Kwestionariusz Intensywności Korzystania z Facebooka (KIUF)

Transkrypt

1 Kwestionariusz Intensywności Korzystania z Facebooka (KIUF) Marcin Szulżycki Jakub Kuś SWPS Wrocław Kraków, konferencja Człowiek Zalogowany, 2013

2 Czemu akurat Facebook? Liczba użytkowników Ponad 850 milionów na świecie. W Polsce: 10,1 miliona (42,61 % wszystkich użytkowników Internetu ma tam konto). Wszechobecność Powszechność i popularność Facebooka. Duża część życia towarzyskiego toczy się poprzez Facebooka. Udostępnianie Coraz częściej w Internecie można natknąć się na przycisk Share, czyli Udostępnij Moda na przekazywanie znajomym (ale nie tylko) treści, które zrobiły na nas wrażenie.

3 Intensywność? Podstawowym założeniem naszego badania było stwierdzenie, że użytkownicy Facebooka różnią się pod względem poziomu intensywności jaką wkładają w korzystanie z Facebooka. Dla części użytkowników Facebook może stanowić jedynie kolejne narzędzie do komunikacji. Dla innych obecność i popularność na Facebooku może być jedną z najważniejszych kwestii. Powstaje więc pytanie: od czego to zależy? INSPIRACJA: Ellison i współpracownicy (2007) opracowali 8 itemową Facebook Intensity Scale (FBI), która zainspirowała nas do przeprowadzenia badania. Skala Ellison jednak wydaje się być już zdezaktualizowana ze względu na bardzo dynamiczny rozwój Internetu. Nie ujmuje również kwestii stylów korzystania z Facebooka, co zawarliśmy w naszym badaniu.

4 Style korzystania z Facebooka Evans i wsp. (2012) zaproponowali podział użytkowników Facebooka na 6 grup: fans, branders, social-searchers, influencers, gamers oraz neutrals. Badani (N=236) wypełniali ankietę on-line składającą się z 90 pytań. Średnia wieku wynosiła 38 lat, 74 % badanych było kobietami i 73 % odwiedzało Facebooka przynajmniej raz dziennie. Neutrals 23%, Social-searchers 22% Gamers 4 %

5 KIUF Wersja pierwotna składała się z 91 pytań, które następnie zostały ocenione przez 7 sędziów kompetentnych pod względem trafności teoretycznej. Po odrzuceniu tych wskazanych przez sędziów jako najmniej odpowiadające treści testu - w oparciu o współczynnik Lawshe - do wersji pilotażowej trafiło 61 pytań. Badanie pilotażowe odbywało się drogą on-line. Wzięło w nim udział 366 osób, w tym 304 kobiety (83,1%) oraz 62 mężczyzn (16,9%). Najstarszy badany urodził się w 1968 roku, najmłodszy w % badanych deklarowało wykształcenie średnie.

6 Ilość znajomych na Facebooku

7 Wyjściowe obszary treści Konstruując pierwotną wersję kwestionariusza KIUF oparliśmy się o wspomniane już rozróżnienie 6 stylów korzystania z Facebooka (Evans, 2012). Do tego, opierając się o inne prace dotyczące tego zagadnienia (m. in. Ellison i in. 2007; Brandtzæg i in., 2010; Kim i Lee, 2011; Anderson i in., 2012; Wilson i in., 2012) dodaliśmy dwa dodatkowe obszary treści: 1) Ilość czasu spędzana na Facebooku oraz 2) Facebook jako nieodłączony element życia. Uzyskaliśmy więc 8 obszarów treści, które następnie poddaliśmy weryfikacji poprzez przeprowadzenie analizy czynnikowej.

8 Co może za tym stać? Spróbowaliśmy ustalić przyczyny zróżnicowania aktywności użytkowników Facebooka odnosząc ją także do dwóch innych kwestionariuszy, które badani wypełniali po udzieleniu odpowiedzi na nasze pytania: 1. Skala impulsywności Barratta (The Barratt Impulsivity Scale BIS-11), polska adaptacja: Grzesiak, Beszłej i Szechciński (2008). 2. Skala Koncentracji Na Sobie. Fenigstein, Scheier i Buss (1975), polska adaptacja: Zakrzewski i Strzałkowska (1989).

