Znaczenie norm Kodeku Żywnościowego FAO/WHO w świetle porozumień Światowej Organizacji Handlu

Transkrypt

1 Znaczenie norm Kodeku Żywnościowego FAO/WHO w świetle porozumień Światowej Organizacji Handlu Marzena Chacińska Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej GIJHARS Punkt Kontaktowy Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO dla Polski Warszawa, 13 listopada 2014

2 Plan prezentacji INFORMACJE OGÓLNE O WTO POROZUMIENIA SPS I TBT ZNACZENIE NORM KKŻ FAO/WHO

3 Światowa Organizacja Handlu - WTO Powstała 1 stycznia 1995 (zastąpiła GATT ) 160 członków w tym Polska i UE (1995) stan na czerwiec 2014 Obserwatorzy(negocjacje 24 państwa w tym: Azerbejdżan (1997), Kazachstan (1996), Uzbekistan (1994) i Białoruś(1993) W strukturze: Konferencja Ministerialna Rada Ogólna Radads. (Towary, Usługi, TRIPS) Komitety(w ramach Rady ds. Towarów: Komitet SPS i Komitet TBT)

4 Światowa Organizacja Handlu - WTO WTO określa zasady współczesnego światowego handlu i w przeciwieństwie do b. GATT ma osobowośćprawną. Polska jest współzałożycielem WTO (porozumienie ratyfikowała w 1995). W ramach WTO decyzje w większości spraw są podejmowane na zasadzie konsensusu. Jak zapewnić aby handel był uczciwy a zarazem swobodny? Tworzenie zasad i negocjowanie porozumień (towary, usługi i własnośćintelektualna).

5 UE - POLSKA - WTO Wejście Polski do UE zmieniło formalnąsytuacjękraju na forum WTO, w związku z przekazaniem odpowiedzialności za kształtowanie polityki handlowej z poziomu narodowego na unijny. Oznacza to, że z państwami trzecimi i członkami WTO negocjacje prowadzi KE (DG ds. Handlu DG Trade) na podstawie mandatu uzyskanego od Rady UE (Ministrowie państw członkowskich UE) i w konsultacji z grupami roboczymi Rady UE. Na forum WTO państwa członkowskie UE nie prezentują oddzielnie swoich stanowisk. Wspólne stanowisko UE prezentowane jest przez KE.

6 Światowa Organizacja Handlu - WTO Cele istnienia: liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, czuwanie nad przestrzeganiem praw własności intelektualnej (TRIPS), tworzenie - w uzasadnionych przypadkach - zasad dotyczących utrzymywania barier handlowych (ochrona zdrowia konsumentów, zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób i ochrona środowiska).

7 Światowa Organizacja Handlu - WTO Zadania Administrowanie porozumieniami WTO i decyzjami (60) Stwarzanie profesjonalnych warunków do negocjacji handlowych Rozstrzyganie sporów handlowych Monitorowanie krajowych polityk handlowych Wsparcie techniczne i szkoleniowe dla państw rozwijających się Współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi, w tym z KKŻFAO/WHO

8 Handel wymaga reguł Tworzenie zasad i negocjowanie porozumień Wartość handlu artykułami rolno-spożywczymi znacząco wzrosła na przestrzeni (raport FAO) potrzeba harmonizacji Porozumienia: dwustronne Australia/Nowa Zelandia, USA/ Kanada wielostronne Unia Celna (Federacja Rosyjska, Białoruś, Kazachstan) regionalne Unia Europejska, CEFTA Środkowoeuropejskiej Porozumienie o Wolnym Handlu, EFTA Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, AU Unia Afrykańska, NAFTA, ASEAN etc. globalne podpisywane w ramach Światowej Organizacji Handlu

9 Porozumienia WTO dotyczące żywności i artykułów rolnych SPS Porozumienie w sprawie Stosowania Środków Sanitarnych i Fitosanitarnych (The Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures) TBT Porozumienie w sprawie Barier Technicznych w Handlu (The Agreement on Technical Barriers to Trade) Obowiązująod 1 stycznia 1995 sąwiążące dla wszystkich członków WTO Dz. U. Nr 98, poz. 483 z Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO), sporządzone w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 r. Dz. U. Nr 9, poz. 54 z odrębny załącznik do Dz.U. zawiera polskie wersje porozumieńsps i TBT

10 SPS Cele TBT Redukcja stosowania środków mogących ograniczać swobodny handel do uzasadnionych środków zapewniających niezbędny poziom ochrony Zapewnienie, że techniczne normy i procedury dotyczące oceny zgodności nie powodują nieuzasadnionych przeszkód w handlu międzynarodowym

11 SPS Bezpieczeństwo żywności Zakres TBT Zdrowie zwierząt Zdrowie roślin Ochrona życia oraz zdrowia ludzi, zwierząt i roślin Ochrona terytorium kraju przed rozprzestrzenianiem się chorób oraz szkodników Wszystkie produkty/towary, w tym żywność (wymagania poza SPS) Różne aspekty ochrony konsumenta (nieujęte w SPS) m.in. ochrona przed oszustwem (także ekonomicznym)

