Banknoty i monety euro. Autor: Beata Łuba-Królik

Transkrypt

1 Autor: Beata Łuba-Królik

2 Skrócony opis lekcji Podczas zajęć omówiono wygląd, symbolikę, nominały banknotów i monet nowej wspólnej waluty Europy - euro. Lekcja kończy się projektowaniem przez uczniów polskiego euro. Cele lekcji Uczeń powinien: poznać wygląd i nominały banknotów i monet euro oraz ich charakterystyczne cechy, rozumieć znaczenie symboli przedstawionych na banknotach i monetach euro, umieć korzystać z różnych materiałów źródłowych, prezentować informacje. Słowa kluczowe Euro, Europejski Bank Centralny. Metody realizacji zajęć mini wykład, praca w grupach, odgrywanie ról. Adresat uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Materiały 1. tabela Opis stron narodowych monet euro, 2. monety i banknoty euro, karteczek z nazwami państw (12 to kraje eurolandu, pozostałe 8 dowolne). 2

3 Wstęp merytoryczny Proces wprowadzania euro do obiegu Wprowadzenie wspólnej waluty przez państw UE stanowi uwieńczenie idei integracji gospodarczej. Operacja wprowadzania euro została szczegółowo zaplanowana i przeprowadzona w każdym z 12 państw UE, ogólny scenariusz tego przedsięwzięcia uzgodniła Rada Europejska w Madrycie już w grudniu 1995 r. (tzw. scenariusz madrycki). Na szczycie Rady określono harmonogram działań w okresie od grudnia 1995r. do połowy 2002r. oraz ogólną rolę poszczególnych instytucji Wspólnoty Europejskiej w procesie wprowadzania euro. Bardziej szczegółowe elementy tego przedsięwzięcia zostały określone w przyjętych później wspólnotowych aktach prawnych dotyczących euro, takich jak: rozporządzenie Rady UE, zalecenia Komisji Europejskiej oraz wytyczne Europejskiego Banku Centralnego. Proces wprowadzania euro podzielono na trzy etapy. W I okresie tzw. przygotowawczym (od 1 maja 1998 do 31 grudnia 1998) ustalono listę państw zakwalifikowanych do strefy euro, określono kursy wymiany, utworzono Europejski Bank Centralny. II faza to okres przejściowy (od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2001 r.). W tym czasie wprowadzono euro w formie bezgotówkowej, ustalono także, że euro i waluty narodowe będą, w tym okresie, funkcjonować równolegle. Działalność rozpoczęły EBC i ESBC. Od początku 1999r. zwykły obywatel eurolandu mógł płacić euro za pomocą karty kredytowej, mieć w tej walucie konto lub kredyt. Okres końcowy (od 1 stycznia 2002 r. do 30 czerwca 2002 r.), to wycofanie z obiegu monet i banknotów narodowych oraz wprowadzenie w ich miejsce monet i banknotów euro. (...) Na spotkaniu Rady Europejskiej w Madrycie uzgodniono też nazwę nowej waluty europejskiej. Graficzny symbol euro pochodzi od greckiej litery epsilon i nawiązuje do pierwszej litery słowa Europa. Dwie poziome linie znaku maja symbolizować stabilność waluty. Nazwa nowej waluty jest jednakowa we wszystkich oficjalnych językach UE, choć uwzględnia różnice w alfabetach narodowych. Euro dzieli się na 100 centów, do obiegu wprowadzono osiem monet i siedem banknotów euro. Banknoty euro mają jednakowe obie strony w każdym państwie członkowskim. Przedstawione są na nich budowle, a dominującymi elementami są okna, bramy i mosty. Mają one swoje znaczenie. Okna i bramy symbolizują ducha otwartości i współpracy w UE, a dwanaście gwiazd symbolizuje ponadto dynamikę i harmonię współczesnej Europy. Mosty natomiast oznaczają komunikację i integrację zarówno między ludźmi w Europie, jak również między Europą a resztą świata. Na banknotach nie przedstawiono żadnych rzeczywistych budowli, w ten sposób żadne państwo czy miasto nie jest wyróżnione. Ponad to na banknotach przedstawiono najważniejsze style architektoniczne w historii Europy, tj. antyk grecki i rzymski, styl romański, gotycki, 3

