Instrumenty finansowe w programach UE

Transkrypt

1 Instrumenty finansowe w programach UE Arkadiusz Lewicki Dyrektor Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej Związek Banków Polskich Warszawa, 8 kwietnia 2015 r.

2 Czym są programy ramowe UE? Program (ramowy) Unii Europejskiej: realizowany na podstawie traktatu o funkcjonowaniu UE, z udziałem Państw UE i Państw Stowarzyszonych, zarządzany bezpośrednio przez Komisję Europejską za pośrednictwem wybranej agencji wykonawczej (np. EASME, EFI) Instrumenty finansowe obsługiwane przez Narodowych Pośredników Finansowych

3 Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE

4 Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej : Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Programu ramowego na rzecz konkurencyjności innowacji (CIP). Od 2014: KPK ds. Instrumentów Finansowych Programów UE Działa na mocy uchwały Rady Ministrów Działa przy Związku Banków Polskich. Oferuje wsparcie informacyjno-promocyjne i doradcze dotyczące instrumentów finansowych programów UE. Bezpłatnie, na terenie całego kraju.

5 System wdrażania programu wieloletniego pn. Udział Polski w Programie na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) oraz w instrumentach finansowych programów UE wspierających konkurencyjność przedsiębiorstw, w latach

6 Współpracujemy z:

7 KPK IF PUE oferuje wsparcie dla: przedsiębiorców (beneficjentów ostatecznych instrumentów finansowych), rynku finansowego (obsługa pośredników finansowych oraz kandydatów na pośredników), instytucji otoczenia biznesu (uzupełnienie oferty, współpraca), regulatorów (wsparcie w planowaniu i wdrożeniu instrumentów publicznych, w kwestiach pomocy publicznej itp.) MISJA: one-stop-shop w zakresie informacji o instrumentach finansowych we wszystkich programach UE

8 Jakie programy obsługuje KPK IF PUE? KPK oferuje wsparcie w zakresie instrumentów finansowych we wszystkich programach UE, w których uwzględniono instrumenty finansowe dla przedsiębiorców. Programy rozpoczęte przed rokiem 2014, ale nadal aktywne: Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP, środki aktywne do 2017 r.) Siódmy program ramowy Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (środki aktywne do 2016 r.) Europejski Instrument Mikrofinansowy Progress (środki aktywne do 2020 r.) Programy na lata : COSME - program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji Program na rzecz przemian i innowacji społecznych ( EaSI ) Program Kreatywna Europa na rzecz sektorów kultury i kreatywnego

9 Wyniki poprzedniej perspektywy: wsparcie dla przedsiębiorców wciąż dostępne

10 Formy wsparcia przedsiębiorców w ramach instrumentów zwrotnych programów ramowych INSTRUMENTY UDZIAŁOWE (inwestycje vc) INSTRUMENTY DŁUŻNE (gwarancje/regwarancje dla pożyczek, kredytów, leasingu, sekurytyzacji, vc oraz pożyczki, w tym podporządkowane) 6 mld PLN

11 Wsparcie przedsiębiorców w instrumentach finansowych: wyniki w Polsce Największy i najbardziej wdrożony: CIP (>7 tys. umów); od 2011r. Progress (<3,5 umów); od 2013/2014: RSI (<150 umów) Liczba polskich pośredników IF PUE: 14. Łączna suma zakontraktowanego strumienia preferencyjnego finansowania dla polskich MŚP przez pośredników finansowych CIP, Progress, 7PR: >6 mld PLN. Liczba uruchomionych instrumentów finansowych w PL: 24, w tym wszystkie rodzaje narzędzi finansowych: kredyty, pożyczki, leasing, preferencyjne poręczenia kredytowe, montaże linii EBI z gwarancjami EFI, etc. Przedsiębiorca ma z czego wybierać, wg potrzeb (tailor made). Otoczenie rynkowe: trzy ważne przewagi: 1) bezpłatność 2) brak reżimu (obciążeń) pomocy publicznej, 3) to gwarancja a nie poręczenie.

