HISTORIA UE. Literatura. Idee zjednoczenia Europy. Idee zjednoczenia Europy. Idee zjednoczenia Europy Idee zjednoczenia Europy UE I JEJ FUNKCJONOWANIE

Transkrypt

1 UE I JEJ FUNKCJONOWANIE Literatura Wykaz literatury podstawowej: HISTORIA UE IDEE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 1. Fontaine Pascal: Europa w 12 lekcjach: 2. Historia Unii Europejskiej Jak działa przewodnik po instytucjach unijnych: Ryszard Mosakowski Katedra Silników Spalinowych i SpręŜarek Wykaz literatury uzupełniającej: 1. Traktat Lizboński Zjednoczenie siłą: Cesarstwo Rzymskie, Frankońskie Imperium Karola Wielkiego, Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, Pierwsze Cesarstwo Francuskie, Nazistowskie Niemcy. 2. Pokojowe sposoby konsolidacji niektórych europejskich terytoriów poprzez związki dynastyczne. 3. Związki na poziomie krajów: Unia Polsko-Litewska, Cesarstwo Austriacko-Węgierskie i Cesarstwo Otomańskie opat Charles de Saint-Pierre: opublikował w Ultrechcie broszurę: Projekt dla trwałego pokoju w Europie zaproponował Europejską Ligę 18 suwerennych państw (wspólny skarb, bez granic, unia gospodarcza); Marquis de Lafayette i Tadeusz Kościuszko po rew. am i D.N. Wizja Stanów Zjednoczonych Europy; 1795 Immanuel Kant: propozycja kongresu dla wiecznego pokoju; 1843 włoski pisarz i polityk Giuseppe Mazzini - utworzenie federacji republik europejskich 1847 Wiktor Hugo - pokojowe zjednoczenie, na bazie współpracy i równości członkostwa, (Początkowo wyszydzana, powróciła w 1851r.) W 1923 austriacki ksiąŝę Richard Coudenhove-Kalergi: zakłada Ruch Paneuropejski; wydał ksiąŝkę Pan-Europa, będącą manifestem ruchu paneuropejskiego. Tezy te rozwinął w głównym dziele swojego Ŝycia, trzytomowej Walka o Paneuropę ( ); wydawał pismo Paneuropa, propagując utworzenie jednego państwa europejskiego (od Polski do Portugalii) Aristide Briand, francuski premier, na forum Ligi Narodów zaproponował ideę federacji narodów europejskich opartej na solidarności oraz współpracy politycznej i społecznej, co spotkało się ze wsparciem wielu wybitnych ekonomistów, w tym Johna Maynarda Keynesa francuski polityk Edouard Herriot opublikował ksiąŝkę Stany Zjednoczone Europy. Józef Piłsudski: idea Stanów zjednoczonych Europy Środkowej (Międzymorze). Pál Teleki: Ŝadnej przyszłości dla małych narodów Centralnej i Wschodniej Europy jeśli będą próbowały Ŝyć odizolowanym Ŝyciem. 1

