Joanna Gotlib 1, Jarosława Belowska 1, Aleksander Zarzeka 1, Renata Krupińska-Gawot Pielęgniarstwo XXI wieku

Transkrypt

1 Ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej Measuring nurses knowledge about the principles of civil and criminal liability Joanna Gotlib, Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Renata Krupińska-Gawot Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Szpital Kolejowy w Pruszkowie AUTOR DO KORESPONDENCJI: Joanna Gotlib Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny ul. Żwirki i Wigury, - Warszawa tel. () --, fax. () joanna.gotlib@wum.edu.pl STRESZCZENIE Słowa kluczowe: OCENA POZIOMU WIEDZY PIELĘGNIAREK NA TEMAT ZASAD PONOSZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ I KARNEJ Wprowadze. Pielęgniarki ponoszą odpowiedzialność zawodową, cywilną oraz karną. Cel pracy. Ocena poziomu wiedzy na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej w zależności od wykształcenia. Materiał i metody. Badam objęto pielęgniarek, (% kobiet). Średnia wieku: lat (min. lata, max. lat, SD:,). Staż pracy: lat (min. rok, max. lat, SD:,). Grupa - % wykształce śred, Grupa - % wykształce wyższe. % pielęgniarek pracowało w szpitalu. Udział w badaniach ankietowych był dobrowolny, autorska ankieta anonimowa: pytania. Analiza statystyczna: test U Manna-Whitneya (α<). Wyniki. Większość (%) wie, że ponosi odpowiedzialność prawną za swoje czyny, osób wskazało czyny współpracowników oraz podwładnych. Grupy i różniły się (p=). Połowa badanych wiedziała, że aktem prawnym regulującym odpowiedzialność karną jest Kodeks Karny (p=). Większość (%) wiedziała, że odpowiedzialność karną można przypisać pielęgniarce, która jedy naraża pacjenta na bezpieczeństwo utraty zdrowia i życia (p<,). Połowa badanych wiedziała, że aktem prawnym regulującym odpowiedzialność cywilną jest. Wnioski. Wiedza na temat ponoszenia odpowiedzialności prawnej i zawodowej jest wystarczająca i wymaga uzupełnia. Wykształce wyższe wpływa na podsie poziomu wiedzy na ten temat. Należy rozważyć przygotowa szkoleń podyplomowych z prawa w ochro zdrowia dedykowanych pielęgniarkom. odpowiedzialność prawna, poziom wiedzy,, Kodeks Karny ABSTRACT Key words: MEASURING NURSES KNOWLEDGE ABOUT THE PRINCIPLES OF CIVIL AND CRIMINAL LIABILITY Introduction. Nurses should be held legally responsible for both the damage to the patients they cause as well as the crimes they may commit. Aim. Measuring the nurses knowledge about the principles of civil and criminal liability. Material and methods. Some nurses, % of which were women, participated in the study. The mean age: years (min., max. years, SD:.). Mean length of tenure: years (min., max., SD:.). Group (%) had secondary and Group (%) had higher education. The nurses worked in a hospital. The study was voluntary and anonymous study and consisted of questions, Mann-Whitney U test, α<. Results. % knew that they are liable for their activities, persons indicated responsibility for activities of their co-workers and their subordinates. Differences between Groups and were insignificant (p=). A majority of them mentioned three types of liability: civil, criminal, and professional. Among them, % knew that a nurse is criminally liable even for putting a patient s health or life at risk (p<.). Some % of the study participants knew that civil liability is regulated by the Civil Code. Conclusions. The level of knowledge of legal and professional responsibility was insufficient. The nurses educational level did not exert any influence over their level of knowledge. Preparing a post-graduate training targeted to nurses has to be considered. liability, level of knowledge, Civil Code, Penal Code Pielęgniarstwo XXI wieku

