Zastosowanie zabiegów krioterapii miejscowej w terapii osób z zespołem bolesnego barku

Transkrypt

1 Fizjoeraia 2010, 18, 1, ISSN Zasosowanie zabiegów krioeraii miejscowej w eraii osób z zesołem bolesnego barku Local cryoheray in aiens wih he ainful shoulder syndrome numer DOI /v Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Wydział Fizjoeraii AWF we Wrocławiu Dearmen of Physioheray, Universiy of Physical Educaion in Wrocław Sreszczenie: Celem racy była ocena skueczności zabiegów krioeraii miejscowej w leczeniu acjenów z zesołem bolesnego barku wynikającego z aologii sożka roaorów. Maeriał i meody badań: 20 acjenów z zesołem bolesnego barku oddano osęowaniu fi zjoeraeuycznemu rzez okres dwóch ygodni. Fizjoeraia obejmowała zabiegi krioeraii miejscowej oraz kinezyeraię. U wszyskich badanych rzed i o fizjoeraii mierzono: czynny zakres ruchu w zesole sawów barku, siłę ścisku ręki, oceniano soień naężenia bólu oraz wykonano wybrane esy czynnościowe. Wnioski: o zakończeniu osęowania fi zjoeraeuycznego u acjenów zanoowano zwiększenie siły mięśniowej i zmniejszenie dolegliwości bólowych. W badanej gruie łeć i wiek nie miały znaczenia w uzyskaniu leszych efeków eraeuycznych. Słowa kluczowe: zesół bolesnego barku, krioeraia miejscowa, fi zjoeraia. Absrac: The aim of his sudy was o evaluae he effi cacy of locally used cryoheray in reamen of aiens wih he ainful shoulder, resuling from roaor cuff ahology. Maerial and mehods: 20 aiens ariciaed in he hysioheray rogramme for wo weeks. The rogramme consised of daily alicaions on he local cryoheray and exercises. In all aiens before and afer he heray he following evaluaions were carried ou: acive moion range in he shoulder joins, hand gri srengh, ain inensiy and chosen funcional ess. Conclusions: afer he hysioheray aiens reored an increase of muscle srengh and ain reducion. In he examined grou gender and age were irrelevan as far as obaining beer heraeuic resuls was concerned. Key words: shoulder syndrome, local cryoheray, hysioheray. Wrowadzenie Bóle barku sanowią coraz częsszą rzyadłość. Obserwuje się obniżenie wieku acjenów doknięych ym schorzeniem. Wływa na o wiele czynników, wśród kórych oza urazami, sumowaniem się rzeciążeń sorowych oraz zawodowych wysęują również nierawidłowa osawa ciała, niedorozwój lub osłabienie mięśni obręczy barkowej oraz nierozronie urawiane sory rekreacyjne [1, 2]. Pojawiający się ból w okolicy obręczy barkowej może być wynikiem rocesu zaalnego rakycznie wszyskich elemenów anaomicznych ego ołączenia. Najczęściej jednak jes wynikiem zmian aologicznych sożka ścięgnisego krókich roaorów, sowodowanych zesołem cieśni sawu odbarkowego, urazem, zaaleniem orebki sawu ramiennego, RZS lub orażeniem ołowiczym [3, 4]. Z gruy dolegliwości mięśniowo-szkieleowych bóle barków są drugą od względem częsości rzyczyną (o bólach w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłua), z owodu kórej acjenci zgłaszają się do lekarza ierwszego konaku [5]. Codzienna akywność wymaga około 3000 do 4000 uniesień ręki, co rowadzi do dużych rzeciążeń barku. Ciężka raca Inroducion The ainful shoulder is becoming a more and more common ailmen nowadays. The age of aiens suffering from i decreases as well. I is caused by many facors, such as injuries, summing u of sors and rofessional overloads, incorrec body osure, hyolasia of he shoulder girdle muscles and carelessly racised recreaional sors [1, 2]. Pain occurring in he area of he shoulder girdle may be a resul of an infl ammaion of racically all anaomical elemens of his juncion. However, mos frequenly i resuls from ahological changes of he endinous conus of roaor cuffs caused by imingemen syndrome, injuries, infl ammaion of he humeral join casule, rheumaoid arhriis or hemilegia [3, 4]. In he grou of musculo-skeleal ailmens he ainful shoulder is he second mos common roblem (righ afer low back ain) reored by aiens o heir GPs [5]. Daily aciviy requires abou 3000 o 4000 elevaions of he hand which leads o grea overloading of he shoulder. Hard hysical work and comeiive sors require frequen 19