12 Wsparcie przedsiębiorców w instrumentach finansowych: wyniki w Polsce Liczba obsłużonych MŚP: ponad 10 tys. Liczba udzielonych pożyczek: ponad 11 tys. Główne obsługiwane branże: wytwórczość, handel, usługi. Struktura obsłużonych beneficjentów: ok. 40% to MŚP start up. Aktualnie aktywną ofertę posiada 10 pośredników finansowych: 5 bankowych, 2 leasingowych, 2 pożyczkowych i 1 poręczeniowy. Oferta aktywna do końca umów lub do wyczerpania budżetów do r.

13 Korzyści dla przedsiębiorców gwarancje UE są bezpłatne (CIP, PROGRESS) lub bardzo tanie (RSI) brak statusu i obciążeń pomocy publicznej brak lub niższe zabezpieczenia od kredytobiorcy brak lub niższy wkład własny kredytobiorcy obniżenie marży (RSI) wydłużony okres kredytowania uproszczone procedury ułatwiona dostępność (dostępne w całej Polsce) w kilku tys. placówek duży wybór, szeroka gama uruchomionych instrumentów, w tym finansowanie obrotowe praca z instrumentami i instytucjami, które stają się podstawą systemu wsparcia unijnego od 2014 r.

14 Polscy Pośrednicy Finansowi programów UE :

15 Co od 2014? Polityka spójności Wspólna Polityka Rolna Inne instrumenty i programy krajowe Programy ramowe UE Łącznie: ponad 200 mld EUR

16 NOWE CZAS ZACZĄĆ! Ruszyły pierwsze konkursy z nowej perspektywy finansowej UE! Gdzie i czego powinni szukać polscy finansiści i przedsiębiorcy?

17 Programy UE COSME program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji Program na rzecz przemian i innowacji społecznych EaSI Program Kreatywna Europa na rzecz sektorów kultury i kreatywnego Wsparcie z programów CIP, Progress, 7 PR wciąż dostępne.

18 Instrumenty finansowe w programach UE na lata BUDŻET PROGRAMÓW UNII EUROPEJSKIEJ (MLN EURO) Program Budżet w tym instrumenty finansowe COSME 2 298,0 1378,8 HORYZONT , ,3 PROGRAM NA RZECZ ZATRUDNIENIA I INNOWACJI SPOŁECZNYCH EASI 919,5 193,1 KREATYWNA EUROPA 1 462,7 120,0 Razem , ,2 Działalność wspierana w ramach instrumentów zwrotnych zakładanie i/lub rozwój przedsiębiorstw transfer technologii, badania, innowacje, w tym ekoinnowacje ekonomia społeczna, samozatrudnienie sektor kreatywny i kultury (np. multimedia, IT, kino, muzyka), konsorcja firm i innych podmiotów z ww. sektorów 4,5 mld EUR w publicznych instrumentach finansowych oznacza ok. 50 mld EUR potencjalnego preferencyjnego finansowania dla przedsiębiorców

19 Następstwo instrumentów finansowych w programach UE Instrument finansowy z okresu CIP Instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP (High Growth and Innovative SME Facility GIF) CIP System poręczeń dla MŚP (SME Guarantee Facility - SMEG) Mikrofinansowanie Progress 7PR Finansowy Instrument Podziału Ryzyka (Risk Sharing Finance Facility RSFF) Instrument Podziału Ryzyka (Risk Sharing Instrument RSI) Odpowiednik w okresie COSME Instrument kapitałowy na rzecz wzrostu (Equity Facility for Growth) Horyzont 2020 Instrumenty kapitałowe Unii w zakresie badań naukowych i innowacji (InnovFin SME Venture Capital / Equity Facility for R&I) COSME Instrument gwarancji kredytowych (Loan Guarantee Facility) EaSI Oś mikrofinansów i przedsiębiorczości społecznej Horyzont 2020 InnovFin Large Projects ( mln euro, dla dużych podmiotów) InnovFin MidCap Growth Finance (7,5-25 mln euro, do 3000 zatr.) InnovFin MidCap Guarantee (7,5-50 mln euro, do 3000 zatr.) InnovFin SME Guarantee (25 tys. - 7,5 mln euro, do 500 zatr.)