2 WSTĘP Zawód pielęgniarki i położnej jako zawody zaufania społecznego obciążone są dużym ryzykiem zawodowym pielęgnacja pacjentów, uczestnictwo w diagnozie i leczeniu, narzucają dużą odpowiedzialność i niosą ze sobą ryzyko popełnia błędów. Aby zminimalizować rozmiar tych błędów zbędna jest znajomość tylko procedur i standardów praktyki, ale rówż przepisów prawnych regulujących wykonywa zawodu i zasad etyki zawodowej w tych grupach zawodowych [-]. Narusze przez pielęgniarkę obowiązujących zasad postępowania zawodowego może skutkować pociągnięciem jej do odpowiedzialności cywilnej, karnej, pracowniczej i zawodowej, czego konsekwencją mogą być dotkliwe sankcje [-]. Obec prawo medyczne ulega ustawicznym zmianom, które wynikają z postępu medycyny, trwających reform w ochro zdrowia, ewolucji zawodów medycznych. Powoduje to koczność śledzenia pojawiających się zmian legislacyjnych rówż przez pielęgniarki i położne [-]. Zawód pielęgniarki został zaliczony do katalogu,,wolnych zawodów, jest zawodem samodzielnym. Jednak samodzielność to tylko przywilej dla tej grupy zawodowej, ale przede wszystkim odpowiedzialność [-]. CEL PRACY Celem pracy była ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej w zależności od wykształcenia. MATERIAŁ I METODY Badaniami objęto pielęgniarek i pielęgniarzy czynnych zawodowo, zatrudnionych w publicznych i publicznych podmiotach leczniczych. W badanej grupie było kobiet oraz mężczyzn. Najmłodsza ankietowana miała lata, a najstarsza lat. Średnia wieku badanych wyniosła lata. Staż pracy respondentów był zróżnicowany od roku do lat pracy. Średni czas pracy w zawodzie wynosił lata. Analizując miejsce pracy ankietowanych: pielęgniarek pracuje w szpitalu, w przychodni, wskazało na inne miejsce pracy. Badanych podzielono na dwie grupy, biorąc pod uwagę kryterium wykształcenia. Grupa to osoby z wykształcem średnim pielęgniarskim, Grupa osoby z wykształcem wyższym pielęgniarskim (licencjackim lub magisterskim). W badanej grupie: pielęgniarek posiadało wykształce śred (Grupa ), a wykształce wyższe (Grupa ). METODY BADAŃ Badania przeprowadzono w okresie od.. r. do.. r. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety, zawierający pytania, w tym dotyczących Joanna Gotlib, Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Renata Krupińska-Gawot Ze względu na charakter analizowanych danych (dane jakościowe),a że wobec faktu, że dane te miały rozkładu normalnego (p>) analizowanego testem Shapiro-Wilka do analizy statystycznej uzyskanych wyników wykorzystano parametryczny test statystyczny U Manna-Whitneya. Za istotny statystycz przyjęto poziom istotności statystycznej p<. WYNIKI Zdecydowana większość badanych pielęgniarek % wiedziała, że pielęgniarka ponosi odpowiedzialność zawodowa oraz, że za ten sam czyn może pość równocześ odpowiedzialność cywilną, karną i zawodową (%). Większość badanych (%) wiedziała, że pielęgniarka w przypadku udzielenia pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub bezpośredgo zagrożenia ponosi odpowiedzialność karną. Wykształce miało wpływ na poziom wiedzy badanych grup pielęgniarki z wykształcem wyższym posiadały wyższy poziom wiedzy na temat odpowiedzialności zawodowej. Szczegółowe wyniki przedstawiono w Tabeli. Kolejnym badanym zagadm była wiedza pielęgniarek na temat odpowiedzialności karnej. Połowa badanych znała akt