PORASTANIE KADŁUBÓW MAŁYCH STATKÓW JAKO SPOSÓB ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ MAKROZOOBENTOSU
|
|
- Jadwiga Orzechowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Inżynieria Ekologiczna nr 37, maj 2014, s DOI: / X.18 PORASTANIE KADŁUBÓW MAŁYCH STATKÓW JAKO SPOSÓB ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ MAKROZOOBENTOSU Joanna Cupak 1, Monika Hałupka 1, Piotr Gruszka 2 1 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, al. Piastów 17, Szczecin cupak.joanna@gmail.com, mhalupka@zut.edu.pl 2 Instytut Morski w Gdańsku, Długi Targ 41/42, Gdańsk, pgruszka@im.gda.pl STRESZCZENIE Zbadano kadłuby 9 jednostek pływających po wodach śródlądowych i przybrzeżnych wodach Bałtyku pod kątem porastających je organizmów. Ogółem stwierdzono występowanie 23 taksonów zwierzęcych, w tym 8 gatunków obcych dla basenu Morza Bałtyckiego. Najczęściej stwierdzanymi taksonami były Amphibalanus improvisus, Chironomidae, Dreissena polymorpha i Gammarus tigrinus. Przedstawione wyniki badań wyraźnie wskazują na potencjalną rolę jaką mogą odgrywać małe statki w introdukcji i rozprzestrzenianiu się obcych gatunków, nie tylko w estuarium Odry, ale i w wodach Bałtyku będących poza zasięgiem oddziaływania Odry. Słowa kluczowe: fauna poroślowa na statkach, makrozoobenthos, gatunki obce, śródlądowe drogi wodne, strefa przybrzeżna Bałtyku. SHIP HULL FOULING AS A MEANS OF MAKROZOOBENTHOS DISPERSAL ABSTRACT Hulls of 9 boats operating in inland waterways and coastal Baltic waters along were examined for the presence of fouling organisms. A total of 23 animal taxa were recorded, 8 of them being alien species known to have been earlier introduced into the Baltic Sea basin. The most frequent taxa were: Amphibalanus improvisus, Chironomidae, Dreissena polymorpha, and Gammarus tigrinus. The findings of this study clearly demonstrate the important role potentially played by small crafts in the introduction and spread of alien species not only in the River Odra estuary, but also in the coastal Baltic waters outside of the Odra plume. Keywords: makrozoobenthos, bioufouling on ships, invasive species, Baltic coastal waters, River Odra estuary. WSTĘP Przenoszenie organizmów w nowe miejsca może zachodzić samodzielnie, poprzez czynne wędrówki, albo też za pomocą czynników zewnętrznych. W przypadku organizmów wodnych można tu mówić głównie o trzech typach niesamodzielnego 72
2 rozprzestrzeniania się: poprzez bierne dryfowanie w wodzie; dzięki innym zwierzętom oraz z pomocą człowieka w sposób celowy lub przypadkowy [Reinhold i Tittizer 1997]. Celowa introdukcja wodnych bezkręgowców jest rzadszym zjawiskiem w porównaniu z przypadkowymi działaniami. Często celowo wprowadzane gatunki wymykały się spod kontroli i dalej rozprzestrzeniały się już same, lub z nieświadomą pomocą człowieka, natomiast przypadkowe zmiany związane są z rozwojem handlu i transportu, w tym z rozwojem żeglugi (oceanicznej i śródlądowej). Przyczynia się do tego też likwidacja barier ekologicznych i geograficznych (co najczęściej wiąże się również z rozwojem transportu wodnego). Przykładem może być tworzenie sieci kanałów śródlądowych, łączących rzeki i, co często za tym idzie, zlewiska odległych nieraz mórz. Czyni to łatwiejszą i intensywniejszą wymianę gatunków z pomocą człowieka (żegluga) lub bez jego pomocy (naturalne sposoby rozprzestrzeniania się organizmów) pomiędzy izolowanymi wcześniej obszarami [Jażdżewski 1980, Bij de Vaate i in. 2002]. Duży wpływ na rozprzestrzenianie się organizmów wodnych mają jednostki pływające, traktowane jako wektory przenoszące organizmy (jaja, larwy, młodociane i/lub dorosłe osobniki), w zbiornikach z wodą balastową, na kadłubach lub wraz z transportowanym ładunkiem [Minchin i Gollasch 2002]. Porastanie kadłubów przez organizmy prowadzi do wielu problemów, na przykład: przypadkowe introdukcje nowych gatunków (wraz z nowymi patogenami, chorobami, czy ryzykiem inwazyjności i wypierania gatunków rodzimych); uciążliwość w gospodarce (przy masowym występowaniu wielu gatunków) z powodu obrastania urządzeń hydrotechnicznych, zatykania przewodów filtrów itp.; zmiana charakterystyki napędowej porośniętych jednostek na niekorzyść szybkości, co wpływa na koszty ich eksploatacji oraz niebezpieczeństwo dla zdrowia człowieka [Bax i in. 2003, Głowaciński i in. 2008]. Pomimo tego, że wielu hydrobiologów zajmuje się problemem introdukcji obcych gatunków, jest on wciąż aktualny. Celem pracy było zbadanie organizmów porastających kadłuby jednostek pływających, zwracając szczególną uwagę na gatunki obce, mogące stanowić zagrożenie w miejscach, do których zostały wprowadzone. MATERIAŁ I METODA Badania organizmów porastających kadłuby oparto na materiale pobranym od maja 2007 do października 2009 z jednostek pływających remontowanych w stoczni FORKOR w Szczecinie, jachtów z przystani jachtowej AZS w Szczecinie Dąbiu i łodzi rybackich cumujących w nadmorskich miejscowościach Pomorza Zachodniego (tab. 1). Nazwy i numery identyfikacyjne jednostek nie są w pracy podane, jednakże są dostępne u autorów. Z porośniętych części kadłubów pobrano próbki za pomocą skrobaka o szerokości 10 lub 25 cm, zabezpieczonego na końcu gęstą siatką (oczka o boku ok. 0,1 mm). Próby pobierano w trzech powtórzeniach z każdej porośniętej części kadłuba. Z łodzi 73
