Biologia i ochrona płazów wypisy z wykładu 5 płazy ogoniaste (Urodela/Caudata) rozród i zachowania godowe

Transkrypt

1 Biologia i ochrona płazów wypisy z wykładu 5 płazy ogoniaste (Urodela/Caudata) rozród i zachowania godowe Prof. dr hab. Maria Ogielska Zakład Biologii Ewolucyjnej i Ochrony Kręgowców, Instytut Biologii Środowiskowej, Uniwersytet Wrocławski 2013/2014

2 Duelmann and Trueb, Biology of Amphibia. Płazy ogoniaste - typy rozrodu I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie (Cryptobranchidae, Hynobiidae, Sirenidae) II. Zapłodnienie wewnętrzne 1. Jaja i larwy w wodzie (Amphiumidae, Proteidae, Salamandridae, Ambystomatidae, Plethodontidae) 2. Jaja na lądzie, larwy w wodzie (Ambystomatidae, Plethodontidae) 3. Jaja na lądzie, larwy poza wodą, nie odżywiające się aktywnie (Desmognathus) 4. Jaja na lądzie, rozwój bezpośredni (Plethodontidae - Bolitoglossa) 5. Jaja zatrzymane w jajowodach: larworodność (larviparity) - Salamandra salamandra, Mertensiella causiaca żyworodność (viviparity) - Salamandra atra, Mertensiella luschani antalyane

3 Urodela - I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Cryptobranchidae Andrias japonicus- jaja Hynobius kimurae - Japonia

4 Urodela - I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Hynobiidae AmphibiaWeb 2013 Hynobius kimurae Worki z zarodkami złożone w strumieniu. Ściany worków są bardzo mocne. Liczba zarodków w obu workach wynosi Po wykluciu z osłon jajowych larwy mogą pozostawać w workach nawet do kilku tygodni, a później wydostają się do wody, gdzie odżywiają się bezkręgowcami. Larwy mają pazurki, które zanikają podczas metamorfozy.

5 Urodela - I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Hynobiidae Reproductive Biology and Phylogeny of Urodela. Ed. David M. Sever Sci. Publ Charakterystyka jaj Hynobiidae: brak opieki rodzicielskiej nad złożem, dwa galaretowate worki z jajami, każdy z jednego jajowodu, po wykluciu zarodki pozostają wewnątrz worków. Wydostają się na zewnątrz poprzez otwór na jednym z końców worka Salamandrella kaiserlingii (długość worka: mm) Ranodon sibiricus (długość worka: mm)

6 Urodela - I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Hynobiidae Hynobius retardatus - Japonia Gody u Hynobius retardatus opisane zostały jako scramble competition (przepychanka) samców o samicę (Hasumi 1994). Gody odbywają się w wodzie stojącej. Zaraz po roztopach samce wspinają się na gałęzie nad lustrem wody. Samica podpływa pod gałąź i zaczyna składać worki z jajami. Podpływa do niej najbliższy samiec, zapiera się tylnymi nogami o klokę, a przednimi wyciąga worki. Natychmiast podpływają inne samce (samica ucieka) i rozpoczyna się przepychanka, podczas której samce uwalniają spermę (Goris and Maeda 2004). Worek z jajami Hynobius retardatus (zawiera jaj, z których po dniach wykluwają się larwy). Metamorfoza zachodzi po następnych dniach. Larwy są drapieżne, często odżywiają się kijankami Rana pirica. Niewiele jest wiadomo o trybie życia po zakończeniu godów (Goris and Maeda 2004). AmphibiaWeb 2013

7 Duelmann and Trueb, Biology of Płazy ogoniaste - typy rozrodu I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie (Cryptobranchidae, Hynobiidae, Sirenidae) II. Zapłodnienie wewnętrzne 1. Jaja i larwy w wodzie (Amphiumidae, Proteidae, Salamandridae, Ambystomatidae, Plethodontidae) 2. Jaja na lądzie, larwy w wodzie (Ambystomatidae, Plethodontidae) 3. Jaja na lądzie, larwy poza wodą, nie odżywiające się aktywnie (Desmognathus) 4. Jaja na lądzie, rozwój bezpośredni (Plethodontidae - Bolitoglossa) 5. Jaja zatrzymane w jajowodach: larworodność (larviparity) - Salamandra salamandra, Mertensiella causiaca żyworodność (viviparity) - Salamandra atra, Mertensiella luschani antalyane

8 Urodela - II. 1. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Proteidae Gody obserwowane były tylko u Proteus, u Necturus nie są znane. U Proteus samiec szybko zbliża się do samicy, wachluje ogonem, składa kilka spermatoforów, które są podejmowane przez samicę. Ten typ godów przypomina gody u traszek. Samiec aktywnie broni swego terytorium przez innymi samcami. Reproductive Biology and Phylogeny of Urodela. Ed. David M. Sever Sci. Publ