prawny regulujący odpowiedzialność karną i wiedziała, że pielęgniarka za umyślne spowodowa śmierci podlega karze pozbawienia wolności. Wykształce miało wpływ na poziom wiedzy badanych grup pielęgniarki z wykształcem wyższym posiadały wyższy poziom wiedzy na temat odpowiedzialności karnej. Szczegółowe wyniki przedstawiono w tabeli. Analiza poziomu wiedzy pielęgniarek na temat odpowiedzialności cywilnej wykazała, że wykształce miało wpływu na wiedzę badanych. Połowa badanych znała akt prawy regulujący odpowiedzialność cywilna. Większość badanych znała przesłanki jakie musi wykazać pacjent domagający się odszkodowania. Szczegółowe wyniki przedstawiono w tabeli. Wykształce badanej grupy pielęgniarek miało rówż wpływ na poziom wiedzy na temat odpowiedzialności służbowej pielęgniarki z wykształcem wyższym posiadały wyższy poziom wiedzy. Większość badanych wiedziała, że ponosze odpowiedzialności służbowej jest uzależnione od formy zatrudnia. Większość badanych wiedziała kto jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej pacjentowi przez pielęgniarkę zatrudnioną w ramach umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej. Szczegółowe wyniki przedstawiono w tabeli. Ostatnim analizowanym obszarem tematycznym była odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek. Największa grupa badanych (%) widziała, w jakim akcie prawnym określona jest odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek. Szczegółowe wyniki przedstawiono w tabeli. Nr ()/

3 Ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej Tab.. Analiza poziomu wiedzy badanej grupy na temat ogólnych zasad odpowiedzialności ponoszonej przez pielęgniarki Jaką odpowiedzialność ponoszą pielęgniarki za swoją działalność? Czy pielęgniarka za ten sam czyn może pość równocześ odpowiedzialność cywilną, karną i zawodową? Czy odpowiedzialność cywilna i zawodowa pielęgniarki to ten sam rodzaj odpowiedzialności? Jaką odpowiedzialność ponosi pielęgniarka w przypadku udzielenia pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub bezpośredgo zagrożenia zdrowia pacjenta? Jakie występują w Pani/Pana zakładzie pracy utrudnia, które mogą przyczynić się do popełnia błędu medycznego lub zdarzenia pożądanego i ponoszenia za konsekwencji prawnych? * Czy brała Pani udział w szkoleniu na temat odpowiedzialności w zawodzie pielęgniarki? Z jakich źródeł czerpie Pani wiedzę na temat odpowiedzialności? Czy widzi Pan/Pani potrzebę poszerzania wiedzy na temat ponoszenia odpowiedzialności przez pielęgniarki? Jeśli, to w jakiej formie chciałaby Pani poszerzać tę wiedzę? Pyta Cała grupa Grupa Grupa p cywilną karną zawodową pracowniczą, te rodzaje odpowiedzialności wyłączają się wzajem, jedna odpowiedzialność wyklucza drugą odpowiedzialność dyscyplinarną odpowiedzialność cywilną odpowiedzialność karną zła organizacja pracy źle prowadzona dokumentacja zbyt mała liczba personelu złe wyposaże stanowisk pracy nadmierna liczba obowiązków i zadań braki w sprzęcie i materiałach, ale ponad lat temu, w ciągu ostatnich lat nigdy brałam udziału z Internetu z czasopism od pielęgniarek od lekarzy ze szkoleń ze studiów mam zdania szkolenia wewnątrzzakładowe szkolenia organizowane przez instytucje pielęgniarskie literatura pielęgniarska Internet Tab.. Analiza poziomu wiedzy badanej grupy pielęgniarek na temat odpowiedzialności karnej Który akt prawny reguluje odpowiedzialność karną pielęgniarki? Czy pielęgniarka za umyślne spowodowa śmierci podlega karze pozbawienia wolności? Czy zacha czynności pielęgniarskich bez uszczerbku