4 renesansowy, barok i rokoko, architekturę inżynieryjną XIX wieku oraz nowoczesną architekturę XX wieku. W ten sposób przedstawiono symbolicznie rozwój Europy w dziedzinie techniki, sztuki i komunikacji. Wspólnymi elementami banknotów są: 1) nazwa waluty - podana zarówno w alfabecie łacińskim, jak i greckim, gdyż oba są obecnie używane w UE, 2) symbol UE - flaga z dwunastoma gwiazdami, 3) inicjały Europejskiego Banku Centralnego w pięciu wariantach językowych (z uwzględnieniem wszystkich jedenastu oficjalnych języków UE), tj. BCE, ECB, EZB, EKT, EKP, 4) symbol wskazujący na ochronę praw autorskich, 5) podpis Prezesa EBC. Natomiast banknoty euro różnią się między sobą: wzorami, kolorami i rozmiarami (zwiększające się wraz ze wzrostem nominału). Autorem projektu banknotów euro jest Austriak Robert Kalina - plastyk związany z Narodowym Bankiem Austrii. Monety euro, w odróżnieniu od banknotów mają jedna stronę wspólną (awers), zaś drugą narodową (rewers). Na najmniejszych nominałach euromonet (1, 2 i 5 centów) zaprezentowano obraz jednoczącej się Europy na mapie świata, następnie na większych nominałach (10, 20 i 50 centów) wszystkie państwa UE przedstawione są w pewnym oddaleniu od siebie i - w miarę jak nominały rosną - łączą się w jedną wspólną Europę bez granic (1 i 2 euro). Wszystkie monety euro są okrągłe (z wyjątkiem monety 20 centowej - kształt tzw. kwiatu hiszpańskiego), zaś różnią się kolorem, wagą - im cięższa moneta, tym większa jej wartość - z wyjątkiem 1 euro, grubością im grubsza moneta, tym większa jej wartość - z wyjątkiem 1 i 2 euro, oraz metalem z jakiego są wykonane. Stronę wspólną monet euro zaprojektował Luc Luycx z Królewskiej Mennicy Belgijskiej, zaś rewersy zaprojektowali plastycy poszczególnych mennic narodowych. Proponowany przebieg zajęć 1. Podziel klasę na 4-5 grup. Rozdaj każdej grupie przygotowane wcześniej karteczki (ok. 20) z nazwami państw, w tym zestawie musi się znaleźć 12 krajów należących do Unii Gospodarczo - Walutowej (Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania,), pozostałe 8 to kraje dowolne. Poproś, aby uczniowie wybrali spośród nich te które 1 stycznia 2002 r. wprowadziły euro. Niech uczniowie spróbują przypomnieć również jakie waluty narodowe funkcjonowały w tych państwach przed wprowadzeniem wspólnej waluty. Sprawdź wyniki pracy grup. 4