20 Instrumenty finansowe w programach UE Ewa Krawiec Szef Obszaru Instrumentów Kapitałowych Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej Związek Banków Polskich Warszawa, 8 kwietnia 2015 r.

21 H O R Y Z O N T C O S M E Instrumenty już uruchomione lub do uruchomienia w 2015 DŁUŻNE KAPITAŁOWE COSME Loan Guarantee Facility COSME Equity Facility for Growth GWARANCJE VENTURE CAPITAL InnovFin SME Guarantee InnovFin MidCap Guarantee* InnovFin MidCap Growth Finance InnovFin Large Projects InnovFin SME Venture Capital* GWARANCJE, POŻYCZKI VENTURE CAPITAL * do uruchomienia w 2015

22 Gwarancje i pożyczki

23 COSME - program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP Cele programu: o wzmocnienie konkurencyjności i trwałości unijnych przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich, oraz o krzewienie kultury przedsiębiorczości, wspieranie tworzenia miejsc pracy oraz wzrostu MSP. Budżet programu: 2,3 miliarda euro, z czego co najmniej 60% (1,4 mld euro) przeznaczone na instrumenty finansowe. COSME to kontynuacja Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) na lata

24 H O R Y Z O N T C O S M E Gwarancje i pożyczki w programie COSME DŁUŻNE KAPITAŁOWE COSME Loan Guarantee Facility COSME Equity Facility for Growth GWARANCJE VENTURE CAPITAL InnovFin SME Guarantee InnovFin MidCap Guarantee* InnovFin MidCap Growth Finance InnovFin Large Projects InnovFin SME Venture Capital* GWARANCJE, POŻYCZKI VENTURE CAPITAL * do uruchomienia w 2015

25 COSME LGF PREFERENCYJNE FINANSOWANIE DŁUŻNE DLA MSP Narzędzie: gwarancje dla pośredników finansowych Cele: o inwestycje w środki trwałe (aktywa rzeczowe, wartości niematerialne i prawne), o kapitał obrotowy. Tylko nowo zawarte transakcje (bez refinansowania) Finansowanie na min. 12 mies. Wartość finansowania do 1,5 mln euro. Gwarancja jest darmowa. Bez pomocy publicznej.

26 COSME LGF gwarancje dla sekurytyzacji GWARANCJA DLA TRANSZY MEZZANINE portfela objętego sekurytyzacją Min. 80% sekurytyzowanego portfela muszą stanowić transakcje finansowania dłużnego dla MŚP Czas trwania gwarancji: do 10 lat Wysokość gwarancji: do 100% strat transzy mezzanine Opłata za gwarancję: określana indywidualnie przez EIF na podstawie charakterystyki danej transzy mezzanine obejmowanej gwarancją Warunkiem udzielenia gwarancji jest stworzenie przez Inicjatora dodatkowego portfela finansowania (dla MSP)

27 H O R Y Z O N T C O S M E Pożyczki i gwarancje w programie Horyzont 2020 DŁUŻNE KAPITAŁOWE COSME Loan Guarantee Facility COSME Equity Facility for Growth GWARANCJE VENTURE CAPITAL InnovFin SME Guarantee InnovFin MidCap Guarantee* InnovFin MidCap Growth Finance InnovFin Large Projects InnovFin SME Venture Capital* GWARANCJE, POŻYCZKI VENTURE CAPITAL * do uruchomienia w 2015

28 Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji Największy w historii Unii Europejskiej program na rzecz badań i innowacji. Siedmioletni budżet blisko 80 mld euro. Narzędzie wdrażania Unii Innowacji (Europa 2020), mającej na celu zwiększenie konkurencyjności Europy na świecie. Skupia wszystkie unijne środki finansowania badań naukowych i innowacji. Łączy dotychczasowe inicjatywy: o 7 Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego (7PR) o Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) o Instrumenty wsparcia innowacyjności Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP).

