Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego oraz mieszaniny propoksykarbazonu sodowego z tribenuronem metylowym na rzepak ozimy i jary

Transkrypt

1 Tom XXV ROŚLINY OLEISTE 2004 Kazimierz Adamczewski, Adam Paradowski Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego oraz mieszaniny propoksykarbazonu sodowego z tribenuronem metylowym na rzepak ozimy i jary Subsequent effect of propoxycarbazone sodium and propoxycarbazone sodium + tribenuron methyl on winter and spring oilseed rape Słowa kluczowe: propoksykarbazon sodowy, tribenuron metylu, rzepak ozimy, rzepak jary, działanie następcze Celem doświadczeń, wykonanych w warunkach polowych i szklarniowych, była ocena następczego działania herbicydów Attribut 70 WG (propoksykarbazon sodowy) i Attribut Star 57 WG (propoksykarbazon sodowy + tribenuron metylowy) na rzepak ozimy i rzepak jary. W doświadczeniach polowych herbicydy Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG stosowano wiosną w pszenicy ozimej. W warunkach szklarniowych doświadczenie wykonano w układzie niezależnym jako dwuczynnikowe (wilgotności gleby, dawki herbicydów). Uzyskane wyniki wykazały, że jeszcze po 10 miesiącach od zabiegu zastosowane herbicydy działały ujemnie na y rzepaku jarego. Key words: propoxycarbazone sodium, tribenuron methyl, winter oilseed rape, spring oilseed rape, subsequent effect The aim of the experiments carried out in field and in greenhouse conditions was to determine subsequent effect of herbicides Attribut 70 WG (propoxycarbazone sodium) and Attribut Star 57 WG (propoxycarbazone sodium + tribenuron methyl) on winter and spring oilseed rape. Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG were used in field experiments in spring in the middle of April on winter wheat. Winter oilseed rape was drilled in the end of August after the harvest of wheat and soil cultivation. The seed germination of rape was normal but about 10 days later the injury of rape plants occurred. All plants of winter rape have been destroyed in twenty days. Spring oilseed rape was sown on the same field after shallow soil cultivation in the next spring. Strong injuries were also found on spring rape plants. The greenhouse experiment was done in two-factor design. The following combinations were used in the experiments: first factor 30% and 70% soil moisture and second factor three doses of herbicides Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG. The soil in the pots was sprayed with herbicides four months before the sowing of winter rape. Two levels of soil moisture in the pots were maintained during four months after herbicide applications. Next, the equal seed number of winter rape was sown to all pots. The plant number per pot and the green matter of plants were lower at 70% soil moisture than at 30%. Also plant number and green matter of plants were lower when higher rates of herbicides were used. The same seed number of spring rape was sown to the same pots one week after winter rape harvest. The subsequent effects of herbicides on spring rape were the same as previous on winter rape.

2 294 Kazimierz Adamczewski... Wstęp Propoksykarbazon sodowy został zarejestrowany w Polsce pod koniec roku Już podczas badań rejestracyjnych zauważono symptomy uszkodzeń następczych, głównie rzepaku i buraków cukrowych. W nieco późniejszym terminie zaczęły napływać informacje z terenu o takich spostrzeżeniach. W efekcie podjęto decyzję o podjęciu odpowiednich badań. Celem ścisłych doświadczeń polowych i szklarniowych była głównie ocena następczego działania propoksykarbazonu sodowego będącego składnikiem herbicydów Attribut 70 WG (70%) i Attribut Star 57 WG (42% + tribenuron metylowy 15%) na rzepak ozimy i jary wysiewane do gleby opryskiwanej kilka miesięcy wcześniej tymi środkami. Materiał i metody Ścisłe doświadczenie polowe założono metodą bloków losowanych w czterech powtórzeniach na poletkach o powierzchni 50 m 2. Testowane herbicydy zastosowano w uprawie pszenicy ozimej wykonując zabieg opryskiwaczem poletkowym zaopatrzonym w rozpylacz