5 2. Powiedz, że r. w państwach UGW wprowadzono do obiegu gotówkowego wspólną walutę euro. Waluty narodowe zostały wycofane i straciły status prawnego środka płatniczego, jedynym prawnym środkiem płatniczym od r. jest euro. Podkreśl, że wprowadzenie wspólnej, europejskiej waluty stanowiło uwieńczenie pięćdziesięcioletnich wysiłków państw zachodnioeuropejskich, mających na celu stworzenie unii gospodarczej i walutowej (patrz link do lekcji i wykładu Geneza UGW ). Zaznacz, że sam proces zastępowania walut narodowych wspólną walutą był podzielony na etapy (patrz wstęp merytoryczny), i zakończył się 1 marca 2002r, od tego dnia stosowanie euro zamiast 12 walut narodowych krajów UGW jest obligatoryjne dla wszystkich. 3. Powiedz uczniom, że euro podzielone jest na 100 centów. W obiegu jest: - osiem monet (1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 euro), - siedem banknotów (5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro). Wszystkie monety i banknoty są oznaczone charakterystycznym symbolem euro wzorowanej na greckiej literze epsilon literze E z podwójnym poziomym przekreśleniem, mającym symbolizować stabilność waluty. 4. Rozdaj uczniom wzory banknotów euro ( lub Poproś, aby uczniowie uważnie przyjrzeli się banknotom. Zapytaj czy widzą jakieś elementy łączące banknoty poszczególnych nominałów. Co jest na nich przedstawione? Czym się różnią? Uczniowie powinni zauważyć charakterystyczne elementy banknotów (ich opis znajdziesz we wstępie merytorycznym). Wyjaśnij uczniom symbolikę elementów przedstawionych na banknotach euro (patrz wstęp merytoryczny). Podkreśl, że banknoty euro mają jednakowe obie strony we wszystkich państwach członkowskich UGW. Inaczej jest w przypadku monet. 5. Rozdaj uczniom wzory euromonet ( lub Zwróć uwagę uczniów, że monety euro mają jedną stronę wspólną (awers), zaś drugą narodową (rewers). Koncepcja wspólnych i narodowych stron monet euro ma odzwierciedlać ideę integracji europejskiej (tj. jednoczenie się z zachowaniem różnic narodowych), a ponadto zwiększyć stopień ich akceptacji przez mieszkańców UE. Podkreśl, że każda moneta euro - bez względu na stronę narodową 5

6 - jest prawnym środkiem płatniczym w całej strefie euro, a nie tylko w państwie członkowskim, w którym została wyemitowana. Poproś uczniów o uważne przyjrzenie się awersom euromonet, zapytaj co jest przedstawione na wspólnej stronie euro? Zapytaj też o inne podobieństwa i różnice poszczególnych nominałów euromonet (patrz wstęp merytoryczny). 6. Poproś uczniów, aby powrócili do grup w których pracowali wcześniej, każdej grupie drogą losowania przydziel jedno państwo eurolandu. Następnie poproś uczniów, aby przyjrzeli się rewersom monet euro i opisali krótko strony narodowe monet euro wylosowanego państwa. Poleć, aby uczniowie zwrócili uwagę na motywy przedstawione na monetach, czy są one jednakowe, czy też różne na poszczególnych nominałach? Podsumowaniem tej części lekcji może być tabela Opis stron narodowych monet euro (materiał pomocniczy nr 1). Dodaj, że własne monety euro mają również trzy państwa nie należące do Unii Europejskiej: Monaco, Watykan oraz San Marino. 7. Powiedz, że za drukowanie banknotów euro odpowiedzialny jest Europejski Bank Centralny, który zadanie to zlecił 12 drukarniom (2 niemieckim oraz po jednej z pozostałych krajów UGW z wyjątkiem Luksemburga). Za bicie monet odpowiedzialne są narodowe mennice krajów członkowskich unii walutowej. 8. Podziel klasę na 5 grup i zaproponuj uczniom, aby wyobrazili sobie, że Polska w przyszłym roku dołączy do strefy euro, rozpisano więc konkurs na projekt polskiego euro. Każda grupa stanowi zespół plastyków, którego zadaniem jest zaprojektowanie rewersów polskich euromonet. Prace wraz z krótkim uzasadnieniem uczniowie powinni przedstawić na następnej lekcji, możesz też zorganizować wystawę i przeprowadzić głosowanie na najlepszy projekt. Dla porównania przedstaw uczniom pomysły przesłane przez czytelników Polityki (numer 51/52/2001). Tam najczęściej zgłaszano orła białego - nasze godło narodowe, na kolejnych miejscach był F. Chopin, M. Kopernik, M. Skłodowska - Curie, Jan Paweł II, kontur Polski, pojawiły się też żubr, bocian, mewa a nawet ufoludek. Natomiast włoscy uczniowie na swoich monetach umieścili postacie z Walta Disneya. 6