2 Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Zasosowanie zabiegów krioeraii miejscowej w eraii osób z zesołem bolesnego barku Fizjoeraia 2010, 18, 1 20 fizyczna oraz wyczynowe urawianie soru wymagają częsego unoszenia onad głowę kończyny górnej, wykonywania rzuów czy odnoszenia dużych ciężarów. Powoduje o znaczne zwiększenie obciążeń i jes rzyczyną schorzeń barku [6]. Powsawaniu zmian aologicznych w obrębie sożka roaorów srzyjają czynniki zewnęrzne, akie jak obciążenie mechaniczne oraz wewnęrzne, akie jak słabe unaczynienie i wysokie ciśnienie wewnąrzmięśniowe z uośledzeniem krążenia miejscowego [7]. Najczęściej do rzeciążenia układu mięśniowo-więzadłowego obręczy barkowej dochodzi w rakcie wykonywania racy kończynami górnymi uniesionymi owyżej głowy. Dorowadza o do niesabilności sawowej, a w konsekwencji do zesołu bolesnego barku [4]. Do osłabienia, a nawe rzerwania, sożka roaorów dochodzi na odłożu sumujących się rzeciążeń i mikrourazów owodujących zwyrodnienie niedokrwionego obwodowego odcinka sożka zw. srefy kryycznej. Do uszkodzenia ierścienia roaorów dochodzi częściej rzy wsółisniejących chorobach ogólnousrojowych, akich jak gościec, dna, czy sawy neuroroficzne. Cel racy Celem racy była ocena skueczności zasosowanej fi zjoeraii w leczeniu acjenów z zesołem bolesnego barku wynikającego z aologii sożka roaorów. Posawiono nasęujące yania badawcze: 1. Czy zasosowanie zabiegów krioeraii i kinezyeraii w zesole bolesnego barku zwiększy zakres ruchu w zesole sawów barkowych? 2. Czy u chorych oddawanych krioeraii miejscowej i kinezyeraii zmniejszą się dolegliwości bólowe? 3. Czy łeć i wiek mają znaczenie w uzyskiwaniu leszych efeków eraeuycznych? 4. Czy różny oziom akywności fi zycznej acjenów może mieć znaczenie w uzyskaniu leszych rezulaów eraeuycznych? Maeriał i meody badań Badania wykonano u 20 osób, w ym 11 kobie i 9 mężczyzn, z jednosronnym zesołem bolesnego barku w Poradni Rehabiliacyjnej w Bogayni na rzełomie 2008 i 2009 roku. W 5 rzyadkach rozoznanie doyczyło lewego barku, a w 15 rawego. Wiek acjenów zawierał się w rzedziale la. Wśród dolegliwości u acjenów sowodowanych aologią sożka roaorów dominowały: ból, ograniczenia ruchomości oraz osłabienie siły chwynej ręki. Pacjenci korzysali z fizjoeraii rzez dwa ygodnie (10 dni zabiegowych). Fizjoeraia rozoczynała się codziennie zabiegami krioeraii miejscowej rzy zasosowaniu aarau Cryo-T fi rmy CrioFlex Polska. Zabieg olegał na alikacji srumienia owierza z oarami dwulenku węgla o emeraurze od -65 C do -75 C na zmieniony chorobowo bark. Po wykonaniu krioeraii miejscowej acjenci oddawani byli kinezyeraii, kóra obejmowała: ćwiczenia izomeryczne mięśni obręczy barkowej głównie mięśnia naramiennego oraz roaorów, ćwiczenia czynne w odciążeniu wykonywane w zawieszeniu ozaosiowym uławiającym zwiększenie zakresu ruchu w ierwszym ygodniu zajęć oraz w zawieszeniu osiowym w drugim ygodniu zajęć (wykonywany ruch nie rzekraczał granicy bólu), ćwiczenia samowsomagane z użyciem sysemu zawieszeń i linek, ćwiczenia czynne wolne, ćwiczenia z rzyrządami ukierunkowane na orawę zakresu ruchu w barku, mobilizacje łoaki. lifing of he uer limb over he head, hrowing or lifing heavy