Stare Państwo 2686 p.n.e p.n.e. Dżeser, Snofru, Cheops, Chefren, Mykerinos

Transkrypt

1 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni STAROŻYTNY EGIPT Chronologia sztuki egipskiej: Czasy prehistoryczne 8000 p.n.e p.n.e. Okres wczesnodynastyczny 3100 p.n.e p.n.e. Narmer Stare Państwo 2686 p.n.e p.n.e. Dżeser, Snofru, Cheops, Chefren, Mykerinos I okres przejściowy Średnie Państwo 2133 p.n.e p.n.e. Sezostris I, Sezostris II, Sezostris III II okres przejściowy Nowe Państwo 1567 p.n.e p.n.e. Amenhotep, Totmes, Hatszepsut, Tutenchamon, Ramzes, Seti III okres przejściowy okres ptolemejski, rzymski 1

2 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Sztuka egipska ma związek z wierzeniami. Główni bogowie Egiptu to: Re Hathor Anubis Ozyrys Triada tebańska Insygnia władzy królewskiej: Broda Ureusz Korona Berła i nemes Dokończ piramidę odwzorowującą model i status społeczeństwa w starożytnym Egipcie. Na odpowiednich poziomach umieść jeszcze: niewolników, chłopów, żołnierzy faraon kapłani urzędnicy 2

3 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Paleta Narmera, ok p.n.e. Muzeum Egipskie w Kairze Opis:... Architektura sepulkralna jest związana z... Na terenach należących do starożytnego Egiptu istniał swoisty kult ciała. Uznawane było ono za miejsce schronienia i odpoczynku dla duszy, która zgodnie z wierzeniami po odejściu człowieka z grona żywych przypominała z wyglądu ptaka. Sądzono, że będzie ona istniała również długo jak długo zachowa się ciało. Takie myślenie i wiara sprawiały, że na tych terenach ciała przed przystąpieniem do obrzędów pogrzebowych były poddawane balsamacji. Odpowiednio przygotowane mumię dopiero umieszczano w specjalnych grobowcach. Aby dokonać balsamowania ciała, w pierwszej kolejności należało wyjąć z niego wszelkie wnętrzności poza sercem i umieścić je w urnach kanopskich. Kolejnym krokiem było balsamowanie i wypełnianie zwłok wonnymi i leczniczymi ziołami, czasem także trocinami, substancjami które chroniły ciało przed rozkładem oraz płótnami. Ręce oraz nogi wypychane były gliną i piaskiem. Dalej owijano je bandażami i przyozdabiano amuletami. Gdy mumia była już gotowa wkładano ją do kilku trumien. Jedną do drugiej. Każda z nich posiadała naniesiony wizerunek osoby zmarłej. Następnie umieszczano je w sarkofagu. Do grobu koniecznie należało włożyć zwoje papirusu, na których umieszczone były odpowiednie zaklęcia, przepisy i modlitwy. Wierzono, że wystarczy aby zmarły je posiadał, a samo to zagwarantuje mu dotarcie przed Sąd Ozyrysa oraz do Krainy Umarłych. Zwoje te nazywane były Księgą Umarłych. Równie ważne było umieszczenie w grobie przedmiotów codzienne użytku, które mogą być niezbędne zmarłemu. Znajdywano broń, sprzęty, odzież, żywność, kosztowności, biżuterię. W dużych grobowcach należących do bogatych mieszkańców Egiptu umieszczane były kanapy i rozmaite wyposażenie domu lub nawet służba. Losy duszy po śmierci uzależnione były od tzw. Sądu Ozyrysa. Serce zmarłego, które stanowiło siedzibę duszy musiało na specjalnej wadze Thota zrównoważyć piórko sprawiedliwości Maat. Jeśli tak się stało człowiek trafiał do Krainy Umarłych, jeśli zaś nie serce zjadane było przez demona, którego nazywano zjadaczem serc. Inne źródła mówią iż jeśli serce przeważyło szalę wagi to zostawało zjedzone przez demona jeśli zaś cięższe okazywało się piórko sprawiedliwości to dusze czekała nagroda. Ciało w trumnie i sarkofagu kładzione było na specjalnym wozie, który ciągnęły woły z wyglądu przypominał on łódź. W ten sposób zwłoki były transportowane na miejsce spoczynku. Trumna jechała na przedzie orszaku pogrzebowego, następnie kroczyła liczna rodzina zmarłego, jego znajomi i przyjaciele. Dalej szły najęte płaczki czyli kobiety, które swoim płaczem, lamentowaniem i smutkiem miały ukazywać cierpienie rodziny były one specjalnie wynajmowane na okoliczność pogrzebu. Na końcu podążał kapłan. Tak przebiegający pochówek dotyczył jedynie bogatych Egipcjan. Biedniejsi ograniczali się do pochówku w piasku, który stanowił niemal równie skuteczne zabezpieczenie dla ciała co olejki stosowane do balsamowania. Ciało w grobie koniecznie musiało mieć twarz zwróconą w kierunku zachodnim. Każdego dnia dla zmarłego ofiarowywane były jedzenie, woda ora wino. Wiara stanowiła iż dusza również potrzebuje się czymś żywić. Taki obrzęd był konieczny dla zachowania spokojnego spoczynku zmarłym jak i życia osobom, które pozostały wciąż na ziemi. Grobowce Egipskie składały się z dwóch podstawowych części. Pierwszą była podziemna komora grobowa, w której składano zmumifikowane ciało wraz z całym wyposażeniem. Drugą była komora w której składano ofiary dla zmarłego świątynia grobowa lub kaplica ofiarna. Obie te części połączone były przez tzw. ślepe drzwi, znajdowały się one w ścianie izby, w której składano ofiary. Służyły duszy zmarłego do przemieszczania się do świata żywych w celu nawiązania kontaktu i przekazania wiadomości lub aby miał możliwość skorzystania ze składanych ofiar. 3