3 Tabela 1. Dane zbadanych jednostek pływających Nr jednostki Rodzaj jednostki Data poboru prób Miejsce pobytu jednostki podczas poboru prób 1 slip / stocznia ponton transportowy remontowa FORKOR w Szczecinie slip / stocznia 2 kuter rybacki remontowa FORKOR w Szczecinie 3 slip / stocznia statek wycieczkowy remontowa FORKOR w Szczecinie 4 slip / stocznia ponton transportowy remontowa FORKOR w Szczecinie 5 jacht slip / przystań jachtowa AZS Szczecin Dąbie 6 jacht slip / przystań jachtowa AZS Szczecin Dąbie 7 w wodzie / port rybacki łódź rybacka w Dziwnowie 8 w wodzie / port rybacki łódź rybacka w Mrzeżynie 9 w wodzie / port rybacki łódź rybacka w Kołobrzegu Port macierzysty Rejon pływania Świnoujście estuarium Odry Sassnitz Ueckermünde Berlin Szczecin Szczecin Dziwnów Mrzeżyno Kołobrzeg Morze Bałtyckie Zalew Szczeciński, przybrzeżne wody Bałtyku śródlądowe drogi wodne w dorzeczu Łaby Zalew Szczeciński, jez. Dąbie Zalew Szczeciński, przybrzeżne wody Bałtyku Morze Bałtyckie Morze Bałtyckie Morze Bałtyckie rybackich pobrano próby jedynie z rufy, ze względu na przebywanie tych jednostek w wodzie. Próbki zakonserwowano 70% alkoholem etylowym, a następnie przesiano przez sito o wielkości boku oczka 0,5 mm. Uzyskany materiał przeglądano pod mikroskopem stereoskopowym. Zwierzęta oznaczane do możliwie najniższego taksonu. Do interpretacji wyników zastosowano matematyczne metody analizy wielu zmiennych, posługując się modułem CLUSTER z pakietu PRIMER [Plymouth Routines In Multivariate Ecological Research; Clarke i Warwick 1994]. Moduł ten zastosowano do wykrycia asocjacji pomiędzy organizmami (tzw. grupy faunistyczne). Analizę tę przeprowadzono wykorzystując podobieństwo Bray a-curtisa jako miary podobieństwa i średnią grupową jako metodę grupowania. Analizę przeprowadzono w oparciu o dane transformowane ( x i, gdzie x i udział procentowy liczebności i-tego taksonu na badanej jednostce pływającej). WYNIKI Żadna z 9 zbadanych jednostek nie była wolna od organizmów porastających kadłuby. Jednostki 1, 2, 7, 8 i 9 porośnięte były glonami. Najsilniej porośnięta była rufa, w mniejszym stopniu burty, dziób i dno. Ogółem stwierdzono występowanie 23 taksonów zwierzęcych, z czego 17 oznaczono do gatunku, z czego 8 to gatunki obce w basenie Morza Bałtyckiego (tab. 2). 74
4 Tabela 2. Spis taksonów stwierdzonych na badanych jednostkach Takson Pochodzenie oznaczonych gatunków HYDROZOA Cordylophora caspia obcy / pontokaspijski 1, 2, 3 TURBELLARIA Tricladida n.d. 1 CLITELLATA Alboglossiphonia heteroclita rodzimy 1 Stylaria lacustris rodzimy 7 Oligochaeta n.d. 1, 3, 7 POLYCHAETA Hediste diversicolor rodzimy 1, 2 ARACHNIDA Halacaridae 1 Obecność na jednostkach MAXILLOPODA Amphibalanus improvisus obcy / Ameryka Pn. 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9 MALACOSTRACA Heterotanais oerstedi rodzimy 1, 3 Lekanesphaera rugicauda rodzimy 3 Gammarus duebeni rodzimy 8 Gammarus tigrinus obcy / Ameryka Pn. 1, 3, 7, 8, 9 Leptocheirus pilosus rodzimy 2 Pontogammarus robustoides obcy / pontokaspijski 1 Dikerogammarus haemobaphes obcy / pontokaspijski 4 Dikerogammarus villosus obcy / pontokaspijski 1, 4, 6 Chelicorophium curvispinum obcy / pontokaspijski 4, 8 Corophium lacustre rodzimy 3 INSECTA Caenis sp. (larwy) rodzimy 1 Chironomidae (larwy, poczwarki) 1, 2, 3, 4, 7, 9 Sphaeromias sp. (poczwarki) rodzimy 1 BIVALVIA Dreissena polymorpha obcy / pontokaspijski 1, 3, 4, 5, 7, 9 Mytilus edulis rodzimy 2 Najczęściej stwierdzonymi taksonami były Amphibalanus improvisus, Chironomidae, Dreissena polymorpha i Gammarus tigrinus. Największą różnorodność gatunków stwierdzono w gromadzie Malacostraca. Cordylophora caspia nie została uwzględniona w obliczeniach ilościowych ze względu na kolonijny charakter tego gatunku. Dominującą gromadą były Maxillopoda z gatunkiem A. improvisus (48,9 100% średniego zagęszczenia), Bivalvia z D. polymorpha (82,3 100%) oraz Clitellata z podgromadą Oligochaeta 54,8% (rys. 1). Gromady Turbellaria, Polychaeta i Arachnida nie stanowiły nawet 1% średniego zagęszczenia. Jednostki pływające były porośnięte przez 2 do 15 wyróżnionych taksonów zwierzęcych. W składzie gatunkowym zaobserwowano różnice w zależności od rejonu gdzie zwykle pływa dana jednostka. Na podstawie analizy gronowej, wyróżniono trzy grupy 75
5 Rys. 1. Udział procentowy liczebności poszczególnych gromad występujących na badanych jednostkach. Dla poszczególnych jednostek zostały uśrednione ilości organizmów ze wszystkich miejsc poboru prób badanych jednostek: A, B i C, różniące się pod względem składu fauny porastającej ich kadłuby (rys. 2). W grupie A przeważającym ilościowo gatunkiem był A. improvisus. W grupie B obok A. improvisus duży udział miały Oligochaeta i/lub larwy Chironomidae. D. polymorpha to dominujący gatunek na statkach w grupie C. W grupie A i C ilościowo dominowały gatunki obce. Rys. 2. Dendrogram podobieństwa faunistycznego (%) zespołów poroślowych stwierdzonych na badanych jednostkach 76