weighs. I causes signifi can increase of loads and shoulder roblems [6]. Roaor cuff ahology is faciliaed by exernal facors, such as oor vascularisaion and high inramuscular ressure wih imaired local circulaion [7]. Overloading of he ligameno-muscular sysem of he shoulder girdle usually akes lace during working wih he uer limbs raised above he head. I leads o aricular insabiliy and consequenly o he ainful shoulder syndrome [4]. Weakening or even ruure of he roaor cuffs may be caused by summing of overloads and micro-injuries leading o degeneraion of he ischemic eriheral area of he conus, so called criical zone. Anulus of he roaors is mos frequenly damaged due o coexising sysemic diseases, such as rheumaism, gou or neuroroic joins. Aims The aim of he aer was o evaluae he effi ciency of advanced hysioheray in reamen of aiens wih he ainful shoulder syndrome due o ahological changes of he roaor cuffs. The following research quesions were osed: 1. Will using cryoheray and kinesiheray in he ainful shoulder syndrome increase he mobiliy range in he joins sysems? 2. Will ain symoms decrease in he aiens ariciaing in local cryoheray and kinesiheray? 3. Are gender and age relevan in erms of obaining beer heraeuic effecs? 4. Do various levels of hysical aciviy of he aiens infl u- ence obaining beer heraeuic resuls? Maerial and Mehod The research was carried ou in a grou of 20 eole, 11 women and 9 men wih unilaeral ainful shoulder syndrome in Ouaien Rehabiliaion Clinic in Bogaynia a he end of 2008 and he beginning of In five cases he diagnosis concerned he lef shoulder and in 15 he righ one. The average age of he aiens was years. The dominan roblems caused by ahological changes of he roaor cuff included: ain, mobiliy reducion and decrease of srengh of he affeced limb. The aiens ariciaed in he hysioheray rogramme for wo weeks (10 days of rocedures). The rogramme began everyday wih local cryoh eray rocedures using Cryo-T device by CrioFlex, Poland. Every rocedure consised in alicaion of a flow of air wih CO 2 of emeraure from -65 o -75 o he affeced shoulder. Afer he rocedure he aiens ariciaed in kinesiheray which consised of: isomeric exercises of he shoulder girdle mainly of he deloid muscle and roaors, unloaded acive exercises carried ou in exra-axial susension which faciliaed increasing of he mobiliy range in he fi rs week and in axial susension in he second week (he carried ou movemen did no exceed he ain hreshold), self-aided exercises wih he use of susensions and lines, free acive exercises, exercises wih aids aiming a imroving of he shoulder s mobiliy range, mobilisaion of he shoulder blade.

3 Physioherahy 2010, 18, 1 U wszyskich badanych rzed i o zasosowanej fizjoeraii wykonano nasęujące omiary: czynnego zakresu ruchu w zesole sawów barku za omocą goniomeru, dynamomeryczną ocenę siły ścisku ręki za omocą dynamomeru Baseline, ocenę sonia naężenia bólu barku Wizualną Skalą Analogową Bólu (Visual Analogue Skale VAS). U wszyskich badanych dokonano omiarów odsawowych cech somaycznych, j. masy ciała, wysokości ciała oraz obliczono wskaźnik BMI (body mass index). Przerowadzono akże wywiad doyczący oziomu akywności fi zycznej na odsawie liczby godzin rzeznaczonych w ygodniu na czynne sędzanie czasu wolnego (marsze, jazda na rowerze, gimnasyka, ływanie i inne formy ruchu). Osoby ćwiczące 3 godz. i więcej były zaliczane do akywnych a e, kóre oświęcały mniej niż 3 godziny, jako mało akywne. Zebrany maeriał badawczy oddano oracowaniu saysycznemu wykorzysując odsawowe saysyki oisowe. Efeky eraii oceniano sosując es -Sudena dla rób zależnych. Związki efeków eraeuycznych