Best for Biodiversity

Transkrypt

1 W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity

2 Okuninka, r. Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie

3 Stanowisko systematyczne Żółw błotny Emys orbicularis jest gadem z rzędu żółwi Testudines, rodziny nearktyczne żółwie ziemnowodne - Emydidae (synonim żółwie słodkowodne) i rodzaju żółwie błotne Emys. Na terenie Polski występuje podgatunek nominatywny Emys orbicularis orbicularis (L.), zróżnicowany jednak na dwie odrębne linie ewolucyjne; wschodnią i zachodnią.

4 Żółw błotny w Polsce objęty jest ochroną prawną od 1935 r. Jako gatunek silnie zagrożony wyginięciem wpisany jest do Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Wymieniony jest również w załącznikach Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; w załączniku II (Gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczania specjalnych obszarów ochrony) i załączniku IV (Gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony)

5 Zasięg żółwia błotnego obejmował niemal całą Europę. Na skutek zmian siedliskowych jego zasięg gwałtownie się kurczy, a w wielu krajach gatunek wyginął zupełnie. Obecnie występuje jeszcze w basenie Morza Śródziemnego, na Bałkanach i Europie Środkowo-Wschodniej. W Polsce liczna populacja pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach występują już znacznie mniej liczne populacje: zachodniej części Pojezierza Pomorskiego i Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, środkowa część Pojezierza Mazurskiego, północno-wschodni fragment Wyżyny Małopolskiej. Pojedyncze osobniki spotykane są w różnych częściach kraju. Miejsca obserwacji żółwia błotnego w latach wg Najbar B. (red.) Żółw błotny WLKP Świebodzin 2000

6 Morfologia Ciało żółwia pokrywa owalny, kostny pancerz ochronny, pokryty rogowymi tarczkami, który składa się z dwóch części grzbietowej zwanej karapaksem i brzusznej zwanej plastronem połączonych ze sobą elastycznym mostem. Zwierzęta te mają dobrze wykształcone i bardzo mocno umięśnione kończyny zakończone ostrymi pazurami. Szczęki żółwia pozbawione są zębów, które z powodzeniem zastępują listwy rogowe.

7 Gatunek ten charakteryzuje się dymorfizmem płciowym. Samice są na ogół większe i cięższe niż samce Samice: długość cm, waga do 1,5 kg Samce: długość cm, waga do 1 kg

8 Cechą pomagającą ustalić płeć żółwia jest barwa tęczówki oka: żółta u samic i brązowa u samców (na ogół)

9 Okres lęgowy od 20 maja do 20 czerwca

10 Wylęg: od września do października lub na wiosnę następnego roku

11 Środowisko życia żółwia błotnego Żółw jest zwierzęciem dwuśrodowiskowym. Większą część życia spędza w wodzie, ale jaja składa na lądzie. Preferuje niewielkie, zarastające i płytkie zbiorniki wód stojących lub wolno płynące cieki o szybko nagrzewającej sie wodzie, starorzecza, śródleśne bagna, olsy, ekstensywnie użytkowane stawy, torfianki.

12 Środowisko życia żółwia błotnego siedliska wodne

13 Siedliska naturalne i antropogeniczne

14 Środowisko życia żółwia błotnego - siedliska lądowe Na miejsca lęgowe wybierają najchętniej lekkie, piaszczyste gleby porośnięte murawami z takimi gatunkami jak szczotlicha siwa, jastrzębiec kosmaczek, kostrzewa owcza.

15 Lęgowiska żółwia błotnego: uprawy leśne i stare wyrobiska piasku

16 Miejsca lęgowe żółwia błotnego często znajdują się przy drogach gruntowych

17 Lęgowiska żółwia błotnego na drogach

18 Zaletą poleskiej populacji żółwia błotnego jest duża liczba małych lęgowisk

19 Stwierdzanie obecności żółwia błotnego w terenie Ślady na piasku Zniszczone gniazda

20 Zagrożenia dla żółwia błotnego Do czynników antropogenicznych mających wpływ na zmniejszanie populacji tego gatunku należą m. in.: osuszanie i zagospodarowywanie terenów podmokłych, a także zalesianie tzw. nieużytków, będące przyczyną niszczenia lęgowisk.

21 Zagrożenia dla żółwia błotnego Wzrost natężenia ruchu na drogach, staje się coraz ważniejszym zagrożeniem, zwłaszcza dla małych populacji żółwia błotnego, gdzie utrata nawet jednej dorosłej samicy jest znaczącą stratą.

22 Zagrożenia okaleczenia przez pracujące maszyny - żółw przecięty nożem kosiarki

23 Zagrożenia -czynniki naturalne niekorzystne warunki klimatyczne, zwłaszcza chłodne i deszczowe lato drapieżniki niszczące gniazda