Sprawozdanie z seminarium Zasoby leśne sieci Natura 2000 w województwie podkarpackim. Inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych

Transkrypt

1 Sprawozdanie z seminarium Zasoby leśne sieci Natura 2000 w województwie podkarpackim. Inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych 22 listopada 2007 w Ośrodku Szkoleniowo Wypoczynkowym Wołosań w Cisnej odbyło się seminarium poświęcone problemom inwentaryzacji przyrodniczej oraz praktycznym aspektom wdraŝania sieci Natura Spotkanie organizował Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie we współpracy z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Krośnie. W seminarium uczestniczyli przedstawiciele jednostek zarządzających zasobami przyrodniczymi górskiej i podgórskiej części województwa (Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie, odpowiednich terytorialnie nadleśnictw, Parków Narodowych i Krajobrazowych, podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego). W spotkaniu wzięli równieŝ udział członkowie centralnego organu opiniodawczo doradczego ds. inwentaryzacji przyrodniczej w Lasach Państwowych przybliŝając uczestnikom aspekty programu Natura ZałoŜenia inwentaryzacji w Lasach Państwowych zreferowała Jolanta Błasiak (Naczelnik Wydziału Ochrony Przyrody w Lasach Państwowych, DGLP). Kwestię komunikacji społecznej w sieci ekologicznej Natura 2000 przybliŝył Piotr Derlacz z Ministerstwa Środowiska. Uwagi do inwentaryzacji przedstawił Roman Zielony (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego), a o inwentaryzacji w zachodniej Polsce opowiedział Paweł Pawlaczyk z Klubu Przyrodników w Świebodzinie. Przebieg i wyniki inwentaryzacji przyrodniczej na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie zostały zreferowane przez pana Zdzisława Skorupę (RDLP Krosno), a o przebiegu działań na niŝszym szczeblu opowiedzieli pracownicy 4 nadleśnictw: Cisna, Baligród, Bircza i Rymanów. Uczestnicy spotkania zapoznali się z moŝliwościami płynącymi z realizacji projektu Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównowaŝonego rozwoju w Karpatach dzięki wystąpieniu koordynatora projektu - Wojciecha Mroza (IOP PAN). W drugiej części spotkania otwarta została dyskusja przedstawiono najwaŝniejsze problemy wynikłe w trakcie inwentaryzacji. Omówiono równieŝ moŝliwości dalszych działań w ramach wdraŝania programu Natura Uczestnikom dziękujemy za przybycie i czynny udział w dyskusjach. Lista uczestników seminarium Zasoby leśne sieci Natura 2000 w województwie podkarpackim. Inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych Cisna, 22 listopada 2007r. Lp. Imię i nazwisko Jednostka 1 Błasiak Jolanta Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych 2 Mirek - Michalska Barbara Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie 3 Brewczyński Piotr Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie 4 Skorupa Zdzisław Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie 5 Szepieciński Wojciech Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie 6 Kucharzyk Stanisław Bieszczadzki Park Narodowy 7 Winnicki Tomasz Bieszczadzki Park Narodowy 8 Nowak Damian Magurski Park Narodowy 9 Lenkiewicz Jakub Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie 10 Nowak Robert Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie 11 Piróg Łukasz Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie 12 Stachyrak Jan Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie

2 13 Gądek Bogumił Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych 14 Ferenc Michał w Przemyślu Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych 15 Mryczko Maria w Przemyślu Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych 16 Królik Barbara w Przemyślu 17 Dąbek Bogumił Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej 18 Derlacz Piotr Ministerstwo Środowiska 19 Scelina Marcin Nadleśnictwo Baligród 20 Stelmach Filip Nadleśnictwo Baligród 21 Tobolewski Stanisław Nadleśnictwo Baligród 22 Bylicka Marta Nadleśnictwo Bircza 23 Kapuścińska Urszula Nadleśnictwo Bircza 24 Thomas - Suchy GraŜyna Nadleśnictwo Brzegi Dolne 25 Zelatyński Dariusz Nadleśnictwo Brzegi Dolne 26 Masłowski Tomasz Nadleśnictwo Brzozów 27 Kozubek Justyna Nadleśnictwo Cisna 28 Zielonka Roman Nadleśnictwo Cisna 29 Drajewicz Robert Nadleśnictwo Dukla 30 śywiec Zbigniew Nadleśnictwo Dukla 31 Kurpiel Dawid Nadleśnictwo Dynów 32 Tarabuła Adam Nadleśnictwo Dynów 33 Juliusz Wójcik Nadleśnictwo Kańczuga 34 Kośmider Jerzy Nadleśnictwo Kańczuga 35 Łański Piotr Nadleśnictwo Komańcza 36 Orłowski Edward Nadleśnictwo Komańcza 37 Sobakiewicz Jerzy Nadleśnictwo Krasiczyn 38 Warchoł Dariusz Nadleśnictwo Krasiczyn 39 Jankowski Wojciech Nadleśnictwo Lesko 40 Latusek - Czapla Danuta Nadleśnictwo Lesko 41 Gniazdowska - Dziura Lucyna Nadleśnictwo Lutowiska 42 Oprządek Witold Nadleśnictwo Lutowiska 43 Rębisz Paweł Nadleśnictwo Łosie 44 Panaś Paweł Nadleśnictwo Rymanów 45 Szkutnik Maria Nadleśnictwo Rymanów 46 Kula Roman Nadleśnictwo StrzyŜów 47 Szatela Piotr Nadleśnictwo StrzyŜów 48 Amarowicz Zenon Nadleśnictwo Stuposiany 49 Luks Andrzej Nadleśnictwo Stuposiany 50 Szczęsny Grzegorz Nadleśnictwo Stuposiany 51 Głuszko Wojciech Nadleśnictwo Wetlina 52 Balwierczak Edward Nadleśnictwo Wetlina 53 Kujawa-Pawlaczyk Jolanta Klub Przyrodników w Świebodzinie 54 Pawlaczyk Paweł Klub Przyrodników w Świebodzinie 55 Sitko Grzegorz Dzika Przyroda 56 Wołoszyn-Gałęza Aleksandra Stacja Badawcza Fauny Karpat PAN 57 Barczyk Konrad Nadleśnictwo Gorlice 58 Marcela Agnieszka Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie 59 Kulig Andrzej Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie 62 Kalemba Andrzej Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie 63 Mróz Wojciech Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie 64 Perzanowska Joanna Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie

3 65 Staszyńska Katarzyna Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie Spotkanie miało charakter podsumowania przeprowadzonych na terenie RDLP Krosno prac inwentaryzacyjnych, oraz (zgodnie z załoŝeniem organizatorów) dało moŝliwość przedstawienia i omówienia głównych problemów związanych z identyfikacją siedlisk oraz wdraŝaniem programu Natura Pomimo faktu, iŝ dyskusja odbywała się równolegle w dwóch grupach (z których jedna zajmowała się terenami Beskidu Niskiego i Pogórza, a druga Bieszczadów), wnioski z dyskusji były bardzo zgodne. Wskazane zostały te same problemy oraz podobne propozycje rozwiązań. PODSUMOWANIE DYSKUSJI 1. Problemy z identyfikacją siedlisk leśnych i nieleśnych: Głównych problemów w trakcie prac inwentaryzacyjnych przysporzyły: - identyfikacja: siedlisk leŝących w strefie pogórza (do szczególnie kłopotliwych w oznaczaniu naleŝą siedliska na pograniczu grądu i jedliny, a takŝe grądowiejące łęgi oraz drzewostany o mocno zróŝnicowanym składzie gatunkowym i mało charakterystycznym runie), siedlisk o charakterze przejściowym, siedlisk (leśnych i nieleśnych) na gruntach porolnych, zbiorowisk z jodłą (zarówno na pogórzu jak i w reglu dolnym), jaworzyn np. ze względu na moŝliwość pomyłki z Ŝyzną buczyną miesiącznicową, nieleśnych siedlisk przyrodniczych (identyfikację większości tego typu zbiorowisk uczestnicy spotkania uznali za trudne, szczególnie w duŝych kompleksach o mozaikowym układzie siedlisk), - określenie stanu zachowania siedliska (w duŝej mierze problem ten dotyczył siedlisk na gruntach porolnych), - załoŝenie, iŝ SILP będzie punktem wyjścia do przeprowadzenia inwentaryzacji (system często wprowadzał pracowników w błąd), - brak czasu wynikający z obciąŝenia pracowników wykonujących inwentaryzację przyrodniczą innymi obowiązkami słuŝbowymi WNIOSEK: - przynajmniej część zgromadzonych dotychczas danych wymaga weryfikacji, ponadto istniejąca baza danych powinna być uzupełniana, - dalsze prace związane z tworzeniem ekologicznej sieci Natura 2000 wymagają: kontynuacji szkoleń dla pracowników Lasów Państwowych z zakresu rozpoznawania siedlisk przyrodniczych (z naciskiem na istotne z punktu widzenia ochrony siedlisk i gatunków róŝnice między typami siedlisk), zwiększenie nacisku na wagę prawidłowej oceny stopnia naturalności siedliska (która rzutuje nie tylko na ocenę stanu zachowania siedliska, ale przede wszystkim na samo zakwalifikowanie go do grupy siedlisk, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony), wydania odpowiednich materiałów pomocniczych,