TeeJet VP, zużywając w przeliczeniu 300 l cieczy użytkowej na hektar. Ciśnienie robocze wynosiło 2,5 bara Po zbiorze pszenicy ozimej i wykonaniu zgodnie z wymaganiami agrotechnicznymi uprawy gleby, wysiano rzepak ozimy. Po zakończeniu obserwacji, wiosną na poletkach, na których był rzepak, zniszczono go, wykonano płytką uprawę i wysiano rzepak jary. W rzepaku ozimym przeprowadzono trzy obserwacje dotyczące wschodów oraz dalszego rozwoju. W rzepaku jarym określono wschody, a następnie zbierając z każdego poletka 30 określono wysokość, wagę oraz liczbę łuszczyn na każdej ie. Dane te dały podstawę do kontynuowania badań w warunkach szklarniowych. Dwuczynnikowe doświadczenie szklarniowe założono w układzie niezależnym w czterech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu były dawki herbicydów, natomiast czynnikiem drugiego rzędu była wilgotność gleby. Wazony o pojemności 5 l napełniono mieszaniną substratu torfowego i gleby piaszczystej w stosunku 2 : 1. Zabiegi wykonywano opryskiwaczem szklarniowym wyposażonym w rozpylacz TeeJet XR , zużywając w przeliczeniu 250 l cieczy użytkowej na hektar. Ciśnienie robocze wynosiło 2,0 bary. Po opryskaniu wazony zostały przysypane 0,5 cm warstwą ziemi. Obiekty, na których utrzymywano wilgotność gleby na poziomie 70% były przykryte włókniną. Cały czas do momentu wysiania rzepaku ozimego utrzymywano glebę na poziomie wilgotności 70 i 30%.

3 Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego Po upływie czterech miesięcy od zastosowania herbicydów, do wazonów wysiano nasiona rzepaku ozimego w liczbie 25 sztuk na każdy wazon i przykryto je warstwą gleby grubości około 1,0 cm. We wszystkich wazonach utrzymywano taką samą wilgotność, gwarantującą prawidłowe wschody. Po siewie rzepaku ozimego wazony przeniesiono do hali wegetacyjnej. Po kolejnych dwóch miesiącach dokonano wizualnej oceny wyglądu oraz określono obsadę rzepaku i zważono świeżą masę rzepaku ozimego. Po zbiorze rzepaku ozimego do tych samych wazonów wsiewano po 10 nasion rzepaku jarego. We wszystkich wazonach utrzymywano taką samą wilgotność. Po miesiącu oceniono obsadę rzepaku jarego oraz zważono świeżą masę tych. Dokonano także wizualnej oceny morfologicznych zmian rzepaku w stosunku do obiektu kontrolnego. Herbicydem porównawczym w badaniach był Apyros 75 WG (sulfosulfuron 75%). Dawki herbicydów zamieszczono w tabelach. Dla liczby i masy zielonej rzepaku przeprowadzono analizę statystyczną stosując test t-studenta na poziomie istotności 0,05. Wyniki i dyskusja Propoksykarbazon sodowy dość szybko zyskał popularność jako herbicyd o wysokiej skuteczności w zwalczaniu chwastów jednoliściennych w zbożach ozimych (Amann i Wellmann 2001, Bell 1999, Feucht i in. 1999, Santel i in. 2001). Dodatkowo wykazano jego skuteczność w zwalczaniu chwastów dwuliściennych (Adamczewski i Paradowski 2002, Scoggan i in. 1999). Środek ten należy do związków z grupy sulfonyloaminokarbonylotriazolinonów, pod względem chemicznym najbardziej zbliżonej do związków sulfonylomocznikowych. Pierwsze zauważone objawy deformacji rzepaku ozimego i jarego były zbliżone do charakterystycznych uszkodzeń powodowanych przez związki sulfonylomocznikowe (Paradowski 1994). Jednak nie wszystkie sulfonylomoczniki wykazują ujemne działanie następcze. Wykazano to w cyklu badań (Adamczewski i in. 1998) nad następczym wpływem tribenuronu metylu. Badania te pozwoliły wykluczyć ujemne następcze działanie na rzepak tego związku znajdującego się w preparacie Attribut Star 57 WG. Obok propoksykarbazonu sodowego, tribenuron metylu jest drugim komponentem tego herbicydu. Środki sulfonylomocznikowe powodują nagłe zahamowanie wzrostu, szybkie zamieranie stożka wzrostu oraz deformację i zgrubienie blaszek liściowych. Podobne objawy stwierdzono po stosowaniu propoksykarbazonu sodowego. Ścisłe doświadczenia polowe W ścisłych doświadczeniach polowych (tab. 1) działanie propoksykarbazonu sodowego na rzepak ozimy było tak silne, że ograniczyło jego wschody w granicach 35 60%, a w przeciągu kolejnego miesiąca wszystkie y obumarły.