z wiekiem oceniano rzy użyciu wsółczynnika korelacji liniowej r-pearsona. Wyniki badań Analizę wyników badań rozoczęo od charakerysyki badanej gruy. Mężczyźni w badanej gruie byli nieco sarsi od kobie, jednak różnica średnich warości wieku nie była isona saysycznie ( > 0,05). Wysoce saysycznie isona różnica średniej masy i wysokości ciała omiędzy mężczyznami i kobieami była dosyć oczywisa. Mężczyźni w badanym maeriale byli wyraźnie wyżsi od kobie. Średni wskaźnik BMI u mężczyzn był również saysycznie isonie większy (ab. 1). Teraia znacząco i saysycznie wysoce isonie ( < 0,0001) orawiła zakresy ruchów w zesole sawów barkowych (ab. 2). Zanoowano dość znaczne zwiększenie siły mięśniowej kończyny górnej (ab. 3). Siła obu rąk wzrosła isonie saysycznie. Przyros siły był większy w ręce rawej, kóra u zdecydowanej większości badanych (95%) była ręką dominującą. Zaobserwowano akże wysoce znamienne obniżenie dolegliwości bólowych odczuwanych rzez acjenów o zakończeniu eraii (ab. 4). Zbadano akże korelacje wieku z orawą zakresu ruchomości w barku (ab. 5). Zaobserwowana korelacja orawy zakresu ruchu z wiekiem jes niewielka i (z wyjąkiem roacji wewnęrznej) saysycznie nieisona. Zgodnie z osanowionym celem racy analizowano uzyskane efeky eraeuyczne ze względu na łeć Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Local cryoheray in aiens wih he ainful shoulder syndrome The following measuremens were aken before and afer he heray in all he examined: acive mobiliy range in he shoulder join by s of a goniomeer, dynamomeric examinaion of gri force by s of a Baseline dynamomeer, evaluaion of ain inensiy by s of Visual Analogue Scale (VAS). Basic somaic feaures were also evaluaed and hey included body mass, heigh and body mass index (BMI). Anoher carried ou es was an inerview concerning he level of hysical aciviy based on he number of hours sen on acive aciviies every week, such as marching, cycling, exercising, swimming and oher forms of aciviy. Those eole who sen hree or more hours exercising were classed as acive and hose who sen less as no acive. The gahered daa was saisically analysed using basic descriive saisics. The heray s effecs were evaluaed by s of he for deenden rials. Correlaions beween he heraeuic effecs and age of he aiens were examined by s of he r-pearson linear correlaion coeffi cien. Resuls Analysis of he resuls began wih characerisics of he examined grou. The examined males were slighly older han women, ye he differences of values were saisically insignifi can ( > 0.05). The difference in body mass and heigh beween men and women was obviously saisically signifi can. The men were much aller han women. Mean BMI values in men were also saisically more signifi can (Tab. 1). The moion ranges of he shoulder joins were saisically signifi canly imroved as a resul of he heray ( < ) (Tab. 2). Relaively increased srengh of he muscles of he affeced limb was also observed (Tab. 3). Muscle srengh of boh limbs increased signifi canly. The imrovemen was greaer in he righ hand which in he majoriy of he examinan was he dominan one (95%). Pain level in he examined also decreased signifi - canly afer he heray (Tab. 4). Correlaions beween age and imrovemen of he mobiliy range of he shoulder were also examined (Tab. 5). The observed correlaion was sligh (aar from inner roaion) and saisically insignifi can. According o he aims of he research he heraeuic effecs were analysed considering gender of he examined (Tab. 6). No saisically signifi can differences relaed o gender were observed afer he heray. Tabela1. Podsawowe cechy somayczne i wiek z uwzględnieniem gru łciowych Table 1. Basic somaic characerisics and age according o gender Cecha Characerisic Kobiey Women owe Mężczyźni Men owe Masa ciała Body mass Wysokość ciała Heigh 65,1 10,0 86,0 10,0 4,65 < 0, ,8 5,8 176,9 7,9 4,28 < 0,001 BMI 24,3 3,8 27,4 1,5 2,27 0,035 Wiek age 48,7 11,9 56,2 12,4 1,37 0,19 21