2 1943 r. Jean Monnet, członek FNKW Rządu Wolnych Francuzów na uchodźctwie w Algierze, architekt europejskiej jedności, oświadczył:...pokój w Europie nie zostanie osiągnięty, jeŝeli państwa odbuduje się na bazie suwerenności narodowej. Kraje Europy są zbyt małe, aby mogły gwarantować swoim obywatelom dobrobyt i rozwój społeczny. Państwa europejskie muszą stworzyć między sobą federację... Winston Churchill 19 września 1946 na uniwersytecie w Zurychu proponuje utworzenie Stanów Zjednoczonych Europy i Rady Europy. Zaproponował mianowicie: odtworzenie rodziny europejskiej lub tak duŝej jej części jak to będzie moŝliwe i zapewnienie jej struktury, w której będzie mogła Ŝyć w pokoju, bezpieczeństwie i wolności. Musimy zbudować swego rodzaju Stany Zjednoczone Europy. ( ) Pierwszym krokiem w odtworzeniu rodziny europejskiej musi być partnerstwo pomiędzy Francją a Niemcami. FNKW- Francuski Narodowy Komitet Wyzwolenia 7-10 maja1948: Kongres Europejski w Hadze. Główny cel Kongresu: wkład do utworzenia zjednoczonej Europy federalnej Londyn: powstaje Rada Europy (pierwsza organizacja paneuropejska) Statut ustanowienie współpracy w dziedzinach: politycznej, ekonomicznej, społecznej, naukowej, prawnej i administracyjnej. ZałoŜenie: ponadnarodowy rząd Europy; w ramach Rady wyodrębniono: Komitet Ministrów; Parlamentarne Zgromadzenie Doradcze; niezaleŝny sekretariat - prototypy rządu, parlamentu i administracji publicznej. Działacze Ruchu pragnęli aby Zgromadzenie Parlamentarne funkcjonowało jak prawdziwy Parlament Europejski. Rada Europy jest instytucją o raczej ograniczonych prerogatywach. (wypracowała pewne formy uprawnień w dziedzinie praw człowieka, jak Europejski Trybunał Praw Człowieka). Sytuacja Francji po II WŚ: Silna potrzeba odbudowy; Całkowita zaleŝność od węgla z niemieckich kopalń. (Regiony Ruhry i Saary). (Górny Śląsk przekazano Polsce w 1945r.) 1945: Plan Monneta Przejęcie kontroli nad niemieckimi obszarami produkującymi węgiel; Przekierowanie produkcji z niemieckiego przemysłu do francuskiego. (Plan zaakceptował Charle de Gaulle na początku 1946) Francja przejmuje region Saary od Niemiec przekształcając go w protektorat nominalnie niezaleŝny politycznie, w praktyce pod całkowitą kontrola gospodarczą Francji. Obszar wrócił do Niemiec w 1957r. ale Francja utrzymała prawo do kopalń aŝ do 1981r. 28 kwietnia 1949: Władza międzynarodowa dla Zagłębia Ruhry (IAR): Porozumienie dla Ruhry (The Ruhr Agreement) (UK, US, F i kraje Beneluksu); IAR kontrolowała poziom produkcji, ceny oraz kierunki sprzedaŝy. 1949: tarcia pomiędzy Niemcami i Francją w sprawie kontroli Zagłębia Ruhry osiągnęły niebezpieczny poziom groŝący powrotem do wrogości jak po I WŚ. R. Schuman, we współpracy z Jeanem Monnetem i kanclerzem Niemiec Konradem Adenauerem doprowadził do porozumienia między Francją a Niemcami w sprawie wspólnego zarządzania przemysłami stalowym i węglowym. 1949, Monnet i jego współpracownicy wymyślili ideę wspólnoty europejskiej, którą przejął Robert Schuman ówczesny Minister Spraw Zagranicznych Francji. 2

3 9 maja 1950 r. Deklaracja (Plan) Schumana: propozycja utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali: francusko-niemiecka kontrola nad produkcją węgla i stali, za pośrednictwem tzw. Wysokiej Władzy (High Authority); wspólnota otwarta na kraje trzecie. Przez konsolidację podstawowej produkcji i instytucję High Authority, której decyzje będą wiąŝące dla Francji, Niemiec i wszystkich krajów, które potem dołączą, propozycja jest pierwszym konkretnym krokiem ku europejskiej federacji, niezbędnego warunku zachowania pokoju. Pałac d Orsay w ParyŜu, gdzie R. Schuman przedstawił swój plan Pozytywnie odniosły się do propozycji: Włochy i kraje Beneluksu; (WB odmówiła w obawie o utratę suwerenności narodowej) 18 kwietnia 1951 r. podpisanie Traktatu Paryskiego; 23 lipca 1952r. Traktat wszedł w Ŝycie; powstaje Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS): 6 krajów utworzyło wspólny rynek węgla i stali na mocy traktatu Francja Niemcy, Włochy i kraje Beneluxu). śaden z krajów nie mógł sam produkować broni, którą skierowałby przeciwko drugiemu jak w przeszłości. (Jean Monnet przew. Wysokiej Władzy) Deklaracja Schumana - początek dzisiejszej Unii Europejskiej; 9 maja - Dzień Europy. Próby utworzenia dalszych wspólnot: Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EDC); Cel: ustanowienie wspólnej europejskiej armii pod wspólną kontrolą. Propozycja 1950, podpisanie Traktatu - 27 maja 1952; Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EPC); zaczątek federacji państw europejskich; W dniu 30 sierpnia 1954 Francuskie Zgromadzenie Narodowe odmówiło ratyfikowania traktatu o utworzeniu EDC 264 to 319 zaniechano więc pomysłu, a potem odłoŝono na półkę takŝe EPC. 25 marca 1957r., podpisanie dwóch traktatów, często nazywanych Traktatami rzymskimi, Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom); Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (Wspólny rynek). 1 stycznia 1958r. Traktaty Rzymskie wchodzą w Ŝycie: EWG EEC tzw. Wspólny Rynek - międzynarodowa organizacja gospodarcza - najwaŝniejsza z 3 wspólnot UK, pomimo zaproszenia, nie przystąpiła do wspólnot kierując się względami narodowej suwerenności gospodarczej 3