9 Urodela - II. 1. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Amphiumidae Amphiuma means Amphiuma tridactylum

10 Urodela - II. 1. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Amphiumidae Reproductive Biology and Phylogeny of Urodela. Ed. David M. Sever Sci. Publ Gody u amfium znane są tylko z jednej serii obserwacji (Baker i wsp. 1947). Dwie samice i jeden samiec były obserwowane w sztucznym zbiorniku. Zwierzęta pływały energicznie wokół siebie, a samice ocierały się o przednią część ciała samca. W piąty wieczór obserwacji jedna z samic wpłynęła pod samca, który leżał w płytkiej wodzie. Samica owinęła się wokół samca tak, że ich kloaki stykały się. Po 20 minutach para w takiej pozycji wpłynęła na głębszą wodę. Następnego dnia autorzy obserwacji znaleźli spermatofory w kloace samicy. Spermatofory zostały najprawdopodobniej przekazane bezpośrednio do kloaki samicy, co jest wyjątkiem u Urodela.

11 Urodela - II. 1. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Salamandridae Taricha torosa Taricha granulosa

12 Urodela - II.2. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja na lądzie, larwy w wodzie - Salamandridae Chioglossa lusitanica

13 Urodela - II.1. Zapłodnienie wewnętrzne, jaja i larwy w wodzie - Ambystomatidae AmphibiaWeb 2013 Ambystoma opacum marble salamander

14 AmphibiaWeb 2013 Urodela - II. 3. Jaja i larwy na lądzie, nie odżywiające się aktywnie - Plethodontidae Desmognathus fuscus (dusky salamander) Jaja (13-34) są przyczepione do spodniej strony skał, kamieni lub drewna w pobliżu wody lub w wodzie (Petranka, 1998), larwy wykluwają się po dniach (Juterbock, 1986). Podczas inkubacji samice aktywnie bronią złóż, odpędzają i gryzą zbliżających się drapieżników. Jednym z mechanizmów obronnych jest autotomia ogona (charakterystyczna dla salamander bezpłucnych) (Whiteman and Wissinger, 1991).

15 Urodela - II. 4. Jaja na lądzie, rozwój bezpośredni - Plethodontidae Aneides lugubris - opieka nad jajami i potomstwem Bolitoglossa Plethodon cinereus red-backed salamander

16 Urodela II. 4. Jaja na lądzie, rozwój bezpośredni - Plethodontidae Slimy salamanders complex Species in Complex: Tellico salamander (Plethodon aureolus), Chattahoochee slimy salamander (Plethodon chattahoochee), Atlantic coast slimy salamander (Plethodon chlorobryonis), white-spotted slimy salamander (Plethodon cylindraceus), northern slimy salamander (Plethodon glutinosus), southen Appalachian salamander (Plethodon teyahalee) Plethodon glutinosus slimy salamander

17 Duelmann and Trueb, Biology of Płazy ogoniaste - typy rozrodu I. Zapłodnienie zewnętrzne, jaja i larwy w wodzie (Cryptobranchidae, Hynobidae, Syrenidae) II. Zapłodnienie wewnętrzne 1. Jaja i larwy w wodzie (Amphiumidae, Proteidae, Salamandridae, Ambystomatidae, Plethodontidae) 2. Jaja na lądzie, larwy w wodzie (Ambystomatidae, Plethodontidae) 3. Jaja na lądzie, larwy poza wodą, nie odżywiające się aktywnie (Desmognathus) 4. Jaja na lądzie, rozwój bezpośredni (Plethodontidae - Bolitoglossinae) 5. Jaja zatrzymane w jajowodach: larworodność (larviparity) - Salamandra salamandra, Mertensiella causiaca żyworodność (viviparity) - Salamandra atra, Mertensiella luschani antalyane

18 Urodela - II. 5. Jaja zatrzymane w jajowodach - Salamandridae Salamandra salamandra - rodzenie larw

19 Urodela - II. 5. Jaja zatrzymane w jajowodach - Salamandridae Salamandra atra - poród

20 Płazy ogoniaste - zachowania godowe uchwyty godowe (amplexus) i tańce godowe rola zapachu - chemorecepcja gruczoły godowe spermatofory

21 Urodela - spotykane rozmieszczenie gruczołów zapachowych - model idealizowany Gruczoły hedonistyczne Reproductive Biology and Phylogeny of Urodela. Ed. David M. Sever Sci. Publ

22 Urodela - rynienki nosowo-wargowe u Plethodontidae Bolitoglossa alvardoidofleri

23 Urodela - zachowania godowe i rozród - taniec godowy Lissotriton vulgaris Plethodon jordani Ambystoma talpoideum Duelmann and Trueb, Biology of Amphibia.

24 Urodela - zachowania godowe i rozród - spermatofory Plethodon shermani - gody i przekazywanie spermatoforu 1 3 Urodela - spermatheca - przechowywanie plemników przez samice 2 4