4 Mastaba Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Piramida schodkowa Dżesera w Sakkarze Piramida łamana Snofru w Dahszur Sporządź krótką notatkę na temat Imhotepa. Wielkie piramidy w Gizie (Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa) 4

5 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Hypogeum to... Jednym z największych odkryć archeologicznych było odnalezienie grobu Tutenchamona. Dokonał tego w roku... angielski egiptolog,.... Uzasadnij, czemu to odkrycie było tak ważne dla naszej wiedzy o sztuce Egiptu. Czym jest Dolina Królów? Złota maska Tutenchamona.. Cechy architektury egipskiej: architektura sakralna (świątynie) i sepulkralna (mastaby, piramidy, grobowce kute w skale) materiał: cegła suszona na słońcu, glina, trzcina, kamień podpory stropu: kolumny o różnych zdobieniach, najczęściej zaczerpniętych z natury (kwiaty, palmy, wiązki trzcin, pąki lotosu, papirusy), filary hatoryckie (były zakończone rzeźbą głowy Hathor) i filary ozyriackie (rzeźba Ozyrysa znajdowała się na filarze) płaskie dachy monumentalizm, funkcja kultowa kanon świątyni: o o o o o aleja procesyjna z posągami sfinksów i potężnymi posągami faraona pylony dekorowane reliefami opowiadającymi o czynach faraonów zwyciężających wroga i oddających cześć bogom dziedziniec otoczony portykami, przeznaczony na publiczne ceremonie sala hypostylowa cella 5

6 Architektura sakralna: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Wyjaśnij pojęcia: Pylon... Sala hypostylowa... Cella... Nazwij przedstawione na rysunku kapitele egipskie: 6

7 Wielka Świątynia Amona w Karnaku Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni W Karnaku znajduje się zespół świątyń wzniesionych w różnym czasie, poświęconych bogom tebańskim. Centralne miejsce zajmuje największa na świecie świątynia z salą kolumnową, tzw. "Wielki Hypostyl" świątynia Amona-Re. Od północy przylega do niej świątynia Montu boga wojny, a na południe położone jest sanktuarium bogini Mut, żony Amona. Świątynie te są połączone ze sobą alejami procesyjnymi. Stwórz w kolorze czerwonym obrys świątyni Amona, w kolorze zielonym świątyni Chonsu. Do kompleksu w Karnaku należy świątynia Chonsu. Nazwij poszczególne pomieszczenia w świątyni. Świątynia ma budowę teleskopową, co oznacza, że.. 7