4 296 Kazimierz Adamczewski... Wschody rzepaku jarego na tym samym stanowisku były bardziej wyrównane. W skrajnym przypadku na obiekcie odchwaszczanym herbicydem Attribut Star 57 WG + adiuwant Atpolan 80 EC wschody były obniżone o 11%. Rośliny na obiektach testowanych były jednak niższe od kontrolnych w granicach cm. Na poletkach o zredukowanej liczbie ich zielona masa była podobna jak na kontrolnych, na pozostałych kombinacjach waga była zredukowana w granicach 14 19%. Największą reakcję na działanie następcze wykazała obsada łuszczyn, których liczba na jednej ie została zredukowana w granicach 78 96%. Działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG na rzepak Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG subsequent effect on oilseed rape Tabela 1 Herbicydy Herbicides Dawka Dose Rzepak Oilseed rape ozimy winter 2002 jary spring 2003 wschody emergence [szt./m 2 ] wschody emergence [szt./m 2 ] wysokość height [cm] masa 1 y matter of 1 plant [g] liczba łuszczyn na 1 ie no of pods of 1 plant Kontrola Check ,2 97,6 80,5 48,2 Attribut 70 WG 100 g ,7 71,7 65,0 1,8 Attribut Star 57 WG 125 g ,0 84,6 68,9 10,4 Attribut Star 57 WG + Atpolan 80 EC Apyros 75 WG + Atpolan 80 WP 125 g + 1,5 l 26,5 g + 1,5 l ,7 84,8 82,9 6, * 84,6 91,7 89,2 51,9 * zahamowanie wzrostu w stosunku do kontroli plant inhibition compared to untreated plot Ścisłe doświadczenia szklarniowe Rzepak ozimy (tab. 2, 3) Podczas pierwszej oceny wschodów rzepaku w glebie o wilgotności 30% stwierdzono zróżnicowaną obsadę. Największą liczbę wzeszłych stwierdzono na obiekcie kontrolnym 21,5 szt./wazon. Również liczne wschody były na obiektach, na których stosowano Attribut 70 WG w dawkach 60 i 100 g/ha (20,8 szt./wazon). Znacznie niższą liczbę wzeszłych stwierdzono również na obiektach traktowanych herbicydem Attribut Star 57 WG w dawkach 125 i 150 g/ha (18,3 i 16,5 szt./wazon). Znacznie niższą liczbę wzeszłych stwierdzono na obiektach opryskiwanych herbicydem porównawczym Apyros 75 WG i mieszaniną Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC (16,5 i 18,5 szt./wazon).

