Tabela wymagań programowych i kategorii celów poznawczych do części 1. podręcznika

Transkrypt

1 1 Przedmiotowy system oceniania Proponowany system oceniania uczniów uczących się fizyki w gimnazjum ma ułatwić nauczycielowi codzienną pracę oraz pomóc w tak trudnym elemencie pracy dydaktycznej, jakim jest ocenianie. Niewątpliwie zamieszczone poniżej wymagania programowe, taksonomia celów poznawczych, a szczególnie kryteria oceniania, stanowią ważny element pracy dydaktyczno wychowawczej nauczyciela. Tej propozycji PSO nie należy traktować jako jedynie słusznego i ostatecznego wzoru, zachęcamy do przekształcania i uzupełniania PSO stosownie do potrzeb i warunków istniejących w danej szkole, a nawet klasie. Warto jednak pamiętać, że najważniejszym celem naszej pracy dydaktyczno wychowawczej jest rozwój intelektualny i kształtowanie osobowości naszych uczniów. W tym kontekście należy elastycznie podchodzić zarówno do wymagań programowych, jak i wszelkich taksonomii celów, które stawiamy przed uczniem, pamiętając o tym, że zbyt drobiazgowe i kategoryczne ich egzekwowanie może przynieść negatywne i nieodwracalne skutki. Tabela wymagań programowych i kategorii celów poznawczych do części 1. podręcznika Temat lekcji w podręczniku Wiadomości Wymagania programowe Umiejętności K + P konieczne + podstawowe R rozszerzające D dopełniające A. Zapamiętanie B. Rozumienie Kategorie celów poznawczych Uczeń umie: C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych 1. Czym zajmuje się fizyka, czyli o śmiałości stawiania pytań 2. Pomiary w fizyce 3. Oddziaływania i ich skutki z podać definicję fizyki jako nauki. z wyjaśnić, czym zajmuje się fizyka. z wykazać, że fizyka jest podstawą postępu technicznego. z wykonać pomiar jednej z podstawowych wielkości fizycznych, np. długości, czasu lub masy, z wymienić podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki w układzie SI. z podać przykłady oddziaływań bezpośrednich i oddziaływań na odległość, z podać przykłady statycznych i dynamicznych skutków oddziaływań. z wyjaśnić, na czym polega pomiar, z wyjaśnić, czym jest niepewność pomiaru, z wskazać przyczyny niepewności pomiaru. z podać przykłady oddziaływań grawitacyjnych, magnetycznych i elektrycznych, z rozróżniać skutki oddziaływań trwałe i nietrwałe. z uzasadnić, że podstawą eksperymentów fizycznych są pomiary, z określić niepewność pomiaru, z obliczyć średnią wyników pomiaru i niepewność względną. z planować i przeprowadzić eksperyment dotyczący oddziaływań elektrycznych lub/i magnetycznych. z udowodnić na przykładach, że fizyka jest nauką doświadczalną. z przeliczać jednostki z użyciem przedrostków, z wykazać, że każdy pomiar jest obarczony niepewnością pomiarową. z uzasadnić na przykładach, że przyczyną zjawisk fizycznych są oddziaływania.