4 Sztokholm 1959; UK wraz z Austrią, Danią, Norwegią, Portugalią, Szwajcarią i Szwecją popisuje układ o utworzeniu EFTA układ wszedł w Ŝycie w 1960r. 31 lipca 1961r. Irlandia, 9 sierpnia UK, 10 sierpnia Dania występują o przyjęcie do WE (EC); 14 stycznia 63r. weto prezydenta de Gaulle a w stosunku do UK wstrzymuje akcesję; 8 kwietnia 1965 r. Traktat ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich, który wszedł w Ŝycie r.; 11 maja 1967r. UK składa powtórnie wniosek o przyjęcie do Wspólnot, tak samo Irlandia i Dania, a trochę później Norwegia. Generał de Gaulle jest wciąŝ niechętny zaakceptować brytyjską akcesję i składa weto. 1 lipca 1968 r. Unia celna wchodzi w Ŝycie (sześć krajów znosi cła na importowane towary, umoŝliwiając po raz pierwszy swobodny handel; wspólna taryfa celna na handel z resztąświata r. otwarcie negocjacji akcesyjnych z UK, Irlandią, Danią i Norwegią; r. w referendum 53,3% Norwegów przeciw akcesji; 1 stycznia 1973 r. (juŝ po śmierci de Gaulle a): Dania, Irlandia, Wielka Brytania przystępują do Wspólnoty;( umiera de Gaulle; Prezydent Francji 59-69) 4

5 7 10 czerwca1979 r. pierwsze wybory do PE 31 sierpnia 1980 Powstanie Solidarności 1 stycznia 1981 r.: Grecja nowym członkiem WE. 23 lutego 1982 w referendum konsultacyjne. Grenlandia, głosuje za wyjściem ze wspólnoty (stała się członkiem WE jako część Danii) 1 stycznia 1986 r. nowe państwa członkowskie: Hiszpania i Portugalia. 1 lipca 1987 r. wchodzi w Ŝycie Jednolity Akt Europejski (SEA): powiększa uprawnienia decyzyjne Parlamentu (wprowadza procedurę współpracy pomiędzy Parlamentem a RM), rozszerza zakres spraw przyjmowanych większością kwalifikowaną (z wyjątkiem kwestii podatkowych, przepływu osób i praw pracowników) rozwija współpracę w dziedzinie polityki zagranicznej. 12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia "jednolitego rynku europejskiego" do dnia 31 grudnia 1992 roku. 1987: Turcja formalnie występuje o przyjęcie do Wspólnoty Grudzień 1991: Podpisanie Traktatu z Maastricht Szwajcaria, Norwegia formalnie składają wnioski o akcesję do Wspólnoty. 1 listopada 1993 r. formalne powstanie Unii Europejskiej (wejście traktatu w Ŝycie) 5 kwietnia 1994r. Polska formalnie ubiega się o akcesję do UE. 28 listopada 1994 referendum w Norwegii negatywne (52,2% przeciw akcesji). 1 stycznia 1995 r. nowe państwa członkowskie: Austria, Finlandia i Szwecja 26 marca 1995 r. wchodzi w Ŝycie Układ z Schengen (w krajach Beneluksu, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemczech i Portugalii). 5

6 17 czerwca 1997 r. Traktat Amsterdamski (Podpisanie) 13 grudnia 1997 r. rozpoczęcie negocjacji członkowskich z 10 państwami Europy Środkowo-Wschodniej. 1 czerwca 1998 powstanie Europejskiego Banku Centralnego 1 stycznia 1999 r. Euro w transakcjach handlowych i finansowych (Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Luxemburg, Holandia, Portugalia i Hiszpania). 1 maja 1999 r.: wchodzi w Ŝycie Traktat Amsterdamski włącznie układów z Schengen do struktur WE, powstaje stanowisko Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej oraz Bezpieczeństwa poszerzenie uprawnień legislacyjnych Parlamentu Europejskiego, wzrost roli przewodniczącego Komisji (konieczna aprobata Parlamentu dla jego powołania), 2 stycznia Grecja staje się 12 członkiem w strefie euro. 26 lutego 2001 Podpisanie Traktatu Nicejskiego 1 stycznia 2002 r. pojawiają się banknoty i monety euro ( ) w powszechnym obiegu krajów unii walutowej. 28 lutego euro staje się jedyną walutą (kończy się okres podwójnego obiegu) 23 lipca 2002 r. wygasa Traktat EWWiS; 1 lutego 2003r wchodzi w Ŝycie Traktat Nicejski: Usprawnienie procesu decyzyjnego przed przyjęciem nowych grupy członków Główne postanowienia: przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw; system waŝenia głosów w Radzie UE: Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy otrzymają po 29 głosów, Polska i Hiszpania - po 27); odejście od prawa weta w niektórych kwestiach (polityka imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku) Ateny, 16 kwietnia 2003 r. przedstawiciele rządów 15 państw członkowskich i 10 kandydujących podpisują traktat akcesyjny rozszerzający Unię; 14 września 2003r. nieudane referendum w Szwecji na temat wejścia do strefy euro. 1 maja 2004 r. UE liczy 25 państw; Polska w UE; 29 października 2004 r. 25 krajów UE podpisuje Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy; 29 maja 2005 r. Francuzi, a 1 czerwca. Holendrzy odrzucili w referendum konstytucję europejską. 1 stycznia 2007 r. Bułgaria i Rumunia w UE; UE liczy prawie 500 mln obywateli. 1 stycznia 2007 Słowenia dołączyła do strefy euro. 13 grudnia 2007 r. szczyt UE w Lizbonie i podpisanie Traktatu Lizbońskiego. 21 grudnia 2007 r.; symboliczne otwarcie granic w ramach Układu z Schengen w Worku Turoszowskim, na trójstyku granic polskiej, czeskiej i niemieckiej. 9 nowych państw w Schengen. Łącznie 20 państw UE+Norwegia i Islandia. 6