na zdrowiu pacjenta może powodować odpowiedzialność karną? Czy odpowiedzialność karną można przypisać pielęgniarce, która jedy naraża pacjenta na bezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia? Który akt prawny przewiduje odpowiedzialność karną za udziela świadczeń zdrowotnych bez prawa wykonywania zawodu? Jaka forma winy zachodzi w przypadku popełnia czynu zabronionego w wyniku lekkomyślnego działania pielęgniarki? Pielęgniarstwo XXI wieku Pyta Cała grupa Grupa Grupa p Kodeks Karny Ustawa o Samorządzie Pielęgniarek i Położnych z dnia lipca r Ustawa o Samorządzie Pielęgniarek i Położnych z dnia lipca r Ustawa o Zawodach Pielęgniarki i Położnej z dnia lipca r wina umyślna wina umyślna,,

4 Tab.. Analiza poziomu wiedzy badanej grupy pielęgniarek na temat odpowiedzialności cywilnej Który akt prawny reguluje odpowiedzialność cywilną pielęgniarki? Jakie przesłanki musi wykazać pacjent domagający się odszkodowania? Czy pielęgniarka zlecając wykona czynności innej pielęgniarce ponosi odpowiedzialność cywilną? Jakie organy orzekają w zakresie odpowiedzialności cywilnej pielęgniarki? Jakie formy naprawienia szkody może przyznać pacjentowi sąd? Joanna Gotlib, Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Renata Krupińska-Gawot Pyta Cała grupa Grupa Grupa p Kodeks Karny Ustawa o Zawodach Pielęgniarki i Położnej z dnia lipca r brak należytej staranności wystarczy, że wykaże tylko winę pielęgniarki musi wykazać szkodę, winę i związek przyczynowy między winą a szkodą Naczelny Sąd Pielęgniarek i Położnych Okręgowe Sądy Pielęgniarek i Położnych sądy powszechne odszkodowa rentę zadośćuczy zwrot kosztów posionych na lepsze odżywia się poszkodowanego Tab.. Analiza poziomu wiedzy badanej grupy pielęgniarek na temat odpowiedzialności służbowej Który akt prawny reguluje odpowiedzialność służbową pracownika? Czy ponosze odpowiedzialności jest uzależnione od formy zatrudnia? Kto jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej pacjentowi przez pielęgniarkę zatrudnioną w ramach umowy o pracę? Kto ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pacjentowi przez pielęgniarkę zatrudnioną,,na kontrakt? Czy pracodawca może rościć od pracownika zatrudnionego w ramach umowy o pracę zwrotu kosztów posionych na naprawie szkody wyrządzonej pacjentowi przez tego pracownika? Objaśnia do tabel -: Grupa grupa pielęgniarek posiadających śred wykształce, Grupa grupa pielęgniarek posiadających wyższe wykształce, p poziom istotności różnic pomiędzy grupami, (not significant) różnica istotna statystycz * w pytaniu analizowano różnic pomiędzy grupami Pyta Cała grupa Grupa Grupa p Kodeks Karny Kodeks Pracy sama pielęgniarka pracodawca Okręgowa Izba Pielęgniarek sama pielęgniarka sam pracodawca pielęgniarka solidar z pracodawcą tylko do wysokości -krotnego wynagrodzenia pracownika może żądać zwrotu całej wartości wypłaconego odszkodowania może Nr ()/

5 Ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej Tab.. Analiza poziomu wiedzy badanej grupy pielęgniarek na temat odpowiedzialności zawodowej W jakim akcie prawnym określona jest odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek? Jaki organ rozpatruje sprawy z zakresu odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek? Kto jest stroną postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek? Czy pielęgniarka może się odwołać od orzeczenia okręgowego sądu pielęgniarek? Co przysługuje stronom od prawomocnego orzeczenia Naczelnego Sądu kończącego postępowa w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej? Czy