2 2 4. Wzajemność oddziaływań. Siła jako miara oddziaływań 5. Równowaga sił. Siła wypadkowa 6. Masa i ciężar ciała 7. Ruch. Względność ruchu 8. Rodzaje energii i jej przemiany z podać przykład oddziaływania i określić oddziałujące ciała. z wyjaśnić, na czym polega wzajemność oddziaływań, z wyjaśnić, że miarą oddziaływań jest siła. z podać definicję siły wypadkowej. z wyjaśnić, co to znaczy, że siły się równoważą. z podać definicje masy i ciężaru ciała, z z podać jednostki masy i ciężaru. z z określić, czym jest ruch, z zdefiniować tor i drogę, z podać jednostki prędkości. z podać przykłady potwierdzające, że do wykonania pracy niezbędna jest energia, z wymienić formy energii występujące w przyrodzie i najbliższym otoczeniu. odróżnić ciężar od masy ciała, określić, za pomocą jakich przyrządów pomiarowych mierzymy masę i ciężar. z określić, jakie wielkości fizyczne są niezbędne do obliczenia wartości prędkości. z dokonać pomiaru siły za pomocą siłomierza. z podać przykłady i narysować siły równoważące się, z obliczyć i narysować siłę wypadkową w przypadku sił działających w tym samym kierunku. z obliczyć ciężar wybranych ciał, znając ich masę, z zmierzyć masę i ciężar ciała. z obliczyć średnią wartość prędkości, z wyznaczyć prędkość przemieszczania się, mając wynik pomiaru odległości i czasu, z zastosować pojęcie prędkości do opisu ruchu, z odczytać przebytą drogę z wykresu s(t) i prędkość z wykresu v(t). z wymienić przykłady przemian energii i wskazać kierunek przemian. z zaprojektować i wykonać zgodnie z projektem siłomierz, z rysować wektory różnych sił działających na ciało. z wyjaśnić, że ciężar ciała wynika z oddziaływania grawitacyjnego i zależy od miejsca, w którym ciało się znajduje, z wyjaśnić, że ciała o tej samej masie, ale znajdujące się na różnych planetach, mają różne ciężary, z przeliczać jednostki masy, z przedstawić na przykładach i wyjaśnić zależność między masą ciała a jego ciężarem. z przeliczać jednostki prędkości (m/s na km/h i odwrotnie), z wyjaśnić różnicę między prędkością średnią a chwilową.

3 3 *9. Naturalne zasoby energii. Energia alternatywna 10. Budowa cząsteczkowa materii 11. Stany skupienia materii 12. Gęstość materii 13. Wyznaczanie gęstości ciał stałych z podać sposoby oszczędzania energii, z podać przykłady konwencjonalnych i niekonwencjonalnych źródeł energii. z wyjaśnić, że substancje są zbudowane z cząsteczek i atomów, z wyjaśnić, co to jest zjawisko dyfuzji, z podać przykłady potwierdzające wzajemne oddziaływanie cząsteczek, z podać składniki atomu i jądra atomowego. z wymienić trzy stany skupienia materii, z podać przykłady różnych substancji w różnych stanach skupienia, z wymienić przemiany stanów skupienia, z podać definicję topnienia i krzepnięcia, parowania i skraplania oraz sublimacji i resublimacji. z podać definicję gęstości i zapisać wzór, z podać jednostki gęstości (kg/m 3 i g/cm 3 ). z wyjaśnić, dlaczego należy oszczędzać energię, z uzasadnić, dlaczego istnieje konieczność poszukiwania nowych źródeł energii. z podać przykłady i wyjaśnić zjawiska świadczące o tym, że wszystkie atomy i cząsteczki są w nieustannym ruchu, z wykazać, na czym polega zjawisko kontrakcji. z podać przykłady tych samych substancji w różnych stanach skupienia, z wykazać doświadczalnie, że topnienie i krzepnięcie zachodzi w tej samej temperaturze, z wykazać różnicę między parowaniem i wrzeniem. z wyjaśnić zależność gęstości od temperatury. z obliczyć objętość ciała stałego o regularnych kształtach (prostopadłościan), z zmierzyć masę ciała. z wyjaśnić, dlaczego korzystanie z różnych form energii alternatywnej przyczynia się do ochrony środowiska Ziemi. z wykazać doświadczalnie i wyjaśnić związek między szybkością zjawiska dyfuzji a temperaturą ciał, z opisać i porównać budowę ciał stałych, cieczy i gazów z punktu widzenia teorii kinetyczno cząsteczkowej budowy materii. z opisać i porównać właściwości substancji w różnych stanach skupienia w kontekście teorii kinetyczno cząsteczkowej budowy materii. z porównać gęstości tej samej substancji w różnych stanach skupienia. z wyznaczyć objętość ciała stałego o nieregularnych kształtach, z obliczyć lub wyznaczyć (w przypadku ciał o nieregularnych kształtach) gęstość ciał stałych na podstawie pomiarów masy i wymiarów ciała. z zaprojektować i zbudować model elektrowni wodnej lub wiatrowej. z zaproponować i wykonać doświadczenie potwierdzające nieustanny ruch drobin (atomów i cząsteczek) w ciałach stałych, cieczach i gazach, z podać przykłady świadczące o słuszności teorii kinetyczno cząsteczkowej budowy materii, z wykazać doświadczalnie, że istnieje oddziaływanie międzycząsteczkowe. z wykazać zależność właściwości materii w różnych stanach skupienia od budowy, z wykazać doświadczalnie, że podczas topnienia do ciała stałego należy dostarczać energię, a w procesie krzepnięcia energia jest przez ciecz oddawana, z podać przykłady zjawiska parowania i wyjaśnić, od czego zależy szybkość parowania w tych sytuacjach. z przeliczać jednostki gęstości, z korzystać ze wzoru na gęstośc do obliczenia masy lub objętości. z zmierzyć objętośc ciała, które nie tonie w wodzie.