6 DYSKUSJA Jednostki pływające mają duże znaczenie jako wektory w rozprzestrzenianiu się organizmów wodnych. W badaniach nad rolą porastania małych jednostek pływających przez Dreissena polymorpha, Minchin i in. [2006] wskazali na kadłuby jako wektory związane z największym ryzykiem zawlekania gatunków. Niniejsze badania potwierdzają, że kadłuby statków są siedliskiem różnych organizmów bentosowych, w tym gatunków obcych, które mogą zostać w ten sposób wprowadzone do nowych miejsc. Dotyczy to zarówno jednostek pływających po wodach południowego Bałtyku (grupa A, gdzie dominuje Amphibalanus improvisus), jak i tych związanych bardziej z wodami śródlądowymi (grupa C jednostki porośnięte przede wszystkim przez D. polymorpha). Poławiające na Bałtyku łodzie rybackie, które cumują w ujściach rzek, oraz pływający po Kanale Piastowskim ponton transportowy (grupa B), okazały się być siedliskiem obu grup epifauny: słodkowodnej i Bałtyckiej. Do nowych imigrantów w estuarium Odry należą cztery inwazyjne gatunki kiełży: pochodzący z Ameryki Płn. Gammarus tigrinus oraz pontokaspijskie Pontogammarus robustoides, Dikerogammarus haemobaphes i D. villosus [Wawrzyniak-Wydrowska i Gruszka 2005, Gruszka i Woźniczka 2008]. Każdy z tych gatunków stwierdzony był na przynajmniej jednej z badanych jednostek (tab. 2). Najczęściej był to G. tigrinus (znaleziony na 5 jednostkach) gatunek tolerancyjny na zmiany zasolenia i niezwykle płodny, zwykle przewyższający liczebnością rodzime gatunki, stopniowo zastępując je we wcześniej zasiedlanych przez nie biotopach. W Polsce zjawisko zastępowania gatunków rodzimych przez G. tigrinus ma miejsce przede wszystkim w zalewach przybałtyckich [Gruszka 1999, Jażdżewski i in. 2002]. P. robustoides jest kiełżem stosunkowo dużym i agresywnym, skutecznie poluje na inne drobne zwierzęta bezkręgowe. Jako gatunek eurytopowy i wszystkożerny może stanowić konkurencję i zagrożenie dla lokalnej fauny dennej, w tym dla rodzimych gatunków Amphipoda. Jako żywiciel pośredni przywr i kolcogłowów, będących pasożytami ryb i ptaków wodnych, P. robustoides jest również wektorem obcych gatunków pasożytów [Grabowski i in. 2007, Grabowski 2008]. D. haemobaphes skolonizował Odrę, gdzie obecnie występuje z innymi obcymi gatunkami kiełży [Müller i Hertel 2004]. Jak dotychczas brak jest danych wskazujących, w jakim stopniu D. haemobaphes stanowi bezpośrednie zagrożenie dla gatunków rodzimych [Jażdżewski 2008a]. Oba gatunki stwierdzone były tylko raz na badanych jednostkach. Najnowszy spośród wymienionych kiełży imigrant, D. villosus, jako skuteczny drapieżnik osiągający duże zagęszczenia populacji, może konkurować w szczególności z innymi gatunkami Amphipoda, zagrażając w ten sposób rodzimym biocenozom. W Polsce zjawisko wypierania gatunków obserwuje się w Odrze, gdzie D. villosus, migrując w górę rzeki, wypiera inne kiełże G. tigrinus i D. haemobaphes [Müller i Hertel 2004, Jażdżewski 2008b]. Obecność tego gatunku stwierdzono na trzech z dziewięciu omawianych jednostek, przy czym każda z nich należała do innej pod względem składu fauny poroślowej grupy (tab. 2, rys. 1 i 2). 77
7 Bytujący w wodach słodkich inny gatunek pontokaspijskich obunogów, Chelicorophium curvispinum przy masowym występowaniu może być gatunkiem uciążliwym w gospodarce z powodu oblepiania urządzeń hydrotechnicznych tysiącami swych rurek mieszkalnych, zatykania przewodów, filtrów itp. Trudno ocenić wpływ C. curvispinum na gatunki rodzime, ponieważ od blisko 100 lat jest elementem polskiej hydrofauny [Jażdżewski 2008c]. Podobnie jak jeszcze wcześniejszy przybysz D. polymorpha, którego masowe występowanie może mieć ogromny wpływ na gatunki rodzime i obce, a nawet na całe ekosystemy. Jednakże w Polsce uciążliwość D. polymorpha notowana jest sporadycznie i dotyczy urządzeń hydrotechnicznych [Stańczykowska i Lewandowski 2008] oraz śródlądowych jednostek pływających. Jednostki bardzo szybko porastają organizmami roślinnymi i zwierzęcymi w czasie postoju w portach. Stosuje się różnego rodzaju farby i lakiery przeciwporostowe oraz czyści kadłuby, zarówno jednostek dokowanych jak i zanurzonych w wodzie. Sposoby te nie są jednak w pełni skuteczne. Czyszczenie kadłubów jest czasochłonne, nieefektywne i często powoduje uszkodzenia mechaniczne kadłubów (rysy). Do niedawna najczęściej stosowano farby na bazie cyny (TBT tributylocyna), jednak mimo dużej skuteczności okazały się bardzo toksyczne dla organizmów wodnych. Obecnie stosowanie takich powłok jest prawnie zakazane. Na temat toksyczności farb na bazie miedzi zdania są podzielone. Powłoki bazujące na stopach tytanu okazały się nieskuteczne, a powłoki chlorowane są ukierunkowane tylko na zapobieganie porastaniu przez D. polymorpha. Nowo wprowadzane powłoki polimerowe odznaczają się niską toksycznością i wysoką skutecznością [Stanczak 2004]. Brak jest rozwiązań prawnych mających na celu kontrolę rozprzestrzeniania się gatunków porastających statki. Tym niemniej ważne jest monitorowanie ekosystemów wodnych i śledzenie nowych organizmów oraz ich wpływu na skolonizowane środowisko, a także prowadzenie badań nad sposobami przeciwdziałania przypadkowym introdukcjom gatunków, w tym przez porośnięte organizmami jednostki pływające. LITERATURA 1. Bax N., Williamson A., Aguero M., Gonzalez E., Geeves W., Marine invasive alien species: a threat to global biodiversity. Marine Policy 27: Bij de Vaate A., Jażdżewski K., Ketelaars H., Gollasch S., Van der Velde G., Geographical patterns in range extension of macroinvertebrate Ponto-Caspian species in Europe. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 59: Clarke K.R., Warwick R.N., Change in marine communities: an approach to statistical analysis and interpretation, Plymouth Marine Laboratory, s Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.), Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 5. Grabowski M., Pontogammarus robustoides (G.O. Sars, 1894). W: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.). Księga gatunków obcych inwazyjnych 78