8 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel, XIII w p.n.e. Świątynia Hatszepsut w Deir el-bahari, XV w p.n.e. Świątynia Horusa w Edfu, 237 p.n.e. 60 p.n.e. (okres Nowego Państwa) Na planie świątyni Horusa w... nazwij zaznaczone strzałkami pomieszczenia. 8

9 Cechy rzeźby egipskiej: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni kanon w przedstawieniu faraona i wyższych kapłanów i urzędników; brak kanonu w przedstawieniu niewolników i zwierząt o królowie przedstawiani byli jako osoby młode, w pozycji siedzącej lub kroczącej, były to postacie o najwyższym wzroście (perspektywa hierarchiczna). Prezentowane obok żona, córka, to osoby znacznie niższe niż wymagałoby pokazanie naturalnej różnicy; urzędnicy - przedstawiani byli bardziej swobodnie, w scenach stanowiących wizytówkę wykonywanego przez nich zawodu; lud zawsze w ruchu, przy pracy o w płaskorzeźbie, malarstwie i w rysunku postać przedstawiana była zgodnie ze stałymi zasadami: głowa i kończyny z profilu, barki i oko en face (frontalnie), biodra w ujęciu 3/4 - była to metoda ujmowania człowieka z kilku perspektyw jednocześnie (ASPEKTYWA), w przekonaniu, że żaden ważny szczegół nie ujdzie w ten sposób uwagi patrzącego. Egipcjanie potrafili przedstawić postać człowieka w dowolnym oglądzie, ale odstępstwa od obowiązującej zasady czyniono tylko wyjątkowo w odniesieniu do obcokrajowców lub ludzi niższego stanu twarz idealizowana, bez emocji blokowość większość przedmiotów, które przetrwały do naszych czasów, została stworzona po to, aby wiecznie towarzyszyć zmarłemu w zaświatach, miała zastępować swoje ziemskie odpowiedniki i zapewniać wieczyste trwanie duszy zmarłego Triada Mykerinosa Cechy:. Mykerinos z żoną (Chamerernebti) Cechy:. 9

10 Chefren Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Cechy:.... Sezostris III Rahotep i Nofret z Meidum, ok lat p.n.e. Muzeum Egipskie, Kair Rzeźby przedstawiają Rahotepa (wielkiego kapłana z Heliopolis, brata przyrodniego Cheopsa) i jego małżonkę Nofret. Znalezione zostały w mastabie w Meidum. Skryba Polichromia to.. 10

11 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Uszebti to.. Urny kanopskie to.. Kim był Echnaton (Amenhotep IV)? Przeprowadził reformę religijną, próbując wprowadzić henoteizm odmianę politeizmu cechującą się wywyższeniem spośród wielu bóstw jednego: Atona. Zadecydował o zamknięciu świątyń innych bogów. Kazał likwidować wszelkie ślady kultu Amona. Zabronił rzeźbienia w profilu, nakazując przedstawianie postaci w rzeczywistych wymiarach i proporcjach. W sztuce okresu amarneńskiego władcę i rodzinę panującą zaczęto przedstawiać w pełnej przerysowań manierze, pojawiły się sceny z życia codziennego, a wygląd postaci z wyidealizowanego zastąpiono naturalistycznym. Przeniósł stolicę z Teb do nowo wybudowanego miasta słońca Achetaton (dosł. Horyzont Atona), obecnego Amarna. Faraon przyjął też na cześć nowego boga, nowe imię Echnaton (Blask Atona lub Miły Atonowi) zamiast dotychczasowego Amenhotep IV. Nefertiti 11