4 4 14. Wyznaczanie gęstości cieczy 15. Budowa wewnętrzna i właściwości ciał stałych 16. Budowa wewnętrzna i właściwości cieczy i gazów 17. Rozszerzalność temperaturowa ciał stałych 18. Rozszerzalność temperaturowa cieczy i gazów z podać, za pomocą jakich przyrządów możemy zmierzyć objętość cieczy (np. menzurka, zlewka). z podać przykłady substancji o budowie krystalicznej i bezpostaciowej. z podać przykłady gazów rozpuszczalnych w wodzie. z podać przykłady z własnych obserwacji potwierdzające zjawisko rozszerzalności temperaturowej ciał stałych. z podać, jakie zjawisko fizyczne jest wykorzystywane w termometrach cieczowych. z wykazać zależność między właściwościami ciał stałych a ich budową wewnętrzną, z wyjaśnić, że w ciałach o budowie krystalicznej atomy ułożone są w sposób regularny, tworząc sieć krystaliczną, z wyjaśnić stałość kształtu i objętości ciał stałych. z rozróżnić siły spójności od sił przylegania w cieczach, z wyjaśnić mechanizm powstawania zjawiska napięcia powierzchniowego. z wyjaśnić, jak zmienia się objętość ciał stałych, cieczy i gazów wraz ze zmianą ich temperatury, z wyjaśnić, od czego i jak zależy przyrost długości ciał stałych przy zmianie temperatury. z wyjaśnić, na czym polega wyjątkowa rozszerzalność temperaturowa wody. z stosować do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością (dla ciał stałych i cieczy), z wyznaczyć masę, objętość i gęstość cieczy. z omówić budowę kryształu na przykładzie soli kamiennej, z dokonać podziału ciał stałych na krystaliczne i bezpostaciowe oraz podać odpowiednie przykłady. z porównać budowę wewnętrzną ciał stałych, cieczy i gazów, z wykonać doświadczenie potwierdzające istnienie napięcia powierzchniowego, z wyjaśnić rolę rozpuszczania się gazów w wodzie dla organizmów. z wyjaśnić przyczyny temperaturowej rozszerzalności ciał stałych, z podać przykłady zapobiegania negatywnym skutkom zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał. z wyjaśnić przyczyny temperaturowej rozszerzalności cieczy i gazów, z zademonstrować rozszerzalność temperaturową cieczy i gazów, z opisać zmiany gęstości wody przy zmianie temperatury, z wykazać znaczenie anomalnej rozszerzalności temperaturowej wody w przyrodzie. z wyhodować samodzielnie kryształ, z przeprowadzić badania podatności ciał na różne rodzaje odkształceń (np. ściskanie, rozciąganie, skręcanie). z wykazać, że kształt powierzchni swobodnej cieczy w naczyniu (menisk) zależy od relacji między wartościami sił spójności i przylegania, z podać przykłady występowania w przyrodzie zjawiska włoskowatości i wyjaśnić jego rolę i skutki. z wyjaśnić, dlaczego w budownictwie są stosowane konstrukcje z żelaza i betonu.