9 Impulsywność - "predyspozycja do szybkiej, nieplanowanej reakcji na zewnętrzne lub wewnętrzne bodźce, bez uwzględnienia negatywnych konsekwencji takiej reakcji, dla siebie i innych (Grzesiak, Beszłej i Szechciński, 2008) Skala Koncentracji Na Sobie mierzy dyspozycyjną koncentrację na sobie, której wskaźnikami są: zaabsorbowanie własnymi przeszłymi, teraźniejszymi i przyszłymi zachowaniami; wrażliwość na własne stany wewnętrzne; rozpoznawanie pozytywnych i negatywnych atrybutów własnej osoby; dokonywanie introspekcji; skłonność do wyobrażania sobie własnej osoby; świadomość własnego wyglądu fizycznego i autoprezentacji; uwzględnianie ocen innych ludzi (Zakrzewski i Strzałkowska, 1989). Skala składa się z trzech podskal: 1) koncentracji na Ja publicznym 2) koncentracji na Ja prywatnym 3) niepokoju społecznego.

10 Hipotezy Impulsywność (wysoki wynik na skali BIS-11): 1. Ujemna korelacja ze stylem Branders oraz Neutrals 2. Dodatnia korelacja ze stylem Influencers Koncentracja na Sobie: 1. Dodatnia korelacja Ja publicznego ze stylami Branders, Influencers, Social searchers oraz z czynnikiem Facebook jako nieodłączny element życia. 2. Ujemna korelacja Niepokoju społecznego ze stylami Branders, Influencers oraz z czynnikiem Ilość czasu spędzana na Facebooku i Facebook jako nieodłączny element życia 3. Dodatnia korelacja Ja prywatnego ze stylem Influencers

11 Wyniki KMO = 0,861; p<0,0001 Wykorzystując rotację ukośną Promax wyodrębniliśmy 6 czynników, których rzetelność, mierzona współczynnikiem alfa Cronbacha, była wyższa niż założonych przez nas 8 czynników, dlatego też zdecydowaliśmy się kontynuować badanie w oparciu o strukturę 6 czynnikową. Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3 Czynnik 4 Czynnik 5 Czynnik 6 Alfa Cronbacha 0,893 0,834 0,935 0,866 0,766 0,640

12 Hipotezy cz. 2 H1: Impulsywność ujemnie koreluje z czynnikiem Świadomi autoprezenterzy Publiczna samoświadomość koreluje dodatnio z czynnikami: Świadomi autoprezenterzy (H2), Facebookowi celebryci (H3). Prywatna samoświadomość koreluje dodatnio z czynnikami: Świadomi autoprezenterzy (H4)

13 Czynnik 1 Facebook jako nieodłączny element życia 14 pytań składają się na niego takie pytania jak np..: 1. Na Facebooka zaglądam kilka razy dziennie 2. Wolne chwile spędzam na Facebooku 3. Facebook jest najczęściej odwiedzaną przeze mnie stroną internetową 4. Odkładam obowiązki na później, aby przeglądać Facebooka 5. Bardzo zależy mi na popularności na Facebooku. 6. Kiedy coś opublikuję na Facebooku, to czekam na efekt, jaki to wywoła (komentarze, polubienia ). Alfa = 0,893

14 Czynnik 2 styl: Facebookowi celebryci 9 pytań, w tym np.: 1. Facebook jest dla mnie miejscem, w którym mogę swobodnie wyrażać swoje myśli i emocje. 2. Sprawia mi dużą przyjemność, gdy mogę udostępnić na Facebooku muzykę lub film, który mi się spodobał. 3. Wyrażam swoje emocje poprzez udostępnianie znajomym różnych rzeczy, które te emocje symbolizują. 4. (Odwrócone) Nie lubię aktualizować statusu. 5. Często klikam lubię to pod wiadomościami moich znajomych Alfa = 0,834

15 Czynnik 3 styl: Gracze 6 pytań.: 1. Lubię grać na Facebooku 2. Na Facebooku spędzam większość czasu grając. 3. Korzystam z wielu różnych gier na Facebooku. 4. Rywalizuję z moimi znajomymi w grach na Facebooku. 5. Granie w gry na Facebooku sprawia mi przyjemność. 6. Często gram w gry umieszczone na Facebooku. Alfa = 0,935

16 Czynnik 4 styl: Świadomi autoprezenterzy 7 pytań, w tym np.: 1. Zanim coś opublikuję na Facebooku, to muszę to dokładnie wcześniej przemyśleć. 2. Dbam o swój wizerunek na Facebooku. 3. Publikując coś na Facebooku, myślę o tym jak odbiorą to inni. 4. Mój profil na Facebooku traktuję jako swoją wizytówkę. 5. Wykorzystuję Facebooka jako narzędzie autoprezentacji. Alfa = 0,866

17 Czynnik 5 styl: Członkowie fanpage y 9 pytań, np.: 1. Facebook służy mi głównie do korzystania z grup zainteresowań. 2. Jestem zapisany do wielu grup na Facebooku. 3. Facebook stanowi źródło mojej wiedzy (np. poprzez obserwowanie fanpage portali informacyjnych) 4. Dzięki Facebookowi mogę dowiedzieć się wielu interesujących mnie rzeczy. 5. Nie zaglądałbym na Facebooka, gdyby nie grupy zainteresowań. Alfa = 0,766