4 Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Zasosowanie zabiegów krioeraii miejscowej w eraii osób z zesołem bolesnego barku Fizjoeraia 2010, 18, 1 badanych (ab. 6). Na odsawie analizy nie swierdzono isonych różnic o eraii w uzyskanych wynikach w zależności od łci. Analizując średnie warości rzyrosów zakresu ruchów w barku nie wykazano związku ze soniem akywności fi - zycznej osób z zesołem bolesnego barku. W większości rozarywanych ruchów różnica średnich rzyrosów w obu wyodrębnionych gruach nie jes isona saysycznie. Jedynie w rzyadku zginania orawa była saysycznie isonie większa u osób o niższej akywności (ab. 7). Analysis of he imrovemen of mobiliy range of he shoulder revealed no correlaion beween he level of hysical aciviy of he examined wih he ainful shoulder syndrome. In he majoriy of he examined movemens he values of imrovemen in boh grous was saisically insignifi can. Only in fl exion he imrovemen was saisically signifi can in he grou of no acive eole (Tab. 7). Therefore i may be saed ha hysical aciviy in he eriod receding he heray does no significanly influence Tabela 2. Porównanie ruchomości barku rzed i o kriorehabiliacji Table. 2. Comarison of mobiliy range of he shoulder before and afer cryorehabiliaion Ruch w sawie ramiennym Humeral join mobiliy range Przed eraią Before heray owe Po eraii Afer heray owe change Zmiana Change owe Prosowanie Exension Abducion Roacja zewnęrzna Exernal roaion Roacja wewnęrzna Inernal roaion 107,3 24,1 119,0 22,6 11,8 6,9 7,58 < 0, ,0 12,0 34,0 13,5 6,0 5,3 5,08 < 0, ,0 22,9 108,5 20,3 11,5 8,1 6,33 < 0, ,0 17,3 44,3 17,0 6,3 4,6 6,14 < 0, ,0 14,5 39,8 15,3 4,8 3,0 7,02 < 0,0001 Tabela 3. Porównanie siły ścisku ręki rzed i o eraii Table 3. Comarison of he force of hand gri before and afer he heray Dynamomeryczny omiar siły Dynamomeric measuremen of force Zmiana siły Change of force Ręka Hand rzed eraią before heray owe s o eraii afer heray owe change owe Prawa Righ Lewa Lef 24,5 10,6 28,7 9,5 4,2 3,4 5,58 < 0,001 23,5 8,1 25,1 8,0 1,6 2,2 3,24 0,004 Tabela 4. Porównanie sonia odczuwania bólu rzed i o fi zjoeraii Table 4. Comarison of ain inensiy before and afer he heray Ocena bólu Pain evaluaion Ból (skala VAS) Pain (VAS scale) owe Zmiana Change owe 22 Przed eraią Before heray Po eraii Afer heray 63,2 14,1 44,6 13,2 18,6 8,9 9,3 < 0,0001

5 Physioherahy 2010, 18, 1 Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Local cryoheray in aiens wih he ainful shoulder syndrome Tabela 5. Wsółczynniki korelacji liniowej r-pearsona wieku i orawy zakresu ruchów w sawie ramiennym (uwzględniono ylko rzyadki rzeczywisej zmiany zakresu ruchu) Table 5. r-pearson linear correlaion coeffi ciens of age and imrovemen of he humeral join mobiliy range (considering only cases of acual change of moion mobiliy) Ruch w sawie ramiennym Humeral join mobiliy range n Wsółczynniki korelacji Correlaion coeffi cien r Prosowanie Exension Abducion Roacja zewnęrzna Exernal roaion Roacja wewnęrzna Inernal roaion 20 0,14 0,58 0, ,05 0,19 0, ,05 0,19 0, ,41 1,61 0, ,40 1,61 0,13 Tabela 6. Porównanie orawy zakresu ruchu w wyniku fi zjoeraii u kobie i mężczyzn Table 6. Comarison of mobiliy range imrovemen afer he heray in women and men Ruch w sawie ramiennym Humeral join mobiliy range Kobiey Women owe Mężczyźni Men owe Prosowanie Exension