12 SPS Główne wymagania TBT Członkowie zapewnią, by jakikolwiek środek sanitarny i fitosanitarny: - był stosowany tylko w zakresie niezbędnym dla ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin, - był oparty na zasadach naukowych i nie był utrzymywany bez wystarczających dowodów naukowych - nie powodował arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji oraz ukrytych ograniczeń w handlu Członkowie zapewnią, że: -techniczne regulacje i normy nie będą stwarzały zbędnych przeszkód w handlu -importowane produkty będą traktowane w taki sam sposób jak podobne produkty krajowe -regulacje techniczne będą restrykcyjne w stopniu koniecznym dla spełnienia wymagań -stosowane środki będą proporcjonalne do pożądanego celu Członkowie mają prawo być bardziej restrykcyjni, ale wymagane uzasadnienie SPS naukowe argumenty/ocena ryzyka, TBT jeżeli fundamentalne cele nie mogą być spełnione (czynniki klimatyczne, geograficzne, technologiczne)

13 Ważne zasady wspólne dla SPS i TBT Harmonizacja oparcie środków na międzynarodowych normach Przejrzystość Notyfikacje zmian środków / Punkty Kontaktowe Równoważność uznawanie innych metod/środków do osiągniecia porównywalnych rezultatów Niedyskryminujące kontrole, inspekcje, akceptacje i procedury oceny zgodności (szczegóły np. Zał. C do Porozumienia SPS) Specjalne podejście do państw rozwijających się pomoc techniczna w celu implementacji porozumień(stdf

14 SPS Harmonizacja TBT Przywołanie konkretnych norm Bezpieczeństwo żywności Komisja Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO Zdrowie Zwierząt Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE) Zdrowie Roślin Międzynarodowa Konwencja Ochrony Roślin (IPPC) Międzynarodowe normy bez wskazania konkretnych organizacji (może być zarówno KKŻ FAO/WHO, ISO, IEC, ITU jak również inne organizacje)

15 Przejrzystość Obowiązek informowania innych państw o nowych lub zmienionych wymaganiachsanitarnych i fitosanitarnych lub technicznych, które mająwpływ na prowadzenie wymiany handlowej (notyfikacjeprzed wejściem w życie regulacji). Punkty kontaktowe, utworzone przez państwa członkowskie odpowiadają na prośby o informacje dotyczące nowych lub już istniejących środków. W Polsce SPS Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, TBT-Ministerstwo Gospodarki + Punkt Informacyjny - Polski Komitet Normalizacyjny) Zwiększona przejrzystośćstosowanych środków to ochrona interesów konsumentów i partnerów handlowych przed ukrytym protekcjonizmem zbędnych regulacji.

16 Równoważność Uznawanie innych metod do osiągnięcia porównywalnych rezultatów Respektowanie różnych środków, jeżeli poziom ochrony osiągnięty poprzez ich stosowanie jest identyczny (SPS) Aby ułatwićocenęrównoważności środka, państwo eksportujące musi umożliwić importerowi przeprowadzenie inspekcji, testów i innych niezbędnych procedur. Większośćuzgodnieńdotyczących równoważności środków odbywa się w kontaktach dwustronnych.

17 Regulacje wymagające pasteryzacji wybranych grup produktów Wymagania precyzujące definicję, skład produktu co to jest mleko / masło / sok owocowy? Regulacje ustanawiające dozwolone substancje dodatkowe do żywności Regulacje dotyczące systemów certyfikacji żywności produkowanej metodami ekologicznymi SPS czy TBT? Wymagania dotyczące znakowania wartością odżywczą Przepisy wprowadzające obowiązek wdrożenia systemu HACCP Normy dotyczące klas jakości, wielkości, pakowania i jednorodności owoców Wymagania dla maksymalnych dopuszczalnych pozostałości leków weterynaryjnych w żywności pochodzenia zwierzęcego Przepisy dotyczące maksymalnych pozostałości pestycydów w żywności Przepisy ustalające metody analiz dla oznaczenia autentyczności miodu Przepisy regulujące kontrolę zanieczyszczeń mikrobiologicznych dla wybranej grupy produktów Regulacje dotyczące ochrony produktów tradycyjnych i regionalnych

18 Znaczenie norm KKŻ FAO/WHO Porozumienie SPS Art.3 Harmonizacja (1)W celu możliwie najszerszego zharmonizowania środków sanitarnych i fitosanitarnych, Członkowie będą opierali swe środki sanitarne lub fitosanitarne na międzynarodowych normach, wytycznych lub zaleceniach, jeżeli takie istnieją (2) Środki sanitarne lub fitosanitarne odpowiadające międzynarodowym normom, wytycznym lub zaleceniom będą uważane za niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin i traktowane jako zgodne z odpowiednimi postanowieniami niniejszego Porozumienia (4) Członkowie będą brali pełen udział, w granicach posiadanych środków, w odpowiednich organizacjach międzynarodowych i ich organach, zwłaszcza w Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO, OIE i IPPC