7 1 stycznia 2008 r.; Euro walutą na Cyprze i Malcie; 1 stycznia 2009r.; Euro walutą w Słowacji 1 grudnia 2009r. Traktat Lizboński wchodzi w Ŝycie Ojcowie współczesnej Europy Konrad Adenauer pierwszy kanclerz demokratycznych Niemiec, zwolennik zjednoczenia Europy opartego na tradycjach i wartościach chrześcijańskich. Winston Churchill brytyjski polityk, mówca, strateg, pisarz i historyk, minister obrony, Przewodniczący Izby Gmin, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, laureat literackiej Nagrody Nobla, jeden z pierwszych polityków popierających ideę zjednoczenia Europy pomysłodawca utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy; Alcide De Gasperi włoski premier i polityk, współtwórca Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, propagujący ideę współpracy gospodarczej poprzez zacieśnianie współpracy obronnej. Walter Hallstein niemiecki polityk, profesor prawa na uniwersytetach w Rostocku i Frankfurcie nad Menem Sekretarz Stanu w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, pierwszy przewodniczący Komisji Europejskiej w latach , twórca doktryny Hallsteina, inicjator Wspólnot Europejskich i struktur unijnych. Jeden z twórców wizerunku i głównych nurtów politycznych współczesnej Unii Europejskiej. Ojcowie współczesnej Europy Jean Monnet francuski polityk, dyplomata i ekonomista, architekt wspólnot europejskich, współtwórca Planu Schumana, inicjator i twórca Komitetu dla Zjednoczenia Państw Europy (ang. Action Committee for the United States of Europe) (1954), któremu przewodniczył do 1975 r. W 1976 r. za swoje zasługi otrzymał tytuł Obywatela Europy. Robert Schuman francuski premier i minister spraw zagranicznych, inicjator pojednania pomiędzy Francją a Niemcami poprzez połączenie obu państw silnymi więzami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi, w latach przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Jego plan był pierwszym w pełni zrealizowanym projektem zjednoczenia Europy. Ojcowie współczesnej Europy Paul-Henri Spaak belgijski premier i minister spraw zagranicznych, w latach przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, przewodniczący roboczej komisji opracowującej raport dotyczący stworzenia podstaw wspólnego rynku europejskiego, przewodniczący pierwszej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, sekretarz generalny NATO. Altiero Spinelli włoski polityk, promotor federalizmu europejskiego, członek Komisji Europejskiej odpowiedzialny za politykę przemysłową, eurodeputowany do Parlamentu Europejskiego, współzałoŝyciel Klubu Krokodyla. Klub Krokodyla (ang. Crocodile Club) grupa eurodeputowanych do Parlamentu Europejskiego opowiadająca się za coraz większą europejską integracją. Klub powstał z inicjatywy Alteriego Spinelliego w 1980 r. Swoją nazwę zawdzięczał restauracji Au Crocodile znajdującej się w Strasburgu (Francja) przy ulicy de l'outre 10, w której członkowie spotykali się na nieoficjalnych i nieformalnych panelach dyskusyjnych. Członkowie zrzeszeni w Klubie opowiadali się za nieustannym procesem integracyjnym zmierzającym do powołania w przyszłości Unii Europejskiej. Efektem ich spotkań było uchwalenie Jednolitego Aktu Europejskiego oraz poprzez Traktat o Unii Europejskiej powołanie do Ŝycia UE 7