Poznań 49 Stowarzyszenie Producentów Ziemniaków Skrobiowych (działające przy każdym zakładzie produkującym skrobię ziemniaczaną siedziba krajowa: Luboń, ul. Armii Poznań 49) 10. Przydatne strony internetowe Polska Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Rynku Rolnego Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych s.gov.pl Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Polski Komitet Normalizacyjny Główny Urząd Statystyczny Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa Fundacja Fundusz Współpracy, Program Agro Info info.org.pl Unia Europejska Główny serwer UE Wyszukiwarka aktów prawnych Komisji Europejskiej lex/en/index.html Przydatne strony internetowe 11

14 Niniejsza broszura została opracowana na potrzeby internetowego serwisu info.org.pl. Serwis zawiera obecnie opracowania: Produkcja roślinna rośliny oleiste Ewa Rosiak zboża Michał Kisiel ziemniaki Wiesław Dzwonkowski owoce i warzywa Bożena Nosecka buraki cukrowe Łucja Chudoba Produkcja zwierzęca wołowina i cielęcina Danuta Rycombel, mleko Jadwiga Seremak Bulge wieprzowina Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drób Grzegorz Dybowski jaja Mira Kobuszyńska Przemysł rolno spożywczy mięsny Danuta Rycombel drobiarski Grzegorz Dybowski tłuszczowy rośliny oleiste Ewa Rosiak owocowo warzywny Bożena Nosecka cukrowniczy Łucja Chudoba skrobi Wiesław Dzwonkowski przetwórstwo zbóż Michał Kisiel przetwórstwo jaj Mira Kobuszyńska Przemysł ziemniaczany (skrobiowy) Handel artykułami spożywczymi produktami pochodnymi Ewa Rosiak roślin oleistych zbożem Michał Kisiel owocami i warzywami Bożena Nosecka (świeżymi i przetworzonymi) cukrem Łucja Chudoba skrobią Wiesław Dzwonkowski mlekiem i produktami Jadwiga Seremak Bulge mlecznymi wołowiną i cieleciną Danuta Rycombel wieprzowiną Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drobiem Grzegorz Dybowski jajami Mira Kobuszyńska Warunki gospodarowania dopłaty obszarowe Sylwia Radzyńska wsparcie wybranych Sylwia Radzyńska obszarów i grup Opracowania dotyczące produkcji i przetwórstwa ukazują się również drukiem 12

15

16