za okres tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych pielęgniarka zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia? Po ilu latach pielęgniarka wobec której orzeczono zakaz wykonywania zawodu może ubiegać się o ponowne orzecze tego prawa? Czy pielęgniarce, która w wyniku wznowienia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności została uwinniona, przysługuje roszcze o odszkodowa za posioną krzywdę? Czy orzekając karę ograniczenia zakresu czynności w wykonywaniu zawodu, Sąd Pielęgniarek i Położnych określa szczegółowo czynności, których pielęgniarka może wykonywać? Grupa grupa pielęgniarek posiadających śred wykształce, Grupa grupa pielęgniarek posiadających wyższe wykształce, p poziom istotności różnic pomiędzy grupami, (not significant) różnica istotna statystycz Pyta Cała grupa Grupa Grupa p Ustawa o Samorządzie Pielęgniarek i Położnych z dnia lipca r. Ustawa o Zawodach Pielęgniarki i Położnej z dnia lipca r. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarka Naczelna Okręgowy lub Naczelny Sąd Pielęgniarek sądy powszechne osoba obwiniona osoba obwiniona i jej pracodawca osoba obwiniona i pokrzywdzony osoba obwiniona, pokrzywdzony oraz Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej odwoła do okręgowego sądu pielęgniarek odwoła do Naczelnego Sądu Administracyjnego kasacja do Sądu Najwyższego lata lat lat DYSKUSJA Obec zawód pielęgniarki jest zawodem samodzielnym. Uzyskana samodzielność pociąga za sobą większą odpowiedzialność i wymaga świadomego podejmowania decyzji i ponoszenia za konsekwencji. W krajowym piśmiennictwie odnaleźć można wiele pozycji odpowiadających tematyce odpowiedzialności w zawodach medycznych [-]. Problematyka odpowiedzialności zawodowej cieszy się coraz większym zainteresowanym zarówno wśród przedstawicieli doktryny prawa, jak i pielęgniarstwa. Zagad to pojawia się w większości publikacji dotyczących znajomości przepisów prawnych regulujących wykonywa zawodu, autonomii oraz profesjonalizmu pielęgniarek [-]. Przeprowadzone bada ujawniło, że wiedza, jaką posiadają osoby badane na temat aktów prawnych regulujących odpowiedzialność pielęgniarek, jest zadowalająca i wymaga uzupełnia. Bardziej zadowalające wyniki otrzymały Gaweł G. i wsp. [], które w swojej publikacji podjęły próbę oceny świadomości odpowiedzialności zawodowej wśród pielęgniarek. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały znajomość obowiązujących aktów normatywnych oraz stosowanych procedur / badanych posiadało wiedzę w zakresie ponoszenia odpowiedzialności zawodowej, cywilnej i karnej. Przeprowadzona analiza badań własnych wykazała istotnych statystycz zależności między poziomem wiedzy badanych pielęgniarek na temat odpowiedzialności a poziomem ich wykształcenia. Osoby badane ze średnim wykształcem wykazały się im samym poziomem wiedzy jak osoby badane z wykształcem licencjackim i magisterskim. W badaniach Grochans i wsp. [], które analizowały wpływ poziomu wykształcenia pielęgniarek na znajo- Pielęgniarstwo XXI wieku