5 Działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG na rzepak ozimy; wilgotność gleby 30% Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG subsequent effect on winter oilseed rape; soil moisture approx 30% Tabela 2 Herbicydy Herbicides Dawka Dose [g/ha] Liczba [szt./wazon] No plants/per pot % uszkodzonych % of injured plant Świeża masa [g/wazon] Fresh matter [g per pot] % zniszczonych % of damaged plants Masa 1 y Matter of 1 plant [g] Zniszczenie (kontrola = 100) Damage of plants (check = 100) Kontrola Check 21,5 21,3 a 0 70,6 3,34 a Attribut 70 WG 60 g 20,8 20,3 ab 18,2 58,1 17,8 2,87 b 14,1 Attribut 70 WG 100 g 20,8 20,5 ab 55,8 47,9 32,2 2,34 c 29,8 Attribut 70 WG 140 g 19,5 19,0 bcd 73,5 33,5 52,5 1,77 e 46,8 Attribut Star 57 WG 100 g 19,8 19,8 abc 43,0 45,4 35,8 2,30 cd 31,1 Attribut Star 57 WG 125 g 18,3 18,0 de 60,5 35,9 49,2 2,00 de 40,0 Attribut Star 57 WG 150 g 16,5 16,5 ef 78,8 22,5 68,2 1,36 f 59,2 Apyros 75 WG 26,5 g 16,3 16,3 f 10,0 53,2 24,7 3,28 a 1,1 Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC 26,5 g + 1,5 l 18,5 18,5 cd 5,0 53,5 24,3 2,90 b 13,1 NIR 0,05 1,51 0,305 Data zabiegu Time of application: Wysiew rzepaku ozimego Sowing of winter oilseed: Wschody Emergence:

6 Działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG na rzepak ozimy; wilgotność gleby 70% Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG subsequent effect on winter oilseed; soil moisture approx 70% Tabela 3 Herbicydy Herbicides Dawka Dose [g/ha] Liczba [szt./wazon] No plants/per pot % uszkodzonych % of injured plant Świeża masa [g/wazon] Fresh matter [g per pot] % zniszczonych % of damaged plants Masa 1 y Matter of 1 plant [g] Zniszczenie (kontrola = 100) Damage of plants (check = 100) Kontrola Check 21,3 20,5 a 0 71,3 3,48 a Attribut 70 WG 60 g 17,8 17,5 c 62,5 39,7 44,2 2,27 d 34,6 Attribut 70 WG 100 g 16,3 15,8 d 75,0 32,6 54,2 2,07 de 40,4 Attribut 70 WG 140 g 15,5 15,3 d 83,7 20,0 71,9 1,32 g 62,1 Attribut Star 57 WG 100 g 17,0 16,5 cd 68,7 43,5 38,9 2,64 c 24,1 Attribut Star 57 WG 125 g 17,5 15,5 d 82,5 29,5 58,6 1,92 e 44,9 Attribut Star 57 WG 150 g 15,5 12,8 e 95,5 18,5 74,1 1,47 fg 57,6 Apyros 75 WG 26,5 g 19,8 19,0 b 30,5 42,9 39,8 2,28 d 34,5 Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC 26,5 g + 1,5 l 20,5 20,0 ab 15,0 60,8 14,7 3,05 b 12,4 NIR 0,05 1,40 0,2555 Data zabiegu Time of application: Wysiew rzepaku ozimego Sowing of winter oilseed: Wschody Emergence:

7 Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego Podczas drugiej oceny stwierdzono podobną obsadę rzepaku ozimego jak w czasie poprzedniej oceny. Jedynie na kilku obiektach obserwowano nieznaczne zmniejszenie średniej obsady w wazonach. W dalszym ciągu wzrost dawki herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG miał niekorzystny wpływ na obsadę rzepaku ozimego. Na obiektach traktowanych wcześniej wyższymi dawkami środków Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG, a także herbicydem Apyros 75 WG stwierdzono zmniejszenie obsady w porównaniu do obiektu kontrolnego, co zostało udowodnione statystycznie. Na podstawie wizualnej oceny wykonanej dwa tygodnie po wschodach stwierdzono wyższe nasilenie uszkodzeń w zależności od herbicydu i jego dawki. Objawami następczego działania herbicydów na rzepak ozimy były: zahamowanie wzrostu, deformacje liści, poszarpanie