29 Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji Trzy filary programu: 1. Doskonała baza naukowa (Excellent Science); cel: wzmocnienie i poszerzenie unijnej bazy naukowej, dla zapewnienia długookresowej konkurencyjności Europy. 2. Wiodąca pozycja w przemyśle (Industrial Leadership) (w tym instrumenty finansowe); cel: stymulowanie inwestycji w działalność badawczo- rozwojową i innowacje w sektorze prywatnym, wsparcie badań naukowych i innowacji ukierunkowanych na potrzeby przedsiębiorstw, przyspieszenie rozwoju nowych technologii. 3. Wyzwania społeczne (Societal Challenges); cel: podniesienie skuteczności badań naukowych i innowacji w zakresie kluczowych wyzwań społecznych.

30 Horyzont 2020: pożyczki bezpośrednie z EBI DWA INSTRUMENTY POŻYCZKOWE: InnovFin Large Projects InnovFin MidCap Growth Finance Kontynuacja Risk Sharing Finance Facility z 7PR, od 2014 r. dostępne w ramach instrumentów InnovFin W 2014 r. EBI zaakceptował ponad 30 pożyczek, o łącznej wartości ok. 2 mld euro; kilkadziesiąt kolejnych jest rozpatrywanych.

31 InnovFin Large Projects Cel: poprawa dostępu do finansowania dla projektów R&I realizowanych przez: większe przedsiębiorstwa, uniwersytety, jednostki badawcze, PPP, projekty specjalnego przeznaczenia, np. demonstracyjne. Narzędzia: pożyczki i gwarancje udzielane bezpośrednio z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, wartość mln euro Czym jest projekt R&I? Jakie koszty się kwalifikują? Decyduje EBI podczas due diligence.

32 InnovFin Large Projects Pożyczki EBI obejmą: do 50% kosztów projektu R&I w okresie 3-5 lat (ale nie więcej niż wynika z analizy ryzyka projektu), łączne koszty projektu, w tym inwestycje, wynagrodzenia itp. Zabezpieczenie: wg decyzji EBI. Cena: uwzględniająca promocyjną naturę oraz ułatwiony dostęp do kapitału ze względu na wysoki rating EBI. Czas analizy wniosku: 4-6 mies. INSTRUMENT DOSTĘPNY

33 InnovFin MidCap Growth Finance Cel: wsparcie rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw i ich inwestycji w działalność badawczo-innowacyjną. Narzędzie: pożyczki uprzywilejowane, podporządkowane, mezzanine, udzielane bezpośrednio z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w zakresie 7,5-25 mln euro, dla innowacyjnych przedsiębiorstw do 3000 zatrudnionych (jawne kryteria innowacyjności), standardowo na 5-7 lat, zabezpieczenie: wg decyzji EBI, cena: uwzględniająca promocyjną naturę i wysoki rating EBI, czas analizy wniosku: 3-5 mies. INSTRUMENT DOSTĘPNY

34 InnovFin MidCap Guarantee Cel: wsparcie dostępu do finansowania dla innowacyjnych przedsiębiorstw do 3000 zatrudnionych. Narzędzie: gwarancje dla pośredników finansowych udzielane przez Europejski Bank Inwestycyjny, portfelowe, pierwszej straty, obejmujące finansowanie dłużne dla MidCap pokrywające 50% niespłaconego kapitału i odsetek. Gwarancja obejmie: tylko nowe umowy (bez refinansowania), o ustalonym harmonogramie spłat (bez odnawialnych).

35 InnovFin MidCap Guarantee Finansowanie dla przedsiębiorcy: w zakresie 7,5-50 mln euro (wyjątkowo mniejsze kwoty), na okres 2-7 lat, udzielane i obsługiwane wg procedur pośrednika finansowego (z wyjątkiem dużych projektów R&I: wymagana zgoda EBI). Maksymalna wartość portfela objętego gwarancją: 400 mln euro. Czas na budowę portfela: standardowo 2 lata. Gwarancja płatna, cena do ustalenia z EBI. Dostępność: od 2014 r. trwają dwa projekty pilotażowe (z Commerzbank i KBC Bank, na 200 mln euro każdy), otwarty konkurs dla pośredników zostanie ogłoszony w II kw r.