8 w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 6. Grabowski M., Jażdżewski K., Konopacka A., Alien Crustacea in Polish waters Amphipoda. Aquatic Invasions 2(1): Gruszka P., The River Odra Estuary as a Gateway for Alien Species Immigration to the Baltic Sea Basin. Acta hydrochimica et hydrobiologica 27: Gruszka P., Woźniczka A., Dikerogammarus villosus (Sowinski, 1894) in the River Odra estuary another invader threatening Baltic Sea coastal lagoons. Aquatic Invasions 3 (4): Jażdżewski K., Range extension of some gammaridean species in European inland waters caused by human activity. Crustaceana, Supplement 6: Jażdżewski K., 2008a. Dikerogammarus haemobaphes (Eichwald, 1841). W: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.). Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 11. Jażdżewski K., 2008b. Dikerogammarus villosus (Sovinsky, 1894). W: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.). Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 12. Jażdżewski K., 2008c. Bełkaczek wschodni - Chelicorophium curvispinum (G. O. Sars, 1895). W: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.). Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 13. Jażdżewski K., Konopacka A., Grabowski M., Four Ponto-Caspian and one American gammarid species (Crustacea, Amphipoda) recently invading Polish waters. Contributions to Zoology 71 (4): Minchin D., Floerl O., Savini D., Occhipinti-Ambrogi A., Small craft and the spread of exotic species. W: Davenport J., Davenport J.L. (red.). The Ecology of Transportation: Managing Mobility for the Environment. Springer, Netherlands: Minchin D., Gollasch S., Vectors how exotics get around. W: Leppäkoski E., Gollasch S., Olenin S. (red.). Invasive aquatic species of Europe: distribution, impacts and management. Kluwer, Dordrecht: Müller O., Hertel A., Abundanzentwicklung der invasiven Amphipoda Dikerogammaus villosus (Sovinski 1894) und D. cf. haemobaphes (Eichwald 1841) in der deutschen Oder und den angrenzenden Kanälen (Crustacea; Amphipoda). Schriftenreihe des Bundesministeriums für Verbraucherschutz, Ernährung und Landwirtschaft (BMVEL), Reihe A: Angewandte Wissenschaft 498: Reinhold M., Tittizer T., Zur Rolle von Schiffen als Vektoren beim Faunenaustausch Rhein/Main/Main-Donau-Kanal/Donau. Deutsche gewässerkundliche Mitteilungen 5: , Koblenz. 18. Stanczak M., Biofouling: It s Not Just Barnacles Anymore. Dostęp on-line ( 19. Stańczykowska A., Lewandowski K., Racicznica zmienna - Dreissena polymorpha (Pallas, 1771). W: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.). Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. 20. Wawrzyniak-Wydrowska B., Gruszka P., Population dynamics of alien gammarid species in the River Odra estuary. Hydrobiologia 539:
TESTOWANIE METOD MONITORINGU GATUNKÓW OBCYCH W PORCIE GDYNIA*
TESTOWANIE METOD MONITORINGU GATUNKÓW OBCYCH W PORCIE GDYNIA* Monika Normant Instytut Oceanografii, Uniwersytet Gdański, Gdańsk * Badania prowadzone w ramach projektu Baltic Sea Pilot Project BALSAM we
ZASTOSOWANIE WSKAŹNIKA BPL DO OCENY STANU BIOZANIECZYSZCZENIA POLSKIEJ CZĘŚCI ZALEWU WIŚLANEGO
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 41, 2015, 61 68 DOI: 10.12912/23920629/1829 ZASTOSOWANIE WSKAŹNIKA BPL DO OCENY STANU BIOZANIECZYSZCZENIA POLSKIEJ CZĘŚCI ZALEWU WIŚLANEGO Monika Agnieszka
Gospodarka morska w Polsce 2009 roku
Tekst opublikowany w internecie pod adresem: http://www.egospodarka.pl/52652,gospodarkamorska-w-polsce-2009,1,39,1.html (2011-02-02) 07.05.2010, 12:50 Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Morska i przybrzeżna
Zbiorowiska makrozoobentosu w rejonie ujścia Wisły (Zatoka Gdańska)
Zbiorowiska makrozoobentosu w rejonie ujścia Wisły (Zatoka Gdańska) Mikołaj Mazurkiewicz 1, Maria Włodarska-Kowalczuk 2, Lech Kotwicki 2, Marek Zajączkowski 2 1 Wydział Oceanografii i Geografii, Uniwersytet
GOSPODARKA MORSKA POLSKI 2013
dr Elżbieta Marszałek Wiceprezes Ligii Morskiej i Rzecznej Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydz. Ekonomiczny w Szczecinie GOSPODARKA MORSKA POLSKI 2013 Artykuł oparty jest o materiały statystyczne, opracowane
Gatunki obce w Morzu Bałtyckim: inwazja czy zasiedlanie?
Gatunki obce w Morzu Bałtyckim: inwazja czy zasiedlanie? Anna Szaniawska Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego, Al. Piłsudskiego 46, 81-378 Gdynia, e-mail: oceasz@ug.edu.pl W ciągu ostatnich 50-ciu
AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ:
mgr Tomasz Adam Karasek Zakład Hydrobiologii, Instytut Zoologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ: Opracowanie i testowanie nowej metody oceny stanu ekologicznego
Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych
Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych rozprawa habilitacyjna Maria Włodarska-Kowalczuk Zakład Ekologii Morza Pracownia Ekosystemów Morskich Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych
Inwazje biologiczne. Karolina Bacela-Spychalska Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii
Inwazje biologiczne Karolina Bacela-Spychalska Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii był sobie ekosystem ? I co dalej Etapy inwazji Przybyć Przeżyć Rozmnożyć się Rozprzestrzenić Zasada 1 z 10
Siedliska denne Metodyka waloryzacji biologicznej zespołów bentosu
Siedliska denne Metodyka waloryzacji biologicznej zespołów bentosu Andrzej Osowiecki, Lidia Kruk-Dowgiałło, Magdalena Błeńska Zakład Ekologii Wód Instytut Morski w Gdańsku Konferencja Środowiskowe Aspekty
Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2017/18 The Ice Winter 2017/18 on the Polish Baltic Sea Coast
Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2017/18 The Ice Winter 2017/18 on the Polish Baltic Sea Coast Ida Stanisławczyk ida.stanislawczyk@imgw.pl Sezon zimowy 2017/18 na polskim wybrzeżu należał
Funkcja stawów karpiowych w środowisku.
