Kraków, 15 maja 2008 r.

Transkrypt

1 Urząd Regulacji Energetyki WARUNKI I STAN LIBERALIZACJI RYNKU Wiesław Wójcik Dyrektor Południowo - Wschodniego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki z siedzibą w Krakowie Kraków, 15 maja 2008 r. Adres: ul. Chłodna 64, Warszawa ul. Juliusza Lea 114, Kraków

2 Program: 1. Wprowadzenie 2. Co oznacza prawo wyboru sprzedawcy? 3. Unbundling - rozdzielenie sprzedaŝy i dystrybucji energii 4. Struktura rynku energii elektrycznej stan aktualny 5. Stan liberalizacji rynku dla kogo taryfa? 6. Perspektywy dalszej liberalizacji rynku Mapa Drogowa 7. Zmiana sprzedawcy wyniki badania ankietowego 2

3 Program: Ewolucja rynku energii w Polsce Monopol naturalny w energetyce Początki myślenia o liberalizacji rynku energii czyli: po co to komu? 3

4 Prawo wyboru sprzedawcy zasada TPA (1/2) Prawo TPA (Third Party Access) nakłada na dysponenta infrastruktury obowiązek jej udostępnienia dla dowolnego kontraktu. TPA jest gwarancją realizacji umowy handlowej z wybranym sprzedawcą. W praktyce prawo to oznacza, Ŝe objęta dowolnym kontraktem handlowym energia zostanie dostarczona do wskazanego w umowie miejsca, o ile tylko istnieją techniczne i ekonomiczne moŝliwości realizacji kontraktu. Na straŝy przestrzegania tej zasady stoi Prezes URE, który na wniosek strony rozstrzyga spory związane z odmową zawarcia umowy dystrybucyjnej na zasadzie TPA. 4

5 Prawo wyboru sprzedawcy zasada TPA (2/2) Dostęp stron trzecich do sieci: zapewniony dla wszystkich odbiorców oraz przedsiębiorstw zajmujących się sprzedaŝą energii elektrycznej i gazu na zasadzie równoprawnego traktowania, umoŝliwia odbiorcy realizację prawa swobodnego wyboru sprzedawcy MoŜliwość odmowy dostępu do sieci jest ściśle określona w ustawie Prawo energetyczne (art. 4f ust. 1) Powodem odmowy moŝe być brak moŝliwości technicznych lub ekonomicznych świadczenia usługi. 5

6 Unbundling (1/2) czyli rozdzielenie poszczególnych rodzajów działalności tj. dystrybucji/przesyłania od sprzedaŝy/wytwarzania księgowy organizacyjny wyodrębnienie organów zarządzających prawny co najmniej wydzielenie oddzielnej spółki właścicielski Przedsiębiorstwo pionowo zintegrowane przedsiębiorstwo (lub grupa przedsiębiorstw) prowadzące działalność przynajmniej w zakresie przesyłu lub dystrybucji oraz wytwarzania lub sprzedaŝy energii 6

7 Unbundling co się stało 1 lipca 2007 roku w Polsce? (2/2) 1. nastąpił prawny unbundling na poziomie dystrybucji Prezes URE wyznaczył Operatorów Systemów Dystrybucyjnych, prowadzenie działalności handlowej rozpoczęły spółki obrotu powstałe w wyniku rozdzielenia 2. uprawnienie w zakresie TPA i tym samym formalne prawo wyboru sprzedawcy energii elektrycznej uzyskała ostatnia grupa odbiorców gospodarstwa domowe 7

8 Struktura rynku energii - Aktorzy (1/4) Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD) - przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej (gazu), odpowiedzialne za ruch sieciowy, bieŝące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania systemu dystrybucyjnego, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi (gazowymi) Sprzedawca (nowy i stary) -przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną świadczące sprzedaŝ odbiorcom na terenie danego OSD (na podstawie umowy z OSD) 8