7 Uwagi dla prowadzącego Lekcja przewidziana jest na 2 godziny lekcyjne, jest kontynuacją zajęć poświęconych genezie UGW. Zajęcia przeznaczone są dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, niektóre ćwiczenia (np. projektowanie monet) można wykorzystać również w gimnazjum. 7

8 Goryczka Szarotka Pierwiosnek Katedra św. Stefana Pałac Belweder Budynek Secesji Wolfgang Amadeus Mozart Bertha von Sutter Zamek Monte Wieża Mole Antonelliana Amfiteatr Flawiuszów (Koloseum) Narodziny Wenus (SandroBotticelli) Rzeźba futurystyczna (Umberto Boccioni) Pomnik konny cesarza Marka Aureliusza Idealne proporcje ludzkiegciała (Leonardo da Vinci) Dante Alighieri (Rafael) Ateńska tryrema (statek trójrzędowy) Grecka korweta (żaglowi) Nowoczesny tankowiec Rigas-Fereos Ioannis Capodistias Eleftherios Venizelos Sowa ateńska Europa porwana przez Zeusa 1 cent 2 centy 5 centów 10 centów 20 centów 50 centów 1 euro 2 euro Banknoty i monety euro Materiał pomocniczy nr 1 Tabela 1. Opis stron narodowych monet euro Statki Słynni ludzie Starożytność Grecja Słynne budowle Sztuka włoska Włochy Kwiaty alpejskie Słynne budowle Słynni ludzie Austria Niemcy Liść dębu Brama Brandenburska Orzeł Rzeszy Francja Marrianna Kobieta siejąca Drzewo Republiki: Wolność, Równość, Braterstwo 8

9 Hiszpania Katedra Santiago del Compostela Miguel de Cervantes Król Karol I Burbon Portugalia Pierwsza pieczęć królewska z 1134 r Pieczęć królewska z 1142 r Zamki i herby Finlandia Heraldyczny lew Dwa łabędzie w locie Kwiaty maliny Belgia Król Albert II Holandia Królowa Beatrix Luksemburg Wielki Książę Henryk (oraz luksemburskie słowo Letzebuerg oznaczające Luksemburg) Irlandia Celtycka harfa (oraz irlandzkie słowo Eire oznaczające Irlandię) źródło: Euro coins, 9

10 Propozycje sprawdzenia wiedzy Test - zaznacz prawidłową odpowiedź 1. Ile krajów wchodzi w skład UGW? a. 15 b. 12 c Które z wymienionych państw nie należy do Unii Gospodarczej i Walutowej? a. Grecja b. Szwecja c. Niemcy 3. Ile jest nominałów monet euro? a. 7 b. 8 c Ile jest nominałów banknotów euro? a. 7 b. 8 c Euro wprowadzono do obiegu gotówkowego: a b c Strony narodowe posiadają: a. banknoty euro b. monety euro c. banknoty i monety euro 7. Które z przedstawionych niżej zdarzeń jest prawdziwe? a. Pan Kowalski 30 marca 2002 r założył w banku Sukces rachunek walutowy, część swoich oszczędności ulokował w markach niemieckich, a część w euro. b. Pan Kowalski 30 marca 2002 r. udał się do kantoru i wymienił 1500 marek niemieckich na polskie złotówki. c. Pan Kowalski jadąc do Berlina wymieni marki na euro po takim samym kursie jak w Warszawie. 10

11 Odpowiedzi: 1. b 2. b 3. b 4. a 5. a 6. b 7. c Bibliografia Nowa waluta zjednoczonej Europy - pakiet NBP. Przydatne adresy

12