Funkcja stawów karpiowych w środowisku. Cel zajęć: poznanie roli stawów w przyrodzie i gospodarce człowieka. Cele operacyjne: Uczeń: - poznaję rolę stawów jako zbiorników retencyjnych, - wyjaśnia rolę
ESTUARIUM RZEKI WIEPRZY JAKO SIEDLISKO BEZKRĘGOWCÓW DENNYCH
Krystian Obolewski 1, Paweł Burandt 2, Katarzyna Glińska-Lewczuk 2 ESTUARIUM RZEKI WIEPRZY JAKO SIEDLISKO BEZKRĘGOWCÓW DENNYCH Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki badań nad strukturą ilościowo-jakościową
Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000
Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000 Ecosystem Approach to Marine Spatial Planning Polish Marine Areas and the NATURA 2000
ZESZYTY NAUKOWE NR 11(83) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE. Wstępne analizy parametrów projektowych statków rzeka morze z uwzględnieniem rejonu pływania
ISSN 0209-2069 ZESZYTY NAUKOWE NR 11(83) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA EXPLO-SHIP 2006 Wojciech Wilpiszewski, Tomasz Abramowski Wstępne analizy parametrów
Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /451
Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn. 19.05.2017/451 2017 1.1. Polska gospodarka morska i przybrzeżna w 2016 roku Polskie stocznie zbudowały łącznie 10 statków w 2016, czyli o 2,5 razy więcej
INWAZJA BABKI BYCZEJ NEOGOBIUS MELANOSTOMUS (PALLAS, 1814) EKOZAGROŻENIE CZY WZBOGACENIE ŚRODOWISKA?
Katarzyna Stepanowska 1, Marcin Biernaczyk 1, Konrad Wrzecionkowski 1, Zbigniew Neja 1 INWAZJA BABKI BYCZEJ NEOGOBIUS MELANOSTOMUS (PALLAS, 1814) EKOZAGROŻENIE CZY WZBOGACENIE ŚRODOWISKA? Streszczenie.
AUTOREFERAT. dr Aldona Dobrzycka-Krahel
AUTOREFERAT przedstawiający opis dorobku oraz osiągnięć naukowych na stopień naukowy doktora habilitowanego dziedzina: Nauki o Ziemi dyscyplina: Oceanologia dr Aldona Dobrzycka-Krahel Uniwersytet Gdański
Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego
Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego Oddziaływania na rybołówstwo Spotkanie konsultacyjne 20.02.2019 r. 1 Badania środowiska morskiego Badania zostały wykonane w strefie potencjalnych
Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2015/2016 The Ice Winter 2015/2016 on the Polish Baltic Sea Coast
Zlodzenie polskiej strefy przybrzeżnej w zimie 2015/2016 The Ice Winter 2015/2016 on the Polish Baltic Sea Coast Ida Stanisławczyk ida.stanislawczyk@imgw.pl Sezon zimowy 2015/2016 na polskim wybrzeżu należał
FIZJOGRAFICZNA OCENA ZGRUPOWAŃ ORGANIZMÓW POROŚLOWYCH ESTUARIUM ODRY
Inżynieria Ekologiczna nr 36, luty 2014, s. 137 153 DOI: 10.12912/2081139X.10 FIZJOGRAFICZNA OCENA ZGRUPOWAŃ ORGANIZMÓW POROŚLOWYCH ESTUARIUM ODRY Beata Rosińska 1, Juliusz C. Chojnacki 1 1 Zakład Ekologii
Obce gatunki ryb w jeziorach lobeliowych
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 Ochrona Różnorodności Biologicznej
prof. ZUT dr hab. Czesława Christowa
prof. ZUT dr hab. Czesława Christowa ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE UDZIAŁ W WYBRANYCH PROJEKTACH B+R 1. Portowe centra logistyczne jako stymulanty rozwoju portów, miast portowych
AUTOREFERAT. dr Karolina Bącela-Spychalska. Załącznik 2a
Załącznik 2a AUTOREFERAT dr Karolina Bącela-Spychalska Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Łódzki Łódź, 2015 1 1. Imię i nazwisko: Karolina Bącela-Spychalska
Inwazyjne skorupiaki obunogie (Crustacea, Amphipoda) w wodach Polski
PRZEGL D ZOOLOGICZNY XLVIII, 3-4 (2004): 141-162 Inwazyjne skorupiaki obunogie (Crustacea, Amphipoda) w wodach Polski Invasive amphipods (Crustacea, Amphipoda) in Polish waters ALICJA KONOPACKA Katedra
1. Tablice statystyczne, dotyczące Gospodarki Morskiej w 2015
Kolejne materiały dydaktyczne do wykorzystania w przygotowaniach do Konkursu Młodzież na Morzu 2017. Dane statystyczne dotyczące Gospodarki Morskiej Źródło: GUS, US w Szczecinie, Rocznik Statystyczny Gospodarki
Techniczne aspekty drogi wodnej Odra Dunaj na odcinku Kędzierzyn Koźle granica Republiki Czeskiej. Konferencja 28.06.2013 Kędzierzyn - Koźle
Techniczne aspekty drogi wodnej Odra Dunaj na odcinku Kędzierzyn Koźle granica Republiki Czeskiej Konferencja 28.06.2013 Kędzierzyn - Koźle Proste historyczne rozwiązanie transportowe Odra w przekroju
BIOLOGICZNE MONITOROWANIE WÓD W ŚWIETLE DYREKTYWY WODNEJ UE. JACEK SICIŃSKI Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytet Łódzki
BIOLOGICZNE MONITOROWANIE WÓD W ŚWIETLE DYREKTYWY WODNEJ UE JACEK SICIŃSKI Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytet Łódzki DYREKTYWA 2000/60/WE WATER FRAME DIRECTIVE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
Gospodarka morska w Polsce w 2006 r. *
Materiał na konferencję prasową w dniu 25 kwietnia 2007 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W SZCZECINIE Centrum Statystyki Morskiej Informacja sygnalna Gospodarka morska w Polsce w 2006 r.
Dojechać, dolecieć, dopłynąć 2015-05-21 14:00:09
Dojechać, dolecieć, dopłynąć 2015-05-21 14:00:09 2 W układzie międzynarodowym region zachodniopomorski ma ważne tranzytowe znaczenie. Krzyżują się tu połączenia międzynarodowe w układzie: północ - południe,
Wpływ parków wiatrowych na ekosystemy morskie
Wpływ parków wiatrowych na ekosystemy morskie Radosław Opioła, Lidia Kruk-Dowgiałło Instytut Morski w Gdańsku, ul. Abrahama 1, 80-307 Gdańsk Samodzielna Pracownia Ekologii tel. 058 552 00 94, faks 058
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
Logistyka - nauka. Polski sektor TSL w latach Diagnoza stanu
Adiunkt/dr Joanna Brózda Akademia Morska w Szczecinie, Wydział Inżynieryjno-Ekonomiczny Transportu, Instytut Zarządzania Transportem, Zakład Organizacji i Zarządzania Polski sektor TSL w latach 2007-2012.
LOGISTIK-ANGEBOTE AM HAFENSTANDORT SZCZECIN-SWINOUJSCIE
Vortrag (9) LOGISTIK-ANGEBOTE AM HAFENSTANDORT SZCZECIN-SWINOUJSCIE Monika Forys, Szczecin OFERTA LOIGISTYCZNA PORTÓW SZCZECIN I ŚWINOUJŚCIE W ZAKRESIE ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ potencjał i rzeczywistość Dipl.