9 Struktura rynku energii - Aktorzy (2/4) podmiot o szczególnym znaczeniu dla rynku: S P R Z E D A W C A Z U R Z Ę D U teoria... cel: zapewnienie przez Państwa Członkowskie wszystkim odbiorcom domowym i, jeśli uznają za właściwe, małym przedsiębiorstwom, świadczenia usługi powszechnej usługa powszechna polega na prawie do otrzymania dostawy (sprzedaŝy) energii elektrycznej o określonej jakości, po racjonalnych, łatwo porównywalnych i przejrzystych cenach... i nasza praktyka: świadczy usługę kompleksową odbiorcom w gospodarstwie domowym, którzy nie skorzystali z prawa wyboru sprzedawcy niejasna rola sprzedawcy z urzędu brak funkcji awaryjnej 9

10 Struktura rynku energii - Aktorzy (3/4) Podmiot Odpowiedzialny za Bilansowanie Handlowe - przedsiębiorstwo zajmujące się bilansowaniem handlowym energii elektrycznej, które uczestniczy w centralnym mechanizmie bilansowania handlowego (rynek hurtowy) na podstawie umowy z operatorem systemu przesyłowego Sprzedawca awaryjny - przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną/gazem świadczące sprzedaŝ energii na terenie danego OSD odbiorcom, którzy utracili z niezaleŝnych przyczyn swojego podstawowego sprzedawcę (tę funkcję rynkową moŝe pełnić sprzedawca z urzędu ) 10

11 Struktura rynku energii - Kluczowy Aktor (4/4) Odbiorca - kaŝdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym MoŜliwość wyboru sprzedawcy energii przez kaŝdego z odbiorców, (przy równoczesnym zachowaniu prawa do usługi przesyłowej i/lub dystrybucyjnej, świadczonej przez przedsiębiorstwo sieciowe, na niepogorszonych warunkach) musi mieć charakter rzeczywisty, by zmiana dostawcy mogła odbywać się: faktycznie, skutecznie, bez zbędnych komplikacji nieodpłatnie 11

12 Stan liberalizacji rynku dla kogo taryfa? Taryfy dla działalności sieciowej zostaną utrzymane Utrzymywanie regulacji cen stanowi barierę rozwoju rynku konieczność uwolnienia cen (czerwiec 2001 i październik 2007) Decyzja o uwolnieniu cen wymaga istnienia efektywnej infrastruktury rynkowej oraz rzeczywistej moŝliwości wyboru sprzedawcy (listopad 2007) Akt uwolnienia cen w duchu społecznej odpowiedzialności wymaga by odbiorcy wraŝliwi byli chronieni przed wzrostem cen (listopad 2007) 12

13 Stan liberalizacji rynku dla kogo taryfa? Uwolnione ceny w obrocie energią elektryczną na rzecz duŝych odbiorców Taryfowanie cen w obrocie dla gospodarstw domowych, prowadzonym przez dotychczasowych sprzedawców, wywodzących się z przedsiębiorstw pionowo zintegrowanych (tzw. zakładów energetycznych) Formuła decyzji taryfowych ogranicza zasięg taryfy do odbiorców przyłączonych do sieci wskazanego w decyzji OSD (dla których dokonano kalkulacji w postępowaniu taryfowym) Zapowiedź pełnego uwolnienia cen z początkiem 2009 roku, pod warunkami 13

14 Perspektywy dalszej liberalizacji rynku Mapa Drogowa Punkt wyjścia: ostatecznym beneficjentem procesu liberalizacji rynku energii powinni być odbiorcy wszyscy odbiorcy (szczególnie grupy G), powinni być chronieni przed nadmiernym ryzykiem (naduŝywanie pozycji dominującej, nieuczciwe praktyki), wszyscy odbiorcy powinni mieć faktyczną moŝliwość zmiany sprzedawcy łatwo, szybko, nieodpłatnie odbiorcy wraŝliwi społecznie wymagają zabezpieczeń regulator powinien mieć taką pozycję, stopień niezaleŝności i narzędzia, Ŝeby móc efektywnie równowaŝyć interesy sektora i odbiorców w celu rozwoju rynku energii konieczne są reformy zmierzające do rynkowej wyceny energii elektrycznej 14