Abducion Roacja zewnęrzna Exernal roaion Roacja wewnęrzna Inernal roaion 12,7 6,1 10,6 8,1 0,69 0,50 5,5 6,1 6,7 4,3 0,50 0,62 11,4 6,7 11,7 10,0 0,08 0,94 6,8 4,6 5,6 4,6 0,61 0,55 4,5 4,2 5,0 0,0 0,33 0,75 Tabela 7. Porównanie orawy zakresu ruchu w sawie ramiennym w gruach acjenów o różnym soniu akywności fi zycznej Table 7. Comarison of he humeral join mobiliy range in grous of aiens wih various levels of hysical aciviy Ruch w sawie ramiennym Humeral join mobiliy range AF duża High hysical aciviy owe AF mała Low hysical aciviy owe Prosowanie Exension Abducion Roacja zewnęrzna Exernal roaion Roacja wewnęrzna Inernal roaion 8,3 4,3 14,5 7,6 2,18 0,04 6,7 5,6 5,5 5,2 0,50 0,62 10,6 10,1 12,3 6,5 0,46 0,65 4,4 4,6 7,7 4,1 1,68 0,11 5,6 1,7 4,1 3,8 1,08 0,29 23

6 Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Zasosowanie zabiegów krioeraii miejscowej w eraii osób z zesołem bolesnego barku Fizjoeraia 2010, 18, 1 24 Można zaem swierdzić, że akywność fi zyczna w okresie orzedzającym rzerowadzoną eraię nie ma isonego wływu na uzyskiwanie leszych wyników eraii. Wrawdzie średni zakres ruchomości w barku był na ogół większy u osób bardziej akywnych fi zycznie, o jednak zaobserwowane różnice nie są saysycznie isone. Omówienie wyników i dyskusja W osanich laach obserwuje się znaczące obniżenie granicy wieku acjenów doknięych zesołem bolesnego barku. Bóle barku dominują jednak u ludzi sarszych, co można wyłumaczyć sumowaniem się rzeciążeń na rzesrzeni życia [8]. Fizjoeraia jes w wielu rzyadkach skueczną formą wsomagającą leczenie dolegliwości bólowych w okolicach barku. Uzyskane wyniki i analiza badań własnych wykazały, że o zasosowaniu kriorehabiliacji w leczeniu zesołu bolesnego barku nasąiła nieisona saysycznie orawa zakresu ruchu w zesole sawów barkowych, zanoowano zmniejszenie dolegliwości bólowych owarzyszących emu schorzeniu oraz zwiększenie siły mięśniowej kończyny górnej. Podobne wyniki uzyskała Boerner i in. wierdząc, że komleksowa fizjoeraia z zasosowaniem krioeraii miejscowej orawia skueczność leczenia zesołu bolesnego barku orzez znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zwiększenie ruchomości w sawach obręczy barkowej [9]. Bienias-Jędrzejewska i Wrzosek również odjęły się oceny rzydaności krioeraii w leczeniu zesołu bolesnego barku. Zauważyły, że o zabiegach krioeraeuycznych w leczeniu zesołu bolesnego barku zakres ruchu w analizowanych łaszczyznach nieznacznie się orawił. Naomias u wszyskich chorych nasąiło bardzo wyraźne zmniejszenie dolegliwości bólowych. Podkreśliły akże, że isnieje konieczność konynuowania usrawniania w warunkach ambulaoryjnych w celu rzywrócenia fizjologicznej ruchomości barku [10]. Jezierski oceniał inensywność schładzania kanek oddanych krioeraii w obrębie bolesnego barku i sugerował, iż zabieg owinien rwać dłużej niż rzy minuy. Badania e owierdziły, że efekem zabiegu jes obniżenie emeraury kanek, a o jego zakończeniu nasęuje rozszerzenie naczyń, zwiększenie rzeływu krwi i wzros emeraury kanek [11]. Grymel-Kulesza i ws. orównali zasosowanie komleksowej eraii obejmującej fi zykoeraię z zasosowaniem krioeraii, kinezyeraię i masaż w leczeniu uszkodzeń ierścienia roaorów. Komleksowa eraia rzyniosła większe korzyści eraeuyczne, co rzemawia za sosowaniem fi zjoeraii w całym komleksie zabiegów [12]. Michalik i ws. zajęli się badaniem bólu u acjenów objęych fi zjoeraią z zasosowaniem krioeraii miejscowej. Po miesiącu od zakończenia eraii redukcja bólu u acjenów wyniosła onad 50%, co można uznać za efek zadowalający [13]. Miller orównała skueczność działania krioeraii miejscowej i krioeraii ogólnousrojowej w