36 InnovFin SME Guarantee Cel: wsparcie dostępu do finansowania dla innowacyjnych MSP oraz Small MidCap (przedsiębiorstw do 500 zatrudnionych). Narzędzie: gwarancje i regwarancje dla pośredników finansowych udzielane przez Europejski Fundusz Inwestycyjny, portfelowe, pierwszej straty, obejmujące finansowanie dłużne pokrywające 50% niespłaconego kapitału i odsetek. Gwarancja obejmie: tylko nowe umowy (bez refinansowania), o ustalonym harmonogramie spłat (gwarancja do 10 lat), lub finansowanie odnawialne (gwarancja do 3 lat).

37 InnovFin SME Guarantee Finansowanie dla przedsiębiorcy: w zakresie 25 tys. - 7,5 mln euro, na środki trwałe, kapitał obrotowy lub przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (business transfer), na okres od roku do 10 lat (odnawialne do 3 lat), udzielane i obsługiwane wg procedur pośrednika finansowego (raportującego kwartalnie do EBI). Gwarancja płatna, ale wymóg obniżenia stopy proc. Dostępność: konkurs dla kandydatów na pośredników finansowych ogłoszony przez EFI w sierpniu 2014 r. Do marca 2015 r. w Europie podpisane 8 umów, kolejne w toku. Polskie banki zamierzają aplikować.

38 Wciąż aktualna oferta w ramach Risk Sharing Instrument: Dostępne kredyty inwestycyjne i obrotowe (nieodnawialne) oraz leasing. Wartość finansowania od 25 tys. do 7,5 mln euro (od 104 tys. do ~30 mln zł). Gwarancja płatna, ALE obowiązkowe obniżenie marży. Dla innowacyjnych przedsiębiorstw poniżej 500 zatrudnionych. Finansowanie według procedur pośrednika finansowego bez żadnej dodatkowej biurokracji. Brak pomocy publicznej i obowiązków raportowych.

39 Risk Sharing Instrument: pośrednicy z aktualną ofertą Bank Pekao SA o kredyty inwestycyjne o kredyty obrotowe Raiffeisen-Leasing Polska o W programie Raiffeisen INNOVATION leasing na technologie, inwestycje, maszyny i sprzęt Deutsche Bank PBC o preferencyjne kredyty inwestycyjne i obrotowe

40 Risk Sharing Instrument: kryteria innowacyjności Innowacyjne przedsiębiorstwo przykłady: Szybki wzrost: średni roczny wzrost obrotów lub zatrudnienia w ciągu 3 lat co najmniej 20%. Ponosi wydatki na badania i innowacje. Posiada patent (nie starszy niż 2 lata), nagrodę za innowacyjność, korzystał z programów wsparcia innowacyjności, był przedmiotem inwestycji funduszu VC lub anioła biznesu. Innowacyjny projekt przykłady: Finansowanie posłuży inwestycji w innowację (opracowanie lub rozwój nowego lub istotnie ulepszonego produktu, procesu bądź usługi), w której istnieje ryzyko technologicznego lub przemysłowego niepowodzenia. Wystarczy spełnić jedno z kryteriów

41 Horyzont 2020: pozostałe instrumenty InnovFin Advisory wsparcie doradcze podmiotów realizujących duże, długoterminowe, złożone projekty innowacyjne w przygotowaniu do ubiegania się o finansowanie bankowe lub inwestycyjne (bankability, investment readiness). Pomoc w przygotowaniu biznesplanu, strategii, struktury finansowania. Odbiorcy: m.in. przedsiębiorstwa (midcap lub większe). Planowany projekt musi być: związany z R&I na etapie przed uzyskaniem gotowości do finansowania. INSTRUMENT DOSTĘPNY.

42 Instrumenty finansowe pozostałych programów UE EaSI (Employment and Social Innovation), Oś mikrofinansów i przedsiębiorczości społecznej: gwarancje dla dostawców mikropożyczek (<25 tys. euro) dla mikroprzedsiębiorców (gwarancja do 80%, cap do 30%), budowanie potencjału instytucjonalnego dostawców mikrokredytów, wspieranie rozwoju przedsiębiorstw społecznych. Planowane uruchomienie od I-II kw r. Kreatywna Europa: gwarancje dla instytucji oferujących finansowanie dłużne dla MSP z sektora kultury i sektora kreatywnego (gwarancja 70%, cap 18%), finansowanie dla przedsiębiorcy do 2 mln euro. Planowane uruchomienie w IV kw r.