6 Joanna Gotlib, Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Renata Krupińska-Gawot mość wybranych aktów prawnych wykorzystywanych w pielęgniarstwie, wyniki rówż wykazały brak wpływu wykształcenia na poziom wiedzy pielęgniarek. Zrozumie pojęcia odpowiedzialności mierzono pytam Czy odpowiedzialność to obowiązek moralny i prawny ponoszenia odpowiedzialności za: swoje czyny, czyny współpracowników, czyny podwładnych. Zdecydowana większość badanej grupy interpretuje odpowiedzialność jako ponosze konsekwencji wyłącz za swoje czyny (% badanych), liczna grupa wie, że może ponosić odpowiedzialność za czyny współpracowników (%) i czyny podwładnych (%). Jara że ocenił, czy badane osoby posiadają wiedzę na temat sankcji za przestrzega norm prawnych. Większość ankietowanych (%) potrafiło wymienić kar przewidzianych w ustawie o samorządzie pielęgniarek i położnych, % wymieniło tylko naganę i karę pieniężną []. W badaniach własnych najwięcej ankietowanych wskazało pozbawie prawa wykonywania zawodu (%), naganę (%), upom (%), co mj karę pieniężną, ogranicze wolności i zakaz pełnia funkcji kierowniczych. Kolejnym zagadm poddawanym często badaniom jest obowiązek udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach nagłych i zagrażających życiu. W badaniach własnych zdecydowana większość respondentów wiedziała jakie rodzaje odpowiedzialności ponosi pielęgniarka za udziele pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub bezpośredgo zagrożenia zdrowia. Większość ankietowanych osób wskazało na odpowiedzialność karną, dla była to odpowiedzialność cywilna, a dla odpowiedzialność dyscyplinarna. Mroczek i wsp. [] oraz Rozwadowska i wsp. [] uzyskali podobny wynik wskazujący, na dużą świadomość w zakresie odpowiedzialności za udziele pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub bezpośredgo zagrożenia zdrowia. Zdecydowana większość studentów (%) badanych przez Mroczka i wsp. [] znała prawidłową odpowiedź na pyta dotyczące udzielania pomocy. W badaniach Rozwadowskiej i wsp. prawidłowej odpowiedzi udzieliło % studentek położnictwa, % położnych, % studentek pielęgniarstwa oraz % pielęgniarek []. Bajurna w swoich badaniach analizowała w grupie pielęgniarek województwa wielkopolskiego systemy wartości uznawane w zespołach pielęgniarskich. Z przeprowadzonych badań wynikało, że odpowiedzialność jest najwyżej cenioną wartością dla pielęgniarek ze stażem pracy - lat. Dalsza analiza wykazała rówż, że najwyżej ceni sobie odpowiedzialność grupa osób w wieku - lat []. Reformy polskiego systemu opieki zdrowotnej zmierzają w kierunku zapewnia wysokiej jakości i wyższych standardów opieki medycznej. Jednocześ wzrasta bezpieczeństwo zdarzeń pożądanych, sprzyjających występowaniu błędów rówż w pracy pielęgniarskiej. Z badań przeprowadzonych przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochro Zdrowia w Krakowie wynika, że wśród zarejestrowanych zdarzeń pożądanych zaledwie w kilku procentach winna popełnia błędu jest konkretna osoba. W większości przypadków jest to skutek właściwej organizacji pracy. Wyniki tych badań są zbieżne z wynikami nijszej pracy. Spośród czynników, które sprzyjają popełniu błędu podczas wykonywania pracy respondenci najczęściej wymieniali czynniki organizacyjne. Wskazało je % badanych, na zbyt małą liczbę personelu % badanych, a na nadmierną liczbę obowiązków i zadań %. Podobne wyniki otrzymała A. Piątek jako główny czynnik powodujący pomyłki % respondentek wskazało właś na czynniki organizacyjne. Na pierwszym miejscu wskazano na zbyt dużą liczbę pacjentów przypadająca na jedną pielęgniarkę % badanych, % badanych wymieniło inne czynniki organizacyjne []. Zbliżone wnioski przedstawia G. Gaweł i wsp. W opinii badanych przez osób najczęstszymi czynnikami sprzyjającymi popełniu błędów podczas wykonywania pracy jest zmjszona obsada pielęgniarek w stosunku do liczby wykonywanych zadań []. W pracy zawodowej pielęgniarki podstawą bezpieczeństwa wykonywanych działań oprócz staranności, dokładności i sumienności jest znajomość