19 Znaczenie norm KKŻ FAO/WHO Porozumienie SPS ZAŁĄCZNIK A Definicje pojęć 3. Międzynarodowe normy, wytyczne i zalecenia (a) w odniesieniu do bezpiecznej żywności normy, wytyczne i zalecenia ustanowione przez KomisjęKodeksu Żywnościowego FAO/WHO dotyczące dodatków do żywności, pozostałości leków weterynaryjnych, pozostałości pestycydów, zanieczyszczeń, metod analiz i pobierania próbek oraz kodeksy i wytyczne w sprawie higieny;

20 Znaczenie norm KKŻ FAO/WHO Porozumienie TBT - Artykuł 2 - fragment (2.4) W przypadku, gdy przepisy techniczne są wymagane i istnieją odpowiednie normy międzynarodowe lub, jeżeli spodziewane jest ich bliskie ukończenie, członkowie powinni korzystać z nich lub z ich odpowiednich części, jako podstawy do przepisów technicznych, z wyjątkiem, gdy takie normy międzynarodowe lub ich odpowiednie części okazałyby sięnieskutecznym lub niewłaściwym środkiem do spełnienia uzasadnionych celów, na przykład z powodu czynników klimatycznych, geograficznych lub technologicznych problemów. (2.6) Z myśląo jak najszerszej harmonizacji przepisów technicznych, członkowie, w granicach swoich zasobów, będą w pełni uczestniczyć, w przygotowywaniu przez odpowiednie międzynarodowe organy normalizacyjne międzynarodowych norm dla produktów, dla których albo przyjęły, lub oczekują na przyjęcie przepisów technicznych.

21 Znaczenie norm KKŻ FAO/WHO Środki SPS mogą dotyczyć substancji dodatkowych do żywności zanieczyszczeń w żywności pozostałości leków weterynaryjnych pozostałości pestycydów w żywności systemów urzędowej kontroli i certyfikacji związanej z bezpieczeństwem żywności metod analiz i próbkobrania - bezpieczeństwo metod przetwarzania w kontekście bezpieczeństwa żywności np.: higiena Komitet KKŻ ds. Substancji Dodatkowych Komitet KKŻ ds. Pozostałości Leków Weterynaryjnych w Żywności Komitet KKŻ ds. Systemów Kontroli Żywności oraz Systemów Certyfikacji

22 Znaczenie norm KKŻ FAO/WHO Środki TBT mogą dotyczyć ogólnego znakowania żywności znakowania wartością odżywczą wymagań jakości dla świeżych owoców i warzyw żywności ekologicznej Komitet KKŻ ds. Znakowania Żywności Komitet KKŻ ds. Świeżych Owoców i Warzyw tożsamości / autentyczności wybranych grup produktów Komitety KKŻ branżowe (mleko, ryby etc.) metod analiz i próbkobrania - jakość

23 Rozstrzyganie sporów Ważny element stosunków handlowych Porozumienie w sprawie zasad regulujących rozstrzyganie sporów ( 1994) Priorytet systemu rozstrzyganie sporów w drodze konsultacji pomiędzy członkami WTO Organ ds. Rozstrzygania Sporów Dispute Settlement Body - powoływanie zespołu orzekającego (panelu) do rozpoznania konkretnej sprawy, - zatwierdzanie lub odrzucanie raportów zespołów orzekających i Organu Odwoławczego, - monitorowanie wykonywania zaleceń, - wyrażanie zgody na podjęcie działań odwetowych w przypadku niedostosowania się członka do zaleceń.

24 Spory handlowe UE UE skarżąca w 93 sprawach UE pozwana w 79 sprawach UE jako strona trzecia w 144 sprawach

25 Spory handlowe UE - przykłady UE pozwana przez USA/Kanadę -Stosowanie hormonów (promotorów wzrostu) w celach pozaterapeutycznych (1996) USA Zakaz importu do UE mięsa drobiowego i przetworów z mięsa drobiowego traktowanego m.in. dwutlenkiem chloru (sprawa od 2002, 2009 panel). Peru Nazewnictwo i handlowy opis dla sardynek (wykluczenie peruwiańskiej odmiany sardynek w UE) ( ) USA/Kanadę/Argentynę Import żywności i produktów rolnych otrzymywanych metodami nowoczesnej biotechnologii (GMO) ( )

26 Spory handlowe UE - przykłady UE skarżąca Federację Rosyjską-Środki dotyczące przywozu żywych świń, mięsa wieprzowego i innych produktów wieprzowych z Unii Europejskiej (prośba o konsultacje 8 kwietnia 2014, panel utworzony 23 października 2014) Indie-Podatki i inne środki dotyczące win i napojów spirytusowych importowanych z UE ( ) USA/Kanadę Stosowanie hormonów (promotorów wzrostu) w celach pozaterapeutycznych (2004)

27 Dziękuję