PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ Z GLEBOZNAWSTWA I OCHRONY GLEB. Andrzej Greinert

Transkrypt

1 PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ Z GLEBOZNAWSTWA I OCHRONY GLEB Andrzej Greinert Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej 1998

2 Autor: dr inż. Andrzej Greinert Politechnika Zielonogórska Instytut Inżynierii Środowiska Zakład Odnowy Środowiska Recenzent: prof.dr hab.inż. Adam Koćmit Akademia Rolnicza w Szczecinie Instytut Inżynierii Rolniczej Zakład Erozji i Rekultywacji Gleb Skład komputerowy, opracowanie i redakcja techniczna: autor Projekt okładki i strony tytułowej: autor Copyright by Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej Wydano za zgodą Rektora Politechniki Zielonogórskiej Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej Zielona Góra Nakład egz. Format B5. Ark. wyd. ; ark. druk. Podpisano do druku. Druk ukończono w. Papier kl., g/m 2, Druk: Zakład Poligraficzny Politechniki Zielonogórskiej.

3 Od autora: Niniejszy skrypt został zaprojektowany tak, aby stanowił pomoc studentom uczelni politechnicznych w realizacji ćwiczeń polowych oraz laboratoryjnych, zgłębiającym w trakcie studiów problematykę dotyczącą gleb i gruntów oraz ich ochrony. Problematyka realizowana jest w ramach przedmiotów: Ochrona Gleby, Gleboznawstwo z Elementami Chemii Rolnej, Ochrona i Rekultywacja Terenów Zurbanizowanych, prowadzonych na kierunkach: Inżynieria Środowiska, Ochrona Środowiska oraz Mechanizacja Rolnictwa i Procesów Przetwórstwa Spożywczego. Układ treści skryptu został zaprojektowany z myślą o ułatwieniu praktycznego przygotowania się studentów do ćwiczeń, a także o przedstawieniu podstawowej wiedzy teoretycznej na temat każdego z realizowanych zagadnień. Materiał skryptu został podzielony na 3 części: Badania stanu gleb i gruntów, Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów, Metody usuwania zanieczyszczeń z gleb i gruntów, obejmujące łącznie 18 jednostek ćwiczeniowych, zawierających materiał umożliwiający poznanie podstawowych pojęć oraz procesów ze specjalności gleboznawstwo i ochrona gleby, ze szczególnym naciskiem na biochemiczne i fizyczne procesy przebiegające w glebach i ich wzajemne zależności. Dla wszystkich tematów przyjęto jednolity system opisu, rozpoczynający się określeniem celu ćwiczenia oraz wprowadzeniem teoretycznym, przedstawiającym podstawowe założenia jednostki tematycznej. Jest to niezbędny element właściwego zrozumienia tematyki ćwiczenia, prawidłowego jego przeprowadzenia, a następnie zinterpretowania wyników. Następnie opisano niezbędną dla wykonania ćwiczenia aparaturę, szkło i odczynniki laboratoryjne. Nacisk położono na opis prawidłowej kolejności oraz właściwego wykonania manualnego poszczególnych czynności tak, aby dać studentom możliwość samodzielnej pracy, zakończonej uzyskaniem wyników dających podstawę do prawidłowego wnioskowania. Każda z jednostek tematycznych jest zakończona przedstawieniem koniecznych przeliczeń matematycznych, propozycją ich wykorzystania w ocenie gleby oraz tabelarycznymi zestawieniami danych literaturowych dotyczących kształtowania się opisywanej cechy w glebach i gruntach. Przy pomocy tak opracowanego materiału student uzyskuje możliwość zinterpretowania uzyskanych przez siebie wyników.

4 Wykonanie ćwiczeń, przewidzianych w tym opracowaniu, powinno dać studentom wiedzę, pozwalającą samodzielnie wykonywać szereg prac laboratoryjnych oraz właściwie analizować zjawiska zachodzące w środowisku glebowo-gruntowym. W rezultacie końcowym powinno to doprowadzić do wyrobienia u studentów umiejętności formułowania właściwych wniosków i podejmowania właściwych decyzji w określaniu działań w pracy zawodowej przez przyszłego absolwenta uczelni w dyscyplinie kształtowania środowiska. Andrzej Greinert

5 Spis ćwiczeń : I. Badania stanu gleb i gruntów 1. Technika badań polowych. Sporządzanie odkrywek glebowych. Opis profilu glebowego. Pobieranie prób glebowych. 2. Laboratoryjne przygotowanie prób. Wyciągi glebowe. 3. Określenie składu mechanicznego gleb i gruntów. Jego znaczenie dla praktyki gleboznawczej i rolnej. 4. Właściwości sorpcyjne gleb i gruntów. Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej, sumy zasad, całkowitej pojemności wymiennej. 5. Oznaczanie właściwości powietrzno-wodnych gleb i gruntów: gęstości właściwej, objętościowej, pojemności wodnej, wilgotności, porowatości. 6. Kartografia gleb, symbolika map glebowych. Klasy bonitacyjne gleb i kompleksy przydatności rolniczej. II. Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów 7.Oznaczanie parametrów podstawowych świadczących o zasoleniu i zakwaszeniu gleb i gruntów. 8. Oznaczanie zawartości węgla organicznego w glebach i gruntach. 9. Oznaczanie zawartości siarki w glebach i gruntach. 10. Oznaczanie zawartości azotu i fosforu w glebach i gruntach. 11. Oznaczanie zawartości węglanów oraz wapnia, potasu i sodu w glebach i gruntach. 12. Oznaczanie zawartości magnezu i innych metali w glebach i gruntach. 13. Zanieczyszczenie gleb i gruntów produktami pochodnymi ropy naftowej oraz metody ich diagnozowania. 14. Ocena stanu gleb i gruntów na podstawie zgromadzonych danych laboratoryjnych i polowych. III. Metody usuwania zanieczyszczeń z gleb i gruntów 15. Zmiany w składzie gleb i gruntów wywoływane ich przemywaniem. Właściwości filtracyjne gleb i gruntów. Strona:

6 16. Metody unieruchamiania zanieczyszczeń w glebach i gruntach. 17. Biodegradacja zanieczyszczeń gleb i gruntów. IV. Tablice; Przeliczniki; Zasady bezpieczeństwa w pracy laboratoryjnej. Szkło laboratoryjne, przyrządy i urządzenia laboratoryjne i polowe - zastosowanie i zasady ich użytkowania. Praca z odczynnikami chemicznymi V. Spis literatury VI. Indeks Występujące w tekście skróty redakcyjne: aut. autorskie opracowanie rysunku, tabeli itp.; wsp. współpracownicy; zebr.aut. dane z wielu pozycji literaturowych, zebrane przez autora; rys.zmod. rysunek z literatury, zmodyfikowany przez autora.