zakresu obowiązków, uprawń i odpowiedzialności. Autorzy przedmiotu są zgodni, że można mówić o odpowiedzialności bez określonych obowiązków i uprawń. Respondentkom zadano pyta czy posiadają jasno określony zakres obowiązków, uprawń i odpowiedzialności. Niepokojący jest fakt, że aż % badanych zdeklarowało posiada jedy ogólnego zakresu obowiązków i uprawń a % przyznało, że posiada iego zakresu. Choć ma żadnych szczegółowych uregulowań prawnych dotyczących formy określenia pracownikowi zakresu obowiązków, to jednak forma pisemna jest elementem wspomagającym pracę, ma też walor dowodowy i merytoryczny. Warto powołać się na wyniki badań Gaweł G. i wsp., które wskazują, że w opinii badanych jasny zakres obowiązków i uprawń stanowią jeden z czynników sprzyjających popełniu błędów podczas wykonywania pracy []. Zapokoje budzą rówż wyniki badań dotyczące odbytych szkoleń na temat odpowiedzialności pielęgniarek. Z badań własnych wynika, że w grupie badanych pielęgniarek % nigdy uczestniczyło w kursach, szkoleniach, które przybliżałyby problematykę odpowiedzialności zawodowej, % badanych brało udziału w im szkoleniu w ciągu ostatnich lat. Natomiast % uczestniczyło w kursie lub szkoleniu o iej tematyce ponad lat temu. Jak słusz zauważa M. Kadłubowska i wsp. realizacja kształcenia ustawicznego, mimo że koczna, często napotyka na różne trudności. Autorka publikacji badała trudności na jakie napotykają pielęgniarki w swoim rozwoju zawodowym. Wśród najczęściej wymienianych są: absencja w pracy (%) i związana z tym trudność dla przełożonych z obsadą dyżurów. Innym ważnym wyznacznikiem uczestnictwa w oferowanych formach dokształcania są względy finansowe []. Na ograniczone możliwości dostępu do kursów i szkoleń zwracają uwagę w swojej pracy M. Tomaszewska i wsp., dodając do wcześj wymienianych ograniczeń te, które wynikają z samej kadry kierowniczej []. Dobrym sygnałem jest natomiast to, że pielęgniarki chcą podnosić swoje kwalifikacje. Jak wynika z badań wła- Nr ()/

7 Ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej snych osoby badane są zainteresowane różnymi formami dokształcania. Wśród preferowanych form dokształcania osoby badane wymieniają szkolenia. % badanych wskazuje na szkolenia wewnątrzzakładowe organizowane przez pracodawcę, % badanych wolałaby skorzystać ze szkoleń organizowanych przez instytucje pielęgniarskie. W badaniach własnych analizowano rówż źródła, z których respondenci czerpią wiedzę na temat odpowiedzialności. Respondenci najczęściej deklarowali źródła tj. Internet, czasopisma i inne pielęgniarki. Bardzo podobne wyniki otrzymali M. Kadłubowska i wsp. Jako źró wiedzy respondenci wymieniali Internet, czasopisma pielęgniarskie i koleżanki []. WNIOSKI. W badanej grupie pielęgniarek, poziom wiedzy na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności prawnej i zawodowej jest wystarczający i wymaga uzupełnia.. Poziom wykształcenia pielęgniarek wpływał istot na zwiększe stanu wiedzy na temat zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej i karnej.. Głównym źródłem wiedzy pielęgniarek z zakresu odpowiedzialności cywilnej i karnej był Internet, czasopisma i inne pielęgniarki, ale ze względu na fakt, że w badanej grupie pielęgniarki deklarowały chęć kształcenia w tym obszarze należy rozważyć przygotowa szkoleń podyplomowych z tego zakresu dedykowanych w szczególności tej grupie zawodowej. PIŚMIENNICTWO. Rogala-Pawelczyk G. Odpowiedzialność zawodowa, służbowa, cywilna, karna pielęgniarki, Podstawy pielęgniarstwa. Lublin: Wydawnictwo Czelej;.. Piątek A. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek i położnych w świetle ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, (red. Rogala-Pawelczyk G.) Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek i położnych. Warszawa: NRPiP;.. Rogala-Pawelczyk G. Zagadnia etyczno-deontologiczne w pielęgniarstwie. Warszawa: NRPiP;.. Olechowska U. Wykonywa zawodu pielęgniarki i położnej a odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki i położnej. Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt.,,prestiż zawodowy pielęgniarki w Polsce i w Europie. Legnica,.. Wrońska I, Marjański J. Etyka w pracy pielęgniarskiej. Lublin: Wydawnictwo Czelej;.. Bzdyń A. Odpowiedzialność cywilna pielęgniarki i położnej. Warszawa: Nowakowski i Wspólnicy;.. Ustawa z dnia lipca r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. z r., Nr, poz. ).. Nestorowicz M. Charakter prawny wykonywania zawodu pielęgniarki a odpowiedzialność cywilna za wyrządzone przez nią szkody. Prawo i Medycyna. ; :.. Ustawa z lipca r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. nr, poz.).. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej, Uchwała IV krajowego zjazdu z dnia grudnia r.. Kozik M. Szczególny charakter odpowiedzialności zawodowej. Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych, pod red. M. Figuła, Wydawnictwo C.H. Beck;.. Waszkiewicz M. Odpowiedzialność w zawodzie pielęgniarki (wybrane zagadnia). Biuletyn informacyjny Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej. //.. Kozik M. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek i położnych, Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych, pod red. M. Figuła, Wydawnictwo C.H. Beck;.. Gaweł G, Pater B, Potok H. Świadomość odpowiedzialności zawodowej wśród pielęgniarek. Problemy Pielęgniarstwa ; (): -.. Grochans E, Głowacka T, Szkup-Jabłońska M. Wpływ poziomu wykształcenia pielęgniarek na znajomość wybranych aktów prawnych wykorzystywanych w pielęgniarstwie. Problemy Pielęgniarstwa. ; (): -.. Jara K. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki. W: Kosińska M., Niebrój L. (red.). Poszerze Unii Europejskiej: polskie pielęgniarstwo w czasie zmian. Katowice: Wydawnictwo ŚAM;.. Mroczek B, Kędzia A, Trzaszczka M. Stan wiedzy na temat Kodeksu Etyki Zawodowej wśród pielęgniarek i położnych. Problemy Pielęgniarstwa. ; (): -.. Rozwadowska E, Krajewska-Kułak E, Kropiwnicka E. Ocena znajomości ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej przez studentów pielęgniarstwa i położnictwa oraz pielęgniarki i położne. Problemy Pielęgniarstwa. ; (): -.. Bajurna B. Czynniki determinujące efektywność kierowania zespołem pielęgniarskim w zakładach opieki zdrowotnej. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydział Nauk o Zdrowiu,.. Marczewska S. Błąd medyczny w pielęgniarstwie. Niczego ukrywać. Magazyn Pielęgniarki i Położnej. ;.. Piątek A. Błędy i wykroczenia w praktyce zawodowej pielęgniarek i położnych a bezpieczeństwo pacjentów. Zdrowie Publiczne. ; (): -.. Kadłubowska M, Bąk E, Turbiarz A. Podnosze kwalifikacji zawodowych w opinii studentów licencjackich studiów pomostowych. Problemy Pielęgniarstwa. ; (): -.. Tomaszewska M, Cieśla D, Czerniak J. Możliwości doskonalenia zawodowego pielęgniarek potrzeby a rzeczywistość. Problemy Pielęgniarstwa. ; (/): -.. Walas L, Kachaniuk H, Pelc J. Satysfakcja pielęgniarek środowiskowych szkolnych z wykonywanej pracy. Zdrowie Publiczne. ; :. Praca przyjęta do druku:.. Praca zaakceptowana do druku:.. Pielęgniarstwo XXI wieku