43 Instrumenty kapitałowe

44 H O R Y Z O N T C O S M E Instrumenty kapitałowe w COSME i Horyzont 2020 DŁUŻNE KAPITAŁOWE COSME Loan Guarantee Facility COSME Equity Facility for Growth GWARANCJE VENTURE CAPITAL InnovFin SME Guarantee InnovFin MidCap Guarantee* InnovFin MidCap Growth Finance InnovFin Large Projects InnovFin SME Venture Capital* GWARANCJE, POŻYCZKI VENTURE CAPITAL * do uruchomienia w 2015

45 Model finansowania Fundusz VC 1 Komisja Europejska EFI Fundusz VC 2 Środki własne EIF Fundusz VC 3 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INSTYTUCJA ZARZĄDZAJĄCA POŚREDNICY FINANSOWI SPÓŁKI

46 Oferta instrumentów kapitałowych w programach UE COSME HORYZONT 2020 COSME Equity Facility for Growth finansowanie inwestorskie dla funduszy VC/mezzanineEIF na inwestycje w MŚP w fazie ekspansji i wzrostu wspierające rozwój w skali międzynarodowej InnovFin SME Venture Capital finansowanie inwestorskie dla funduszy VC/mezzanine + WTT na inwestycje MŚP i małe midcaps na wczesnych etapach rozwoju prowadzące działalność R&I 700 mln EUR JUŻ DOSTĘPNE! 400 mln EUR DOSTĘPNE WKRÓTCE

47 COSME EFG Kto może uzyskać finansowanie? Wehikuł udzielający długoterminowego finansowania kapitałowego i/lub quasi-kapitałowego zobowiązujący się do zainwestowania większości portfela w MŚP na etapie ekspansji i wzrostu, w krajach UE (lub stowarzyszonych w ramach COSME) z siedzibą w UE lub kraju stowarzyszonym w ramach COSME zarządzany przez niezależny podmiot zarządzający ETAP EKSPANSJI I WZROSTU Faza, w której spółka osiąga przychody ze sprzedaży produktu lub usługi oraz generuje zysk bądź jeszcze go nie generuje. Spółka na tym etapie potrzebuje kapitału by rosnąć i rozwijać się, np. poprzez zwiększanie mocy produkcyjnych, poszerzanie rynku zbytu, rozwijanie produktów, finansowanie kapitału operacyjnego etc.

48 InnovFin SME Venture Capital - wsparcie dla wczesnych faz rozwoju w trakcie ustaleń Venture Capital TTFF FINANSOWANIE INWESTORSKIE dla funduszy VC i mezzanine TECHNOLOGY TRANSFER FINANCIAL FACILITY inwestujących na wczesnych etapach rozwoju w MŚP i małe midcaps (<500 zatrudnionych), prowadzące działalność R&I Pilotażowy instrument służący wspieraniu transferu technologii 400 mln EUR dostępne wkrótce!

49 Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej Zapraszamy do współpracy przedsiębiorców, instytucje finansowe, instytucje otoczenia biznesu, przedstawicieli administracji, dziennikarzy, wszystkich zainteresowanych instrumentami finansowymi programów UE:

50 Dziękujemy za uwagę Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej Związek Banków Polskich ul. Kruczkowskiego Warszawa tel/fax kom Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej, Związek Banków Polskich. Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie, kopiowanie, wykorzystanie całości bądź fragmentów wyłącznie z powołaniem się na źródło. Prezentacja służy wyłącznie celom informacyjnym. KPK nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie informacji zawartych w niniejszym dokumencie w celach prowadzonej działalności gospodarczej przez osoby trzecie. Ponadto, dokument ten nie może stanowić podstawy do zgłaszania roszczeń wobec KPK.