4 odciąŝenia osoby odpowiedzialnej za wdraŝanie programu Natura 2000 (gromadzenie informacji oraz identyfikację problemów na poziomie realizowania zadań gospodarki leśnej) od innych obowiązków słuŝbowych Proponowane działania: powierzenie nadzoru nad wdraŝaniem programu Natura 2000 na terenie nadleśnictwa jednej osobie w nadleśnictwie (powołanie stanowiska ds. przyrodniczych) oraz na szczeblu regionalnej dyrekcji, organizowanie szkoleń i rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych, stały kontakt z jednostkami naukowymi (na zasadzie konsultacji, zlecania ekspertyz w celu weryfikacji danych, współpracy w prowadzeniu szkoleń i warsztatów), rozszerzenie kontaktu z jednostkami naukowymi - np. zaangaŝowanie studentów kierunków przyrodniczych (a takŝe magistrantów / doktorantów wykonujących swoje badania w obszarach Natura 2000) w prace związane z wdraŝaniem programu 2. Jak powinna wyglądać inwentaryzacja Natura 2000 w przyszłości? Gromadzenie danych powinno odbywać się na zasadzie sukcesywnego zapełniania białych plam na mapie rozmieszczenia siedlisk przyrodniczych i gatunków Wypełniając formularz (i wpisując dane do bazy) większą wagę naleŝy przywiązać do pola uwagi (moŝliwość zapisania cennych informacji) Siedliska o małej powierzchni powinny być lokalizowane z większą dokładnością (szczególnie siedliska priorytetowe) Dane z inwentaryzacji powinny być integrowane z innymi dostępnymi informacjami (np. danymi z inwentaryzacji Ŝubra, duŝych drapieŝników, pracami naukowymi) Metodyka inwentaryzacji gatunków zwierząt wymaga udoskonalenia (chodzi tu np. o wykluczenie sytuacji, w których przypisuje się duŝe drapieŝniki do wydzieleń leśnych). Odpowiednio zaplanowane działania w ramach inwentaryzacji gatunków zwierząt mogą nieść za sobą duŝo większy efekt niŝ tylko uzyskanie informacji o ich rozmieszczeniu (np. inwentaryzacja 3 gatunków dzięciołów dałaby równieŝ informacje o stanie ekosystemów leśnych) Gromadzenie danych o leśnych siedliskach przyrodniczych kontynuować powinni pracownicy Lasów Państwowych (z załoŝeniem, Ŝe doszkalają się oni w tym kierunku), natomiast w terenach nieleśnych - eksperci w tej dziedzinie (na zasadzie zleceń) Skuteczność prowadzonych działań nie zwiększy się bez usprawnienia przepływu informacji między wdraŝającymi program Natura 2000 na wszystkich szczeblach (zarządcami terenu, zatrudnianymi z zewnątrz wykonawcami oraz koordynującymi wdraŝanie programu Natura 2000) Inwentaryzacja w lasach niepaństwowych powinna opierać się na danych z ewidencji gruntu (podział na działki) oraz przeprowadzonych taksacji (dane o strukturze d-stanów) Jakie przykładowe działania moglibyśmy przeprowadzić w ramach projektu norweskiego?