bólu rzewlekłym. Badania wykazały zmniejszenie dolegliwości bólowych w obu gruach oddanych zróżnicowanym zabiegom. Krioeraia ogólnousrojowa okazała się jednak bardziej skueczna w leczeniu bólu rzewlekłego [14]. W badaniach własnych, z unku widzenia acjena, najbardziej isonym efekem eraii było zmniejszenie dolegliwości bólowych w chorym barku. Powierdzają o oinie innych auorów zajmujących się ą roblemayka [9, 10, 13]. Poszukiwanie związków i zależności omiędzy orawą zakresu ruchu a wiekiem, łcią czy soniem akywności fi zycznej acjenów nie owierdziły się. Prawdoodobnie wiek, łeć i akywność fi zyczna nie mają isonego znaczenia w uzyskiwaniu leszych efeków eraeuycznych. Wyniki rzerowadzonych badań własnych, kóre wykazały orawę wszyskich badanych aramerów u acjenów he effecs of he heray. Even hough he average mobiliy range in he shoulder was usually beer in he grou of hysically acive eole, he observed differences were no saisically signifi can. Discussion Signifi can decreasing of he age of eole suffering from he ainful shoulder syndrome has been observed over he recen years. However, he ainful shoulder is dominan in older eole, wha may be exlained by summing of all overloads over he years. In many cases hysioheray is a very effecive mehod comlemening he reamen of he ainful shoulder. The obained resuls and heir analysis showed ha afer cryoheray in reamen of he ainful shoulder here was a saisically insignifi can imrovemen of mobiliy range in he shoulder joins, ain was reduced and he uer limb muscle srengh imroved. Similar resuls were obained by Boerner e al. and hey saed ha comlex hysioheray combined wih local cryoheray imroves effeciveness of he reamen of he ainful shoulder hrough reducing ain and imroving mobiliy range in he shoulder girdle [9]. Bienias-Jędrzejewska and Wrzosek also evaluaed usabiliy of cryoheray in he reamen of he ainful shoulder. They observed ha afer cryoheraeuic rocedures in he reamen of he ainful shoulder he mobiliy range of he analysed lanes imroved slighly. However, in all he aiens here was a signifi can reducion of ain. The auhors also emhasised ha here is a need for coninuing rehabiliaion in ouaien condiions in order o resore hysiological mobiliy of he shoulder [10]. Jezierski evaluaed he inensiy of cooling of issues undergoing cryoheray in he area of he affeced shoulder and suggesed he rocedure should las longer han hree minues. The research confi rmed ha he effec of such a rocedure is lowering of he emeraure of he issues and afer i is fi nished he vessels dilae, blood fl ow increases and he issues emeraure increases [11]. Grymel-Kulesza e al. Comared alicaion of comlex heray including cryoheray, kinesiheray and massage in reamen of injuries of he ring of roaors. Comlex heray brough beer heraeuic benefi s wha may advocae using hysioheray in he whole comlex of rocedures [12]. Michali e al. examined ain in aiens ariciaing in hysioheray including local cryoheray. A monh afer he heray ended ain reducion in he grou of aiens was over 50% which may be assumed a saisfacory resul [13]. Miller comared effeciveness of local cryoheray and sysemic cryoheray in he reamen of chronic ain. The research showed reducion of ain in boh grous undergoing various rocedures. Sysemic cryoheray roved o be more effecive in reaing chronic ain [14]. In he auhors own research from he aien s oin of view he mos imoran effec was reducion of ain in he affeced shoulder. Tha conclusion is confi rmed by he resuls of oher auhors dealing in his aricular issue [9, 10, 13]. Searching for correlaions beween he imrovemen of mobiliy range and age, gender or level of hysical aciviy of he aiens rovided no confi rming resuls. Probably age, gender and hysical aciviy have no signifi can infl u- ence on he obained heraeuic resuls. The research resuls which showed imrovemen of all he examined arameers in he aiens wih ahological