18 Czynnik 6 styl: Poszukujący informacji 6 pytań: 1. Dzięki Facebookowi wiem, co się dzieje u moich znajomych. 2. Ważne jest dla mnie, by wiedzieć co się dzieje u moich znajomych. 3. Dzięki Facebookowi wiem, co ciekawego dzieje się w moim mieście. 4. Na Facebooku szukam inspiracji, jak dobrze można spędzić czas. 5. Traktuję Facebooka jako miejsce publiczne. 6. Korzystam z Facebooka głównie aby wiedzieć, co dzieje się u rodziny i znajomych. Alfa = 0,640

19 Korelacje Dodatnie: Facebook jako nieodłączny element życia ze samoświadomością publiczną (r = 0,288, p<0,01), ze samoświadomością prywatną (r = 0,140, p<0,01), ogólnie z całą skalą SKNS (r = 0,212, p<0,01) oraz z impulsywnością (r = 0,184, p<0,01). Świadomi autoprezenterzy ze samoświadomością publiczną (r = 0,370, p<0,01) oraz z całą skalą SKNS (r = 0,259, p<0,01). Poszukujący informacji ze samoświadomością publiczną (r = 0,239, p<0,01) oraz z całą skalą SKNS (r = 0,174, p<0,01). Gracze z niepokojem społecznym (r = 0,104, p<0,05). Ujemna korelacja czynnika Facebookowi celebryci z niepokojem społecznym (r = -0,122, p<0,05).

20 Dyskusja Na końcową wersję kwestionariusza KIUF składa się 51 pytań. Badanie korelacyjne wykazało dodatni związek aktywności na Facebooku z wysokim poziomem samoświadomości publicznej. Największy związek zaistniał pomiędzy tym rodzajem samoświadomości, a czynnikiem Świadomi autoprezenterzy (potwierdzona hipoteza 2), co pozostaje w zgodzie z oryginalną teorią Fenigsteina, Scheiera i Bussa (1975), którzy stwierdzili znacznie większą dbałość o odpowiednią autoprezentację u osób z wysokim poziomem samoświadomości publicznej. Jednocześnie, autoprezentacja ta ma przede wszystkim zależeć od opinii innych osób, której poprzez Facebooka również możemy doświadczać. Ciekawy wydaje się również (choć słaby) związek pomiędzy stylem Gracze, a niepokojem społecznym.

21 Dyskusja c.d. Wbrew przewidywaniom, impulsywność korelowała jedynie z jednym czynnikiem, Facebook jako nieodłączny element życia. Słabość postawionych hipotez mogła wynikać ze sformułowania ich przed dokonaniem analizy czynnikowej, która wyłoniła inną (niż pierwotnie zakładaną) strukturę. Badanie wykazało odmienność stylów zachowania użytkowników Facebooka, z których każdy odznacza się wysoką rzetelnością. Jednocześnie uważamy, że warto byłoby kontynuować badania nad sprawdzeniem ich związku z innymi teoriami (np. z Wielką Piątką bądź Regulacyjną Teorią Temperamentu Strelaua).

22 Bibliografia Anderson, B., Fagan, P., Woodnutt, T. (2012). Facebook psychology: Popular questions aswered by research. Psychology od Popular Media Culture 1(1), Brandtzæg, P., Lüders, M., Skjetne, J. (2010). Too many Facebook friends? Content sharing and sociability versus need for privacy in social network sites. International Journal of Human-Computer Interaction 26(11-12), Ellison, N., Steinfield, C., Lampe C. (2007). The Benefits of Facebook Friends : social Capital and college students use of online social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 12(4), Evans, D., Robertson, N., Jacobson, L., Llamas-cendon, M., Voigt, J. (2012). Facebook s 8 fundamental hooks and 6 basic user types: a psychographic segmentation. The Four Peaks Review 2(1), Kim, J., Lee, J. (2011). The Facebook paths to happiness: effects of the number of facebook friends and selfpresentation on subjective well-being. Cyberpsychology, behawior and social networking 14(6), Grzesiak, M., Beszłej, J. A., Szechiński, M. (2008). Skala impulsywności Barratta. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 17(1), Strzałkowska, A i Zakrzewski, J. (1989). Dyspozycyjna koncentracja na sobie: teoria i praktyka. Polska adaptacja. W: Drwal, R., Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej. Wybrane zagadnienia. Lublin: Wydawnictwo UMCS. Wilson, R., Gosling, S. i Graham, L. (2012). A Review of Facebook Research in the Social Sciences. Perspectives on Psychological Science, 7(3),