Stan techniczny i parametry dróg wodnych
Stan techniczny i parametry dróg wodnych Poza naturalnymi warunkami atmosferycznymi i hydrologicznymi, występującymi w dorzeczu Odry, żegluga napotyka również na trudności spowodowane stanem technicznym
Sprawozdanie: Wyniki inwentaryzacji terenowej makrozoobentosu w obszarach stanowiących potencjalne miejsca żerowiskowe dla ryb i ptaków
Wyniki inwentaryzacji terenowej makrozoobentosu... 1 ZAŁĄCZNIK II. PLB ZATOKA PUCKA Sprawozdanie: Wyniki inwentaryzacji terenowej makrozoobentosu w obszarach stanowiących potencjalne miejsca żerowiskowe
NOWE NABYTKI BIBLIOTEKI MIR w Gdyni
NOWE NABYTKI BIBLIOTEKI MIR w Gdyni STYCZEŃ - LUTY 2011 Książki i wydawnictwa seryjne: 1. Cyfrowy świat dokumentu/ Ed. H. Hollender: Warszawa: CPI, 2011, 276 s. Sygn. 27.1 2. Witek Z. et al.: Nutrrient
WYBRANE PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW KATEDRY HANDLU ZAGRANICZNEGO I MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW EKONOMICZNYCH
Katedra Handlu Zagranicznego i Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych Uniwersytet Szczeciński WYBRANE PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW KATEDRY HANDLU ZAGRANICZNEGO I MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW EKONOMICZNYCH 1.
Gospodarka morska w Polsce w latach
Urząd Statystyczny w Szczecinie Centrum Statystyki Morskiej Materiały na konferencję prasową w dniu 26 września 28 r.; http://www.stat.gov.pl Gospodarka morska w Polsce w latach 1996-27 Podstawowe informacje
Przedsiębiorstwo Badawczo-Produkcyjne FORKOS Spółka z o.o. ul. Hryniewickiego 10 budynek 64, Gdynia
Przedsiębiorstwo Badawczo-Produkcyjne FORKOS Spółka z o.o. ul. Hryniewickiego 10 budynek 64, 81-340 Gdynia www.forkos.com.pl Automatyczne urządzenia do badań ekologicznych wód morskich i śródlądowych Krzysztof
Dolna Odra na styku morza i rzeki
Vortrag (5) DIE SEEHÄFEN SZCZECIN-SWINOUJSCIE ALS BINDEGLIED ZWISCHEN OSTSEE UND ODER-REGION Grazyna Myczkowska, Szczecin Dolna Odra na styku morza i rzeki 43 ODRA JAKO GŁÓWNA OŚ SYSTEMU TRANSPORTOWEGO
2.2.6. Wskaźnik opisowy W10 Śmieci w morzu
Raport do Komisji Europejskiej dot. Wstępnej oceny stanu środowiska morskiego 133 2.2.6. Wskaźnik opisowy W10 Śmieci w morzu W10: Właściwość ani ilość znajdujących się w wodzie morskiej nie powodują szkód
PROJEKT (z dnia 3.11.2014)
PROJEKT (z dnia 3.11.2014) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 2015 r. w sprawie ustanowienia planu dla obszaru Natura 2000 Zalew Szczeciński (PLB320009) Na podstawie art. 29 ust. 3 ustawy z dnia
Śledź (Clupea harengus) jest ważnym gatunkiem z punktu widzenia funkcjonowania ekosystemu (Varpe et al., 2005, Pikitch et al., 2014), a także odgrywa
Śledź (Clupea harengus) jest ważnym gatunkiem z punktu widzenia funkcjonowania ekosystemu (Varpe et al., 2005, Pikitch et al., 2014), a także odgrywa istotną rolę ekonomiczną, stanowiąc znaczną część połowów
Krabik amerykański Rhithropanopeus harrisii
Krabik amerykański Rhithropanopeus harrisii (Gould, 1841) z Zatoki Gdańskiej (południowy Bałtyk): rozmieszczenie, struktura populacji i podstawowe procesy fizjologiczne Joanna Hegele-Drywa Gatunki obce
BADANIA DOSTĘPNOŚCI SYSTEMU DGPS NA DOLNEJ ODRZE RESEARCH ON THE AVAILABILITY OF DGPS SYSTEM ON THE LOWER ODRA RIVER
ANDRZEJ BANACHOWICZ, RYSZARD BOBER, ADAM WOLSKI **, PIOTR GRODZICKI, ZENON KOZŁOWSKI *** BADANIA DOSTĘPNOŚCI SYSTEMU DGPS NA DOLNEJ ODRZE RESEARCH ON THE AVAILABILITY OF DGPS SYSTEM ON THE LOWER ODRA RIVER
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
Wiciowce nanoplanktonowe: po co zajmować się czymkolwiek innym?
Wiciowce nanoplanktonowe: po co zajmować się czymkolwiek innym? Dr Kasia Piwosz Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza Plan prezentacji Kim są wiciowce nanoplanktonowe? Jaka jest ich rola w środowisku
PROJEKT (z dnia )
PROJEKT (z dnia 3.11.2014) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Ujście Odry i Zalew Szczeciński PLH320018 Na podstawie art.