blaszek liściowych (liście tasiemkowate), zdeformowanie stożka wzrostu, rozwijanie się na jednej ie kilku nowych stożków wzrostu. Na obiektach doświadczalnych po środkach Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG obserwowano uszkodzenia rzepaku proporcjonalne do stosowanych dawek. Najsilniejsze uszkodzenia stwierdzono na stanowiskach, na których stosowano wcześniej Attribut 70 WG w dawce 140 g/ha (73%) i Attribut Star 57 WG w dawce 150 g/ha (78,8%). Niewielkie uszkodzenia, w granicach 5 10% odnotowano na obiektach, na których stosowano Apyros 75 WG (bez i z dodatkiem adiuwanta). Świeża masa zebrana z obiektu kontrolnego wyniosła 70,6 g/wazon. Waga zebranej świeżej masy rzepaku była odwrotnie proporcjonalna do użytej dawki herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG. Najmniejszą świeżą masę zebrano z obiektu doświadczalnego, na którym stosowano Attribut Star 57 WG w najwyższej dawce 150 g/ha. Podobnie przedstawiała się analiza procentowego zniszczenia rzepaku w stosunku do obiektu kontrolnego. Najmniej zniszczone były y rzepaku zebrane z obiektu traktowanego wcześniej herbicydem Attribut 70 WG w dawce 60 g/ha (17,8%), a najbardziej y zebrane z kombinacji opryskiwanej środkiem Attribut Star 57 WG w dawce 150 g/ha (68,2%). Na obiektach doświadczalnych, na których stosowano Apyros 75 WG (bez i z dodatkiem adiuwanta) stwierdzono zniszczenie rzepaku ozimego na poziomie blisko 25%. Na podstawie analizy świeżej masy pojedynczych wykazano duże zróżnicowanie na poszczególnych obiektach doświadczalnych. Stwierdzono statystycznie istotne zmniejszenie świeżej masy pojedynczych rzepaku zbieranych ze wszystkich obiektów traktowanych herbicydami Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG. Wraz ze wzrostem dawek tych środków świeża masa pojedynczej y było coraz mniejsza. Jedynie na obiekcie, na którym stosowano wcześniej Apyros 75 WG w dawce 26,5 g/ha zmniejszenie masy pojedynczej y nie było statystycznie istotne.

8 300 Kazimierz Adamczewski... Analogiczne obserwacje wykonane w wazonach o wilgotności gleby 70% wykazały, że najliczniej wschodziły y na obiekcie kontrolnym (21,3 szt./wazon). Dość liczne były także na obiektach, na których stosowano wcześniej herbicyd Apyros 75 WG i mieszaninę Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC (19,8 i 20,5 szt. /wazon). Na obiektach, na których wcześniej stosowano Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG we wszystkich dawkach stwierdzono 15,5 do 17,8 w jednym wazonie Podczas drugiej oceny na wszystkich obiektach odnotowano zmniejszenie średniej obsady w wazonach. Najmniejszą obsadę stwierdzono na obiekcie traktowanym herbicydem Attribut Star 57 WG w najwyższej dawce, tj. 150 g/ha (12,5 szt./wazon). Stwierdzono, że wzrost dawki herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG miał niekorzystny wpływ na obsadę rzepaku ozimego. Na wszystkich obiektach zabiegowych zmniejszenie obsady rzepaku w porównaniu do obiektu kontrolnego było statystycznie udowodnione. Na wszystkich obiektach wraz ze wzrostem dawek obserwowano znaczne uszkodzenia rzepaku. Największe uszkodzenia spowodowały Attribut 70 WG w dawce 140 g/ha (83,7%) i Attribut Star 57 WG w dawce 150 g/ha (95,5%). Mimo użycia najniższych dawek tych środków, tj. odpowiednio 60 i 100 g/ha, obserwowano silne objawy ich fitotoksycznego działania. Na obiektach, na