12 Cechy malarstwa i reliefu egipskiego: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni kanon (wynikał z zasady, aby poszczególne części ciała ukazywać tak, jak je zapamiętujemy oczy i ramiona lepiej rozpoznaje się, gdy są ukazane frontalnie, natomiast nogi i głowę z profilu. Dzięki temu obraz wolny jest od zniekształceń perspektywicznych) technika: fresk (w grobowcach), malarstwo na papirusie, tempera, enkaustyka aspektywa (sposób, w jaki obiekty trójwymiarowe są przedstawiane na płaszczyźnie. Dzięki niej ukazane były wszystkie ważne aspekty danego obiektu. Każdy element był przedstawiany w charakterystycznym dla siebie ujęciu. Pokazywano dany element od przodu, z boku lub nawet w przekroju, bez zachowania odpowiednich proporcji między nimi. Sylwetka człowieka przedstawiana była przeważnie w następujący sposób: głowa, dłonie i nogi narysowane były z profilu, podczas gdy ramiona z przodu. By pokazać głębię na obrazie stosowano bądź to nakładanie się na siebie kolejnych figur bądź też postacie przedstawiano w rejestrach) perspektywa hieratyczna układ pasowy żywe barwy (czerwień, zieleń, błękit, żółć), symbolika barw: żółty kolor ciała kobiet płodność czerń życie biel świat bez demonów twarz bez emocji biegunowość nastrojów (pojawia się w Średnim Państwie, jest to łączenie w jednej kompozycji elementów o różnych nastrojach, od pesymizmu po niefrasobliwość. Przykładem mogą być malowidła stanowiące dekoracje grobowców w Mer, Beni Hassan i Tebach. Ich tematem jest zarówno uwrażliwienie na naturę i twarde warunki ludzkiego życia, jak i również urok życia wśród luksusu, uczt, zabaw i tańców) malowanie bezpośrednio na ścianie czarny kontur malowano sklepienia grobowców, świątynie symbolika przedstawień: nie malowano chmur, bo sieją zamęt (demony), martwe zwierzęta to symbol pokonanych demonów, stąd częste sceny polowań w grobowcach funkcja przedstawień: kultowa, dydaktyczna, gloryfikacja władcy W grobowcu Nachta pisarza i Astronoma Atona znajdują się doskonale zachowane malowidła przedstawiające Nachta i jego żonę podczas nadzorowania prac polowych, polowań oraz uroczystego bankietu. Ciekawym szczegółem dekoracji jest wizerunek kota jedzącego pod stołem rybę. Tancerka i dwie muzykantki z grobowca Nachta, Teby Płaczki 12

13 Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Nacht podczas polowania i połowu Grobowiec Menny - Menna był Pisarzem Pól w czasach Totmesa IV. Obowiązkiem jego było nadzorowanie granic działek i położenia kamieni granicznych na miedzach oraz spisywanie areałów i plonów. Grobowiec składa się z kilku pomieszczeń. Jego główna część to Sala Ofiarna i Kaplica. Ściany pierwszego z tych pomieszczeń pokrywają malowidła przedstawiające Mennę podczas wykonywania obowiązków: spisywaniu plonów i karaniu nieuczciwych rolników, próbujących ukryć prawdziwą wielkość plonów. Na innym malowidle Menna otrzymuje podczas bankietu bogate ofiary w otoczeniu członków rodziny, ubranych w piękne szaty, przybranych w wieńce z kwiatów. Całemu orszakowi towarzyszą Ozyrys i Hathor. Wiele malowideł przedstawia sceny z codziennego życia: kłótnie żniwiarzy, czy dziewczynę wyjmującą cierń ze stopy swej towarzyszki. Na ścianach Kaplicy wymalowano sceny polowań i połowy ryb, w których biorą udział Menna i jego rodzina oraz pielgrzymkę Menny do Abydos, by brać udział w misteriach Ozyrysa. symbolika zwierząt: tilapia ptaki 13

14 Gęsi z Meidum Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Portrety z Fajum Enkaustyka to... Opisz Galerię Faras:.. 14