Obce statki, nasze problemy transport morski a środowisko
Tutoring Gedanensis Tutoring Gedanensis 2(1) 23 31 (2017) ISSN 2451-1862 Obce statki, nasze problemy transport morski a środowisko Iga M. Budzyńska 1, Marta B. Tykarska 2 Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2001r. Nr 5, poz. 43) zarządza się, co następuje:
ZARZĄDZENIE Dyrektora Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie z dnia 12 czerwca 2001r. w sprawie uprawiania żeglugi na wodach granicznych rzeki Odry, rzeki Odry Zachodniej i rzeki Nysy Łużyckiej. Na podstawie
Gospodarka rybacka w jeziorach lobeliowych
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 Ochrona Różnorodności Biologicznej
ZESZYTY NAUKOWE NR 12 (84) AKADEMII MORSKIEJ Szczecin 2007
ISSN 1733-8670 ZESZYTY NAUKOWE NR 12 (84) AKADEMII MORSKIEJ Szczecin 2007 WYDZIAŁ INŻYNIERYJNO-EKONOMICZNY TRANSPORTU Anna Białas Motyl Przewozy ładunków transportem śródlądowym i praca przewozowa w krajach
ZOOGEOGRAFIA. dr Karolina Bącela-Spychalska
ZOOGEOGRAFIA dr Karolina Bącela-Spychalska karolina@biol.uni.lodz.pl Dyspersja organizmów proces w którym gatunki utrzymują lub rozszerzają swoje zasięgi przyczyną dyspersji jest osłabianie konkurencji
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 16 kwietnia 2013 r. Poz. 460. z dnia 9 kwietnia 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 kwietnia 2013 r. Poz. 460 1) z dnia 9 kwietnia 2013 r. 2) - 1) 2) poz. 1003, Nr 171, poz. 1016, Nr 222, poz. 1326 i Nr 227, poz. 1367. - - - -
ROLA TRANSPORTU ŚRÓDLĄDOWEGO W TRANSPORCIE INTERMODALNYM. Warszawa, marzec 2018
ROLA TRANSPORTU ŚRÓDLĄDOWEGO W TRANSPORCIE INTERMODALNYM. Warszawa, marzec 2018 Założenia Białej Księgi UE z 2011 r. w zakresie optymalizacji działania łańcuchów logistycznych między innymi poprzez większe
Projekty planów ochrony dla obszarów Natura 2000 wyznaczonych na Zalewie Szczecińskim
Projekty planów ochrony dla obszarów Natura 2000 wyznaczonych na Zalewie Szczecińskim 25 maja 2012 r. Andrzej Zych Inspektorat Ochrony Wybrzeża Urząd Morski w Szczecinie Zgodnie z art. 27a ust. 2 ustawy
Przyjęta przez Porozumienie OSPAR oraz Konferencję Ministerialną HELCOM w dniu 3 października 2013 roku
HELCOM /O Wspólna Zharmonizowana Procedura dla państw - Stron HELCOM i OSPAR w zakresie udzielania zwolnień w ramach Międzynarodowej konwencji o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi
ŚRÓDLADOWE DROGI WODNE W ZRÓWNOWAŻONYM SYSTEMIE TRANSPORTOWYM KRAJU. Kpt.ż.ś. dr Krzysztof Woś
ŚRÓDLADOWE DROGI WODNE W ZRÓWNOWAŻONYM SYSTEMIE TRANSPORTOWYM KRAJU Kpt.ż.ś. dr Krzysztof Woś Plan prezentacji: 1. Ocena jakościowa śródlądowych dróg wodnych 2. Udział żeglugi śródlądowej w rynku usług
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb na Morzu
Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb na Morzu I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Regulamin dotyczy amatorskiego połowu ryb wędką na wodach morskich. 2. Regulamin obowiązuje członków i członków - uczestników PZW.
Studium Uwarunkowań. zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich. III Bałtycki Okrągły Stół
Studium Uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich III Bałtycki Okrągły Stół 18.11.2014 Jacek Zaucha Monika Michałek Magdalena Matczak Juliusz Gajewski STUDIUM - zespół Kierownik
GIS jako narzędzie w zarządzaniu gatunkami chronionymi na przykładzie bałtyckich ssaków morskich
GIS jako narzędzie w zarządzaniu gatunkami chronionymi na przykładzie bałtyckich ssaków morskich Konferencja GIS W NAUCE 4-5 czerwca 2012 Łódź Anna Piszewska BAŁTYCKIE SSAKI MORSKIE Foka obrączkowana Phoca
POSUMOWANIE SEZONU TURYSTYCZNEGO NA POMORZU ZACHODNIM
POSUMOWANIE SEZONU TURYSTYCZNEGO NA POMORZU ZACHODNIM Szczecin, 10.11.2016 rok Charakterystyka turystów krajowych Mieszkaniec dużego miasta, wyższe lub średnie wykształcenie, praca w sektorze publicznym
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
KARTA KURSU (Studia stacjonarne) Zwierzęta bezkręgowe w monitoringu wód
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU (Studia stacjonarne) Nazwa Nazwa w j. ang. Zwierzęta bezkręgowe w monitoringu wód Invertebrates in the monitoring of waters Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator
Ekosystemy wodne SYLABUS A. Informacje ogólne
Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem
Wyniki monitoringu połowowego okoni (Perca fluviatilis L., 1758) w Zatoce Pomorskiej w latach dr inż. Sebastian Król
Wyniki monitoringu połowowego okoni (Perca fluviatilis L., 1758) w Zatoce Pomorskiej w latach 211 214 dr inż. Sebastian Król 1 Okoń (Perca fluviatilis L., 1758) DANE BIOLOGICZNE: długość 2-35 cm, maksymalnie
2.2. Analiza dominujących presji i oddziaływań
Raport do Komisji Europejskiej dot. Wstępnej oceny stanu środowiska morskiego 66 2.2. Analiza dominujących presji i oddziaływań 2.2.1. Wskaźnik opisowy W2 Gatunki obce W2: Gatunki nierodzime wprowadzone
KONFERENCJA POLITYKA MORSKA GDYNIA 14 marca 2016 r.
KONFERENCJA GDYNIA 14 marca 2016 r. organizowana jest pod honorowym patronatem Marka Gróbarczyka Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej i prof. zw. dr. hab. Piotra Jędrzejowicza JM Rektora
z dnia 2015 r. w sprawie ustalenia granic morskich portów wojennych
Projekt R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A O B R O N Y N A R O D O W E J z dnia 2015 r. w sprawie ustalenia granic morskich portów wojennych Na podstawie art. 45 ust. 2b ustawy z dnia 21 marca
Kiedy pytają nas o Szczecin..
Kiedy pytają nas o Szczecin.. W pierwszej kolejności mówimy o niezwykłych walorach naturalnych i położeniu miasta. Piotr Krzystek Prezydent Miasta Szczecin grudzień 2013 Co z tego wynika? Tworząc Nasze
Pomorski Program Edukacji Morskiej
Pomorski Program Edukacji Morskiej Skarby Bałtyku Fauna Morza Bałtyckiego Ryby morskie Morza Bałtyckiego Co to jest ryba? Ryby tradycyjna nazwa zmiennocieplnych kręgowców wodnych oddychających skrzelami,
ZARZĄDZENIE Dyrektora Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie. z dnia 04 grudnia 2009 r.
ZARZĄDZENIE Dyrektora Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie z dnia 04 grudnia 2009 r. w sprawie uprawiania żeglugi na wodach granicznych rzeki Odry, rzeki Odry Zachodniej i rzeki Nysy Łużyckiej Na podstawie
Skala zjawisk abrazyjnych w minionym 20 leciu na przykładzie Mierzei Dziwnowskiej
Skala zjawisk abrazyjnych w minionym 20 leciu na przykładzie Mierzei Dziwnowskiej Kazimierz Furmańczyk, Joanna Dudzińska-Nowak Uniwersytet Szczeciński, Instytut Nauk o Morzu Europejska Agencja Środowiska:
Plan stacjonarnych studiów II stopnia kierunku Oceanografia cykl kształcenia
Plan stacjonarnych studiów II stopnia kierunku Oceanografia cykl kształcenia 2017-2019 I ROK SPECJALNOŚĆ OCEANOGRAFIA BIOLOGICZNA SPECJALIZACJA BIOLOGIA MORZA SEMESTR ZIMOY 1 pkt. ECTS Ć Język angielski
Bałtyckie Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Gospodarki Morskiej i jego rola we wzmacnianiu innowacyjności Pomorza Zachodniego.
Bałtyckie Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Gospodarki Morskiej i jego rola we wzmacnianiu innowacyjności Pomorza Zachodniego. KONCEPCJA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ CENTRUM Zakład b-r górnictwa morskiego Prowadzenie
Inwazje biologiczne. Karolina Bacela-Spychalska Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii
Inwazje biologiczne Karolina Bacela-Spychalska Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Biogeografia nauka zajmująca się przestrzennym rozmieszczeniem różnorodności biologicznej (gatunków i biocenoz)
Liczba godzin. SEMESTR ZIMOWY 1 Język angielski / English E Seminarium I / Seminar I Z Ekofizjologia zwierząt morskich /
Plan stacjonarnych studiów II stopnia kierunku Oceanografia cykl kształcenia 2015-2017 I ROK SPECJALNOŚĆ OCEANOGRAFIA BIOLOGICZNA SPECJALIZACJA BIOLOGIA MORZA Przedmiot SEMESTR ZIMOWY 1 Język angielski
INTENSYWNOŚĆ TURBULENCJI W RÓŻNYCH JEDNOSTKACH MORFOLOGICZNYCH NA PRZYKŁADZIE RZEKI SKAWY
INTENSYWNOŚĆ TURBULENCJI W RÓŻNYCH JEDNOSTKACH MORFOLOGICZNYCH NA PRZYKŁADZIE RZEKI SKAWY BM 4327 MGR INŻ. AGNIESZKA HAWRYŁO KATEDRA INŻYNIERII WODNEJ I GEOTECHNIKI PLAN Wprowadzenie Metodyka Wyniki Dyskusja
Gospodarka morska w Polsce przemiany w latach Dane statystyczne dotyczące wybranych obszarów. Jarema Piekutowski
Gospodarka morska w Polsce przemiany w latach 2004-2008. Dane statystyczne dotyczące wybranych obszarów Jarema Piekutowski Szczecin, 2010 1 Jarema Piekutowski Gospodarka morska w Polsce przemiany w latach
Ochrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Rozdział VI Pilotaż
Rozdział VI Pilotaż 81. 1. Do korzystania z usług pilota obowiązane są: 1) statki oraz zestawy pchane lub holowane o długości całkowitej powyżej 90 m zawijające do portu Świnoujście, z zastrzeżeniem pkt
Restytucje ryb wędrownych w Polsce
Restytucje ryb wędrownych w Polsce Ryszard Bartel Instytut Rybactwa Śródlądowego dowego Zakład ad Ryb Wędrownych W ul. Reduta Żbik 5, 80 761 Gdańsk e-mail: gdansk@infish.com.pl Występowanie troci w polskich
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 78 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 504 9 Organizmy
Witold Szczepański. Problem badań wieloletnich. rzeki Łyny
Witold Szczepański Problem badań wieloletnich przykład chruścik cików źródeł rzeki Łyny zień Chruścika VI Seminarium Trichopterologiczne, Olsztyn 11.12.2006 Po co badania wieloletnie? Stały monitoring
Z czym kojarzy się Szczecin?
IMAS International Wrocław Z czym kojarzy się Szczecin? Wrocław, marzec 2008 Sprawdziliśmy, z czym Polakom kojarzy się Szczecin. Raport moŝe być przydatny w ocenie efektywności dotychczasowych akcji promocyjnych
KARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek
Porty Szczecin-Świnoujście jako platforma logistyczna w regionie
Porty Szczecin-Świnoujście jako platforma logistyczna w regionie Porty Szczecin-Świnoujście - Lokalizacja w europejskim systemie transportowym Strategiczna lokalizacja Najkrótsza droga ze Skandynawii do
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 866 9
Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta
Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta Metody, doświadczenia i problemy Rafał T. Kurek fot. Krzysztof Czechowski 1 Oddziaływanie infrastruktury liniowej Formy negatywnego
Inwazje biologiczne w środowiskach słodkowodnych
Inwazje biologiczne w środowiskach słodkowodnych Wybrane zagadnienia Skrypt dla studentów studiów I i II stopnia na kierunkach biologia i ochrona środowiska NR 154 Włodzimierz Serafiński, Małgorzata Strzelec,
Zachodniopomorskie wita 2015-10-05 10:35:56
Zachodniopomorskie wita 2015-10-05 10:35:56 2 Zachodniopomorskie leży w północno-zachodniej Polsce, na wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Stolicą województwa jest Szczecin. Granica morska w Zachodniopomorskiem
Pakiet Roboczy 1 Sztormy Historyczne
Pakiet Roboczy 1 Sztormy Historyczne Joanna Dudzińska-Nowak Uniwersytet Szczeciński Instytut Nauk o Morzu Baza danych wezbrań sztormowych polskiego wybrzeża Bałtyku. Baza danych zniszczeń sztormowych polskiego
określa, czym się zajmują ekologia, ochrona środowiska i ochrona przyrody określa niszę ekologiczną wybranych gatunków
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z EKOLOGII Z ELEMENTAMI OCHRONY ŚRODOWISKA DLA KLASY III ZAKRES ROSZERZONY Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony Dział programu Lp. Temat Poziom wymagań konieczny (K) podstawowy
A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Ocena ryzyka introdukcji obcych gatunków na podstawie jakości wód balastowych zrzucanych w Porcie Gdynia.
ZAKŁAD BADAWCZO-ROZWOJOWY ZESPÓŁ LABORATORIÓW BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH Adres: Telefon: (58) 511-62-28 Al. R z e c z y p o s p o l i t e j 8 E - mail: rs@cto.gda.pl 80-369 G D A Ń S K Fax: (58) 511-63-97 R
Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus
Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus K. Zając, T. Zając Instytut Ochrony Przyrody PAN, 31-120 Kraków, Mickiewicza 33 kontakt: kzajac[...]iop.krakow.pl,
Śląski Klaster Przedsiębiorstw Dorzecza Górnej Odry
Śląski Klaster Przedsiębiorstw Dorzecza Górnej Odry Branża: transport wodny, turystyka, ochrona środowiska Śląski Klaster Przedsiębiorstw Dorzecza Górnej Odry to inicjatywa przedsiębiorców, samorządów