których stosowano Apyros 75 WG (bez i z dodatkiem adiuwanta) stwierdzono odpowiednio 30,5 i 15% uszkodzenia. Świeża masa rzepaku była odwrotnie proporcjonalna do użytej dawki herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG. Najmniejszą świeżą masę zebrano z obiektu doświadczalnego, na którym stosowano Attribut Star 57 WG w najwyższej dawce 150 g/ha (18,5 g/wazon). Z analizy procentowego zniszczenia rzepaku oznaczonej w stosunku do obiektu kontrolnego wynika, że najmniej zniszczone były y rzepaku zebrane z obiektu traktowanego herbicydem Apyros 75 WG z dodatkiem adiuwanta (14,7%). Attribut 70 WG w dawce 60 g/ha bardzo niekorzystnie wpływał na y rzepaku ozimego, powodując ich zniszczenie w ponad 44%. Herbicydy Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG stosowane w najwyższych dawkach zniszczyły rzepak w granicach od 71 do 74,1%. Z analizy świeżej masy pojedynczej y wynika, że działanie herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG spowodowało statystycznie istotne zmniejszenie się masy pojedynczych rzepaku w stosunku do kontroli. Wraz ze wzrostem dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG świeża masa pojedynczej y zmniejszała się. Rzepak jary (tab. 4, 5) Podczas pierwszej oceny wschodów rzepaku jarego w wazonach o wilgotności 30% stwierdzono zróżnicowaną obsadę. Najliczniejsze wschody stwierdzono na obiekcie kontrolnym (9,5 szt./wazon). Na obiektach, na których

9 Działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG na rzepak jary; wilgotność gleby 30% Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG subsequent effect on spring oilseed rape; soil moisture approx 30% Tabela 4 Herbicydy Herbicides Dawka Dose [g/ha] Liczba [szt./wazon] No plants/per pot Świeża masa [g/wazon] Fresh matter [g per pot] % zniszczonych % of damaged plants Masa 1 y Matter of 1 plant [g] Zniszczenie (kontrola = 100) Damage of plants (check = 100) Kontrola Check 9,5 9,0 a 32,0 3,57 a Attribut 70 WG 60 g 8,5 8,5 a 30,8 3,7 3,64 a 0,0 Attribut 70 WG 100 g 8,8 8,5 a 21,3 33,5 2,51 b 29,6 Attribut 70 WG 140 g 8,3 8,5 a 16,9 47,4 1,98 c 44,3 Attribut Star 57 WG 100 g 8,3 8,5 a 29,4 8,3 3,46 a 2,9 Attribut Star 57 WG 125 g 8,0 8,5 a 20,0 37,5 2,36 b 33,8 Attribut Star 57 WG 150 g 7,8 8,35 a 13,4 58,1 1,63 d 54,3 Apyros 75 WG 26,5 g 9,0 8,8 a 21,3 33,6 2,44 b 31,7 Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC 26,5 g + 1,5 l 9,0 9,0 a 20,2 37,0 2,25 bc 37,0 NIR 0,05 0,96 0,331 Data zabiegu Time of application: Wysiew rzepaku jarego Sowing of spring oilseed: Wschody Emergence:

10 Działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG na rzepak jary; wilgotność gleby 70% Attribut 70 WG and Attribut Star 57 WG subsequent effect on spring oilseed rape; soil moisture approx 70% Tabela 5 Herbicydy Herbicides Dawka Dose [g/ha] Liczba [szt./wazon] No plants/per pot Świeża masa [g/wazon] Fresh matter [g per pot] % zniszczonych % of damaged plants Masa 1 y Matter of 1 plant [g] Zniszczenie (kontrola = 100) Damage of plants (check = 100) Kontrola Check 9,5 9,5 a 22,1 2,33 a Attribut 70 WG 60 g 9,0 7,3 b 7,8 65,0 1,09 c 54,1 Attribut 70 WG 100 g 8,5 7,3 b 2,0 90,8 0,28 ef 88,0 Attribut 70 WG 140 g 8,3 6,5 b 1,0 95,4 0,17 f 93,2 Attribut Star 57 WG 100 g 9,5 9,0 a 6,4 71,0 0,73 d 69,3 Attribut Star 57 WG 125 g 8,8 7,5 b 2,7 87,9 0,36 e 84,7 Attribut Star 57 WG 150 g 8,3 7,0 b 1,6 92,8 0,23 ef 90,2 Apyros 75 WG 26,5 g 8,5 9,5 a 20,3 8,4 2,14 b 8,4 Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC 26,5 g + 1,5 l 8,8 9,8 a 20,5 7,6 2,10 b 9,9 NIR 0,05 1,26 0,174 Data zabiegu Time of application: Wysiew rzepaku jarego Sowing of spring oilseed: Wschody Emergence:

11 Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego stosowano wcześniej Apyros 75 WG i mieszaninę Apyros 75 WG + Atpolan 80 EC stwierdzono 9,0 szt./wazon. Najsłabsze wschody stwierdzono w obiektach traktowanych herbicydem Attribut Star 57 WG w dawkach 125 i 150 g/ha (8,0 i 7,8 szt./ wazon). Podczas drugiej oceny na niemal wszystkich obiektach traktowanych herbicydami Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG stwierdzono taką samą obsadę rzepaku jarego w wazonach, tj. 8,5 szt./wazon. Nie wykazano różnic statystycznych między obiektami. Po dokonaniu pomiaru świeżej masy, najwyższą zebrano z obiektu kontrolnego 32,0 g/wazon. Wzrost dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG wywierał niekorzystne działanie na y rzepaku jarego powodując zmniejszenie się świeżej masy. Najmniejsze świeże masy zebrano z obiektów doświadczalnych, na których stosowano herbicydy Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG w najwyższych dawkach, tj. 140 i 150 g/ha (16,6 i 13,4 g/wazon). Zniszczenie rzepaku jarego było uzależnione od stosowanych dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG (tab. 4). Najmniej zniszczone były y zebrane z obiektów, na których stosowano Attribut 70 WG w dawce 60 g/ha i Attribut Star 57 WG w dawce 100 g/ha (3,7 i 8,3%), a najbardziej y zebrane z kombinacji opryskiwanej tymi samymi środkami, lecz w najwyższych dawkach (47,4 i 58,1%). W wazonach, w których stosowano Apyros 75 WG bez i z dodatkiem adiuwanta stwierdzono zniszczenie rzepaku ozimego odpowiednio na poziomie 33,6 i 37,0%. Z pomiarów świeżej masy pojedynczej y rzepaku jarego wynika, że wzrost dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG wpłynął na zmniejszenie świeżej masy pojedynczej y rzepaku. Zanotowano istotne zmniejszenie się świeżej masy pojedynczych rzepaku zbieranych z obiektów traktowanych wcześniej herbicydami Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG w dwóch wyższych dawkach. Jedynie na obiektach, na których stosowano Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG w najniższych dawkach średnia masa pojedynczych nie różniła się istotnie od masy pojedynczych zebranych z obiektu kontrolnego. W czasie pierwszej oceny wschodów rzepaku jarego w wazonach z glebą o wilgotności 70% nie obserwowano wyraźnego zróżnicowania w obsadzie. Najwięcej wzeszło na obiekcie kontrolnym potraktowanym herbicydem Attribut Star 57 WG w dawce 100 g/ha 9,5 szt./wazon. Podczas drugiej oceny na wszystkich obiektach doświadczalnych, na których stosowano Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG odnotowano zmniejszenie się średniej obsady w wazonach mieściły się one w granicach od 7,0 do 7,5 szt./ wazon. Na wszystkich obiektach, na których stosowano zabiegi środkami Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG zmniejszenie obsady rzepaku było statystycznie istotne w porównaniu do obiektu kontrolnego. Jedynie na obiekcie traktowanym środkiem Attribut Star 57 WG w najniższej dawce 100 g/ha nie obserwowano istotnego zmniejszenia się obsady rzepaku jarego.