5 szkolenia wydawanie materiałów edukacyjnych weryfikacja danych w terenie (łącznie ze finansowaniem koniecznych ekspertyz) realizacja programów aktywnej ochrony, (w ramach których przewiduje się np. finansowanie koszenia zarastających łąk i monitoring skuteczności tego typu działań) 3. Jakie wydawnictwa / materiały są potrzebne? - materiały edukacyjne na temat: identyfikacji siedlisk i gatunków (proponowana forma: przewodnik do oznaczania gatunków oraz siedlisk chronionych systemem Natura przydatny dla osoby pracującej w terenie) zaleceń ochronnych dla siedlisk i gatunków (proponowana forma: wydawnictwa adresowane do osób planujących prace w terenie; uczulające na wraŝliwe cechy siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich biotopów rozmieszczenia i przebiegu granic obszarów (mapka obszarów, z dokładnym opisem granic) - materiały informacyjne dotyczące: programu Natura załoŝenia, cele, metody ochrony (proponowana forma broszura informacyjna) głównych załoŝeń strategii ochrony danego obszaru (proponowana forma - broszura informacyjna) zasobów przyrodniczych danego obszaru, dla ochrony których został on powołany (proponowana forma: plakat dla kaŝdego nadleśnictwa) wdraŝania programu Natura 2000 w innych krajach europejskich (proponowana forma broszura informacyjna) 4. Co dokładnie powinien zawierać plan ochrony obszaru Natura 2000? informacje o zasobach przyrodniczych, dla których powołany zostaje obszar Natura 2000 (wraz z mapami rozmieszczenia tych zasobów) dokładne określenie obowiązujących form ochrony i związanych z nimi ograniczeń zasady gospodarowania wraz z wykazem zalecanych oraz niedopuszczalnych zabiegów, jeśli na terenie uŝytkowanym znajdują się cenne siedliska przyrodnicze bądź gatunki roślin czy zwierząt wyznaczenie stref: ochrony ścisłej, ograniczonego gospodarowania, ograniczonej zabudowy oraz rozbudowy istniejących obiektów propozycje działań aktywnej ochrony identyfikacja problemów / konfliktów kompensaty dla zarządców terenu (z racji wyłączenia powierzchni z produkcji) Plan ochrony przyrody obszaru Natura 2000 powinien pozostawiać gospodarzowi pewien zakres swobody działań na wypadek zaistnienia nieprzewidzianych, niezaleŝnych od niego wydarzeń. Niezbędna jest wspólna (bazująca na wieloletnich doświadczeniach osób

6 zarządzających obszarem, słuŝb ochrony przyrody oraz naukowców) analiza skuteczności proponowanych zasad postępowania jeszcze na etapie ich formułowania. 5. Jak pogrupować uczestników szkoleń? - szkolenia w zakresie identyfikacji siedlisk i gatunków: warsztaty tematyczne w terenie - w małych grupach (optymalnie 5 osób) szkolenie połączone z weryfikacją danych (w terenie) - uczestnik szkolenia (np. pracownik LP) + ekspert szkolenia nt. strategii dla poszczególnych obszarów: duŝy obszar spotkanie warsztatowe dla uŝytkowników całego obszaru małe obszary grupować według kryteriów geograficznych (np. warsztaty dla uŝytkowników obszarów leŝących w Beskidzie Niskim) spotkania tematyczne dla mniejszych grup (np. dla leśniczych, osób zajmujących się edukacją przyrodniczą, urzędników) - szkolenia w zakresie aktywnej ochrony siedlisk i gatunków szkolenia z zakresu przepisów prawnych (większe spotkania - dla osób odpowiedzialnych za wdraŝanie programu Natura 2000 na terenie danego obszaru) warsztaty terenowe np. wyznaczanie zabiegów ochronnych dla siedlisk nieleśnych (ekspert + uczestnik szkolenia) spotkania tematyczne dla mniejszych grup (np. właścicieli gruntów, na których znajdują się cenne przyrodniczo siedliska czy gatunki) - seminaria dla całych obszarów / grup obszarów słuŝące podsumowaniu działań i wymianie doświadczeń 6. Jak powinna być struktura organizacyjna ochrony obszaru N2000? Propozycje: zarządza gospodarz terenu kierując się jasnymi przepisami prawnymi, nie ma potrzeby tworzenia dodatkowej struktury integrującej organizację ochrony całego obszaru (pod warunkiem usprawnienia przepływu informacji kontaktu między uŝytkownikami obszaru oraz koordynatorem strategii ochrony obszaru) zarządza zewnętrzna instytucja / struktura, gospodarz terenu pełni rolę doradcy Usprawnienie przepływu informacji jest niezbędne nie tylko ze względu na organizację pracy; osoby zaangaŝowane w proces wdraŝania programu Natura 2000 chcą wiedzieć, jaki jest dalszy etap działań, a takŝe, jakie są efekty dotychczasowych prac. Inne wnioski: Jakie są moŝliwości przeprowadzenia inwentaryzacji oraz wdraŝania programu Natura 2000 na terenach leśnych nie będących własnością Skarbu Państwa?