15 Perspektywy dalszej liberalizacji rynku komunikat Warunki pełnego uwolnienia cen z dniem 1 stycznia 2009 r.: 1. zapewnienie odbiorcy realnej moŝliwości zmiany sprzedawcy, oraz umoŝliwienie rozliczania na podstawie jednego dokumentu; 2. wprowadzenie rozwiązań zapewniających odbiorcom w gospodarstwach domowych ciągłość dostaw energii w sytuacjach nieprzewidzianych (sprzedaŝ awaryjna); 3. wdroŝenie rozwiązań systemowych chroniących tzw. odbiorców wraŝliwych społecznie przed wstrzymaniem dostaw energii elektrycznej i przed ubóstwem energetycznym. NaleŜy pamiętać, Ŝe Prezes URE moŝe cofnąć decyzję o uwolnieniu cen, o ile ustaną warunki uzasadniające zwolnienie 15

16 Odbiorcy korzystający z zasady TPA w latach Liczba odbiorców TPA z wyszczególnieniem gospodarstw domowych ( ) (1) (2) Liczba odbiorców grup taryfowych A,B,C Liczba odbiorców w gospodarstwach domowych IX - 31 XII I 31 XII I 31 XII I 31 XII I 31 XII I 31 XII I 30 VI VII - 31 XII I 31 XII I 31 XII I 30 VI VII - 31 XII 2007 Okres Odbiorcy grup taryfowych A,B,C Odbiorcy w gospodarstwach domowych (1) - liczba zawartych umów dystrybucyjnych, (2) - osoba fizyczna lub prawna, z którą spółka dystrybucyjna zawarła jedną lub więcej umów o przyłączenie do sieci oraz umów o świadczenie usług dystrybucji 16

17 Odbiorcy korzystający z TPA na terenie działania poszczególnych OSD (w podziale na dwa półrocza 2007 r.) Szczecin Koszalin ENEA Operator Sp. z o.o. I. (2) II. (2/0) Gorzów Wielkopolski Poznań Słupsk Gdańsk Elbląg ENERGA- Operator Olsztyn S.A. Bydgoszcz Toruń I. (5) II. (5/0) Płock ZEB Dystrybucja Sp. z o.o. I. (0) II. (3/531) Białystok RWE Stoen Operator Sp. z o.o. I. (3) II. (4/5) ŁZE Dystrybucja Sp. z o.o. I. (0) II. (2/0) Zielona Góra Jelenia Góra Legnica Kalisz EnergiaPro KE S.A. Wałbrzych I. (5) II. (9/2) granice spółek dystrybucyjnych przed konsolidacją Wrocław Opole Vattenfall Distribution Poland S.A. I. (10) II. (11/1) Warszawa ZEW-T Dystrybucja Sp. z o.o. Łódź I. (1) II. (2/0) ZE Łódź-Teren S.A. ZEORK LUBZEL Dystrybucja Sp. z o.o. I. (3) I. (0) Dystrybucja II. (3/0) II. (1/1) Sp. z o.o. Lublin I. (4) Częstochowa II. (4/0) Zamość SkarŜyskoRZE Dystrybucja Kamienna Sp. z o.o. ZKE Dystrybucja Sp. z o.o. Będzin I. (1) I. (2) II. (1/0) II. (3/0) Gliwice BielskoBiała Kraków ENION S.A. I. (13) II. (13/1) Tarnów Rzeszów I - okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2007 r. II - okres od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. ( ) - liczba odbiorców TPA (w II okresie podano liczbę odbiorców TPA grup taryfowych A,B,C / gospodarstwa domowe) 17