5 5 19. Ciśnienie z podać definicję ciśnienia i zapisać wzór, z rozróżnić pojęcia nacisku na z nazwać jednostkę ciśnienia. powierzchnię (siły nacisku) i ciśnienia, jako nacisku na jednostkową powierzchnię. 20. Ciśnienie w cieczach i w gazach z nazwać przyrząd do pomiaru ciśnienia w zbiornikach zamkniętych, z nazwać przyrząd do pomiaru ciśnienia atmosferycznego, z podać wartość średniego ciśnienia atmosferycznego (1013 hpa) na poziomie morza. z wyjaśnić, że przyczyną ciśnienia wywieranego na podłoże oraz ciśnienia cieczy na dno naczynia jest ciężar, z zapisać wzór na ciśnienie hydrostatyczne i wyjaśnić znaczenie symboli we wzorze, z wyjaśnić, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne. 21. Prawo Pascala z podać treść prawa Pascala. z podać przykłady zastosowania prawa Pascala. 22. Prawo Archimedesa z podać treść prawa Archimedesa. z podać wzór na obliczanie siły wyporu i wyjaśnić znaczenie symboli we wzorze, z wyjaśnić, od czego i jak zależy siła wyporu, z wyjaśnić, że siła wyporu jest różnicą wskazań siłomierza w powietrzu (ciężaru ciała) i po zanurzeniu ciała w wodzie. z posługiwać się pojęciem ciśnienia, z zademonstrować skutki różnych ciśnień wywieranych na podłoże, z przeliczać jednostki ciśnienia. z zademonstrować, że gaz wywiera ciśnienie, z podać przykłady zastosowania w technice i w życiu codziennym sprężonego powietrza, z podać przykłady zastosowania w technice i w życiu codziennym wody pod dużym ciśnieniem. z zaplanować doświadczenie i wykonać pomiar siły wyporu za pomocą siłomierza dla ciała jednorodnego o gęstości większej od gęstości wody. z korzystać ze wzoru na ciśnienie do obliczenia wartości siły lub pola powierzchni. z zaplanować i przeprowadzić doświadczenie potwierdzające zależność ciśnienia od gęstości (rodzaju) cieczy i od wysokości słupa cieczy (od głębokości), z zaplanować i przeprowadzić doświadczenie potwierdzające istnienie ciśnienia atmosferycznego, z obliczać ciśnienie hydrostatyczne. z sprawdzić doświadczalnie słuszność prawa Pascala, z wyjaśnić działanie podnośników hydraulicznych lub pneumatycznych, z stosować prawo Pascala do obliczeń. z stosować prawo Archimedesa do obliczeń, z określić, jaka część objętości kry jest zanurzona w wodzie.

6 6 23. Zastosowanie prawa Archimedesa z wymienić przykłady zastosowania siły wyporu (prawa Archimedesa). z wyjaśnić zjawisko pływania ciał na podstawie prawa Archimedesa, z wyjaśnić, dlaczego balony i sterowce unoszą się w powietrzu. z wyjaśnić, dlaczego okręt wykonany z materiałów o dużo większej gęstości od wody nie tonie. *24. Aerodynamika z opisać aerodynamiczny kształt pojazdu. z podać przykłady świadczące o działaniu sił oporu podczas ruchu ciał w cieczach i w gazach. Kryteria oceny uczniów Przykładowe wymagania na poszczególne oceny, opracowane na podstawie kryteriów wymagań programowych: Ocena dopuszczająca (2) dostateczna (3) dobra (4) bardzo dobra (5) celująca (6) Wymagania programowe: K konieczne, P podstawowe, R rozszerzające, D dopełniające, W wykraczające. Poziom wymagań 70 % K + P K + P K + P + R K + P + R+ D K + P + R + D + W z zaprojektować i wykonać model łodzi podwodnej, z analizować i porównywać wartości siły wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie, z zademonstrować, jak działa areometr. z wyjaśnić powstawanie siły nośnej działającej na samolot, z porównać i wyjaśnić różnice w powstawaniu siły nośnej balonu i samolotu.