7 Physioherahy 2010, 18, 1 z aologią sożka roaorów, owierdzają zasadność roonowanej komleksowej fizjoeraii z zasosowaniem krioeraii miejscowej. Wnioski 1. Zasosowanie kriorehabiliacji u acjenów z zesołem bolesnego barku sowodowało zwiększenie siły mięśniowej i zmniejszenie dolegliwości bólowych. 2. W zesole bolesnego barku, wynikającym z aologii sożka roaorów, łeć i wiek nie miały znaczenia w uzyskaniu leszych efeków eraeuycznych. 3. Poziom akywności fi zycznej nie wykazał isonych zależności z uzyskaną orawą wyników eraii. Jerzy Piechura, Anna Skrzek, Krysyna Rożek, Ewelina Wróbel Local cryoheray in aiens wih he ainful shoulder syndrome changes of he roaor cuff confi rm urosefulness of comlex hysioheray comlemened by local cryoheray. Conclusions 1. Using cryoheray in aiens wih he ainful shoulder syndrome resuled in increasing of muscle srengh and reducion of ain. 2. In he ainful shoulder syndrome resuling from ahology of he roaor cuff, gender and age had no signifi can infl uence on obaining beer heraeuic resuls. 3. The level of hysical aciviy showed no significan correlaions wih he obained imrovemen due o he heray. Piśmiennicwo References [1] Ły M., Maciak W., Cabak A., Ogonowski A. Zmiany zwyrodnieniowe sawu barkowo-obojczykowego a zesół bolesnego barku. Fizjoeraia Polska, 2006, 1, 4, [2] Van der Wind D. A., Koes B. W. e al. Shoulder disorders in general racice: incidence, aien s characerisic and managemen. Ann. Rheum., 1995, 10, 54, [3] Lesiak A. Ocena dysfunkcji obręczy barkowej w badaniu acjenów z zesołem bolesnego barku. Reh. Med., 2002a, 6 (nr sec.), [4] Lisiński P., Grabarczyk G. Aseky fizjoeraii w leczeniu zaburzeń czynności sawu ramiennego. Chir. Narz. Ruchu Oro. Pol., 2005, 70, 4, [5] Burbank K. M., Sevenson J. H., Czarnecki G. R., Dorfman J. Przewlekły ból barku. Lekarz Rodzinny 2007, 9, 133, [6] Serafi n-król M. Diagnosyka obrazowa chorób sawu barkowego. Medicina Soriva, 2003, 7, 2, [7] Lesiak A. Zesół bolesnego barku aofizjologia i aobiomechanika. Reh med., 2002b, 6, (nr sec.), [8] McMahon P. J., Sallis R. E. Zesół bolesnego barku. Medycyna o Dylomie, 2001, 10, 5, [9] Boerner E., Brzyk R., Bienias-Jędrzejewska M. Ocena skueczności krioeraii miejscowej w leceniu zesołu bolesnego barku. Aca Bio-Oica e Informaica Medica, 2007, 1, 13, [10] Bienias-Jędrzejewska M., Wrzosek Z. Przydaność krioeraii w leczeniu zesołu bolesnego barku. Fizjoeraia, 1994, 2, 3, 4-6. [11] Jezierski C., Sahraoiu R., Gieremek K. Wsęna ocena wyników iromerycznych badań schładzania sawów u chorych z zesołem bolesnego barku. Fizjoeraia, 1995, 2, 3, [12] Grymel-Kulesza E., Polak A., Kubacki J., Skrze-Poloczek B., Król P. Wływ komleksowej eraii obejmującej ćwiczenia czynne, masaż, krioeraię oraz łączne działanie ulradźwięków i rądu elekrycznego w leczeniu uszkodzeń ierścienia roaorów. Fizjoeraia Polska, 2007, 7, 2, [13] Michalik B., Michalik J., Tokarski R. Poziom saysfakcji i redukcja bólu u acjenów ze schorzeniami narządu ruchu objęych kriorehabiliacją. Fizjoeraia Polska, 2005, 5, 2, [14] Miller E. Porównanie skueczności działanie krioeraii miejscowej i krioeraii ogólnousrojowej w bólu rzewlekłym. Fizjoeraia Polska, 2006, 6, 1, Adres do koresondencji: Address for corresondence: Jerzy Piechura Kaedra Fizjoeraii w Dysfunkcjach Narządu Ruchu AWF al. Paderewskiego Wrocław Włynęło/Submied: II 2010 Zawierdzono/Acceed: III