18 Udział energii elektrycznej dostarczonej w ramach TPA w stosunku do całkowitej energii dostarczonej w 2007 r. Operator systemu dystrybucyjnego Liczba odbiorców TPA Energia elektryczna dostarczona odbiorcom TPA [GWh] Udział energii elektrycznej dostarczonej w ramach TPA w stosunku do całkowitej energii dostarczonej w 2007 r. [%] ZEB Dystrybucja Sp. z o.o ,3 0 0,01 LUBZEL Dystrybucja Sp. z o.o ,4 0 0,02 ENION S.A ,0 10,4 Vattenfall Distribution Poland S.A ,8 26,7 RZE Dystrybucja Sp. z o.o ,8 1,0 EnergiaPro Koncern Energetyczny S.A ,5 11,0 ŁZE Dystrybucja Sp. z o.o ,3 0 0,04 ENERGA-Operator S.A ,5 6,5 ZKE Dystrybucja Sp. z o.o ,0 9,3 ZEORK Dystrybucja Sp. z o.o ,3 8,2 ENEA Operator Sp. z o.o ,2 0,16 Zakład Energetyczny Łódź - Teren S.A ,7 7,8 RWE Stoen Operator Sp. z o.o ,2 3,9 ZEW-T Dystrybucja Sp. z o.o ,6 0,58 Energoserwis Kleszczów Sp. z o.o ,3 - Razem: ,6 7,8 Kolorem niebieskim oznaczono operatorów, którzy działają na terenie OT Kraków Źródło: URE na podstawie danych przedstawionych przez OSD 18

19 Gdzie szukać sprzedawców energii? Informację o sprzedawcach prowadzących działalność na danym terenie moŝna uzyskać: u danego Operatora Systemu Dystrybucyjnego, (w siedzibie spółki i/lub biurach obsługi klienta), na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki lub dzwoniąc na infolinię. 19

20 Lista sprzedawców z którymi OSD zawarli umowy o świadczenie usług dystrybucji ENION S.A. (11) OSD działający na terenie OT Kraków ENION Energia Sp. z o.o. PKP Energetyka Sp. z o.o. Vattenfall Sales Poland Sp. z o.o. RWE Stoen S.A. ENERGA-Obrót S.A. Lumius Sp. z o.o. Everen Sp. z o.o. Electrabel Polska S.A. Atel Polska S.A. ZOMAR S.A. PKE S.A. RZE Dystrybucja Sp. z o.o. (2) Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. PKP Energetyka Sp. z o.o. Stan na dzień 31 grudnia 2007 r. 20

21 Lista sprzedawców z którymi OSD zawarli umowy o świadczenie usług dystrybucji ZKE Dystrybucja Sp. z o.o. (6) OSD działający na terenie OT Kraków PKP Energetyka Sp. z o.o. Vattenfall Sales Poland Sp. z o.o. RWE Stoen S.A. Energa-Obrót S.A. POLENERIA S.A. Electrabel Polska S.A. ZEORK Dystrybucja Sp. z o.o. (3) ZEORK S.A. PKP Energetyka Sp. z o.o. Everen Sp. z o.o. Stan na dzień 31 grudnia 2007 r. 21

22 Działania podjęte przez OSD w celu zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania uŝytkowników systemu prawie wszyscy operatorzy (oprócz ENERGA-Operator S.A.) stosują jednolite wzory dokumentów (umów i wniosków), jednolite procedury przyjmowania rozpatrywania wniosków dot. zmiany sprzedawcy energii oraz sprawnego rozpatrywania skarg i reklamacji w zakresie świadczenia usług dystrybucji; na swoich stronach internetowych operatorzy umieścili: procedury zmiany sprzedawcy (oprócz ZEWT-Dystrybucja Sp. z o.o.), wzory umów i innych dokumentów potrzebnych przy zmianie sprzedawcy (oprócz ENEA Operator Sp. z o.o. i RWE STOEN Operator Sp. z o.o.) dziewięciu operatorów utworzyło lub wydzieliło z przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo - własne punkty obsługi klienta (maruderzy: LUBZEL Dystrybucja Sp. z o.o., ENION S.A., Vattenfall Distribution Poland S.A., ENERGA- Operator S.A., ZEORK Dystrybucja Sp. z o.o.) 22

23 Nasza strona: 23

24 Nasza strona: Co moŝna tu znaleźć? opracowanie które umownie nazwane zostało kartą praw odbiorcy Masz Prawo, wraz z pogłębioną informacją prawną informacja o TPA, w tym uproszczona procedura zmiany sprzedawcy wiadomości o rynku energii elektrycznej i gazu w wersji dla początkujących i zaawansowanych listy operatorów systemów dystrybucyjnych i spółek obrotu link do Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii w URE krótki test: prawda czy fałsz na co zwrócić uwagę - ostrzeŝenie przed nieuczciwymi sprzedawcami FAQ 24

25 Dziękuję za uwagę 25