12 304 Kazimierz Adamczewski... Świeża masa rzepaku jarego była odwrotnie proporcjonalna do użytych dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG. Najmniejszą świeżą masę zebrano z obiektów doświadczalnych, na których stosowano najwyższe dawki herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG (1,0 i 1,6 g/wazon). Z analizy procentowego zniszczenia rzepaku wynika, że najmniej zniszczone były y rzepaku zebrane z obiektu traktowanego herbicydem Apyros 75 WG bez i z dodatkiem adiuwanta (8,4 i 7,6%). Attribut 70 WG już w dawce 60 g/ha bardzo niekorzystnie wpływał na y rzepaku jarego, powodując ich zniszczenie w 65%. Najbardziej niekorzystny efekt w stosunku do rzepaku jarego stwierdzono w obiektach, na których użyto herbicydy Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG w najwyższych dawkach (95,4 i 92,8%). Z analizy świeżej masy jednej y rzepaku jarego wynika, że działanie następcze herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG spowodowało statystycznie istotne zmniejszenie się masy rzepaku zbieranych ze wszystkich obiektów traktowanych herbicydami Attribut 70 WG, Attribut Star 57 WG, jak i Apyros 75 WG. Wraz ze wzrostem dawek herbicydów Attribut 70 WG i Attribut Star 57 WG świeża masa jednej y ulegała zmniejszeniu. Podsumowanie Wyniki doświadczeń polowych wykazały bardzo silne następcze działanie propoksykarbazonu sodowego zawartego w obu herbicydach na rzepak ozimy. Zmniejszona liczba, które wzeszły w porównaniu do obiektu porównawczego, po upływie miesiąca została zredukowana do zera. Ujemne działanie na rzepak jary objawiło się głównie silną redukcją zawiązywania łuszczyn na ach. W przeprowadzonych doświadczeniach szklarniowych wilgotność gleby utrzymywana od momentu zabiegu do siewu nasion rzepaku ozimego i jarego na dwóch poziomach w obu przypadkach miała duży wpływ na fitotoksyczne działanie zalegających w glebie herbicydów. W obiektach doświadczalnych o wilgotności gleby na poziomie 70%, na których stosowano wcześniej propoksykarbazon sodowy stwierdzono wyraźne zmniejszenie obsady i dużo większe uszkodzenia rzepaku jarego i ozimego niż w obiektach doświadczalnych założonych na glebie o wilgotności około 30%. Poza wilgotnością istotny wpływ na liczbę i redukcję zielonej masy miały również dawki herbicydów. Im były wyższe tym ich fitotoksyczne działanie było większe. Cały cykl doświadczeń polowych i szklarniowych wykazał ujemny wpływ propoksykarbazonu sodowego na wzrost i rozwój rzepaku ozimego i jarego już po zastosowaniu g substancji aktywnej na ha bez względu na warunki wilgotnościowe gleb. Uzyskane wyniki z doświadczeń polowych i szklarniowych wskazują, że wilgotność gleby nie miała dużego wpływu na rozkład propoksykarbazonu sodowego.

13 Działanie następcze propoksykarbazonu sodowego Fakt przykrycia włókniną wazonów z wilgotnością gleby 70% sugeruje, że na rozkład propoksykarbazonu sodowego zasadniczy wpływ miał czynnik światła. Literatura Adamczewski K., Paradowski A Influence of sulfosulforon and propoxycarbazone-sodium used with adjuvants for grass and broad-leaved weeds. 12th Symposium EWRS Wageningen 2002, Papendal, June 2002, Adamczewski K., Paradowski A., Krawczyk R Carryover effects of amidosulfuron and tribenuronmethyl mixture on yielding of faba bean, sugar beet and winter rape seeded in crop rotation. Journal of Plant Protection Research, Vol. 38, 1: Amann A., Wellmann A Propoxycarbazone-sodium (BAY MKH 6561) a key tool in integrated Bromus managament in Germany. The BCPC Conference, Weeds 2001, Vol. 2: Bell C.E Field evaluation of MKH 6561 for Phalaris minor control in durum wheat. The 1999 Brighton Conference Weeds, Vol. 1: Feucht D., Muller K.H., Wellmann A., Santel H.J BAY MKH 6561 a new selective herbicide for grass control in wheat, rye and triticale. The 1999 Brighton Conference Weeds, Vol. 1: Paradowski A Następcze działanie chlorsulfuronu i triasulfuronu stosowanych w pszenicy ozimej na plon rzepaku ozimego i buraków cukrowych. Materiały XXXIV Sesji Naukowej IOR, cz. II Postery, Santel H.J., Anderson J.E., Brenchley R.G., Cagle J.E., Scoggan A.C The effect of propoxycarbazone-sodium on jointed goatgrass (Aegilops cylindrica Host). The BCPC Conference, Weeds 2001, Vol. 2: Scoggan A.C., Santel H.J., Wollam J.W., Rudolph R.D BAY MKH 6561 a new herbicide for grass and broadleaf weed control cereales. The 1999 Brighton Conference Weeds, Vol. 1: